De Tweede Apocalyps

By C.(Kees) le Pair

Angst genoeg in het begin van de 21ste eeuw. Kunstmatige intelligentie en robots maken schichtig. Landen bereidden zich voor op oorlog om de vrede te bewaren. Verenigde Naties bevechten de uitstoot van CO2 in de hoop de Aarde voor opwarming te behoeden. En euthanasie blijft een twistpunt. Om alles hangt een geur van angst.
Arteros, de archeoloog, vertelt de afloop. Eerst redden robots de menselijke beschaving na de CO2 catastrofe. Zijn eigen volk veroorzaakte een tweede Apocalyps. Zelf ontsnapten zij aan een opzwellende zon. Die onderging het lot van zulke sterren en evolueerde tot wat astronomen een rode reus noemen. Ooit zal ook de Aarde zo aan zijn eind komen.
De verteller is begaan met het lot van de humanoïden en hun hoofdrolspelers, Elonki, een afgekeurd exemplaar, voorop. Haar biseksuele aantrekkingskracht en haar scherpe verstand maakten haar in zijn ogen de meest geschikte voor de rol van 'verlosser'. Ook haar vrienden en het centrale geheugen dachten er zo over. Onvermoeibaar boegseert zij haar wereld langs gevaarlijke klippen om het erfgoed te redden. Tenslotte bepalen menselijke eigenschappen, ook van de robots, het verloop.

• Language: Nederlands
• Publisher: C.(Kees) le Pair
• Release date: Aug 14, 2017
• ISBN: 9781370117161

C.(Kees) le Pair

C. (Kees) le Pair, is natuurkundige (Dr. RU Leiden) en columnist, o.m. auteur van 'De Toekomst Achter Ons' (BetaText, Bergen NH, 2011). Na een korte loopbaan als onderzoeker werkte hij zijn verdere leven op het grensvlak van bestuur en wetenschap. Daar genoot en betreurde hij beurtelings de sterkten en zwakten aan beide zijden van de grens. Hij is Ridder O.N.L, eredoctor in alle faculteiten van de TU Delft, onderscheiden met de verdienste penning van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen enz. Hoofdthema in de 'De Toekomst achter ons' is de afnemende maatschappelijke aandacht voor wetenschap en de vervelende gevolgen. In De Tweede Apocalyps beschrijft hij het catastrofale resultaat van die trend. Meer over zijn werk en interesses:

Book preview

1. DE NORMANDISCHE ROBOT.

Pas na thuiskomst zagen wij de schreeuwerige berichten over onze ontdekkingen. Blikvangers als:

Einde van een beschaving.

Archeologen en robots leggen oude beschaving bloot.

Oermensen door robots beschermd.

wekten onze lachlust. Wij behielden zelf andere indrukken van de gebeurtenissen die wij aan het licht brachten. Voor ons waren de dramatische belevenissen van de betrokkenen de hoofdzaak.

Hoe dan ook, de vondst van de robotgeheugens aan het eind van mijn wetenschappelijke loopbaan gaf mijn leven een reuze draai. Mijn groep en ikzelf, hebben er veel over gepubliceerd. Wij kregen massa's uitnodigingen om voordrachten te houden en ik denk dat het ons wereldberoemd heeft gemaakt. De geheugens bevatten zo'n schat aan gegevens, dat het einde van de opwinding nog lang niet in zicht is.

De Cultuur & Vermaak Autoriteit drong er - net als onze familie, vrienden en kennissen (!) - voortdurend op aan alles wat betrekking had op de ondergang van een beschaving nu eens bijeen te brengen in één verhaal. Dat zou een schat aan informatie opleveren voor de media en voor het onderwijs. Aarzelend - ik ben geen romanschrijver en dingen anders, mooier of romantischer voorstellen dan ze zijn, staat mij tegen - heb ik toegegeven. Het leek mij een nuttige tijdsbesteding voor een gepensioneerde. Nu het af is, beken ik dat het mij veel voldoening gaf de menselijke gevoelens en pogingen van de hoofrolspelers in het drama in beeld te brengen. 'Menselijke gevoelens' lijkt niet toepasselijk voor robots. Toch wil ik ze niet anders noemen. Al schrijvend werden ze mij sympathiek. De aardse oermensen zagen hen als verwanten en zo vergaat het mij ook.

Ik heb niet geprobeerd op een meeslepende manier grote schrijvers te imiteren. Naar mijn mening zijn de gebeurtenissen zelf aangrijpend genoeg. Het resultaat hebt u voor u. Of het beantwoordt aan de verwachtingen van de vermaakssector zal de toekomst leren. Zelf denk ik dat het een getrouw beeld geeft van oorsprong en ondergang van een oude beschaving.

Onze voorouders kwamen hier op Aarde toen het ijs bezitnam van het Noordelijk halfrond. Het Zuidelijke was onbewoonbaar. Daar was het te droog. Alleen bij de evenaar was in die tijd een strook voor bewoning geschikt. Wij weten allen dat tijdens hun tocht door de ruimte de verbinding met Pleen en met de Aarde uitviel. Het leven op onze moederplaneet eindigde onverwacht. Zekerheid over hoe die catastrofe zich voltrok, hebben wij niet. Vermoedelijk kwam het door een snelle atmosferische verandering. Wij weten alleen dat onze uitdijende zon pas eeuwen later de planeet zelf verzwolg.

