Die goudkewers: Die Mannheim-sage 2: Die Mannheim-sage 2

By Lerina Erasmus

Die Johannesburgers word met nuwe uitdagings gekonfronteer ná afloop van die aanvanklike goudstormloop van die 1880’s. Oornag word die nuus versprei dat die opbrengs van oop myngragte deurspek is met piriet. Kit Malloy besef dat hy ongekende rykdom sal bekom indien sy planne om ’n kontroversiële suiweringsmetode op die been te bring, wel suksesvol is. Deborah Mannheim worstel steeds om te besluit waar sy hoort – by haar hartsverlange, Malloy, of by die Mannheims. Boonop word sy onverwags aangestel as bestuurder van die Mannheim-familie se sakeryk. Op politieke gebied begin onweerswolke saam te pak wanneer die wantroue tussen die Boere en Britte ’n breekpunt bereik. Karl Mannheim se besluit om by die Jameson-rebellie en later by die Anglo-Boereoorlog betrokke te raak, stel sy familie se belange in gevaar. Maar hy is vasbeslote om sy vrou, Deborah, se respek te herwin. En Kit Malloy, steeds lojaal aan rolspelers in beide Britse en Boere-alliansies, word gedwing om kant te kies.

• Language: Afrikaans
• Publisher: Human & Rousseau
• Release date: Jul 17, 2017
• ISBN: 9780798174831

Lerina Erasmus

Lerina Erasmus is in Namibië gebore. Sy het haar loopbaan in die vermaaklikheidsbedryf as aktrise begin. Die leliemoordenaar, ’n aksiebelaaide spanningsroman, verskyn in 2016. Die skrywer is getroud met Günter Schmikal en woon in Johannesburg.

Book preview

DIE MANNHEIM-SAGE 2

Die goudkewers

Lerina Erasmus

Human & Rousseau

Hierdie boek word opgedra aan my seun Stefan.

Jammer dat ek soveel kere jou groot okkasies gemis het.

Proloog

Jammer … ek is jammer … prewel Karl aan die witkopvrou wat oopgespalk op sy bed lê. Hy sien die bloed wat die lakens donker vlek. Deborah! Hoe kón hy so iets gedoen het? Hy draai haar om. Sy is iemand anders, iemand wat met groot, starende oë na hom kyk.

Clancey! O my God, Clancey! roep hy uit. Hy druk sy langverlore liefling teen sy hart. Maar die liggaam is koud en leweloos, soos daardie verskriklike dag toe kanovaarders die lyk uiteindelik uit die maalkolk gelig het. Hy moet hier wegkom! Hy moet Clancey hier wegkry voor Deborah terugkom! Karl hardloop ylings in ’n liglose tonnel, die vrag in sy arms word al swaarder. Hy moet wegkom … wegkom! Sy asemhaling ruk hortend oor sy gebarste lippe. Dit voel of sy longe gaan bars.

In sy yling is Karl onbewus daarvan dat hy kreun, dat geel vlokkies speeksel skuimend om sy mondhoeke koek. Die pupille van sy wydgesperde oë verduister die irisse. Wydgesperde oë wat die Sjinese meisie in haar rooi satyn-slooprok nie raaksien nie. Hy self is nie in staat om enigiets raak te sien of in te neem wat nie binne die folterkelders van sy verstand gebeur nie, want hy lê nou al etlike dae in ’n diep beswyming.

Die meisie wat langs die houtafskorting sit waarin Karl hom bevind, weet dat dit die stadium is waarin die opiumverslaafde se blik martelend inwaarts gerig is. Die stadium waarin drogbeelde ’n man tot waansin kan dryf. Liu-Hohan, ’n gesellin van die Dragon Queen, weet egter glad nie hóé korrek haar waarneming van die onbekende blonde man se toestand is nie.

In die newelagtige wêreld van sy verbeelding is Karl omring deur gedrogte soos dié in ’n Hieronymus Bosch-skildery. Hy bevind hom skielik by ’n afstootlike Walpurgisnag-party. Waar? Waar is hy? Dit is Oxford, besef hy opeens. Die huis op die linkerkantse rivieroewer. In ’n vertrek verlig deur kandelare bevind hy hom nou tussen malende kreature wat dierkoppe dra. Hy herken van sy vriende onder hulle. Bob Heath, met die kop van ’n takbok, beweeg sy onderlyf suggestief heen en weer in Karl se rigting. Prins Edward, oftewel Prinnie, soos hy algemeen bekend is, kom met uitgestrekte arms op Karl afgeloop. Ten spyte van die skubberige vismasker, weet Karl dat dit Prinnie is, want hy herken hom aan sy peulende wit buik wat in voue oor sy geslagsorgaan hang. Karl wil wegkom, hy sal dit nie kan verdra as Prinnie nóú aan hom moet raak nie! Maar hy kan nie beweeg nie! Hoekom nie?! Hy moet wegkom … waar is Clancey?

Die viskop spoeg ’n straal water in ’n sierlike boog. Die water word bloed. Die viskop lag. Wat! Wat! Kyk wat het ons hier – jong Mannheim uit Afrika, roep hy hard uit. Hy lag honend, en sy volgelinge se hoë, skril stemme krys in Karl se ore. Om hom trek die demone laer. ’n Swart hond – halfmens, halfdier – se bek drup van die bloed. Die hond praat: Daar is hy, Karl Mannheim! Die maal kan begin!

Medusa met haar wriemelende haardos van slange lag hoog en skel langs hom. Sy maak haar bene oop. Uit haar stort ’n gebakte varkkop met ’n appel in die bek. In die appel woel ’n wurm vir hom ’n tonnel uit. Die wurm het ’n gesig! Die gesig van Rheed, sy pa se bestuurder! Die appel val uit die bek van die vark toe dié tot Karl se afgryse begin praat. Die varkkop word sy pa, Kurt Mannheim!

Is jy nou tevrede, Karl? Jy en jy alleen het ons in hierdie hel laat beland.

Karl probeer nog protesteer, maar die geluid van naderende perdepote en ’n gelag oordonder sy patetiese poging. Kit Malloy – halfperd, halfman – sirkel om die omstanders wat verskrik plek maak. Die sentour Malloy hou ’n naakte Deborah in sy arms, en hy tas besitlik oor haar liggaam. Karl probeer sy oë sluit, maar hy kan nie. Hy sien Deborah in Malloy se arms, haar lang blonde hare hang los en is vol bloed. Hy wil na haar toe, maar hulle maal om hom, dans om hom.

’n Vrou met kobra-agtige arms lig haar masker en word Eliza Tarlton. Die twee slangarms vou om hom; hy voel hoe die gesplete tong sy wang aanraak. Hy skreeu.

Die meisie langs Karl se slaapbank sien met toenemende kommer hoe die sweet die jong man nou deurweek. Die mooi blonde man met die hemeloë het meer as ’n maand gelede vroeg een oggend hier ingeslinger gekom. Hy het eers die gedeelde pyp gerook, en toe wou hy jig-jig hê, soos hulle almal maak. Hy was haar kliënt en hy was goed. Beter as die gewone klandisie wat niks weet van die kuns van stimulasie en vervulling nie. Liu-Hohan het daarom haar heel beste vir hom gegee.

Maar dit was nie genoeg nie. Die man was soos ’n onversadigbare dier. Veral in sy groeiende drang na opium. Dit het nie by die pyp gebly nie, ná die pyp was dit belladonna-druppels en gomstokkies. As ’n man dit só ver voer, en oor só ’n lang tyd, verloor hy alle sin vir tyd, dan besef hy nie eens dat die opium sy wil en denke totaal begin oorheers nie. Gewoonlik gee hulle dan nie meer om nie. Hulle raak gou bewusteloos. Dat die man met die blou oë so lank wakker gebly het, is verbasend. Dit was eers teen die einde van die vierde week dat hy in die diep slaap gesink het. Die witslaap, soos die opiumverslaafdes dit noem. Liu-Hohan was toe nog nie juis bekommerd nie. So raak hulle tog almal. En ná ’n dag of wat maak die drang na nog meer opium hulle altyd wakker. Maar hierdie slag het dit nie gebeur nie.

