Dóttir ávítarans

By Lene Kaaberbøl

Dína hefur erft gáfur móður sinnar, en það er ekkert til að gleðjast yfir. Móðir hennar býr nefnilega yfir þeirri gáfu að geta fengið fólk til að játa allt sem það skammast sín fyrir með því einu að horfa í augu þeirra. Fyrir Dínu eru gáfurnar bölvun og hún gerir allt til að komast hjá því að nota þær. Á sama tíma þráir hún innilega að vera eins og önnur börn og geta átt vini. En þegar hræðilegir atburðir gerast í Dúnark ferðast þær mæðgur þangað saman og Dína verður að sætta sig við gáfurnar til að bjarga mömmu sinni.Gerður var söngleikur eftir bókinni sem sýndur var í Kaupmannahöfn og síðar meir kvikmynd, sem var gefin út árið 2015 við góðar undirtektir en hún hlaut Robert Prisen árið 2016 fyrir barna- og fjölskyldumynd ársins.Þetta er 1. bókin af 4 í ávítaraseríunni vinsælu.Ávítaraserían er röð ævintýrasagna fyrir börn og unglinga, sem fjalla um stúlkuna Dínu sem hefur yfirnáttúrulega hæfileika. Í seríunni lærir hún að nota hæfileika sína, en upplifir einnig mótlæti vegna þeirra og berst við ill öfl sem vilja útrýma hennar líkum.

• Language: Íslenska
• Publisher: SAGA Egmont
• Release date: Jul 22, 2022
• ISBN: 9788728057964

Book preview

Dóttir ávítarans

Translated by Hilmar Hilmarsson

Original title: Skammerens datter

Original language: Danish

Cover image: Shutterstock

Copyright © 2000, 2022 Lene Kaaberbøl and SAGA Egmont

All rights reserved

ISBN: 9788728057964

1st ebook edition

Format: EPUB 3.0

No part of this publication may be reproduced, stored in a retrievial system, or transmitted, in any form or by any means without the prior written permission of the publisher, nor, be otherwise circulated in any form of binding or cover other than in which it is published and without a similar condition being imposed on the subsequent purchaser.

www.sagaegmont.com

Saga is a subsidiary of Egmont. Egmont is Denmark’s largest media company and fully owned by the Egmont Foundation, which donates almost 13,4 million euros annually to children in difficult circumstances.

1

Stelpa ávítarans

Í raun og veru var það alls ekki Sillu að kenna að drekinn beit mig í handlegginn. Það var örugglega bara tilviljun að hún skyldi ákveða að skvetta yfir mig heilli fötu af mysu, einmitt sama daginn og maðurinn frá Dúnark kom. En ævinlega þegar ég finn til í vinstri handleggnum… ævinlega þegar ég finn til þess hve ég sakna Lindarbrekku og perutrajánna og hænsnanna sem við áttum … þá blossar upp í mér reiðin í garð Sillu.

Silla var dóttir malarans, eina stelpan í hópi sex systkina. Kannski var það þess vegna sem hún var svona ánægð með sig. Ef hana langaði í eitthvað gómsætt eða silkiborða í hárið á sér eða „Prins og dreka spil", þá gerði hún röddina sykursæta og horfði á fólk stórum augum. Augu hennar voru blá eins og kornblóm og hún var með spékoppa í báðum kinnum. Pabbi hennar var eins og smjör í höndunum á henni. Og ef einhver var að stríða henni eða lenti upp á kant við hana á einhvern hátt, þá klagaði hún umsvifalaust í bræður sína. Þeir höfðu allir unnið í myllunni frá því þeir voru smástrákar og gátu kastað kornsekkjunum í kringum sig eins og fiðurkoddum. Enginn kærði sig um að lenda í klónum á þeim, ekki einu sinni Davín, stóri bróðir minn, og kallaði hann þó ekki allt ömmu sína. Silla var vön því að fá alltaf vilja sínum framgengt.

