Empiryczne Badania: Społeczne, Metody Badawcze i Ewaluacja Wyjaśnione w Prosty Sposób

By Jakub Kowalczyk

Jak badania naukowe wzbogacają życie - metody badawcze wyjaśnione prosto!

 

Metody badawcze psychologii i nauk społecznych w dziedzinie nauk o człowieku różnią się znacznie od metod innych nauk empirycznych. Z pewnością nie jest łatwo próbować zrozumieć myśli innej osoby, a jeszcze trudniej jest w ramach badań, gdy chodzi o myśli i uczucia szczególnie wielu osób. W końcu do zbadania jest wiele różnych, indywidualnych konstruktów, z których każdy wymaga innej metody.

 

Kiedy dokładnie należy zastosować którą metodę? Zbieranie danych jest bez wątpienia najważniejszą dziedziną w procesie badawczym, ale jakie kroki należy podjąć przed i po? Na podstawie jakich przepisów w ogóle dopuszczalne jest stosowanie różnych metod badawczych, a kiedy badania są ważne?

 

Rozdziały w książce dotyczą następujących tematów:

• Proces badawczy
• Dochodzenie i operacjonalizacja
• Gromadzenie i analiza danych
• Metody badawcze
• Wielkości efektów, metaanalizy i modele

Ponieważ nie jest możliwe wypisanie każdej metody, gdyż liczba metod badawczych w obrębie nauk empirycznych jest niezliczona, celem tej książki jest przybliżenie różnych kategorii, na które można podzielić poszczególne metody badawcze.

 

Młodym badaczom często trudno jest odnaleźć się w tym morzu informacji. Książka ta ma więc stanowić pierwsze spojrzenie dla studentów lub osób zainteresowanych rozległą tematyką metod badawczych.

• Language: Język polski
• Publisher: Jakub Kowalczyk
• Release date: Oct 18, 2022
• ISBN: 9798215688915

Book preview

Empiryczne Badania

Społeczne, Metody Badawcze i Ewaluacja Wyjaśnione w Prosty Sposób

Jakub Kowalczyk

Treść

Wstęp

Proces badawczy

Od tablicy do wyniku

Temat badań.

Projektowanie i operacjonalizacja badań

Gromadzenie danych i analiza danych

Prezentacja wyników

Metody badawcze

Ilościowe czy jakościowe?

Pobieranie próbek

Neuronauka w Internecie

Metodologia w badaniach ewaluacyjnych

Wielkości efektów, metaanalizy i modele równań strukturalnych

Słowa końcowe

Źródła

Wstęp

Wczesnej starożytności metody były nieodzownym środkiem zdobywania wiedzy. Były one wykorzystywane jako instrumenty wszystkich nauk empirycznych. Są to narzędzia pracy każdego badacza, tak jak skalpel jest jednym z najczęściej używanych narzędzi dla chirurga, śrubokręt dla mechanika, a młotek i gwóźdź dla rzemieślnika. Nie dziwi więc fakt, że profesjonalnie kompetentne wyniki i najbardziej wiarygodne spostrzeżenia lub zdobycie nowych faktów można osiągnąć tylko dzięki odpowiedniej metodologii. To właśnie na metodach opierają się wyniki badań, co jednocześnie oznacza jednak, że bez prawidłowego wykonania metod nie można uzyskać prawidłowych wyników badań.

Niemniej jednak trzeba wyraźnie zaznaczyć, że poszczególne metody bardzo się od siebie różniły, zwłaszcza że nie każdą naukę empiryczną można zrównać z inną. Szczególnie psychologia i nauki społeczne mocno wyróżniają się na tle innych nauk empirycznych. Nie można ich utożsamiać z fizyką i chemią, które również opierają się na obserwacjach, ale są tak niezrozumiale różne w strukturze. Ostatecznie nauki te są rzeczywiście naukami empirycznymi, ale tylko rzadko mogą zaoferować coś naprawdę solidnego. Zamiast tego te dwie nauki zajmują się szczególnie myślami ludzi, psychiką, która sprawia, że ludzie działają w bardzo różny sposób. Psychologia i nauki społeczne z pewnością mogą być postrzegane jako nauki neuronalne, ale nie można ich porównywać z pracą neurochirurga, który aktywnie ingeruje w fizyczną egzystencję ludzi. Psychologia natomiast jest na poziomie czysto mentalnym i dlatego jest tak trudna, bo nikt nie potrafi czytać myśli drugiej osoby tak po prostu, a jeśli już naprawdę udałoby się je przeczytać, to i tak szansa jest bardzo mała, że ta osoba również zrozumie myśli w taki sposób, w jaki mają być zrozumiane. Ponadto nie ma żadnego podręcznika z dziedziny psychologii. Oczywiście istnieje fizyczny podręcznik dla studentów, ale nie można go wykorzystać w rzeczywistej pracy psychologa, psychiatry czy terapeuty. Nie ma takiego problemu, jak guz, w mózgu, który można usunąć ot tak, nie ma skalpela, który można do tego użyć. Zamiast tego problem jest niewidoczny. Nie da się tego ogarnąć i nie da się tego zerknąć ot tak sobie.

Dlatego można uznać za całkiem zrozumiałe, że psychologia stała się uznaną nauką dopiero około 1920 roku, bo w końcu nie ma poprawnego dowodu na to, że w myśleniu ludzi jest właśnie jakiś problem. Nie można wykonać tomografii komputerowej, ani też zdjęcia rentgenowskiego. Przez długi czas przedmiot psychologii i nauk społecznych pozostawał więc niezrozumiały. Wcześniej, przed 1920 rokiem, wszelkie myśli dotyczące psychologii były czystą filozofią, a więc w oczach ludzi czymś, czego nie można było utożsamiać z faktami. Od zarania dziejów filozofia opisuje ludzkie pragnienie wiedzy, pęd do wiedzy i siłę, która za tą wiedzą stoi.