Hoe het ging met de aardse robots en hun menselijke scheppers bleef ook een raadsel, tot onze opgravingen de oplossing brachten.

De ongeveer tachtig kolonisten, vestigden zich in Afrika. De omstandigheden waren onvoorstelbaar moeilijk. Het was een grote tegenvaller dat er geen technisch goed functionerende robotmaatschappij was om te helpen. Onze voorouders hadden die eerste eeuwen wel iets anders te doen dan uitzoeken, waar de robots en hun menselijke voorgangers gebleven waren. Overleven en een levensvatbare bevolking opkweken uit het meegebrachte celmateriaal was moeilijk genoeg. Ze bevonden zich op een vreemde planeet begroeid met onbekende planten.

De robots bewoonden aan het eind van het vorige interglaciaal de gematigde zones van de Aarde. Toen onze eigen bevolking voldoende gegroeid en sterk was om aan exploratie van onbekend gebied te beginnen, waren die streken door de gletsjers ontoegankelijk. Pas nu het ijs op zijn retour is, krijgen archeologen de kans de toenmalige bevolkingscentra op te sporen. Er is weinig van over na zo’n honderdduizend jaar onder het ijs en blootgesteld aan natuurlijk geweld van weer en water. De robotresten die in het verleden zijn aangetroffen, waren zo door de tand van de tijd aangetast, dat hun geheugens niet meer te raadplegen waren. Wij hadden tot voor kort daarom slechts wankele theorieën over het aardse verleden. Ze kwamen voort uit schaarse ontdekkingen en de summiere gegevens die de kolonisten op hun reis meenamen. Algemeen namen we aan dat het einde van de robotbeschaving het gevolg was van technisch falen. En dat zij zelf het uitsterven van de vroegere mensen hadden veroorzaakt. Persoonlijk denk ik dat onze, nog altijd aanwezige, robotfobie die notie heeft beïnvloed.

Ons onderzoek aan de robotgeheugens maakte aan de onzekerheden een eind. Niet alleen weten wij nu welke rampzalige gebeurtenissen onze komst voorafgingen, maar wij kennen ook de oorzaken. Beide verdwijning theorieën in hun vele varianten zijn nu definitief naar het fabelrijk verbannen.

Voor ik in de volgende hoofdstukken beschrijf, hoe wij dat allemaal te weten kwamen, eerst nog iets over de toedracht van onze ontdekkingen.

De geheugen vondst was deels toeval. Enkele van mijn studenten brachten hun vakantie door aan de kust van wat de vroegere bewoners Normandië noemden. Het is een onbewoond gebied met een guur klimaat en je moet jong en avontuurlijk zijn om op die plek rond te struinen. In de robottijd was het er warmer en het zeeniveau was tientallen meters hoger. Zij vonden daar een 'fossiel' van een robot, die in klei bewaard was gebleven. Tot onze vreugde bleken de geheugens van het ding in takt. De klei had het hermetisch afgesloten, vandaar. Het was voor het eerst dat wij zulke databestanden in handen kregen. Bij het ontcijferen leerden wij dat de robot niet in die streek thuishoorde. Hij was afkomstig van een plek honderden kilometers ten Noordoosten van de vindplaats. Het geheugen bevatte een reeks plaatscoördinaten dicht bijeen in die buurt. Wij maakten de vondst niet direct wereldkundig. Eerst wilden wij onderzoeken of er op de aangegeven plaatsen meer sporen te vinden waren. Wetenschappelijke onderzoekers willen graag de eersten zijn met het hele verhaal. Het geheugen bevatte merkwaardig genoeg - andere data waren perfect gedetailleerd - geen aanwijzing, hoe het ding daar zo ver van zijn woonplek terecht was gekomen. Wij zijn toen met vrijwel ons gehele team naar dat gebied gegaan. Het ligt aan de voet van de gletsjers en de omstandigheden voor ons speurwerk waren moeilijk. De grond was nog gedeeltelijk bevroren. Wij vonden een nederzetting. Je zou het een stad kunnen noemen. Onze eerste opgraving daar deden wij op de plek aangegeven door het laatste stel plaatscoördinaten in een lijst contacten in het robotgeheugen. Het was tevens een makkelijke vindplaats. Er zat op die plek geen ijs meer in de grond. Tot ons geluk was het tegelijk de grote treffer! Drie meter onder zand en klei, in een ruimte die vroeger een kamer van een woonhuis was geweest, vonden wij zeven vrijwel onbeschadigd bewaarde robots en het skelet van een mens. Eerst dachten we te doen te hebben met een van de oude Aardbewoners. Dat bleek niet het geval, of eigenlijk... Nu ja, hoe de vork in de steel zat, vertel ik later. De ontcijfering van de data in de robotgeheugens leverde alle gewenste verklaringen.