Venjulega tók ég á mig stóran sveig til að forðast hana. En þessi dagur hafði verið hreint út sagt ömurlegur alveg frá því að ég fór á fætur. Mamma hafði skammað mig fyrir að gleyma sjalinu mínu úti við eldiviðarskúrinn kvöldið áður, svo það hafði orðið rennandi blautt. Ég hafði lent í rifrildi við Davín, og Mellí systir mín, sem er fjögurra ára og algjör plága, hafði slitið augun af gömlu tuskudúkkunni minni. Auðvitað var ég orðin of stór til að leika mér að dúkkum, oftast að minnsta kosti, en Nana var dúkkan mín og Mellí hafði ekkert leyfi til að leika sér með hana. Ég var hreinlega svo fúl og pirruð út í alla fjölskylduna að ég þoldi ekki að vera nálægt þeim. Fyrst fór ég út í hesthús og stóð dálitla stund hjá Brúnku, merinni okkar góðu. En þá þurfti Davín endilega að hleypa henni á beit á blettinum á bak við perutrén og eftir það var of einmanalegt og leiðinlegt í hesthúsinu. Þar að auki yrði mamma áreiðanlega ekki lengi að finna upp á einhverju til að láta mig gera, því hún trúir því að vinna sé besta lækningin víð geðvonsku. Birkihlíð er engin stórborg en þar er þó smiðja, krá og svo náttúrlega myllan sem foreldrar Sillu eiga, og þar að auki ellefu hús og smákot inni í sjálfu þorpinu. Og svo voru nokkrir bæir eins og Lindarbrekka, þar sem við bjuggum, bæir sem voru utan við þorpið og álitamál hvort þeir tilheyrðu því eða ekki. Í flestum húsunum bjuggu fjölskyldur og í flestum fjölskyldunum voru einhver börn og í sumum heill barnaskari. Það hefði því mátt halda að mér reyndist auðvelt að eignast eina eða tvær vinkonur, eða að minnsta kosti leikfélaga. En það var alls ekki auðvelt. Ekki fyrir dóttur ávítarans. Þegar ég var lítil lék ég mér oft við Sasíu á kránni. En svo fór henna að finnast erfitt að horfast í augu við mig og þá varð allt einhvern veginn svo öfugsnúið. Nú forðaðist hún mig eins og allir hinir.

Þegar ég loksins kom til þorpsins, eftir að hafa hafa kjagað meira en hálfa mílu í roki og drullu, vissi ég í raun og veru ekki hvað ég var að vilja þangað. Það var ekki oft sem ég kom þangað ein míns liðs núorðið nema ég væri að sendast fyrir mömmu. Ég stóð óákveðin á torginu en reyndi að líta út eins og ég væri bara að hvíla mig eftir gönguna. Janus tinari kom eftir götunni með hjólbörurnar og heilsaði mér vinalega en án þess að líta almennilega á mig. Uppi við smiðjuna stóð Ríkharður og var að járna skjóttan hest kráareigandans. Hann veifaði til mín þegar hann kom auga á mig en beygði sig strax aftur yfir vinnu sína. Skyndilega fóru stórir þungir regndropar að falla til jarðar og ég gat ekki lengur látið eins og ég stæði þarna bara til að sleikja sólina.

Kannski var það bara af gömlum vana að ég tók stefnuna á krána. Kráin var næstum því mannlaus. Aðeins einn gestur var að borða hádegisverð, einhver beljaki af hálendinu handan Skáraskarðs. Hann hafði líklega unnið fyrir sér um sumarið við að líta eftir flutningalestunum eða eitthvað þess háttar og var nú á heimleið. Hann horfði forvitnislega á mig en leit fljótt undan.

Móðir Sasíu stóð á bak við barborðið og þurrkaði glös.

„Góðan daginn, Dína, sagði hún kurteislega og einblíndi á glasið sem hún var að þurrka. „Hvað get ég gert fyrir þig?