Z powodu wielu różnych czynników filozofia jest jednak mniej ceniona, zwłaszcza w czasach współczesnych, niż we wczesnej starożytności, kiedy to Sokrates i jego uczniowie wynaleźli pierwszą, prawdziwą metodologię zbierania informacji. Niemniej jednak filozofia należy do niemal przestarzałej formy nauki, dlatego nie powinno dziwić, że w ramach psychologii i nauk społecznych istnieje znacznie mniej metod zbierania danych niż na przykład w medycynie czy fizyce. Niemniej jednak krajobraz metod w obrębie psychologii i nauk społecznych można z pewnością uznać za zróżnicowany i odmienny. Jest bardzo tradycyjny repertuar, który można wywodzić z tradycji nauk humanistycznych, ale są też zawsze bardzo nowe, indywidualne metody stosowane przez dzisiejszą młodzież, która coraz bardziej angażuje się w temat neuronauki.

Wtedy pojawiają się metody z internetu. Ponieważ każdy ma teraz dostęp do największej na świecie, elektronicznej biblioteki, wiele osób zdobywa wiedzę metodologiczną i adaptuje ją w zupełnie nowych formach. Oznacza to, że metod jest mniej więcej tyle, ilu jest ludzi na naszej planecie, prawdopodobnie dużo więcej, bo kto udaje, że każdy musi trzymać się tylko jednej metody? Większość w ogóle nie wymyśla nowych metod, inni wymyślają codziennie nową.

Nie zgubić się w tym morzu metodologii, zwłaszcza w dziedzinie badań naukowych, nie jest więc z pewnością łatwo, zwłaszcza że każdy człowiek ma przewagę nad wolnością poglądów. W związku z tym istnieją nie tylko metody indywidualne, ale również dyskusje grupowe i diagnostyka, która angażuje opinie wielu osób, a kwestia oceny jest nawet znacznie większa. Kto więc ma to wszystko śledzić?

Zasadniczo metody służą do zbierania informacji. Służą one do wielu różnych celów. Od opisu, poprzez wyjaśnienie i przewidywanie pewnych wyników, a także wgląd w badaną sytuację lub w ramach psychologii i nauk społecznych wgląd w zachowanie badanych osób, aż po ogólne zdobywanie wiedzy. Zawsze chodzi o zbieranie danych, na które następnie ostatecznie odpowiada się w kontekście określonego pytania badawczego. Tylko za pomocą metod można odpowiedzieć na empiryczne hipotezy, które ostatecznie służą oświeceniu, a tym samym zmianie życia. Poszczególne metody, które służą właśnie temu celowi, są niesłychanie różnorodne i sięgają od staroświeckich, nieeksperymentalnych metod czystych obserwacji lub pomiarów pewnych obiektów, poprzez oceny danych z absolutnie różnorodnymi ingerencyjnymi procedurami statystycznymi i opisowymi, aż po interpretacje hermeneutyczne i wysokiej jakości analizy treści, które służą ogólnemu kształtowaniu typów. Ogólne pole badań nie mogło być zatem bardziej skomplikowane, zwłaszcza że do tej pory nie było mowy o tzw. mixed-methods designs, które są absolutnie produktywne, ale trudne do połączenia.

Ponieważ przegląd można szybko zgubić w samej masie metod, ta książka ma pomóc w bardziej szczegółowym przedstawieniu i zrozumieniu niektórych z niezliczonych metod w ramach metodyki. Celem jest zapewnienie solidnego zrozumienia w zakresie logiki i obszarów zastosowania, które ostatecznie powinny służyć jako pomoce orientacyjne i drogowskazy.

Zwłaszcza studentom często bardzo trudno jest znaleźć metodę, z którą można naprawdę aktywnie pracować. Zwłaszcza, że nie robi się tego po znalezieniu odpowiedniej metody. Ogólny temat badań naukowych jest niesamowicie trudny i tylko nielicznym udaje się wymyślić za życia badania, które są przełomowe i poprawiają życie. Znacznie bardziej powszechne są natomiast badania, które toczą się w tle i pomagają utrzymać ludzkie życie na tej planecie w jakimś porządku. Choć nie brzmi to tak fantastycznie, jak w przypadku niektórych badaczy, o których się słyszy, a którzy robią to na wielką skalę i mają całe artykuły poświęcone im w magazynach naukowych lub kończą jako znani na całym świecie, to z pewnością nie jest to mniej trudne, a wręcz trudniejsze niż pojedynczy prosty sukces.

W kategoriach technicznych mówi się więc, że z pomocą tej książki zwłaszcza młodzi ludzie będą mogli opracować mentalną mapę tzw. krajobrazu metodologicznego, co powinno zapewnić szybki przegląd szczególnych wariantów metody psychologicznej. Właśnie dlatego ta książka zawiera wiele kategorii głów, z których wszystkie zostaną wyjaśnione w swoim czasie.

W książkach akademickich i poradnikach zwykle tak nie jest. Zamiast tego normalne byłoby wyspecjalizowanie się w jednej lub dwóch metodach lub kategoriach, a następnie wymienienie wszystkich ich aspektów, ale to nie pomaga zwłaszcza studentom, którzy szybko i skutecznie próbują zrozumieć pewien obszar tematyczny, a więc oczywiście pole badań metodologicznych. Na