Raadsels uit het verleden

By Alles over historia

Diep in het Midden-Amerikaanse regenwoud liggen onder dichte vegetatie duizenden ruïnes verborgen. Het zijn sporen van de Mayabeschaving die bijna 4000 jaar leefde in het huidige Mexico. De Maya's stichtten gigantische metropolen, ontwikkelden geavanceerde wiskundige kalenders en bouwden piramiden die nog groter waren dan die in Egypte. Maar in korte tijd werden hun steden ontvolkt, waarna hun cultuur in de vergetelheid raakte. Niemand weet hoe dat gebeurd is, en 500 jaar na de ondergang van de Mayabeschaving zijn archeologen, taalkundigen en historici nog steeds op zoek naar de oorzaak van de val van dit volk. En dit is nog maar een van de talrijke vraagstukken die wetenschappers tot dusver niet hebben kunnen oplossen. Want hoewel modern onderzoek ons steeds meer kennis oplevert, staat de geschiedenis nog altijd bol van de mythen, mensen en monumenten die meer vragen oproepen dan antwoorden geven.-

• Language: Nederlands
• Publisher: SAGA Egmont
• Release date: Aug 24, 2020
• ISBN: 9788726460803

Book preview

Raadsels uit het verleden

Copyright © 2019, 2019 Alles over historia and SAGA Egmont

All rights reserved

ISBN: 9788726460803

1. e-book edition, 2019

Format: EPUB 2.0

All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrievial system, or transmitted, in any form or by any means without the prior written permission of the publisher, nor, be otherwise circulated in any form of binding or cover other than in which it is published and without a similar condition being imposed on the subsequent purchaser.

SAGA Egmont www.saga-books.com – a part of Egmont, www.egmont.com

Raadsels uit het verleden

Diep in het Midden-Amerikaanse regenwoud liggen onder dichte vegetatie duizenden rumes verborgen. Het zijn sporen van de Mayabeschaving die bijna 4000 jaar leefde in het huidige Mexico. De Maya’s stichtten gigantische metropolen, ontwikkelden geavanceerde wiskundige kalenders en bouwden piramiden die nog groter waren dan die in Egypte. Maar in korte tijd werden hun steden ontvolkt, waarna hun cultuur in de vergetelheid raakte. Niemand weet hoe dat gebeurd is, en 500 jaar na de ondergang van de Mayabeschaving zijn archeologen, taalkundigen en historici nog steeds op zoek naar de oorzaak van de val van dit volk. En dit is nog maar een van de talrijke vraagstukken die wetenschappers tot dusver niet hebben kunnen oplossen. Want hoewel modern onderzoek ons steeds meer kennis oplevert, staat de geschiedenis nog altijd bol van de mythen, mensen en monumenten die meer vragen oproepen dan antwoorden geven.

1. De farao is een kind

Het gouden gezicht van het dodenmasker van Toetanchamon is een van de bekendste uit de geschiedenis. Achter het masker schuilt een ongelooflijk verhaal van een jongetje dat op zijn negende tot koning werd gekroond, de hoofdstad van zijn rijk verplaatste en de Egyptische godsdienst veranderde nog voor hij al op zijn 19e stierf. Het graf van Toetanchamon bevatte talloze schatten en riep evenveel vragen op. De laatste jaren zijn we dankzij moderne technologie meer te weten gekomen over de kindkoning, die mank liep en het met zijn halfzuster deed.

Kindkoning Toetanchamon heerste over een enorm imperium, dat zich van het huidige Soedan in het noordoosten, langs de Middellandse Zee tot de rivier de Eufraat in Syrië uitstrekte.

Toen hij op slechts 19-jarige leeftijd stierf, lieten priesters zijn graf vullen met goud en kunstvoorwerpen – de prachtigste die ooit zijn gevonden. Zijn graf is het best bewaarde Egyptische koningsgraf met meer dan 5000 fraal gedecoreerde voorwerpen van goud, albast, edelstenen en fijne houtsoorten. Een schat die ruim 3000 jaar verborgen heeft gelegen onder zand en stenen.