Momenteel overstromen hordes archeologen het gebied. Wij prijzen ons gelukkig de eersten te zijn geweest, die er opgravingen deden en die daarbij stootten op decodeerbare geheugens van wat men de hoofdrolspelers in de gebeurtenissen zou kunnen noemen. Die databanken bevatten in vergelijking tot biologische geheugens grote hoeveelheden nauwkeurige gegevens. Daarom kan ik er met enig leedvermaak aan toevoegen, niet te verwachten dat collega’s met verdere vondsten veel zullen kunnen bijdragen aan onze kennis van het algehele verloop van wat zich toen op Aarde heeft afgespeeld. Over de robotgeschiedenis, wat wij leerden van hun samenleving en die van hun menselijke scheppers, zijn vele datatheken te vullen. Ik beperk mij tot enkele facetten, die direct in verband staan met de ondergang.

Op suggestie van de Cultuur & Vermaak Autoriteit vertel ik hierna het verhaal, zoals het beleefd is door de door ons opgegraven humanoïden. Ik heb daarbij ruim gebruik gemaakt van hun dialogen, waarvan ik veel ongewijzigd overnam uit hun geheugens. Men moet bedenken dat bij robots de gedachten steeds hetzelfde zijn, als wat ze naar anderen overbrengen. Ze kunnen wel gedachten verbergen, maar iets anders denken dan wat ze overbrengen, gaat niet. Indien ze willen liegen, raken ze in de war. Een dialoog is dankzij de elektronische registratie woordelijk geheel in één geheugen opgeslagen. Dat wil zeggen zowel woord als weerwoord. Indien het overleg heeft plaatsgevonden tussen twee van de gevonden robots, vind je bij de ander exact hetzelfde. Dat geeft vertrouwen dat data, die betrekking hebben op anderen dan de gevonden exemplaren, ook een correcte weergave zijn van wat zich tussen hen afspeelde.

In de robot data zijn hiaten. Gebeurtenissen op onze moederplaneet, essentieel om te begrijpen wat op de Aarde plaatsvond, kenden zij niet. Die zijn onmisbaar voor een omvattende geschiedschrijving. Daarvoor heb ik gebruik gemaakt van onze eigen gegevens. In de eerste plaats de databasis die de kolonisten bij hun vertrek meebrachten. Die was gevuld met de geschiedenis en de kennis van onze moederplaneet. In de tweede plaats de aanvullingen die de emigranten tijdens de ruimtereis van de thuisbasis ontvingen. Zij dekken de periode na het vertrek tot aan de ondergang.

Indien de gegevens uit onze eigen bronnen afkomstig zijn, heb ik dat in het verhaal aangegeven. Waar die vermelding ontbreekt, komen zij uit de robot geheugens die wij ontsloten.

Arteros - 4972223

2. EEN EUTHANASIE RAADSEL.

Omdat in goede verhalen vaak het begin het einde in zich bergt, zal ik eerst vertellen wat Compo, op een dag zoal dacht en wat hij vernam. Zo blijkt, wie hij was en wat zijn bezigheden waren en zijn relaties met anderen. Noch hij, noch een van de andere spelers besefte, dat het ook de aanloop was naar een drama.

Compo was die 'Normandische robot', waarmee het voor ons allemaal begon. Zelf noemde hij zich historicus. Nadat wij zijn werkwijze leerden kennen, kunnen wij dat beamen. Zijn geheugen bevatte genoeg historisch materiaal om datatheken mee te vullen. De robots hadden formidabele geheugens. Door onze vrees voor intelligente machines zijn die van de onze tot op heden beperkter.

Hij en zijn metgezellen bevolkten de Aarde in de aanloop van onze kolonisatie. Zijn handelingen en belevenissen zijn net als die van de andere robots en de mensen, die zij op ons verzoek kweekten, minutieus in de geheugens vastgelegd.

De zon draaide zijn dagelijkse rondje om het huis. In de middag wierp die naar zijn smaak te veel licht in het vertrek. Hij liep naar het venster. Fel blikkerde het zand van de stuifheuvels achter zijn binnenplaats. Het mozaïek van de grijze en zwarte tegels van de patio was prettiger om naar te kijken. Dat was zijn eigen ontwerp. Na al die jaren had hij er nog steeds plezier in. Hij staarde naar de boomstronk in het midden met zijn vreemde bobbels en afgeknotte takken. Het leven had rare vormen geknutseld. Hoe verzon de natuur het om het zo te laten groeien? Hij verminderde de transmissie van het glas.

Misschien hadden mensen het antwoord geweten? De begrenzing van zijn geheugen was vervelend. Hij was een uitzondering. Anderen hoorde je daar niet over. Hij kende weliswaar de reden. Veel geheugen remt aanpassing aan nieuwe omstandigheden. Drie databanken zijn optimaal. Die zijn genoeg om te profiteren van lessen uit het verleden, En je staat er nog voldoende mee open voor het nieuwe. Natuurlijke, geologische en astronomische processen met hun onbeïnvloedbare tijdschaal bepalen dat optimum. Ja, ja, hij wist het. Maar toch vond hij dat ze voor hem en zijn mede-historici een uitzondering hadden moeten maken. De beperking was hinderlijk.