Hvernig brygðist hún við ef ég segði: Horfa á mig? En ég sagði það auðvitað ekki. „Er Sasía heima?"

„Nei, ég held hún sé hjá krökkum malarans." Hún benti með höfðinu en gætti þess að líta ekki upp.

Ég held að strax þarna hafi hlutirnir byrjað að fara úrskeiðis. Ég fann beiska og bitra reiði blossa upp í mér. Öll þessi niðurlútu höfuð og augu sem litu undan … hvað átti þetta að þýða? Það fór ekki framhjá mér að þeim liði öllum betur ef ég væri hvergi nærri. En ég hafði ekki beðið um að fæðast sem dóttir ávítara. Ég hafði ekki beðið um augu ávítarans sem enginn þorði að horfa í. Ég mundi hvað ég grét sárt þegar Sasía hætti að vilja leika við mig.

„Hvað er eiginlega að mér?" hafði ég spurt mömmu.

„Það er ekkert að þér, sagði hún. „Þú hefur bara fengið ákveðna gáfu í arf frá mér. Rödd hennar bar bæði vott um stolt og angurværð en hefði ég mátt ráða, hefði ég skilað þessum arfi umsvifalaust. En það var því miður ekki á mínu valdi.

Hefði ég ekki verið svona reið þennan dag hefði ég bara farið beint heim aftur. En það var einhver þvermóðska hlaupin í mig. Það gat svo sem verið að þau vildu helst vera laus við mig… en hafði ég ekki rétt til að vera þarna? Rétt til að hafa einhvern til að tala við og einhvern til að leika mér við — voru það ekki mannréttindi? Snúðug og með kökk í hálsinum strunsaði ég þvert yfir torgið og niður Myllugötu.

„ Vantar þig eitthvað, Dína?" spurði Ettí, kona malarans, þegar hún kom auga á mig. Hún var í óða önn að taka saman þvottinn áður en hann rennblotnaði aftur í rigningunni.

„Ég er bara að leita að Sasíu," svaraði ég.

„Stelpurnar eru víst allar úti í hlöðu," sagði hún með munninn fullan af þvottaklemmum og einblíndi á á þvottinn en leit ekki á mig.

Ég gekk skáhallt yfir hlaðið og smeygði mér inn um hlöðudyrnar. Inni var skuggsýnt en stelpurnar höfðu búið til luktir úr rófum og tólgarkertum sem líktust upplýstum hauskúpum. Þetta var hvort tveggja í senn fallegt og óhugnanlegt. Silla sat uppi á vagni með bleikt lak yfir herðunum og krans úr fíflum um ennið. Hinar stelpurnar sátu í hálfhring í kringum hana en í miðjum hringnum stóð Sasía á öðrum fæti með gamlan flókahatt af malaranum á höfðinu og reyndi að rifja upp öll tólf erindin úr „Eitt sinn var ungur förusveinn". Hún var komin fram í sjöunda erindi og þetta leit ekki vel út. Fyrst rak hana í vörðurnar en síðan þegar hún byrjaði aftur ruglaðist hún á sjöunda og áttunda erindi.

Þær voru að leika „Biðja prinsessunnar" og auðvitað var Silla prinsessan. Ef ég þekkti hana rétt myndi hún finna upp á þrautum sem biðillinn gæti með engu móti leyst svo engin hinna gæti fengið að vera prinsessan.

„Hirðfólkið" var farið að hrópa og púa á Sasíu og Silla skipaði biðlinum að hypja sig og koma aftur þegar hann væri kominn til vits og ára. Þegar hún kom auga á mig fipaðist hún svolítið í hlutverkinu.

„Hvað ert þú að gera hér" spurði hún.

„Ég kom til að „biðja prinsessunnar, sagði ég. „Hvað annað?"

„Þér var ekki boðið, hreytti hún út úr sér og grandskoðaði neglurnar á sér eins og það væri fyrir neðan virðingu hennar að horfa á mig. „Eða hvað segir þú, Sasía, manst þú eftir að við höfum boðið ávítarastelpunni?