Sy skrik toe haar kliënt se liggaam skielik krampend begin ruk. Sy kom haastig orent. Sy durf nie langer wag nie. Sy moet Lu-Shi gaan vra wat sy moet doen. Sy haas haar tussen die houtslaapbanke deur waarop mans in verskillende stadiums van die witslaap lê. Vlugvoetig draf sy verby, ook verby die hokkies waar daar gekoppel word. Sommige hokkies se gordyne is nie eens toegetrek nie. Maar Liu-Hohan sien nou niks raak nie. Sy weet net die man met die blou-blou oë – blouer as die poue van haar moederland – is die seun van ’n belangrike man. Dit het sy uit sy eie mond gehoor. Sy wil nie deel hê daaraan as hy iets moet oorkom nie.

Terwyl sy haastig ’n verslete jas van die rak in die voorportaal afhaal en aantrek, verduidelik sy die doel van haar sending aan die deurwag. Dan draf sy na buite, waar sy stop om haastig haar skoene aan te trek. Sy hardloop in die smal stegie af. Sy gaan seker ’n paar klappe kry omdat sy Lu-Shi so vroeg pla, maar niks kan opweeg teen dít wat met haar sal gebeur as die blonde jong man iets oorkom terwyl sy na hom moes omsien nie.

Lu-Shi, op wie die mantel van Cockney Liz geval het ná haar dood, dwing Karl se mond oop. Die roggelgeluide wat uit die blonde man se keel kom, laat Lu-Shi dadelik vermoed dat die man aan sy eie tong begin verstik. Hy is reg. Hy trek die geswolle orgaan weg en beveel Liu-Hohan om dit vas te hou terwyl hy kussings agter die jong man inprop om hom regop te hou. Karl se kop val eienaardig skeef.

Lu-Shi vloek onderlangs. Verduiwelse slegte joss dat die man in so ’n toestand hier is! Lu-Shi het nie die vaagste benul gehad dat die vermiste jong Mannheim hom in een van die konsortium se opiumhutte bevind nie. Hy het hom onmiddellik herken as die jong man op die foto’s wat Von Brandis se manne hier rondgewys het – die invloedryke Kurt Mannheim se seun. Het hy vroeër daarvan geweet, kon hy selfs wins daaruit gemaak het. Maar nou, noudat hy in so ’n toestand is?

Lu-Shi kom orent en gee die meisie, wat steeds roerloos met geboë hoof langs hom kniel, ’n klap, ter wille van dissipline. Hy weet sy verwag dit.

Dis goed dat jy my kom roep het. Dan ignoreer hy haar weer. Hy draai na sy lyfwag en onderhandel kortaf in Mandaryns – hy weet dat Liu-Hohan, wat bloot ’n eenvoudige Sjinese meisie is, nie die hoër taal van Sjina kan verstaan nie. Hierdie man is Karl Mannheim. Hoef hy verder te verduidelik? Hy moet onmiddellik uit die Dragon Queen verwyder word! Hulle kan onder geen omstandighede bekostig dat die man hier sterf nie.

Neem hom na een van die eethuise wat agterkamers het.

Vergewe my, hoogeerbare Lu-Shi, maar niemand sal ’n man in so ’n toestand inneem nie, as …

Doen wat ek sê! Ons het oral mense; betaal as dit moet, solank ons hom net hier wegkry!

Lu-Shi se adjudant buig eerbiedig en swaai om om te gehoorsaam. Hy haas hom by die hool uit.

Lu-Shi wend hom na die meisie. Wat het hy aan hom gehad toe hy ingekom het? Hy weet dat dit algemeen die gebruik is dat die jig-jig-meisies hul kliënte beroof wanneer hulle beneweld raak.

Liu-Hohan huiwer net ’n oomblik voordat sy Karl se sakhorlosie en portefeulje oorhandig.

Lu-Shi deursoek laasgenoemde haastig. Nie te veel geld het in die beursie oorgebly nie. Dis te verstane – die man was lank genoeg hier. Sy vingers raak aan ’n ronde voorwerp. Hy haal dit uit. Dit is ’n outydse goue amulet van die soort wat dames soms nog dra, gewoonlik met ’n foto of ’n haarlok van ’n kind of geliefde daarin. Hy draai dit om. Die naam van ’n vrou is op die agterkant gegraveer: Jutta Mannheim. Lu-Shi maak die amulet oop. Dit bevat ’n kunstig geskilderde miniatuurportretjie van ’n uitsonderlike mooi jong man. Jonger as die een wat hier in doodsweet lê. Lu-Shi kyk weer na Karl se vervalle gesig. Dit kan tóg hy wees. Wat traak dit hom? Hy klap die amulet toe en plaas dit terug in die portefeulje.

Jy kan die geld vir jou vat. Al die ander goed sit jy terug, beveel hy die jig-jig-meisie. Presies soos dit was en waar dit was, verstaan.

Liu-Hohan buig twee maal diep om haar respek en begrip te toon. Lu-Shi is magtig en hy is die vader van Happy Valley se jig-jig-meisies.

Lu-Shi ignoreer haar en loop by haar verby na buite, uiters bekommerd.

Liu-Hohan hurk langs Karl en vee die sweet van sy gesig af met ’n reeds deurweekte laken. Sy sal hom was, hom skoonmaak. As hy in só ’n toestand van hierdie lewe die boot neem na die ander lewe, sal hy beslis die lot van ’n armsalige bedelaar tref. Sy werk flink om hom skoon te kry, want die tyd is min voor hulle hom kom haal.

Iewers in haar roer daar ’n gevoel van jammerte vir hom. Uit sy gebrabbel het sy te hore gekom van sy ma. Sy was sy koningin. Sy het ook gehoor van ander: Sam, Clancey, Deborah … vir haar onbekende, betekenislose name. Hy is bang vir sy pa; sy pa maak almal dood, het hy gesê. Sy wens nou sy het gevra wie sy pa is, wie sy mense is. Maar sy ken nie eens sy naam nie. As sy geweet het waar om sy mense te kry, kon sy hulle miskien laat weet het … Maar dit sou dom gewees het. Dit sou haar ’n swaar straf op die hals gehaal het, want dit is wet in die Dragon Queen dat kliënte naamloos en klasloos geëer word. En gewoonlik eindig die meeste van die opiumpelgrims se reis juis hier tussen die rooi paneelmure.

Liu-Hohan kom orent en kyk weer na die bewustelose man. Dan buig sy om die god in sy siel te groet. ’n Laaste eerbetoon.

Die windklokkies aan die buitedeur rinkel. Sy hoor naderende manstemme. Hulle is hier. Hulle het hom kom haal. Liu-Hohan kom regop en staan eenkant en wag in die verwagte eerbiedige houding.

Karl word orent gelig tot in ’n sittende posisie. Dan forseer hulle die stutstok agter by sy hemp en broek in. Daarna word die horisontale kruisbalk wat sy skouers moet stut flink aangeskroef. Die mans werk haastig en geoefend. Binne sekondes sal hulle die half bewustelose jong man op sy voete by die deur van die Dragon Queen uitmarsjeer. Twee sal hom wel stut, asof hy te diep in die bottel gekyk het, maar niemand wat hulle dophou, sal ooit raai dat die skynbaar beskonke mans wat die Dragon Queen so verlaat, eintlik lewende lyke is nie.

Mamma, help my! Help my, Mamma! Deborah – hulle kruisig my! roep die jong man uit, en sweet pêrel weer op sy liggaam. Moenie weggaan nie! Moet my nie verstoot nie … Deborah!

Liu-Hohan druk haar ore toe tot die krete in die verte wegsterf.

Hoofstuk 1

Tussen die kettings wat Simmondsstraat tussen Eckstein’s Corner en die Markplein vir voertuie afsluit, wemel dit van Johannesburgse sakemanne. Honderde makelaars en kopers ding daagliks hier mee om die grootste slag te slaan.

Kit Malloy glimlag sardonies toe hy dink aan die heelwat kleiner aandelemark van ’n paar jaar gelede. Die mark is toe op ’n baie meer elitistiese manier bedryf en was geskool op sy Londense eweknie. Die gebou wat die beurs twee of drie jaar ná die ontstaan van die stad gehuisves het, was kleinerig, maar dit het die honderd-en-dertig lede met gemak geakkommodeer.