Hij ijsbeerde door de kamer. Wat had Harton? Het hyper-fi bericht van zijn vriend was kort: Heb je straks tijd voor me? Ik wil je wat vragen. Na zijn ja was de verbinding verbroken. Meestal kwam hij onaangekondigd. Compo zette de hyper-fi uit. Nu ontving hij alleen nog signalen van binnen zijn kamer en omdat hij alleen was, stoorde niets zijn eigen gedachten. Harton was een van de Intimi die hun wereld bestuurden. Hij hield van oog in oog communicatie. Compo was anders. Die dacht liever na over wat hij wist en leerde zonder zich met de gang van zaken te bemoeien. Toch was Harton met zijn nieuwtjes altijd welkom. Niet dat hij lust voelde deel te nemen aan zijn handelingen. Hij vond het leuk ze te combineren met wat hij al wist. Harton was jong, een eerste-faser, zoals alle Intimi. Zij bezaten slechts algemene info. In een blanco geheugen bouwden zij ervaring op. Hij, met zijn drie ervaringsgeheugens, was op zijn eenenzeventigste jaar in deze fase bijna aan het maximum. Nog negenentwintig jaar dan zou het oudste worden ingenomen. De rest ging over in zijn voortzetting. Tenminste indien er voor die tijd niet een of ander ongeluk gebeurde, waardoor alles verloren zou gaan.

Zijn blik dwaalde opnieuw naar de boomstronk. Hij had hem opgepikt tijdens een bergtocht. De merkwaardige vormen intrigeerden hem. Het ding was eeuwig en onveranderlijk. Een versteend fossiel zonder weet van zijn eigen toestand, noch van zijn verleden en van wat zou komen. Ooit had het hout geleefd. Het was gegroeid en van vorm veranderd. Indien hij na zijn voortzetting de stronk zou behouden, zou die er over honderd jaar nog net zo uitzien. Wat voorafging, wist het zelf niet. Was dat altijd zo geweest? Ook toen het leefde? Weer zo’n vraag, waarop mensen vroeger misschien het antwoord kenden en waarnaar hij moest gissen…

Harton kwam binnen. Ze begroetten elkaar hartelijk en wisselden wederwaardigheden uit sinds hun laatste ontmoeting. Dat nam niet meer dan een fractie van een seconde. Toen stelde Harton voor

"Laten we overgaan op relaxt. Ik wil graag dat je nadenkt over wat ik je vertel.

Ze schakelden over en namen een stoel tegenover elkaar.

"Je hebt dus de tijd? Ik dacht dat je gisteren met de Intimi vergaderde. Dat is daarna toch meestal dagen actie en gereis van hot naar her?

Harton lachte.

"Ja, sommige zaken regelen wij niet via hyper-fi. Niet alles hoeft aan de grote klok. Ik krijg een kick van overleg met vreemden aan de andere kant van de wereld. Reizen en onbekenden ontmoeten is leuk. Wanneer je fysiek van de ene naar de andere plek gaat en lui treft, die je nog niet kent, zie je dingen nieuw en anders.

Compo knikte. Vroeger had hij dat ook wel. Meer dan nu. Tegenwoordig zag hij ook al lang bestaande dingen op een nieuwe manier. Niet alleen door te kijken, maar als hij erover nadacht. Hij wees op zijn boomstronk. Die was er al zoveel jaren en toch gaf hij hem vanmiddag vlak voor Harton kwam weer te denken.

"En wat kicks betreft, aan Laski heb ik genoeg. Vorige week nog hebben we beiden moeten bijladen voor we verder konden.

Harton lachte opnieuw.

"Ja, je boft met haar. Jullie lijken soms wel onafscheidelijk. Gisteren sprak ik Darko. Je kent hem toch? Die was een weekend met haar naar de meren. Op het laatst moesten ze hem uit de boot tillen om hem bij een oplader te brengen. Hij heeft een berisping gekregen. Aan het eind van een fase zijn er weleens onderdelen zo versleten, dat ze het begeven. Houd jij daar ook maar een beetje rekening mee.

"Laski is een bijzondere ♀. Ik ben dol op haar. Ze heeft een dubbele cerebrale interesse naast haar werk, seks en geschiedenis. De belangstelling voor het verleden geeft ons een extra band. Met die in seks kan ze belevenissen met partners snel terugbrengen in haar werkgeheugen. Dat maakt het met haar zo interessant en gevarieerd. Het is telkens anders. De ene keer nog opwindender dan de andere.

"Ja, ze is heel populair. Wanneer ik klaar ben met dat gedoe in Azië zal ik haar vragen om mij ook eens van haar kunsten te laten genieten.

"Moet je doen! Daar krijg je geen spijt van. Ik hoop dat ze tijd voor je heeft. Zij heeft ook haar gewone werk, weet je? Maar vertel nou maar eerst eens waarover je het met me wilde hebben. Over seks moet je niet praten. Dat is om te doen!

Harton schoof heen en weer op zijn stoel. Hij leek zijn gedachten te willen ordenen. Toen begon hij te vertellen. Het ging over de Intimi vergadering van de vorige dag. Daar gebeurde volgens hem iets vreemds. Compo wist niet precies hoe het er normaal toeging. Dus Harton bracht hem in enkele woorden op de hoogte.