Sasía umlaði eitthvað niður í bringuna á sér.’

„Það getur svo sem vel verið að þú haldir sjálf, að þú sért prinsessa, Silla, sagði ég gremjulega. „En þú hagar þér eins og padda!

Hún kipptist til og var alveg komin að því að líta á mig en áttaði sig á síðustu stundu.

„Ég skal sko lúskra… byrjaði hún en svo stillti hún sig. „Nei annars, fyrirgefðu. Þetta er kannski ekki réttlátt, Veistu hvað, Dína? Þú mátt alveg vera með.

Hinar stelpurnar supu hveljur vantrúaðar. Ég starði steinhissa á Sillu. Það var ekki henni líkt að vera svona höfðingleg.

„Ertu að meina þetta? Má ég vera með?"

„Já. Varstu ekki að biðja um það?"

„Jú".

„Fínt. Þá skaltu biðja mín."

Kannski var það einmitt tilgangurinn — að sjá mig knékrjúpandi fyrir framan sig. En það voru hundrað ár síðan ég hafði leikið mér við aðra en bræður mína svo mér þótti það ekki hátt verð. Ég hneppti frá mér slánni og fleygði henni yfir aðra öxlina, svo hún minnti á riddaraskikkju og rétti höndina fram eftir flókahattinum. Sasía tók ofan hattinn og rétti mér hann án þess að líta upp.

„Ó, fagra prinsessa, Liljuhvít, um hönd þína ég biðja hlýt…" byrjaði ég eins og ég átti að gera.

„Þér mun ekki játast mær, nema þú leysir þrautir tvær," hélt Silla áfram með þuluna.

„Hér er mitt sverð og vopnaval, hver er sú þraut sem leysa skal?"

„Hér gagnast ei nokkurt vopnaval, annað er það sem vinna skal. — Fyrsta þrautin er… Silla brosti og dró að svara þótt ég sæi að hún var þegar búin að ákveða sig. Syngdu öll erindin úr Förusveininum, standandi á öðrum fæti — með bundið fyrir augun! Tea, lánaðu henni klútinn þinn. Það er erfiðara en maður gæti haldið að standa á öðrum fæti með bundið fyrir augun. Það er í raun og veru allt annað en auðvelt að halda jafnvæginu. En ég rétt grillti í hálminn á hlöðugólfinu þegar ég horfði niður með nefinu á mér og það bjargaði mér. Og sem betur fer var ég minnugri en Sasía. Ég hóf upp raust mína:

„Eitt sinn var ungur förusveinn

á fljóðunum hafði hann mætur.

Dagana langa hann dáði þær

og dreymdi þær oft um nætur…"

Ég heyrði vel rjátlið og flissið í kringum mig en ég ætlaði ekki að láta það eyðileggja fyrir mér. Ég söng hvert erindið á fætur öðru þótt fóturinn sem ég stóð á væri farinn að titra af þreytu. Þegar ég var alveg að gefast upp ímyndaði ég mér bara fýlusvipinn á Sillu þegar hún yrði að víkja úr prinsessuhásætinu fyrir mér og þá átti ég ekki í vandræðum með tvö næstu erindin. Ég var við að fara að draga andann djúpt áður en ég byrjaði að romsa upp tólfta og síðasta erindinu, þegar gusan kom.

Eitthvað kalt og blautt skvettist yfir höfuðið á mér og í staðinn fyrir loft fylltust vit mín af mysu. Ég missti jafnvægið, datt hóstandi um koll og saup hveljur. Eitthvað af mysunni fór upp í nefið á mér og mig logsveið í nasirnar og hálsinn. Fyrst botnaði ég ekkert í hvað hafði gerst. En þegar ég reif klútinn frá augunum sá ég Sillu með tóma fötuna í hendinni og heyrði að hinar stelpurnar voru að kafna úr hlátri — og þá áttaði ég mig.