Die myningenieur McNaught se verslag oor die fabelagtige diepte van die goudrif aan die Witwatersrand en die ongekende kwaliteit van die erts het sake egter verander. Dit het nie net ’n dolheid dwarsoor die wêreld ontlok nie, maar dit het ook plaaslik tot onmiddellike reaksie gelei.

Elke Johannesburger, van die hoogste tot die nederigste, wou sy deel van die rykdom hê. Uit alle uithoeke van die stad het hulle gekom – polisiemanne en perdetelers, sakemanne en winkeliers, myners en magnate. Almal wou die aandelebeurs se towergolf leer ry en spoedig het die oorspronklike beursgebou uit sy nate gebars. By gebrek aan ’n beter bymekaarkomplek vir die massa is ’n vierkant tussen Simmondsstraat en die Markplein afgespan. Dit het gou die hart van die Johannesburgse sakesentrum geword, want die vierkant is nie net benut as aandelebeurs nie, maar ook as eiendomsmark, meubelmark en heel dikwels sommer ook as vlooimark. Daar word ook politieke toesprake gehou en saans konsertuitvoerings gegee, en daar is selfs sprake dat die ou koningin, Haar Majesteit Victoria, se verjaardag dié jaar hier gevier gaan word.

Weg is die byna eenvormige donker pakke en skoorsteenkeile waarmee die Johannesburgers die Londense sakemanne nageboots het; in die plek daarvan is informele drag nou aan die orde van die dag. Dié mengelmoes dui op ’n manier die ongebonde gees van die stad aan, en die waagmoed van sy kosmopolitiese burgers en entrepreneurs wat van oral oor die wêreld hul fortuin hier kom soek het.

Kit skud sy kop. Soms is die bontspul nogal komieklik. Bykans enige soort hoofbedekking kan hier tussen die Kettings gesien word: Daar is die gewilde tropiese sonhelms, al is daar vandag geen sprake van son nie, heelwat klaphoede, en ’n see van formele hardebolhoedjies omdat dit nog steeds ’n ereplek onder die meeste here behou. Daar is ook heelwat tam-o’-shanters, want dit word al gewilder, en hier en daar selfs ’n pluiskeil.

Sommige van die mans is geklee in rybroeke en lang leerkamaste met ’n peits byderhand. Dié is handig om die aandag van die makelaars te trek. Dan is daar die mans in deftige pakke wat ongetwyfeld die stempel van Savile Row in Londen dra. Húlle, die fortuinsoekers van gister, is die manne wat daarin geslaag het om hul drome te verwesenlik. Gister was hulle bloot myneienaars, vandag dra hulle trots ’n nuwe naam: goudkewers! Kewers, omdat hulle in hul soeke na goud al dieper skagte in die rif begin sink. Tonnels wat vir hulle die ongekende skatkamers van die Rand se riwwe behoort bloot te lê.

Hulle het beslis waagmoed, gee Kit toe. Die nuwe diepmyntegniek is nie net duur nie, maar ook riskant. Hy het eerstehands gehoor dat die goudkewers tans probleme ondervind, ten spyte van die Rand se onberekenbare rykdomme. Blykbaar lê die probleem by die amalgamasieprosesse – hulle kon tot dusver slegs ’n geringe persentasie goud uit die ondergrondse erts suiwer.

Kit kom orent waar hy teen die pilaar van Eckstein’s Corner House geleun het om die elite in hul deftige klere dop te hou. Twee kêrels in die groep staan opsigtelik uit: Hamilton, met sy kenmerkende kidleerhoed, en J.B. Robinson, met sy alewige wit sonhelm wat hy binne en buite dra, winter en somer. Albei mans klou nog koppig vas aan die ou diggers-uitrustings van ’n paar jaar gelede, ten spyte van die fortuine wat hulle reeds uit die Rand se goud gemaak het.

Kit was die vorige dag by Robinson oor ’n nuwe uitvinding in Skotland waarvan hy toevallig by sy vriend Mac MacIntyre te hore gekom het. Hy was ná die onderhoud oortuig daarvan dat hy Robinson se belangstelling genoegsaam geprikkel het dat hy die artikel wat Kit hom gegee het sou lees. Kit voel hoe die opwinding van ’n nuwe uitdaging hom soos in die ou dae stimuleer. Indien hy Robinson kan oorreed tot ’n vennootskap sal hulle ’n koninklike fortuin daaruit kan maak – as hulle dit net suksesvol kan deurvoer.

’n Uitbundige groepie manne wat pas die Kettings betree het, word ’n oomblik die middelpunt van belangstelling. Daar is heelwat geld verwed op die polowedstryd wat teen elfuur gaan plaasvind, maar hierdie paar lede van die Wanderers se polospan voel duidelik dat die wedstryd ’n laer prioriteit geniet as wat vandag op die aandelemark gebeur.

Kit, daarenteen, sal nie vandag aan die makelaars se frenetiese bedrywighede deelneem nie. Hy baan vir hom ’n weg deur die Babelse verwarring. Selfs al is die bulletjies vanoggend los tussen die Kettings – soos die manne altyd sê as die aandele ’n stygende verkoopskurwe toon – stel Kit nie vanmôre belang nie. Dinge is in elk geval na sy mening besig om te oorverhit, en so vroeg in die dag is dit vir hom ’n slegte voorteken. Dit het waarskynlik te make met die Johannesburg Consolidated Investment Corporation-mynaandele wat Barney Barnato beskikbaar gestel het. Barnato se maatskappy het kort gelede nuwe myne oopgemaak in die suide.

Interessant, dink Kit, kort gelede het daardie spesifieke grond na die suide aan ou Kurt Mannheim behoort. Barnato en Mannheim moet tot ’n vergelyk gekom het. Die rif daar loop glo dik met gouderts. Dis onwaarskynlik dat ou Mannheim met sy vlymskerp sake-instink nie daarvan bewus was nie. Hoe sou Barnato die ou man oorgehaal het om te verkoop?

Kit steek die plein oor na die hoek van Simmondsstraat, waar ’n splinternuwe gebou opvallend uitstaan in sy blosende glorie van rooi bakstene en roomkleurige stukadoorswerk. Die gebou huisves sy nuwe maatskappy – bo die ingang staan daar Malloy Property Development & Investment Corporation in groot koperletters. Hy kyk trots na die sierlike gebou. Hy wou aanvanklik die gebou koop, maar op die nippertjie het hy besluit om liewer te huur. Nadat hy die artikel uit Skotland onder oë gehad het, het hy besef dit sou verstandig wees om sy kapitaal los te hou vir sy planne.

Goeie ou Mac! Van Mac kan hy nie ’n bydrae verwag nie, want sy bates is vas. Hoewel Mac op ’n ad hoc-basis sy gewig begin ingooi by Kit se nuwe maatskappy, twyfel Kit of die versigtige Skot ooit weer met die entoesiasme van vroeër waagstukke sal aandurf. Die jare van sekuriteit wat sy huwelik meegebring het – en waarop Megan MacIntyre ongetwyfeld aangedring het – het weldeeglik daarvoor gesorg.

Meg. Kit se gesig verdonker toe hy die wit marmertrappe voor die ingang bestyg. Hy kon homself nog nie sover kry om die vrou te vergewe nie. Mac was ook weke lank stuurs teenoor sy vrou. Hy het selfs ’n tyd lank uitgetrek uit hul kamers in die Arms and the Soul. Meg bedryf die Arms nou op haar eie. Miskien is dit soos wat sy dit graag wil hê … Maar nou ja; wat hom aanbetref, hoop hy om haar nooit weer te sien nie.

Kit knik vir die deurwag; die man buig en hou die deur vir Kit oop. Goeiemôre, my heer!

Môre, meneer Kenneth. Het my besoeker al opgedaag?

Die deurwag knik eerbiedig. Ja, meneer Malloy. Ek het meneer Cohen persoonlik na u kantoor begelei. Hy wag daar by u sekretaris.

