Die windvanger

By Breyten Breytenbach

Die windvanger was Breytenbach se eerste bundel nuwe verse sedert die publikasie van sy Papierblom in 1998 (dit was onder die naam Jan Afrika), wat in 1999 met die Hertzogprys bekroon is. Hier vind die leser weer gedigte oor temas soos reis, tyd, liefde, dood. Maar veral weer, en méér, die kwelling oor die doeltreffendheid van die woord, soos in die gedig “New York, 12 September 2001”: ‘sal enige gedig eendag iewers ooit genoeg gewig mag hê /om ’n handskrif te laat wat praat van val en vergeet ...’ En teen die einde van die bundel: ‘En wat sal ek sê het ek geleer, behalwe om met woorde /te speel tot aan die uur van my dood?’

Die windvanger is in 2008 bekroon met die Hertzogprys, W.A. Hofmeyr-prys, die UJ-prys en die Protea-prys vir poësie.

• Language: Afrikaans
• Publisher: Human & Rousseau
• Release date: Apr 17, 2013
• ISBN: 9780798160032

Breyten Breytenbach

Breytenbach woon al dekades lank in Parys, Frankryk en is ook ’n bekende skilder. Sy poësie en prosa het in verskeie tale verskyn, maar sy werk is veral bekend in Suid-Afrika, Frankryk, Nederland en Amerika. Hy het twee keer die Hertzogprys vir poësie ontvang. Hy word met reg beskou as een van die belangrikste lewende digters in Afrikaans.

Book preview

breyten breytenbach

die windvanger

Human & Rousseau

Die uitleg van gedigte en afbeeldings in hierdie digitale uitgawe van Die windvanger verskil van dié van die gedrukte uitgawe, afhangende van die instellings op u leestoestel. Die uitleg vertoon optimaal indien die standaardinstelling op u leestoestel gebruik word. Lesers kan egter eksperimenteer met die instellings op hul leestoestel vir verskillende perspektiewe op die gedigte.

(vir my vrou:

want die wind

het al die jare

ons saamsaamliefde so getrou

oopgebind en toegevou)

moeë reisiger

wanneer jy hier arriveer

swaar van hart

en met stof in die keel

blaai deur hierdie bladsye

soos die blare

van ’n ou-ou reis

en kyk

ons planeet is te laat

om nié ’n nag te droom

waar die wêreld se tong

nog helder sal brand

– Alonso Quijada

1

daar is geen tyd

daar is geen tyd

tyd is die mens se vel

wat kraak en knetter en krimp

in die verbygaan van lewe

dis die vuur van bestaan

wat die ure vertel

en dan versaak

in die ewigdurende galmende

momentum van stilte

in die aandster en die middernagson

se rokende dans

in die krul van die blaar

in die duif se vlugtige

fladder-gebaar van grasieuse sterwe

daar is geen tyd

tyd is die verskietende komeet

van geheue

wat die hemel met vonke bestrooi

van stories wat niemand ooit

weer sal hoor nie

tyd is my liefde vir jou

die akkedis-bewegings

van weggaan in jou vrouelyf

om die holtes te vul

met die vlam van vertel

daardie vele gesigte van vergaan

daar is geen tyd

net die hart se klop-klop-dinge

soos pyn onder dop-ooglede

net die leë vertel-vel

van hierdie gedig

bespikkel en uitgemeet

met kankerwoorde van vergeet

soos akkediskak

2

fluit-fluit

(tyd is die verskietende komeet van geheue)

1

op die mark onder hoë skadubome

tien geelperskes gekoop

groot goud en sappig

soos innige verwante van die son

en huis toe gedra

wit pleistermure het liggies gebewe

die hitte was op die sinkplatdak

oral omheen die soet geure

van lemoenbloeisels, frangipani

geel doringboomblommetjies

later wanneer hulle eers weer water gekry het

ook die wit en pers van die verbleikbos

gister, vandag en môre

en van tak tot tak

van kelk tot kelk

jangroentjies, suikerbekkies

tortels en vinke en vlamvlerk raasbekspreeus

laatmiddag dieper kloof-op

waar dit potblou is

dassies blinkoog, klipspringers spitsoor aandagtig

die kant van die Koo en die Keisie uit

het kettings ligte sweep geklap

en gevlegte linte aan die wolke gehang

eers het die storm gekom

met groot geraas en spuistrale wolkgoed

klipogies, engelekots

en toe

ná die skerp kleureboog

oor kop en riet

’n dragtiger reent aanmekaar en diep

met die sagte gekletter

van ’n skare mense wat verbykom met die nag

om bo in die berg van water

te gaan sing

perskes gewas en afgedroog

en een vir een opgeëet in die donker

’n genot vir die tong en die lippe

en ’n verbeelding vir die oog

in buur Jan se visdam

het paddas mekaar luidkeels

probeer bekeer

van mismoedigheid

dis dan gedoen

en geboen gedaan

hierdie dag kom nooit weer terug

nie so met kromming

en verskuiwing en beligting

ook nooit weer presies dieselfde hand

wat hier met honger vingers

oor die woorde vat

om tyd en haar verbygaan uit te vee

soos die dons van ’n perskevel

2

werkers op pad huis toe

’n laaste vegie flos

bo die berg se kim

daardie lang leë aande

wat geleidelik vol loop van donkerte

die jas aantrek groot en swart

met blink knope

tot by die rietbos waar slaapvoëls tjik

die nagvuurtjies

kole in die oog

3

lourierbosse wat skaamteloos bloei

bome wat uit hul koeltes stoel

woorde wat uit die stiltes groei

dis alles dik-dik van die waarheid

4

toe sê die dief vir die vrou en die kind

kom ons stap weer weg uit hierdie stad

van heilige bekeerdes

die mense hierlangs

hou nie van spotvoëls en morbekke en vals note nie

hier kom duisternis

voorwaar voorwaar ek sê verder vir julle

nou gooi hulle ons nog met skille

binnekort sal dit drolle wees

toe sê die dief vir die vrou en die kind

dis beter om blind in die vreemde te gaan

as om twee ontgogelde klippe

vir oë in die kop te kry

hier kom ’n getrommel van gewetens

luister hoe jil en joel die gelowiges

met skemerte is die stemme

tuine en boorde vol onkruid geheuens

en die vadere se gebeentes klik

soos grafte vol woorde

kyk van heinde en ver

trek die swart onweer laer

en onnodige geraas

ons gee pad

ons neem saam

die bewegings van die maan

wat die son se intieme naam is

in die nagte stil van sterre

toe sê die dief vir die vrou en die kind

ek weet julle voete en harte is seer

ek is jammer ek het julle verkeerd voorgesê

maar dit belowe ek weer

op my eer as dief

as ons honger word vir liefde

steel ek ’n hele brood lewe

so groot soos ’n gedig

en so voedsaam soos ’n vis

seën die brood

en aanbid die vrugte

uit die aarde van geboorte

toe sê die dief vir die vrou en die kind

ons sal onthou

die ewige blou vlam van die hemel

en ons neem met ons mee

die see en die berg

en