Dat de vele kunstschatten überhaupt zijn ontdekt en hun weg naar musea over de hele wereld hebben gevonden, is vooral te danken aan de vasthoudende Britse archeoloog Howard Carter. Toen iedereen de moed allang had opgegeven, bleef hij verder graven naar overblijfselen van de oude Egyptenaren, waarbij hij vóór alles hoopte het graf van de raadselachtige farao met de naam Toetanchamon te ontdekken.

Jongen vindt poort van graf

De naam Toetanchamon dook voor het eerst op in 1909, toen de Amerikaan Theodore Davies het alleenrecht had op opgravingen in de Vallei der Koningen. Hier, op de westoever van de Nijl, vlak bij het vroegere Thebe, lieten de Egyptische farao’s zich gedurende 500 jaar begraven in een enorm complex van graven, grafkamers en onderaardse gangen. Zij hoopten dat de ondoordringbare vallei alle schatten kon beschermen die zij meekregen op hun reis naar het hiernamaals.

In 1909 vond Davies hier een vrijwel lege onderaardse kamer met een aantal kruiken, doeken en ander materiaal om te balsemen, met de tot dan toe onbekende koningsnaam Toetanchamon. Hij concludeerde direct dat hij een geplunderd graf had gevonden van een onbeduidende kindfarao met de naam Toetanchamon en verklaarde vlak daarna dat alles in de vallei opgegraven was.

Howard Carter had een heel andere mening. Hij was ervan overtuigd dat de ondergrondse kamer die Davies had ontdekt te klein was om een koningsgraf te zijn. Het echte graf van farao Toetanchamon wachtte elders in de Vallei der Koningen op ontdekking.

Davies stierf in 1914, maar vanwege de Eerste Wereldoorlog kon Carter pas in 1917 met graven starten, zeven jaar nadat het laatste graf was gevonden in de Vallei der Koningen.

Om de ingang van Toetanchamons graf te vinden, had Carter het simpele, maar kostbare plan om in alle losse grond in de vallei te gaan graven. Ruim 100 mannen namen, gewapend met schepjes, houwelen en kleine bezems, elk stukje omgewoelde grond in de Vallei der Koningen onder handen. Deze gigantische operatie werd bekostigd door de steenrijke Britse graaf George Herbert van Carnarvon, een enthousiaste amateurarcheoloog en al jaren Howard Carters persoonlijke weldoener tijdens diens archeologische expedities.

In 1922 wilde lord Carnarvon na jaren van vruchteloos onderzoek de handdoek in de ring gooien. Maar toen kwam er een doorbraak: een jongen die betrokken was bij de opgraving ontdekte een afstapje toen hij een vaas wilde wegzetten. Het team van archeologen vond al snel het begin van een trap naar beneden en de bovenkant van een deur. Naar goed Egyptisch gebruik was de deur verzegeld met mortel en gemarkeerd met koninklijke zegels, die zo te zien nog intact waren. Carter zag direct dat ze afkomstig waren uit Toetanchamons regeerperiode en stuurde onmiddellijk een bericht naar de graaf.

‘Eindelijk,’ schreef Carter. ‘Heb een fantastische vondst gedaan in de vallei. Een fenomenaal graf met ongeschonden zegels. Heb het afgedekt in afwachting van je komst. Gefeliciteerd. Carter.’

Kamer glinstert van het goud

Op 23 november 1922 arriveerde lord Carnarvon in de Vallei der Koningen, waarna het graafwerk meteen weer van start ging. Toen de deur onderaan de trap helemaal uitgegraven was, bleek dat het toch echt om Toetanchamons graf ging – zijn naam was duidelijk te zien in diverse zegels onder op de deur. Deze vertoonde helaas ook sporen van grafrovers, die het graf in de oudheid hadden bezocht.

Verontrust forceerden de Britten de deur, waarna ze een gang vonden die naar beneden leidde en vol lag met stenen en puin. Het kostte dagen om dit op te ruimen.

Pas in de middag van 26 november was de gang eindelijk leeg. Aan het einde hiervan lag nog een deur, en Carter en Carnarvon maakten zich gereed om deze te openen.