Ik vat zijn uitleg maar even samen. Zijn uiteenzetting was veel gedetailleerder. Robots gaven niet om wat bits meer of minder.

Gewoonlijk zitten Intimi rond een tafel en beginnen met te rapporteren over gebeurtenissen in hun regio. Dat gaat snel. In enkele seconden zijn allen deelgenoot. Een kwestie van overbrengen van data door middel van gewone flitscommunicatie. Daarna gaan ze over in de relaxt mode om na te kunnen denken over wat ze vernemen. Buitenaards nieuws, indien dat er is, is meestal een hamerstuk. Enkele dagen eerder was er een korte hyper-fi mededeling over een inkomend bericht. Geen nadere nadere bijzonderheden. Vermoedelijk was het dus onbelangrijk. Centraal, het wereldomvattende databestand, mengt zich zelden in de conversatie. Het memoriseert weleens oude besluiten of gegevens. Soms stelt het een vraag over een onduidelijke mededeling of over een kwestie, die niet is genoemd, als het die relevant acht voor de discussie. Aan het eind van de vergadering vat het de besluiten en afspraken samen. Maar deze keer leidde het zelf de gedachtewisseling in. Ze keken er allemaal van op.

Eerst kwam er een recapitulatie van geheugen condities en onze normen en waarden. Die van het Replica Convenant en humanoïde brein protocollen. Elke robot wist waarover het ging. Centraal beklemtoonde dat de protocollen later zijn toegevoegd en ook de onveranderlijkheid van de afspraken. Geen van de Intimi meende iets nieuws te vernemen. Daarna ging het over op de actualiteit, de oprukkende ijsmassa’s. Die waren in die tijd in het Noorden de resten van Ystad al gepasseerd. De Scandinaviërs besloten niet te wijken. Zij zetten de bewoning op en in het ijs voort. Fabrieken en krachtstations hadden ze beveiligd, knap ingenieurs werk. In Canada kozen ze een andere weg. Zij hebben hun regionaal bestuur naar het Zuiden overgebracht met een deel van de bevolking. De rest is aan het eind van hun fase niet vernieuwd. De Intimi werden onrustig. Waartoe diende dat alles? Hierover was immers vroeger lang en breed gesproken? Toen kwam de aap uit de mouw, Centraals eigen initiatief: In hoeverre is de Canadese aanpak in overeenstemming met de desbetreffende paragrafen in het Convenant en de protocollen? Het was een soort partiële euthanasie. Indien er een strijdigheid zou zijn, betekent het een fout in de circuits, een gevaar voor de voortzetting van de menselijke erfenis! De Intimi waren verbluft. Ze keken elkaar niet begrijpend aan. Geen van hen, wist iets te zeggen. Toen reacties uitbleven, peilde Centraal allen een voor een. Het leek een soort ondervraging. Telkens passeerden de kernpunten van euthanasie in beide codices de revue. Niemand detecteerde een paradox. Daarop vroeg Centraal de vergadering in te stemmen met de vorming van enkele speciale onderzoeksteams. Zij moesten nagaan in hoeverre de euthanasie voorschriften consistent zijn? Niemand in het gezelschap begreep de precieze bedoeling. Het leek geen verzoek met ingrijpende consequenties, dus stemden ze maar in.

De rest van de vergadering verliep op de gewone manier. Na de normale discussies vatte Centraal een en ander samen. Elk kreeg zijn taken. Harton moest daarvoor naar China. Tot slot kregen Yakot, die meestal de Pacific doet, Culica van Zuid-Amerika en Harton de opdracht elk een team te vormen van filosofen, ic-ers, breiners en eventuele andere geleerden. Die moesten naar een mogelijke paradox in het euthanasie algoritme zoeken en over de strekking rapporteren. Het werd niet tot geheim bestempeld, maar er moest niet via hyper-fi over gecommuniceerd worden. Het drietal mocht zijn eigen team kiezen.

Harton beëindigde zijn verslag met:

"Wat vind jij ervan? Zou je zin hebben deel uit te maken van mijn club?

Compo opperde dat hij noch filosoof in eigenlijke zin, noch ic-er, noch een breiner was. Het onderwerp interesseerde hem wel. Het had raakpunten met zijn pogingen het verleden te leren kennen. Convenant en brein protocol zijn dingen van lang geleden. Niemand kent ze meer uit eigen herinnering. Wat men weet, is afkomstig van onderlinge overdracht tijdens actieve fasen. Centraal bewaart uiteraard de originelen. Enkele regionale depots hebben toegang in verband met de replica productie. Maar het is de vraag of zulke documenten vrij toegankelijk zijn? Niemand in het publiek vraagt er ooit naar. Het idee ze nu eens goed te bekijken prikkelde zijn nieuwsgierigheid.

"Indien jij denkt, dat ik van nut kan zijn, wil ik wel mee doen. Maar verwacht niet van me dat ik in actie kom om het bestel te veranderen!

