Onopgeloste raadsels

By Alles over historia

In de propaganda van de nazi's werd Adolf Hitler neergezet als de ascetische, eenzame en geniale leider van het Derde Rijk. Weinig mensen kwamen dicht bij de Führer. Die mystiek heeft geleid tot talloze samenzweringstheorieën, maar af en toe waren de besluiten die Hitler nam gewoonweg zo bizar dat zijn keuzes al tijdens de oorlog onderwerp waren van speculatie en ook nu nog niet altijd begrepen worden. Waarom gaf Hitler de Luftwaffe bijvoorbeeld opdracht burgerdoelen te bombarderen in Groot-Brittannië in plaats van militaire vliegvelden? Waarom liet hij de opmars van de Wehrmacht vlak voor Duinkerken stilleggen? En waarom had hij zo'n grote hekel aan joden dat hij dit hele volk wilde uitroeien? In dit deel gaan we in op oorlogsraadsels die historici nog steeds hoofdbrekens bezorgen.-

• Language: Nederlands
• Publisher: SAGA Egmont
• Release date: Aug 24, 2020
• ISBN: 9788726460742

Book preview

Onopgeloste raadsels

Copyright © 2019, 2019 Alles over historia and SAGA Egmont

All rights reserved

ISBN: 9788726460742

1. e-book edition, 2019

Format: EPUB 2.0

All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrievial system, or transmitted, in any form or by any means without the prior written permission of the publisher, nor, be otherwise circulated in any form of binding or cover other than in which it is published and without a similar condition being imposed on the subsequent purchaser.

SAGA Egmont www.saga-books.com – a part of Egmont, www.egmont.com

De oorlog is nog niet doorgrond

In de propaganda van de nazi’s werd Adolf Hitler neergezet als de ascetische, eenzame en geniale leider van het Derde Rijk. Weinig mensen kwamen dicht bij de Führer. Die mystiek heeft geleid tot talloze samenzweringstheorieën, maar af en toe waren de besluiten die Hitler nam gewoonweg zo bizar dat zijn keuzes al tijdens de oorlog onderwerp waren van speculatie en ook nu nog niet altijd begrepen worden. Waarom gaf Hitler de Luftwaffe bijvoorbeeld opdracht burgerdoelen te bombarderen in Groot-Brittannië in plaats van militaire vliegvelden? Waarom liet hij de opmars van de Wehrmacht vlak voor Duinkerken stilleggen? En waarom had hij zo’n grote hekel aan joden dat hij dit hele volk wilde uitroeien? In dit deel gaan we in op oorlogsraadsels die historici nog steeds hoofdbrekens bezorgen.

1. Nazi’s zochten voorouders in de himalaya

In 1938 zwoegen vijf Duitse SS-onderzoekers de steile hellingen van het koninkrijk Sikkim op. De expeditie is op weg naar Tibet. De onderzoekers moeten aantonen dat de ariërs uit het geïsoleerde land van de Tibetanen stammen.

Vijf Duitse onderzoekers lopen moeizaam over een steil, kronkelig pad naar een hooggelegen bergpas. Het is 22 december 1938. De vijf worden gevolgd door een sliert bedienden en dragers plus een lange karavaan van jaks en pony’s die de expeditie-uitrusting dragen. Vóór hen ligt de grens van het geheimzinnige Tibet, waar de mannen na een half jaar wachten eindelijk binnen mogen.

De Duitsers zijn officieren in het gevreesde elitekorps SS van de nazi’s, maar lijken met hun anoraks en hun lange baarden nog maar weinig op de gladgeschoren, in zwart uniform gestoken SS-officieren in hun eigen land. De hooggekwalificeerde wetenschappers hebben echter niet zomaar een SS-taak. Ze moeten een raadsel oplossen voor hun leider, Heinrich Himmler.

Arische oorsprong aantonen

De expeditie, geleid door zoöloog en SS-Untersturmführer Ernst Schäfer, was begin 1938 met toestemming van Heinrich Himmler uit Duitsland vertrokken naar Tibet. Dat het hoofd van de SS zo geïnteresseerd was in de vijfkoppige expeditie die nu door de bergen trok, kwam voort uit de vurige wens van hem en vele andere nazi’s om de plek te vinden waar het arische ras was ontstaan. Himmler had in 1935 zelfs een onderzoekseenheid opgezet, de Ahnenerbe, die zich uitsluitend richtte op de oorsprong en geschiedenis van de ariërs.

Alle onderzoekers van de Ahnenerbe waren leden van de SS en kregen automatisch een officiersgraad in het korps, dat in 1938 zo’n half miljoen speciaal geselecteerde, raszuivere mannen telde. Geen enkele SS’er had joods of ander ‘inferieur’ bloed in de aderen.

Himmler hoopte dat de onderzoekers in Tibet konden aantonen dat het arische ras oorspronkelijk stamde uit de onherbergzame Himalaya. Vandaar zouden de ariërs volgens zijn theorie later naar het westen en Europa zijn getrokken.