Kit haas hom by die trap op. Hy het Cohen ’n paar weke gelede aangesê om ’n kontrak op te stel vir die stuk grond by Onderkopjes wat hy as geskenk op Deborah se naam wil laat oorplaas. Indien hy nie teruggekom het uit Lourenço Marques nie, sou sy die grond in elk geval geërf het. Hy was ’n week of wat gelede op Onderkopjes, maar die pyn om daar rond te loop, om die een hemelse dag wat hy daar saam met haar deurgebring het te onthou, was byna te veel om te verduur. Dit is waar die idee die eerste keer posgevat het. Kit se hart klop swaar. Die skenking is nie sonder bymotiewe nie. Hy hoop met sy hele wese dat sy op die een of ander manier daarop sal reageer. Sy móét net. Mens ontvang tog nie so iets ligtelik nie, sonder om na die een of die ander kant reaksie te toon nie! In sy wanhopige pogings om met haar te probeer kontak maak, het hy nou bykans alles onder die son gedoen om haar alleen te siene te kry. Tot dusver kon hy niks regkry nie.

Hy weet dat sy byna daagliks saam met ou Mannheim na die myne toe uitry; daar word nogal heelwat daaroor gepraat in Johannesburg se sosiale kringe. Die kletsers beweer dat ou Mannheim besig is om van sy skoondogter ’n mannetjiesvrou te maak om te vergoed vir Karl se gebrek aan belangstelling in die Mannheim-ondernemings. Kit ken Deborah beter; hy weet dat Kurt Mannheim nie ’n beter koers kon ingeslaan het om sy skoondogter se aandag en lojaliteit te wen nie, en dit frustreer hom. Met haar sin vir die praktiese en haar skerp brein, is Deborah waarskynlik in haar element op die myne. Sou dit Kurt Mannheim se manier wees om op te maak vir Karl se gedrag?

Die jong Mannheim is nou reeds meer as ’n maand soek. Ou Kurt het diskreet vir Von Brandis versoek om navraag te doen. Kit weet dit omdat Von Brandis hóm eerste kom ondervra het, na aanleiding van die debakel die aand in die Theatre Royal toe hy en Karl slaags geraak het. Kit sug bedruk. Watter fiasko was dit nie! Hoe dit ook al sy, Mannheim junior is sedert daardie nag skoonveld. Von Brandis het Kit nie weer lastig geval nie, hy was tevrede met die verklaring wat Kit afgelê het. Sy storie is gestaaf deur Gladys en Mac, wat omgesien het na die onkapabel gesuipte Kit. Kit voel hernude ergerlikheid met homself toe hy die laaste stel treetjies na sy kantoor op die derde vloer begin klim. Von Brandis se nuus dat Karl Mannheim weg was, het hom laat wonder of sy kwetsende woorde oor Deborah en hul dag saam moontlik daartoe aanleiding gegee het. Sou hulle ’n rusie gehad het? Von Brandis het aan Kit erken dat dit na sy mening die rede is waarom die jong Mannheim sy vrou verlaat het. Kit treur geensins daaroor nie; hoe langer Karl wegbly, hoe groter is sy kans om haar terug te wen. Sy kan tog nie vir ewig vir hom kwaad bly nie!

Tog, hy durf homself nie kul nie, dink hy vir die soveelste maal met skaamte en selfverwyt. Sy het die volste reg om hom te haat. Hy onthou sy skandalige gedrag die aand van sy tuiskoms uit Lourenço Marques, toe hy uitgevind het dat Deborah met Mannheim getroud is. Hy het homself waansinnig gesuip, en daarna wou hy alles breek en almal uitmekaar slaan. Daardie aand het hy ook vir Deborah, die mens wat hy die liefste op aarde het, in die openbaar tot in die afgrond verneder.

Vandat hy die dag daarna tot sy sinne gekom het, het hy alles gedoen wat hy kan om haar te sien en haar om vergifnis te smeek. Maar tot dusver kon hy nie naby haar kom nie. Kurt Mannheim en sy bediendes omsluit haar soos ’n bastion. Dit het Kit net meer vasberade gemaak. Hy stuur daagliks briewe en bosse blomme om haar hart te versag. Enkele dae ná die voorval – toe die ergste swelsel aan sy dik geslaande gesig gesak het – het hy selfs die Mannheim-woning stormgeloop, waar hy kil weggewys is deur die huiskneg.

So was dit ook die ander kere – Sam Naudies het hom elke keer ferm meegedeel dat mevrou Deborah nie beskikbaar was nie. Sy sou ook nóóit vir hom beskikbaar wees nie, nie as Sam Naudies dit kon verhelp nie. Dit het die swart man se vyandige gesig duidelik gewys. Op ’n keer het hy aangedring om met Ma-Fytjie te praat, maar ook sy was nie beskikbaar nie. Kit is oortuig dat die liewe ou vrou, met wie hy ’n rapport opgebou het voor sy vertrek na Lourenço Marques, hom nie sonder meer sou wegwys nie. Ongelukkig is Sam bedags die nie-amptelike baas en deurwag van die Mannheim-huis.

Kit het dit selfs al oorweeg om gedurende die nag ongenooid toegang tot die huis te kry, maar ná oorweging het hy dié idee verwerp. Ná sy gedrag daardie veelbewoë aand vermoed hy dat so ’n agterbakse besoek sake beslis nie sal verbeter nie.

Met die hulp van April, Sorgenfrei se ou perdeman, het Kit kort gelede wel daarin geslaag om Ma-Fytjie te siene te kry. Ma-Fytjie het geen doekies omgedraai nie. Sy het Kit goed die kop gewas omdat hy, volgens haar, haar missie Deborah en haarself in die steek gelaat het. Ma-Fytjie was duidelik diep bedruk. Vir haar was daar nou geen salf meer te smeer nie.

Dit was daardie selfde dag dat hy Onderkopjes in sy eensame frustrasie weer vir die eerste keer alleen besoek het. Dáár het die idee posgevat. Deborah kan tog nie onaangeraak bly as hy die grond aan haar skenk nie; sy weet wat hy op daardie groot stuk grond teen die koppe noord van die stad vir hulle beplan het.

Kit maak die deur na die ontvangskamer van sy kantore oop. Sy hoop is volkome gevestig daarop dat die oordrag van die grond op haar naam haar sal dwing om te reageer. Hy het ook ’n brief aan haar geskryf, en hy sal dit aan Cohen gee met die uitdruklike bevel dat sy dit ín sy teenwoordigheid moet oopmaak en lees. Dis om te verseker dat sy dit nie ongelees opskeur of wegsmyt nie, want dis wat sy volgens Ma-Fytjie met al sy ander briewe gedoen het. Sal Deborah nog so onvergewensgesind teenoor hom wees nadat sy sy verduideliking in die brief gelees het? Ten spyte van die brose gevoel van hoop waarmee hy sy frustrasie probeer besweer, spook Ma-Fytjie se afskeidswoorde nou opnuut by hom: Sal nie help nie, mister Kit, die koeël het geklap en hy’s deur my missie Deborah. Dié is nou gekerk en sy is gekerk met mister Karl. Al huil sy saans haar oë uit en al is mister Karl weg, is dit soos dit is. Sal beter wees as jy polshoogte van jou eie lewe begin neem en vergeet van my missie Deborah.

Maar hoe kan hy haar vergeet? Net so afstand doen van haar? Hulle hóórt bymekaar. Karl Mannheim het haar omgekonkel toe sy emosioneel weerloos was, daarom gaan hy alles in sy vermoë doen om haar vir homself terug te wen. Wat dit ook al van hom mag verg.

* * *

Saterdagmôre, dink Deborah, en kom traag uit die warm bed orent. Hoewel dit reeds ná agt is, is die lig wat deur die vensters syfer troebel en grys. Dis betrokke, merk sy op, ongewoon vir dié tyd van die jaar. Sy drink die glas kookwater en suurlemoensap wat Ma-Fytjie vir haar gebring het met ’n trek van misnoeë. Dit is te suur vanoggend, en daarby het sy dit te koud laat word. Deborah mis haar oggendkoffie, maar dit akkordeer om die een of ander rede nie meer in die oggend met haar nie. Doelloos loop sy na die venster en staar deur die deels toegewasemde ruit. Die grysheid van die dag buite die kamervenster bedruk haar nog meer en laat haar onwillekeurig ril. Sy draai weg. Die dag strek eindeloos lank voor haar uit. Dis Saterdag, daarom sal sy nie soos gewoonlik die myne saam met haar skoonpa besoek nie. Kurt gebruik gewoonlik sy naweke om op datum te kom met sy bank- en ander handelstransaksies se inskrywings. Sy het aangebied om hom daarmee te help, maar hy het beleefd haar hulp van die hand gewys. Hy vertrou haar waarskynlik nog steeds nie genoeg nie.