„Hypjaðu þig, galdrakrakki… og komdu aftur þegar þú ert komin til vits og ára!" sagði Silla og var sjálf að drepast úr hlátri að eigin fyndni. Hún hló svo mikið að hún náði ekki að forða sér. En það hefði hún átt að gera. Því ég var svo viti mínu fjær af reiði að ég hafði aldrei orðið jafn reið. Á sama andartaki var ég staðin upp og meira en það:

Ég bókstaflega stökk á hana og skellti henni á bakið og svo lét ég mig detta niður á bringuna á henni svo hún gat sig hvergi hrært. Ég greip um andlit hennar báðum höndum og kom fram þeirri sætustu hefnd sem ég gat hugsað mér.

„Horfðu á mig, lúsuga puntudúkkan þín. Horfðu í augun á mér!"

Hún var ekki sérlega æst í það. Hún grét og æpti og reyndi að loka augunum en ég var búin að ná taki á henni og ég hafði ekki hugsað mér að láta hana sleppa. „Horfðu á mig!" hvæsti ég aftur og það var engu líkara en hún hefði misst vald yfir sjálfri sér. Kornblómablá augu hennar opnuðust og mættu augnaráði mínu.

„Þú ert sjálfselsk og ofdekruð, hvíslaði ég. Nú þurfti ég ekki að tala hátt því hún heyrði jafn greinilega í mér og eigin hugsunum. „Ég man ekki til þess að þú hafir nokkru sinni gert öðru fólki greiða. Og ég veit um hvert einasta óþokkabragð sem þú hefur notað til að fá vilja þínum framgengt. Ég veit hvernig þú eignaðist þennan hring. Ég veit hvernig þú fékkst Sasíu til að gefa þér saumaskrínið sitt. Ég veit hverju þú laugst í bræður þína til að fá þá til að berja Heimska-Jón. Hvað hafði hann gert annað en að hlaupa á eftir þér vegna þess að honum fannst hárið á þér svo fallegt? Ekkert, Silla. Þú laugst. Þú ert svo aum, svo lágkúruleg, svo ömurleg að mér verður óglatt af að horfa á þig. Ég veit allt, Silla. Ég þekki þig! Og það var hverju orði sannara. Á meðan ég sat á maganum á henni og hvíslaði þessu að henni, vissi ég hvað hún hafði gert. Og þó að hún æpti og sparkaði og brytist um á hæl og hnakka eins og hún væri að drukkna, gat hún ekki með nokkru móti losað sig. Ég neyddi hana til að horfast í augu við sjálfa sig. Og ég neyddi hana til að skammast sín fyrir það sem hún sá.

Ein stelpan reyndi að hrinda mér af henni en ég þurfti ekki annað en snúa höfðinu í átt til hennar og líta á hana. Hún hrökklaðist til baka eins og hún hefði brennt sig.

„Þú ert aum, Silla, endurtók ég dálítið hærra. „Og láttu þér ekki detta í hug að einni einustu af þessum stelpum líki í raun og veru við þig.

Ég reis á fætur. Silla lá kyrr á gólfinu. Hún hágrét eins og ég hefði hýtt hana.

„Og þið hinar eruð engu skárri, sagði ég. „Þið smjaðrið bara fyrir Sillu prinsessu af því að þið eruð hræddar við hana eða ætlið að njóta góðs af henni. Þið megið leika þessa asnalegu leiki ykkar í friði fyrir mér. Ég er búin að fá nóg! Ég leit á þær hverja af annarri en einu augun sem mættu mínum voru draugaleg augu rófuluktanna. Reiði mín mildaðist ögn. Ég hafði ekki viljað að þetta endaði svona, en eins og sakir stóðu var fátt annað að gera en að hverfa á braut.

Áður en ég var komin alveg að dyrunum opnuðust þær og pabbi Sillu gekk inn.

„Hvað er á seyði hér? æpti hann. „Silla, hvað kom fyrir?