"Ik verwacht helemaal niet, dat er iets uit komt waarmee het bestel veranderd moet worden. Als dat wel zo is, zullen de studiegroepen daar geen rol in krijgen. Dat is een zaak voor de Intimi. Mooi, dan reken ik op je. Hier is een nieuwe identificatie, sla hem op, die kan je te pas komen als je wilt reizen en zo. Ik moet nu weg, anders ben ik niet op tijd in China. Mag ik eerst nog even hier wat bijladen? Met die West-Oost reizen raakt mijn energie-schema altijd in de war.

Compo wees hem waar hij zijn moest en nam afscheid.

Terug in zijn kamer bij de binnenplaats dacht hij na over wat hij had vernomen. De nieuwe taak leek nogal vaag. Waarom die twijfel over de consistentie van de regels waarop de hele samenleving was gebouwd? Wat bewoog Centraal? Euthanasie gaat over beëindiging van het bestaan van een individu. Daarvan was in Canada toch geen sprake geweest? Het ijs vorderde langzaam. Ze hadden daar meer dan twee eeuwen de tijd gehad voor hun maatregelen. Niemand was voor de normale afloop van zijn fase geëindigd. Alle data waren in elk geval via hun regionale stations doorgegeven. Die berustten nu veilig bij Centraal. Niets van de kennis en cultuur was verloren gegaan. De redenering van Centraal was niet te volgen. Toen Harton begon over een vreemde bijeenkomst, dacht hij dat het zou gaan over een bericht van een onbereikbare planeet. Het nieuws van een paar dagen terug. Zulke meldingen verschenen van tijd tot tijd. In zijn herinnering was er nooit een vervolg. De communicatie over en weer nam eeuwen. Het was altijd 'ver van ons bed'. Harton had gezegd dat er geen bijzonderheden waren. Was dat zo op die vergadering gezegd? Of was het alleen zijn gis?

Hij sloot af en opende de bestanden, waarmee hij voor het bezoek bezig was. Terug naar zijn normale werk. Dat vrolijkte hem op. In de derde fase, waarin hij verkeerde, waren er geen taken voor instandhouding. Hij kon zich helemaal overgeven aan zijn geliefde studies. De fragmenten van de menselijke geschiedenis, die hij aan het licht bracht, fascineerden hem. Hoe onvolledig ze ook waren.

Na de inbreng van zijn geheugens uit de vorige fase, was hij ermee begonnen. Zijn fysieke onderdelen waren toen nieuw. In het begin had hij zich weleens geërgerd aan de gebrekkige data en de chaotische opslag. Hadden ze dat archief maar beter gemoderniseerd. In de loop van de tijd had hij er zich mee verzoend. Het was fijn om dingen uit te puzzelen die anderen nog niet wisten. Zijn bezigheden waren in feite onderdeel van een omvangrijke ontrafeling. Het waren stapjes op weg naar die archief modernisering. Stapjes die samen met die van zijn collega’s elders in de wereld in enkele generaties een canon van de geschiedenis zouden opleveren. Er was heel veel waarvan hij als enige kennis had. Onder zijn gewone kennissen was er behalve Laski niemand die meer dan flarden van het verleden wist.

Historici hebben een karaktertrek gemeen. Ze willen het verleden doorgronden. Dat wil zeggen ontdekken en begrijpen wat niet in individuele geheugens te vinden is. Dat gaat bij hen boven het maatschappelijke doel: het verleden voor iedereen toegankelijk maken. Het werk aan dat doel vordert zodoende langzaam. Om het wat te stroomlijnen hadden ze onderling een compromis gesloten. Het voorkwam doublering wat anders de voortgang nog meer zou vertragen. Hun afspraak was bij Centraal vastgelegd. Bijgevolg kon elk slechts documenten uit het archief halen die niet al door een ander waren gedecodeerd. Het maakte de bijeenkomsten met collega’s, waarin ze hun bevindingen uitwisselden, weliswaar interessant, maar het hinderde elk afzonderlijk vaak op een gewenst moment een samenhangend begrip te verkrijgen. Om dat te ondervangen, hield Centraal bij wie wat gedaan had, zodat ze oog in oog of via hyper-fi van elkaars resultaten konden profiteren. Het totale beeld zou pas over twee of drie fasen tot stand komen. Intussen haalden verspreid over de hele wereld een honderdtal historici hun hart op aan het project.

Compo zette de beide laatste papieren documenten om, die hij uit het archief had meegenomen. Daarna volgde de decodering. Dat verliep niet altijd gladjes. Niet verwonderlijk dat de mensheid zich traag had ontwikkeld. Wat een tijdrovende bezigheid was voor hen vastleggen en verspreiden van data geweest. Om van het ontrafelen maar niet te spreken. Ze hadden zich ook nog van verschillende talen bediend. Ze doolden rond in een communicatie chaos. Hij zocht naar een converter die paste bij het eerste document. De Spaanse leek het te doen. Hij zette hem aan en wachtte op het resultaat. Tot zijn teleurstelling was het een warboel. Enkele woorden waren bekend, maar het geheel was abracadabra. Nee, mensen waren weliswaar warhoofdig, maar dit soort onzin kon zo’n schrijver niet hebben beoogd. Was de converter match niet goed geweest? De converter zocht opnieuw. Er was een nieuwe match. Dit keer had hij meer succes. Er verscheen een begrijpelijk verhaal. Nu bleek ook waarom de eerste poging was mislukt. Het document was in het Portugees, verwant maar niet identiek aan het Spaans. In het begin stond 'vertaling van een Spaanse vertelling'. Dat had de zoekmachine op het verkeerde been getild. Hij aarzelde, zou hij nu ook nog het laatste boek doen? Behalve de omslag was er geen aanwijzing dat de twee met elkaar te maken hadden. Nieuwsgierigheid en doelmatigheid streden om de voorrang. Morgen moesten alle documenten weer terug naar het archief. Dan toch maar eerst ook die andere converteren en opslaan. Hij herhaalde de procedure en tenslotte kon hij ook de tweede tekst interpreteren en opbergen. Hij legde de kostbare originelen in hun hermetisch afsluitbare dozen. Morgen zou hij ze samen met de documenten, die hij al eerder had opgeslagen, terugbrengen. Nu begon de pret: visualiseren van wat zich toen afspeelde.