Haastig was sy en trek haar onderklere aan, iets wat sy verstommend vinnig bemeester het ná daardie nag met Karl, toe sy nie wou hê dat Ma-Fytjie haar liggaam moes sien in die toestand waarin dit was nadat Karl met haar klaar was nie.

Karl … Sedertdien het hy verdwyn. Aanvanklik het sy gedink dat hy haar verlaat het, moontlik gaan wegkruip het in sy eie kwartiere in die Palace Towers, maar hy was nie daar nie. Dit het die diep bekommerde Sam Naudies vir haar en Kurt meegedeel. Daarby het Karl ook nie sy opwagting gemaak by die Theatre Royal se repetisies nie. In die laaste paar weke kon sy sien hoe sy verdwyning Kurt en Sam al hoe onrustiger maak. Sy gee self nie om waar hy is nie. Nie dat sy daardie nag se gebeure teen hom hou nie; dit is eerder asof sy ’n gordyn daaroor getrek het, om te kan vergeet. Sy het Karl doelbewus uit haar gedagtes gesluit en haar aandag op ander dinge toegespits. Dit was die enigste manier waarop sy kon voortgaan, voortleef, asof niks gebeur het nie.

Deborah maak die kas oop en haal ’n donker geruite wolstof-uitrusting uit omdat die mantel wat daarby pas, die koue buite sal besweer. Geoefen lig sy kledingstuk ná kledingstuk oor haar kop, terwyl gedagtes aan die verloop van die laaste paar weke deur haar kop bly maal. As dit nie vir haar skoonpa was nie, sou sy beswaarlik daarin geslaag het om haarself so gou reg te ruk.

Sy onthou daardie eerste oggend ná die verkragting, toe sy haar skoonpa na die myne vergesel het, maar te goed. Die skommeling van die Mannheim-koets het haar pyn en ongemak byna onuithoudbaar gemaak. Tog was dit nie haar misbruikte liggaam wat haar die meeste lyding veroorsaak het nie. Veel erger was die gevoel van skaamte en vernedering waarvoor Kit Malloy verantwoordelik was. Sy sluit haar oë en sien voor haar geestesoog weer hoe hy daardie aand gelyk het: hoekig en skraal, in sy verbitterde woede teenoor haar selfs aantrekliker as ooit. Watter reg het hý gehad om vir háár kwaad te wees? Maar wat maak dit nou in ieder geval saak? Dis verby.

Sy verban alle gedagtes aan Kit Malloy met mening en fokus haar gedagtes eerder op daardie eerste dag toe sy saam met haar skoonpa na sy myne begin uitry het. Dit het nie net ontvlugting uit die dorp gebied nie; maar soos sy hom in die dae daarna na die myne vergesel het, het Kurt Mannheim haar belangstelling daagliks gevoed met wat hy aan haar uitgewys het. Sy respek en die manier waarop hy haar behandel het, het haar verflenterde selfvertroue geheel, want hy het haar van meet af nie as ’n blote vrou gesien nie, maar eerder as ’n soort leerling of vertroueling. Kurt het haar rondgewys en touwys gemaak asof sy ’n man is. Hy het elke myn se uitleg aan haar verduidelik en haar vertel watter probleme hulle op daardie oomblik die hoof moes bied, maar tegelyk ook trots die suksesvolle implementering van nuwe tegnieke aan haar uitgewys, waagsame nuwe tegnieke wat hy as myneienaar moes bedink om sy myne meer mededingend te maak met die res van die nuwe goudkewers s’n.

Kurt het Job se geduld gehad en was meer as bereid om alles in detail aan haar te verduidelik tot hy oortuig was dat sy dit ten volle verstaan. Hoe meer sy te wete gekom het van die groeiende mynbedryf, hoe meer het dit haar gefassineer. In haar honger na nuwe kennis het sy saans, en soms snags ook, tot laat boeke verslind wat sy uit Kurt Mannheim se biblioteek geleen het. Dit het die tyd verdryf en haar lang nagte verkort, want dit was snags alleen in haar kamer dat sy getob het oor wat gebeur het.

Haar sin vir regverdigheid het haar Karl se kant van die saak laat insien. Dit wat Kit kwytgeraak het in die foyer van die Theatre Royal, toe hy haar openlik uitgekryt het vir ’n hoer wat hý eerste gebruik het, moes Karl se eergevoel ’n geweldige knou toegedien het. Waarskynlik het hy na sy eie mening rede gehad om hom op haar te wreek. Tog kon sy geen verskoning vind vir Kit se gedrag nie. Hy het dít wat sy as heilig tussen hulle beskou het, onder sy voete vertrap. Selfs nou nog vreet die herinnering daaraan soos bytsoda aan haar siel. Sy het gehoop dat sy hom nooit weer sou sien nie, maar daarvoor is Johannesburg te klein. Twee maal ná daardie aand het sy hom op ’n afstand gewaar, en beide kere het die onstuimigheid van haar gemoed verraai dat haar voorneme om hom te vergeet geensins so eenvoudig is nie. Deur Sam weet sy ook dat Kit verskeie kere probeer het om haar te sien. Sam kon hom tot dusver elke keer wegwys – soos sy uitdruklik beveel het, want sy wil Kit Malloy onder geen omstandighede weer in die oë kyk nie. Altans nie voordat sy seker is dat sy haar onsinnige gevoel vir die man onder beheer het nie. Of sy ooit daarin gaan slaag weet sy nie, want gedurende die lang nagtelike ure wanneer sy weerloos is, loop Kit sonder uitnodiging haar gedagtes en drome binne. Dan is haar verlange so fel dat sy op haar tande moet kners om nie sy naam uit te roep nie. Om nie deur alle deure en hekke wat haar inperk te storm om haarself voor sy voete te gaan neergooi nie.

In watter onuitspreeklik idiotiese wese verander liefde ’n vrou nie, dink sy weer bitter. So was dit destyds met haar ma en John Digby, vir wie Alisha niks op aarde kon weier nie. Met hoeveel minagting het sy nie haar ma se swakheid bejeën nie – en nou? Wat anders as juis dít het nou met haar gebeur? Sy self was verantwoordelik vir hierdie onmoontlike situasie waarin sy beland het. En dit alles deur haar sogenaamde groot liefde vir Kit! Deborah sluit haar oë en onthou die dierlike geveg wat tussen hom en Karl losgebreek het ná Kit se smalende aanmerkings. ’n Goedkoop bakleiery wat later uitgeloop het op ’n algemene vuisslanery soos wat mens te wagte kon wees in ’n derderangse kroeg. Hoe het die Johannesburgers nie dae lank daarna nog daaroor geklets nie! Sy is nou nog sku om mense in die oë te kyk. Dít het sy te danke aan die man wat sy met hart en siel en liggaam liefgehad het – en nog steeds liefhet.

Die ontbytklok klink op uit die eetkamer. Deborah swaai haar mantel om en knoop dit vas. Vervlaks! Sy moet haar regruk! Ma-Fytjie met haar skerp ou oë sal alte gou agterkom dat daar iets skort. Haar skoonpa ook. Hoewel hulle nog nooit gepraat het oor wat daardie aand gebeur het nie, weet sy dat hy weet. Die hele Johannesburg weet trouens, want die sappige berig oor die bakleiery het die koerante se voorblaaie gehaal. Sy en Kurt Mannheim het gemaak asof hulle dit nie raaksien nie. Sy het hom ook nooit vertel wat daardie selfde nag nog tussen haar en Karl gebeur het nie. Sy het aangevoel dat dit die ouer man se siel sou kwets om so iets te hoor. Hy was net goed vir haar die afgelope ruk, dink sy met deernis toe sy die deur oopmaak en na die eetkamer stap.

Môre, mevrou, groet Sam en trek haar stoel vir haar uit. Deborah loop hom tegemoet.