Voor de migratie kregen de ariërs les van overlevenden van het gezonken eilandenrijk Atlantis. Deze Atlantiden waren beter dan andere volkeren en zouden voordat hun rijk zonk elektriciteit en vliegtuigen hebben uitgevonden. De priesters van de Atlantiden, die zich in de Himalaya vestigden, gaven hun kennis vervolgens door aan de ariërs.

Voorouders van de egyptenaren

Eind 19e eeuw hadden diverse Duitse intellectuelen het al over de superioriteit van het Duitse ras en het belang van het vinden van de oorsprong van het Duitse volk, de ariërs. De populairste theorie was dat het volk ergens uit Azië stamde, namelijk uit het noorden van India of uit Tibet, en vandaar naar het westen was getrokken om de wereld te veroveren. Volgens deze theorieën hadden de ariërs koloniën gevestigd in Egypte en de basis gelegd voor het rijk van de farao’s. Vanuit Noord-Afrika zouden ze helemaal naar Scandinavië zijn getrokken, maar zich vooral in Duitsland hebben gevestigd. Als dat klopte, waren de ariërs dus de voorouders van de Indiërs, de Perzen, de Egyptenaren, de Grieken, de Italianen, de Slaven, de Scandinaviërs, de Angelsaksen en de Duitsers. De ideeën van Charles Darwin over Afrika als oorsprong van de mens namen Duitse onderzoekers niet serieus.

Toen de nazi’s in 1933 in Duitsland aan de macht kwamen – mede dankzij tienduizenden Duitse intellectuelen – waren de theorieën nog onbewezen. Maar met Hitler als kanselier kregen de aanhangers van theorieën over de oorsprong van de ariërs alle steun. Veel vooraanstaande figuren binnen het naziregime interesseerden zich hevig voor elk project dat zou kunnen aantonen dat de ariërs een groots verleden hadden. Ook waren de nazi’s gebrand op bewijzen dat geografische gebieden vroeger hadden toebehoord aan het arische volk. Die zouden namelijk het verlangen naar Lebensraum, de Duitse expansie naar Oost-Europa en de Sovjet-Unie, legitimeren.

Er hing dus veel af van de resultaten van de expeditie naar de Himalaya.

Britten liggen dwars

Naast Ernst Schäfer bestond de Tibet-expeditie uit antropoloog Bruno Beger, entomoloog en fotograaf Ernst Krause, geofysicus Karl Wienert en de logistieke man Edmund Geer. Op Krause na waren ze allemaal sinds halverwege de jaren 1930 officier bij de SS. Vlak voor vertrek kende het elitekorps deze rang ook toe aan de entomoloog.

De expeditie, die voor het grootste deel werd gefinancierd uit donaties van Duitse bedrijven, kwam echter al snel na haar vertrek uit Duitsland in april 1938 in de problemen. De reizigers konden Tibet namelijk alleen binnenkomen via India, waar het Britse koloniale bewind het voor het zeggen had. De Britten hadden er echter weinig trek in om een aantal SS-officieren de grens van Tibet te laten oversteken.

Halverwege de 19e eeuw was het land volledig afgesloten voor buitenlanders, omdat zowel de Tibetanen als hun buren in China bang waren voor imperialistische aanvallen. Die angst was niet onterecht. In 1904 vielen de Britten het gebied binnen en kregen ze via handelsverdragen invloed in het land. In de jaren 1930 was Tibet inmiddels opener, maar het Britse koloniale bewind in India bewaakte de grens tussen beide landen scherp. Uiteindelijk stemden de Britten er echter schoorvoetend mee in dat de Duitsers hun kamp opsloegen in het koninkrijkje Sikkim, net ten zuiden van de Tibetaanse grens. Heinrich Himmler had hiertoe druk uitgeoefend, gebruikmakend van het feit dat Groot-Brittannië een hoogoplopend conflict graag wilde vermijden. En voorlopig was de SS-leider tevreden.

Falen is geen optie

‘Mijn beste Schäfer, ik ben blij dat de expeditie goed op weg is en dat het zo’n gedisciplineerde groep is, verbonden door kameraadschap […] U bent vaak in mijn gedachten. Heil Hitler!’ schreef Himmler aan Schäfer toen de onderzoekers twee maanden na vertrek in Sikkim aankwamen.

De expeditie mocht onder geen beding de grens met Tibet oversteken, zo luidde het bevel van de Britse autoriteiten. Maar hoewel Tibet dus ogenschijnlijk buiten bereik van de expeditie lag, was de 28-jarige Ernst Schäfer niet van plan zich te beperken tot onderzoek in Sikkim.

Schäfer, die op zijn 20e al in eigen land beroemd werd door zijn ontdekkingsreizen naar China, wist dat hij niet kon thuiskomen zonder resultaten. Falen was eenvoudigweg geen optie. De antropoloog Bruno Beger gebruikte de wachttijd om gezichtsmetingen te doen en gezichtsmaskers te maken van lokale bewoners voor latere antropologische bestudering. In Duitsland wilde Beger op basis van het veldonderzoek de vorm van het hoofd preciezer classificeren ten opzichte van andere rassen. De maskers waren gemaakt van gips, dat in een dikke laag op