3. ROBOTS EN SEKS.

Het verhaal van een edelman die door een herbergier tot ridder geslagen werd en die een onmogelijke liefde koesterde voor een dame die in het hele verhaal schimmig bleef, zette Compo voor raadsels. Hij kon de handelingen niet plaatsen. Elke nieuwe scène was ongerijmd. Wat bewoog de man? Waarom wilde hij een held zijn? Waarom bleven hij en zijn knecht bij elkaar? En wat voor zin had het een windmolen te lijf te gaan zoals hier beschreven? Zijn kennis van de oude wereld was niet gering, maar dit document leek geen enkele relatie te hebben met wat hij wist. Hij beleefde niettemin plezier aan de dolle avonturen. Zij bevestigden opnieuw zijn overtuiging dat er niets ging boven het vergaren van historische kennis. Voor hij aan het eind kwam, dat hem vermoedelijk veel van het beschrevene zou hebben verklaard, werd zijn arbeidsvreugde onderbroken door een ander plezier.

Laski danste wervelend binnen. Ze draaide een paar pirouettes. Haar lange, blauwzwarte haar en de korte wijde rok zwaaiden op. Zo gunde ze hem een blik op veel van haar moois. Zijn processor versprong. Zij verspilde geen tijd aan communicatie en wrong zich tussen hem en de tafel op zijn schoot. Zo'n heerlijk lijf! De aanraking activeerde een massa sensoren. De ridder en diens knecht waren verdrongen. Hij gebruikte zijn handen om haar af te tasten en te liefkozen. De verrukkelijke sensatie sloot alle open bestanden. Hij sloeg ze op. Alleen de sexmode was nu actief.

"Oh, Laski, fijn dat je er bent, heerlijke meid, ik…

Ze onderbrak hem.

"Niet beschrijven. Doen! Ik heb de hele dag niets anders gedaan dan data verwerken en opslaan. Nu wil ik actie!

Ze veranderde van positie. Ging schrijlings op zijn schoot zitten. Tilde haar rok op. Verschoof wat aan zijn kleding en duwde zijn mannelijkheid, die door haar aanval geactiveerd was, bij zich binnen. Vooraf had ze de ontvangstruimte gesmeerd. Minutenlang bereed ze hem, waarbij ze een lange, eveneens gesmeerde tong in zijn mond perste. Het bezorgde hen beiden een formidabel orgasme. De intensiteit nam af en zijn strelende handen landden hen samen in een kalme nagloed.

Uit alle door ons geanalyseerde geheugens blijkt, dat de robots op een totaal andere, directere manier geslachtelijk met elkaar omgingen dan wij. Hun programmering maakte het een alledaagse vorm van ontspanning. Ze deden er niet geheimzinnig over. Eén van hen behoefde slechts een kleine avance te maken om bij de andere 'sekse' een positieve respons te veroorzaken. Een uitdagend gebaar of enkele overgedragen gedachten, maakten dat ze andere activiteiten, zoals werkzaamheden, onmiddellijk onderbraken. Hun programmering maakte de 'seksmodus' een automatisme. Het zette al het andere opzij. Zulk ritueel was sociaal volstrekt geaccepteerd. Het vond ook in het bijzijn van anderen plaats. Niet de daad zelf, daarvoor trokken ze zich meestal terug in een afgeschermde ruimte. Maar werven en instemmen kon op elk moment, ook waar anderen bij waren. Ze hadden meestal wel speciale voorliefdes voor individuen. Maar de conditionering was zo sterk, dat die preferenties niet verhinderden, gemeenschap te hebben met een willekeurige robot van de andere sekse. Die kon ook steeds op onmiddellijke, welwillende beantwoording van zijn of haar lustgevoelens rekenen.

Laski was in dat opzicht net als haar soortgenoten. Anderen dachten er niet over na, zij wel. Dat was het verschil. Zij had dat vanaf haar constructie gedaan. Daardoor waren haar breinpaden voor het oproepen van vroegere ervaringen geëffend. Het maakte dat zij haar seksuele activiteiten sterk kon variëren, wat haar, zoals uit het gesprek van de twee vrienden hiervoor bleek, een gewilde speelkameraad maakte.