Môre, Sam, antwoord sy. Sy glimlag ook vir die twee tafelmeisies, Agnes en Miriam, wat nou in hul eenderse dagdrag met die wit en blou strepies respekvol kniebuig, soos Sam hulle geleer het.

Kurt se swaar voetstappe klink in die gang op. Hy maak sy verskyning en neem sy plek in. Die dag en die ontbyt mag begin.

Deborah het haar vroeëre somber gedagtes verban en slaag nou daarin om ’n lewendige gesprek met Kurt te voer, hoofsaaklik oor die boek wat hy twee aande gelede aan haar geleen het, ’n boek wat handel oor die sensasionele tonnelmyntegnieke van die Kanadese mynbedryf. Sy het dit uiters insiggewend gevind.

Kurt is onbewus van die lang, eensame nagte wat Deborah soms dwing om tot ligdag te lees, en hy verstom hom opnuut oor haar intense belangstelling in mynbou. Hoeveel plesier dit hom verskaf, sal hy vanweë sy natuurlike stugheid waarskynlik nooit aan haar kan oordra nie, maar haar teenwoordigheid by die myne het vir hom geword soos reën wat ’n barre woestynlandskap verkwik.

Kurt se blik rus konstant op sy skoondogter. Hy is intens bewus van die kruiegeur van haar hare, wat vanoggend in ’n stewige chignon vasgepen is. Enkele krulletjies het tog daarin geslaag om uit die streng kapsel te ontsnap en omraam nou haar gesig en nek soos ’n stralekrans. Hy voel skielik ’n byna onweerstaanbare begeerte om daaraan te raak, maar hy bedwing homself en kom vinnig orent.

Ek moet gaan. Ek is reeds laat, sê hy kortaf.

Deborah lyk verbaas, maar knik dan. Sy kom ook eerbiedig orent. Hy draai om en loop deur toe sonder ’n verdere groet. Daar bedink hy hom oënskynlik en wend hom onverwags weer na haar.

Jy was weke nie uit nie. En ek bedoel nie na die myne nie …

Dis soos ek dit verkies, antwoord sy saggies.

Jy kan nie vir altyd wegkruip nie.

Deborah voel haar wange brand. Soms het Kurt geen takt nie – mens noem tog nie so iets voor werknemers nie!

Kurt merk haar verleentheid op en wil homself skop, maar dit is te laat.

Jy is nou ’n Mannheim, voeg hy bruusk by. Ek sal dit waardeer as jy my vanaand sal vergesel na ’n soirée … Hy voel soos ’n onbeholpe idioot. Dis te sê as jy dit sal kan verduur om ’n aand in ’n spul ou mense se geselskap deur te bring.

Deborah glimlag, dan knik sy. Ek sal graag saam met u gaan, meneer Mannheim.

Hy knik ook en loop by die deur uit. Een keer, net een keer tevore het sy hom Pa Kurt genoem. Dit was die oggend ná hy haar verwese en gekneus in die konservatorium aangetref het en haar gevra het om hom na die myne te vergesel. Hoe diep het sy sedertdien in sy hart gekruip, dink hy toe hy die wagtende koets bestyg. Hy moet versigtig wees. Sy is jonk, té jonk, en sy is Karl se vrou … as Karl nog leef.

Die koets kom rukkend in beweging. Waar ís Karl? Kurt se hart trek saam in angs. In die eerste week ná Karl se verdwyning het Kurt vermoed dat sy seun ontvoer is. Ná die morsige insident in die Theatre Royal het hy dadelik vir Kit Malloy verdink. Dit het hy dan ook aan Von Brandis genoem, maar Von Brandis was oortuig dat Malloy onskuldig was. Soos die dae verby gekruip het, het die hoop dat Karl iewers aangehou word begin taan, en het hy begin dink dat Karl dalk nie meer leef nie. Daar is geen bedrae geld meer uit Karl se rekening onttrek nie, en omdat hy sy seun ken as ’n verkwister, weet hy dat dit vir hom byna onmoontlik is om asem te haal sonder om geld uit te gee. Dit, veral, het die afgelope week sy vrees laat groei dat Karl dood is. Kurt is bewus van sy hart se moeisame geklop. As dit wel so is, sal hy ’n dubbele verlies ly: afgesien van sy seun, sal hy ook vir Deborah verloor. Sy sal vry wees om met Malloy te trou. Die gedagte laat ’n warm golf in Kurt se nek en gesig opstyg. Dit mag nie! Dit sal hy nie toelaat nie! Aan Malloy, die dobbelsaloneienaar, sal hy Deborah nie sommerso afstaan nie!

Emosioneel uitgeput leun hy terug in die koetsbank. Stadig begin ’n plan om haar te behou in sy kop vorm aanneem. Deborah se flinkheid van begrip sal dit vir hom maklik maak om haar op te lei om in sy voetspore te volg. Tot dusver was sy bloot as waarnemer saam met hom na die myne, maar van nou af gaan hy haar bewustelik oplei. Hy gaan haar iets aanbied wat nie te koop is nie, dink Kurt selftevrede: ’n loopbaan. ’n Loopbaan waarmee hy Deborah aan hom gaan bind! Afgesien daarvan dat sy intelligent is, weet hy ook dat sy ambisieus is, en dit tel in sy guns. Selfs daardie verduiwelse saloneienaar met sy Ierse sjarme sal beswaarlik kan opweeg teen die Mannheim-myne.

* * *

Gedurende die paar uur wat sy afgehad het, kon Liu-Hohan geen rus kry nie, want elke keer as sy haar oë toemaak, het sy die vervalle gesig van die man met die blou oë gesien. Groot, starende oë, teen die einde byna swart. Sy weet dat hy waarskynlik iewers in ’n agterkamer van ’n derderangse hool neergesmyt is. Vir Lu-Shi was dit belangrik dat hy nie in die Dragon Queen moes omkom nie. Lu-Shi sou egter nie ’n duit omgee as die man op ’n ander plek sterf nie. Om die waarheid te sê, sou hy dit waarskynlik verkies. Dooie mense praat nie.

Wat het dit met haar te doen? het sy haarself herhaaldelik betig. Sy is net ’n jig-jig-meisie, en daar was al dosyne in dieselfde toestand as die een met die blou oë. Dis net – waarom dink sy so baie aan hom?

Uiteindelik kom sy orent uit die fetusposisie waarin sy gelê het. Sy trek haar haastig aan. Sy sal versigtig probeer uitvind waarheen hulle hom geneem het. Daar was nie veel geld in die man se beursie oor nie, maar sy sal dit kan gebruik. Die besluit om tot aksie oor te gaan laat haar heelwat beter voel.

Enkele oomblikke later verlaat Liu-Hohan haar nederige plakkershuisie, trek buite haar uitgaanskoene aan en steek die straat oor na die buurvrou wat na haar baba omsien terwyl sy werk. Haar baba is gebore kort nadat ’n man op ’n wit perd Happy Valley binnegery het op soek na Cockney Liz. Die man het die mal hond waarvoor hulle almal so bang was, doodgeskiet. Liu-Hohan was trots dat sy saam met die dapper man op sy perd gery het. Sy het haar seuntjie na dié vreeslose ruiter vernoem.

Liu-Hohan neem die kindjie in haar arms en liefkoos hom. Dis nie die enigste rede waarom sy hierheen gekom het nie: haar buurvrou kan skryf, Engels skryf. Daarby is sy ’n Christen, ’n Roomse Christen, en Liu-Hohan weet dat die Roomse mense priesters het wat ook dokters is. Priesters wat mens nie geld vra nie. Sy wil meer daaroor by haar buurvrou uitvind. Sy sal haar betaal om ’n brief te skryf sodat die priester kan verstaan dat dit ’n ernstige geval is. Miskien, as die man met die blou-blou oë se joss goed is, kan hy nog gered word.

* * *

Sam Naudies balanseer op sy een hand die silwerskinkbord waarop ’n visitekaartjie soos ’n wit eilandjie lê, sy blik ondersoekend op Deborah. Haar duidelike onthutsing toe hy haar vertel het van die besoeker wat in die voorportaal op haar wag, stem hom tot nadenke.