Carter tikte een gaatje in de deur en stak er een kaars doorheen.

‘Wat zie je? Kun je iets zien?’ vroeg lord Carnarvon nieuwsgierig.

‘Ja. Wonderbaarlijke dingen,’ luidde het antwoord van Carter.

Achter de deur bevond zich het meest ongelooflijke tafereel dat hij ooit had gezien. Er waren inderdaad grafrovers geweest in de oudheid, maar ze hadden niet veel meegenomen. In zijn memoires beschreef Carter het moment waarop hij de kamer voor het eerst zag.

‘In eerste instantie kon ik niets zien. Door de warme lucht die uit de schatkamer ontsnapte, flikkerde de vlam van mijn kaars. Maar mijn ogen wenden aan het donker. Detalls van de ruimte doemden langzaam op uit de mist. Merkwaardige dieren, stondbeelden en goud. De hele kamer baadde in een gouden gloed.’

Carter en Carnarvon maakten het gat groter en kropen de schatkamer in. Sprakeloos bekeken ze de kostbaarheden, gouden meubels en gereedschap, die daar al duizenden jaren onaangeroerd stonden.

Toetanchamons mummie was nergens te bekennen, maar de volgende dag werd duidelijk dat die achter een verzegelde deur achter de grafgiften moest liggen.

Van de Egyptische autoriteiten mochten Carter en Carnarvon de deur pas op 29 november openen, maar Carter was te nieuwsgierig. Op de avond van 28 november waren de Britten alweer terug in de schatkamer van Toetanchamon.

Carter hakte een gat in de verzegelde deur en wrong zich naar binnen, gevolgd door Carnarvon. Hier vonden zij iets wat geen enkele archeoloog voor mogelijk had gehouden: een enorme gouden sarcofaag, die bijna de hele ruimte vulde. De Britten hadden de eerste intacte sarcofaag met kist en mummie in de Vallei der Koningen gevonden en de verdwenen Toetanchamon opgespoord.

Vloek van de mummie

Het nieuws ging als een lopend vuurtje de wereld over, maar lord Carnarvon kon slechts kort van zijn succes genieten. Vijf maanden na de vondst van Toetanchamons graf stierf de schatrijke aristocraat aan bloedvergiftiging, in een hotel in Calro.

De verhalen over een oeroude vloek, die iedereen die het graf van de oude farao verstoorde zou treffen, deden al langer de ronde en de dood van Carnarvon werd direct gezien als een concreet voorbeeld van ‘de vloek van de mummie’.

In de jaren daarna wakkerden een aantal onverklaarbare incidenten de speculaties verder aan. Howard Carters vriend sir Bruce Ingham, die blijkbaar een van de vele voorwerpen uit Toetanchamons graf cadeau had gekregen van Carter, was meerdere keren het slachtoffer. Kort nadat Ingham zijn cadeau had ontvangen, brandde zijn huis af en toen hij het net weer had opgebouwd, overstroomde het.

Een later onderzoek naar de 58 personen die ter plaatse waren toen het graf en de sarcofaag van Toetanchamon werden geopend, heeft echter uitgewezen dat er 12 jaar later slechts acht overleden waren. Howard Carter zelf stierf op 64-jarige leeftijd aan lymfeklierkanker, maar liefst 17 jaar na de vondst.

Opvolger van achnaton

Sinds de vondst van Toetanchamons graf hebben archeologen en historici er alles aan gedaan om het mysterie rond zijn leven en vooral zijn dood te ontrafelen.

Toetanchamon werd in 1343 v.Chr. geboren en besteeg nog geen tien jaar later de troon. Hoewel men wist dat hij tot de 18e Dynastie behoorde, was lang onduidelijk wie Toetanchamons ouders waren en hoe hij precies aan de macht kwam. Toetanchamons voorganger was de revolutionalre farao Achnaton, die in opstond kwam tegen de zeer machtige priesters van Thebe, de oude Egyptische goden verketterde en de hoofdstad van het rijk verplaatste naar de prachtige stad Amarna, die hij