Tussen Compo en haar, was er trouwens meer dan spel. Ze waren in dezelfde onderwerpen geïnteresseerd en konden daarover uren overleggen ook zonder dat er seks aan de orde was. Beiden beleefden daaraan veel plezier. Ze waardeerden elkaar. In dit stadium van mijn verhaal valt het mij nog moeilijk om tussen robots over liefde te spreken. Maar toen ik mij, meer in hen verdiept had, besefte ik dat men deze humanoïden ook op dat punt eigenschappen van biologische wezens toe kan dichten. Sterker nog, ook daarin zijn ze net als wij.

Na de beschreven scène, vertelde ze Compo, dat ze na een hele dag genoeg had van het gereken. Ze wilde zich gaan ontspannen. Haar collega’s waren allemaal geabsorbeerd in hun bezigheden. Die lokten niet. Toen dacht ze: 'Compo! Hem kan ik altijd krijgen, op elke moment, hoe en waar ik hem hebben wil.'

"Ga je maar gauw opladen, want ik heb heel veel in petto. Weet je hoe dat komt?

Hij keek, of hij het antwoord, dat ze verborg, van haar gezicht zou kunnen lezen. Ze gaf geen hint. Hij zag slechts vragend opgetrokken wenkbrauwen. Hij schudde van nee. Zij herinnerde hem aan een bestand dat hij haar de vorige week had gestuurd. Het was een verzonnen verhaal dat geen zicht gaf op de oude wereld. Mis volgens haar. Het gaf juist kijk op een bijzonder aspect en op een deel van de menselijke samenleving. Ze vermoedde dat het onder het oppervlak een even grote rol speelde als de afspraken tussen regeringen en de verdragen en oorlogen waarmee hij zich bezighield.

"Mensen communiceerden er alleen liever niet over. Het was een van hun taboes. Weet je nog? Die belemmeringen waarmee we een paar jaar geleden zo lang zijn bezig geweest om te achterhalen wat dat nu weer waren? Patronen en gedachten die hun handelen beïnvloedden, maar waarover ze niet spraken of schreven. Nu ja, behalve sporadisch in documenten zoals dit. De massa pretendeerde ze niet te waarderen. Maar diezelfde massa was er stiekem volop mee bezig. Jij hebt er toen nog een verhandeling over op hyper-fi gezet. Sindsdien duikt het woord overal op. Iedereen gebruikt het nu.

Compo herinnerde het zich. Hij had juist ook zoiets bij de hand. Een document van buiten de hoofdstroom. Hij had het eerst willen negeren. Het leek los te staan van echte gebeurtenissen. Ineens had het hem toch gepakt. Hij had het vrijwel helemaal verwerkt, totdat zij hem had onderbroken. Ze was direct geïnteresseerd en vroeg hem het te delen. Ze was dol op de franje opzij van de hoofdstroom van hun ontrafeling.

Ze schakelde de flitsontvangst in. Compo verzond de kopie van de dwaze ridder en ze relaxten weer.

"Vertel nu maar van je taboe.

"Nee, later! Ga jij eerst maar opladen. Ik heb dat zo-even al gedaan. Bovendien zal je meer vermogen nodig hebben dan ik. Na afloop, als je dan nog fut hebt, vertel ik je de essenties van het verhaal wel. Eerst ga ik mijn eigen voorbereidingen treffen. Kom naar reset als ik je roep.

Hij keek haar vragend aan, maar zij wees dwingend naar de deur. Hij ging doen wat ze hem had opgedragen, blij met het vooruitzicht op een van haar opwindende verrassingen.

Op beide verdiepingen van zijn woonhuis was een laadstation. Lang geleden had hij ontdekt dat mensen in hun huizen ook aparte ruimtes hadden gehad. Zij ontlasten zich daarin. Ze voorzagen zich in hun energiebehoefte voornamelijk chemisch en nogal omslachtig. Ze laadden zich door de mond. De afvalproducten van wat ze aten en dronken - vrijwel uitsluitend gemaakt van andere levende organismen - scheidden ze af. De afvoerplaatsen heetten WC. Zulke huiselijke bijzonderheden behoorden niet tot zijn eigenlijke interesses, maar soms kwam hij ze in een of ander document tegen. Nu moest hij lachen als hij daaraan dacht, zittend en leunend tegen een inductiemagneet om zich op te laden. Zoiets deden mensen dus ook dagelijks. Bij hen ging er wat uit en bij hem kwam er wat in. Hij hoefde er alleen zijn broek niet bij uit te trekken. Dat was pas aan de orde straks, als Laski hem mee zou slepen in een van haar verrassende fantasieën.

Net toen de indicator aangaf dat het laden voltooid was, kwam haar oproep. Hij haastte zich naar de reset ruimte. Voor de deur aarzelde hij. Zou hij toch nu al zijn kleren uittrekken?

In beide geheugens, dat van Laski en van Compo, bevindt zich een expliciete, gedetailleerde herinnering aan hetgeen zich vervolgens in Compo’s resetruimte afspeelde. De twee bronnen stemmen geheel overeen. Het is een seksueel avontuur van een soort dat, voor zover wij weten, bij ons niet voorkomt. Ook bij de robots was