Deborah staan op. Wat sou Mac MacIntyre hier kom soek? Tydens sy laaste besoek, toe hy sonder waarskuwing opgedaag het met die nuus dat Kit Malloy leef, was daar vir hom geen warm verwelkoming nie. Syself was so verdwaas dat sy skaars kon praat, en haar skoonpa was, om die minste te sê, baie na aan onbeskof.

Sal ek hom sê dat mevrou nie beskikbaar is nie? vra Sam stil.

Vinnig ruk sy haar reg, skud haar kop en maak die kasboek toe waaraan sy besig was om te werk. Nee, Sam. Neem asseblief vir meneer MacIntyre na die voorhuis en vra dat die kombuis vir ons tee berei.

Sam knik, draai om en loop uit om mevrou Deborah se bevel uit te voer. Hy voel egter onrustig. Hy wil nie hê dat enigeen haar nou weer moet ontstel nie. En Mac MacIntyre is, wat Sam betref, in die kamp van die vyand. Die kamp van Kit Malloy, wat sy huis wil beroof van die nuwe pêrel in hul kroon, mevrou Deborah. In die laaste paar weke het sy ’n diep indruk op hom gemaak. Miskien was dit ook omdat Sam in sy siel oortuig was dat mevrou Deborah die antwoord op sy gebede was, dat sy die een sou wees wat sy seurtjie Karl op die regte pad sou kon hou.

Sy hart word swaar toe hy aan Karl dink. Waar sou hy wees? Hoe is dit moontlik dat ’n man so herkenbaar soos hy heeltemal kan verdwyn? Hy onderdruk die swart gedagtes en haas hom na die voorportaal, waar hy Mac uit sy jas en hoed help en daarna na die voorhuis begelei.

Mac het nie Sam se uitnodiging om hom tuis te maak in een van die gemakstoele gehoorsaam nie. Met sy hande agter sy rug inmekaargestrengel, beweeg hy van skildery na skildery, bekyk hy die duur ornamente wat in oormaat in die vertrek uitgestal is. G’n wonder ou Mannheim wil ’n huis laat bou nie; hy’t een nodig – en ’n grote daarby! Mac sien wel merkbare veranderings aan die voorkamer sedert sy vorige besoek. ’n Varsheid het die muwwerige atmosfeer vervang. Lig stroom deur die vensters, want die luike is nie soos voorheen permanent toegetrek nie. Deborah se invloed? Dis duidelik dat ’n vroulike hand die vertrek omskep het in ’n veel gemakliker en toegankliker plek.

Mac sug beswaard. Wat vir hom voorlê, rus swaar op sy hart. Hy het gekom om met Deborah te praat. Sy vrou Meg het die telegram vernietig waarin Kit laat weet het dat hy leef. Meg se agterbaksheid laat Mac aandadig voel aan die dilemma waarin Kit en Deborah beland het, en dit is waarom hy uiteindelik gekom het. Kit se lyding en ongeluk rus swaar op sy gewete. Mac is so diep ingedagte dat hy nie opmerk toe Deborah die vertrek binnekom nie.

Môre, meneer MacIntyre. Ek moet sê u besoek is ’n onverwagse verrassing. Deborah kom nader en reik haar hand uit om te groet toe Mac na haar toe omdraai. Sy beduie dan na die gemakstoel naaste aan hom. Sit, asseblief. Ek het gevra dat hulle vir ons iets te drinke bring.

Mac merk onmiddellik die opvallende verandering in haar voorkoms. Afgesien van haar deftige donker geruite uitrusting, straal sy ’n elegansie en selfversekerdheid uit wat voorheen nie teenwoordig was nie, dink hy bewonderend toe hy gaan sit.

Deborah neem teenoor hom plaas. Ek vertrou alles is in orde met die Arms and the Soul? sê sy om die ongemaklike stilte tussen hulle te oorbrug.

Mac knik stywerig. Hy voel al hoe ongemakliker in die teenwoordigheid van hierdie koel, gesofistikeerde jong dame. Sy was kort gelede nog een van sy werknemers, maar nou is sy byna soos ’n vreemdeling.

Dit gaan goed, dankie, antwoord hy half stug. Meg … Megan, my vrou, hanteer die salon nou feitlik volskaals. Hy verduidelik nie verder nie. Vertel haar nie dat dinge nooit weer dieselfde sal wees tussen hom en Meg nie. Dat hulle sedert haar verraad – of was dit sy eie met madame Isabella? – nie meer ’n kamer deel nie.

Dis weer ongemaklik stil. Deborah en Mac probeer die stilte tegelyk verbreek.

Sam het gesê dat u met my –

Deborah, ek het gekom om –

Al twee glimlag ongemaklik.

Jammer, u wou sê? vra Deborah stil.

Mac huiwer net ’n oomblik voor hy praat. Ek het gekom omdat ek glo dat ek jou ’n verduideliking verskuldig is. Mac swyg weer. Hy het voor die tyd in sy kop geoefen hoe hy die saak sal benader, maar nou is die deeglik voorbereide sinne skielik nie van toepassing nie. Nie teenoor dié Deborah met wie hy nóú kennis gemaak het nie. Sy moed begewe hom amper en dwing hom orent. Hy gaan staan voor die kaggel met ineengestrengelde hande, sy rug na haar.

Eerstens wil ek jou verseker dat niemand my gevra het om met jou te kom praat nie, sê hy uiteindelik buitengewoon stram. Ek het self besluit. Waarskynlik is dit spyt … my gewete … ek weet nie, dít maak seker nie eintlik saak nie.

Wat probeer u vir my sê, meneer Mac? vra Deborah. Sy probeer kalm lyk, maar haar hart bons swaar. Sy het ’n goeie vermoede waarom hy hier is, en sy weet skaars of sy genoeg selfbeheersing het om met die gesprek aan te gaan.

Mac kyk bedruk na die gloeiende kole in die kaggel voor hy antwoord. Dit gaan oor die misverstand waarvoor ek glo ek en my vrou die skuld dra. Hy draai om en kyk na haar, maar sy pleitende grys oë vind geen genade op Deborah se koel, byna hooghartige gesig nie. Kit Malloy het niks te make met my koms hierheen nie, ploeter hy dapper voort.

Ten spyte van haar koel houding, merk Mac dat Kit se naam haar tóg raak. Nou is daar geen kans vir omdraai nie; nou moet hy die ding uitkry, en gou ook, want sy kan hom dalk enige oomblik die deur wys, en voor dit gebeur, moet sy die volle verhaal uit sy mond aanhoor. Slegs dan sal sy gewete hom met rus laat in die wete dat hy alles van sy kant probeer doen het om sake reg te stel.

Vergewe my, meneer Mac, maar as u hierheen gekom het as ’n soort bemiddelaar, stel ek nie belang om verder –

Ek is nie hier as bemiddelaar nie. Ek is wel hier om jou die waarheid te vertel oor wat met Kit in Mosambiek gebeur het.

Dan moet ek u teleurstel. Dit traak my nie in die minste wat –

Nie? Aangedryf deur sy begeerte om die taak agter die rug te kry, praat Mac vinnig verder. As dit jou werklik nie skeel nie, kan dit jou tog nie kwaad doen om net ’n kort rukkie na my te luister nie. Asseblief, Deborah! Hy gaan sit sonder uitnodiging op die kis voor haar stoel. Die sproeterige Skot is reeds korter as Deborah en word so nog verder tot nederigheid verdwerg. Gee my minstens die kans om dit wat ek verbrou het, aan jou te verduidelik!

Onkant gevang deur Mac se emosie, kyk Deborah hom onseker aan.

Mac buit die geleentheid uit. Hy begin kort en bondig vertel hoe dit gebeur het dat Kit Malloy op ’n sending gestuur is om wapens vir die ZAR van Mosambiek af in te smokkel, ’n byna noodlottige sending wat hom duur te staan gekom het. Hy vertel hoe en wanneer dinge begin skeefloop het. Hy vertel van ’n man genaamd Harrison, wat met groot sorg deur Cecil John Rhodes uitgesoek is, juis omdat Rhodes bewus was van die tien jaar oue onbeslegte bloedvete tussen Harrison en Malloy.

Harrison was die ideale kandidaat om jag te maak op hom, en tegelykertyd sou hy verhoed dat die wapens Pretoria bereik. Was dit nie dat Kit betyds ’n waarskuwing gekry het nie, sou Harrison waarskynlik in sy doel geslaag het.

Teen haar wil sit Deborah vasgevang en luister na Mac se vertelling. Sy hoor hoe Kit deur die toedoen van Harrison, wat die Rheinländer wou opblaas, vasgekeer is op die brandende vragskip. Hoe Kit noodgedwonge deur ’n muur van vlamme in die nagdonker see geduik het.

Deborah herroep die nagmerrie wat sy gehad het; dit moes dieselfde nag gewees het. Hoekom was sy net in voeling met hom toe hy in doodsgevaar was? Hoekom het hierdie buitengewone sensitiwiteit haar nie ook gewaarsku dat hy leef nie? Het sy haar doof gehou daarvoor? As sy geluister het na haar aanvoeling, sou sy nie in hierdie onsinnige huwelik beland het nie!

Deborah? dring Mac se stem van ver af tot haar deur. Sy sien die Skot se bekommerde grys oë. Sy is onbewus daarvan dat haar gesig skielik bloedloos geword het, haar donker oë soos twee brandende lampe.

Sy beveel hom stram om voort te gaan met sy vertelling.

Niemand het geweet van Harrison se teenwoordigheid op die boot nie. Dit is daarom algemeen aanvaar dat die onuitkenbare oorskot van ’n man wat ’n dag of wat ná die ontploffing gevind is, dié van Kit was. Mac se gesig vertroebel. Jy was reg om in jou agterdog vrae daaroor te vra, Deborah. Ek was die sot wat dinge sommer geglo het, en ek vra vergifnis daarvoor. Ter verduideliking kan ek bloot aanvoer dat mens se verstand deur emosies oorheers word wanneer jy langs die graf van jou beste vriend staan. Maar ek bied dit nie as ’n verskoning aan nie. Ek moes nie so gou moed opgegee het nie.

Hy glimlag wrang. Met ons eerste aansig van Lourenço Marques het jong Daniël Tristão, my gids, my aandag gevestig op ’n formidabele klipvesting gebou op ’n loodregte krans wat oor die see toring. Die seun het aan my genoem dat dit Forte Rosetta is, volgens hom die berugste gevangenis in die ganse Oos-Afrika. ’n Tronk waarin die gevangenes vir goed verdwyn in die donker kerkers wat onder seevlak gebou is. En dít is waar Kit Malloy op daardie oomblik aangehou is! In my stiksienigheid het ek nie eens ’n tweede keer aan die fort gedink nie, want ek het my blind gestaar teen ’n nuwe graf met ’n houtkruis waarop Kit se naam was.

Nie een van hulle merk die diensmeisie wat geruisloos binnekom en die teeskinkbord saggies op die tafel neersit om net so stil-stil weer die kamer te verlaat nie.

Mac laat niks uit nie. Hy vertel Deborah van die maande lange donker hel waaraan Kit blootgestel is, hoe hy soos ’n dier moes leer oorleef.

Kan jy jou so iets indink? Voortdurende stikdonkerte; voortdurend, Deborah! Geen kontak met enige ander mense nie. Hulle het selfs sy kos met ’n stok deur die opening geskuif om sy isolasie absoluut te maak. Die gevreesde rotte het hom dag en nag geteister, en hy moes aanmekaar waak teen die mensvreter-gediertes. Die meeste van Forte Rosetta se gevangenes kom glo juis as gevolg van die rotte om, wanneer hulle in ’n onbewaakte oomblik aan die slaap raak. Ander, volgens Kit, verloor hul verstand, stamp gillend hul koppe teen die muur totdat hulle hul bewussyn verloor. Dan slaan die rotte toe. Kit het aan my erken dat hy self baie na daaraan was om sy sinne te verloor.

Hoekom het hulle dit aan hom gedoen? roep Deborah ontsteld uit.

"Politiek. Hulle het ’n sondebok nodig gehad. Die Portugese owerhede het Kit verdink van die keldering van die Rheinländer. Hulle wou ’n skulderkenning uit hom dwing. Daarom het hulle selfs uiteindelik die kats gebruik. Mac se oë is vol trane. Hy sal die littekens van daardie geseling vir ’n leeftyd op sy rug dra …"

Die pyn sny soos ’n lem deur Deborah se siel. Sy onthou Kit se lenige bruingebrande rug daardie dag toe hulle by die fontein saam was. Oorweldigende emosies dwing haar orent – sy moet ten alle koste wegkom van die Skot, wat in sy meegevoel met sy vriend haar siel stroop van die laaste flenterige verskansing wat dit nog oorhet. Dwalend beweeg sy deur die vertrek, verby die onaangeraakte pot tee. Haar gedagtes val soos water deur ’n sif. Haar brein het vasgeslaan. Sy kan nie meer dink nie. Miskien wil sy nie dink nie. Sy kom tot stilstand voor die venster, die een verste weg van Mac. Sy wens sy kan haar ore toedruk teen die gedreun van sy stem, maar ook dit doen sy nie. Sy hoor hoe Kit deur die bemiddeling van Joaquim Tristão uit die afgryslike folterkelders gered is.

Deborah se gesig weerspieël nie die ontsetting en pyn wat Mac se ontstellende verhaal haar veroorsaak nie. Sy staar met onsiende oë na die verrypte voortuin. Dood. Alles is dor en bruin. Met die lente sal daar nuwe groei kom, nuwe lewe. ’n Voortdurende siklus. Dis net die mens wat nie ’n soortgelyke kans kry nie. Miskien is dit omdat die mens nie die aanpassing van wedergeboorte kan deurstaan nie, dink sy, bewus van ’n eindelose hartseer wat dreig om haar te oorweldig terwyl sy Mac se verduideliking stilswyend verder aanhoor.

Kit was siek, Deborah, tot die dood toe siek. Jy kan jou skaars indink hoe hy daar uitgesien het. Ligblind ná die lang weke in die donker. Uitgeteer en oortrek van swere. Omdat sy gestel so swak was, het die katshale septies geraak. Bloedvergiftiging het ingetree. Meer as drie weke lank was hy op die rand van die dood. Dit het Joaquim Tristão my nóú eers in ’n brief vertel. Volgens hom was die Portugese dokters raadop, en was dit nie vir ’n eksentrieke bosdokter wat geweier het om op te gee nie, was Kit nie vandag hier nie …

Mac staan stadig op en beweeg stil na die roerlose figuur voor die venster. Ek glo dit was nie net die kruiedokter wat ’n rol gespeel het nie, sê hy saggies. Dit was Kit se wil om te oorleef wat hom deurgehaal het. Mac se Skotse aksent raak ruier. Hy wou leef omdat hy na jou toe wou terugkom. Kit het my self vertel dat dit jóú beeld was wat hom laat terugveg het, hom aan die lewe gehou het onder in die slymerige kerker waar hy gelê het. Gestroop van alle hoop om ooit weer die daglig te aanskou. Dit was jóú beeld wat hy in die oomblikke van wanhoop herroep het, wat hom nie laat tou opgooi het nie. Jóú beeld wat hom sy verstand laat behou het!

Hy plaas sy hande op haar skouers en dwing haar om na hom om te draai. Deborah? Kyk na my! Nou eers merk hy dat haar wange nat is van trane. Deborah is onbewus daarvan dat sy huil. Sy wend geen poging aan om die trane weg te vee nie.

Daar is ’n matelose treurigheid in Mac toe hy skuld bely oor sy vrou se aandeel. Meg, wat op die vooraand van Deborah se troue die berig dat Kit leef, onderskep het.

Ek weet nie watter duiwel in Meg se kop ingevaar het om daardie telegram te vernietig nie. Dinge kon so anders gewees het as dit nie daarvoor was nie. Omdat ek weet dat Meg nooit die nederigheid sal hê om so iets te doen nie, vra ek jou nou namens haar om verskoning.

Deborah antwoord hom nie. Sy kan nie. Sy draai weer weg, skielik skaam bewus van die nattigheid op haar wange. Sy vee die trane met ongeduld weg, bewus van ’n gevoel van totale verlorenheid. Wat help Mac se belydenis