Filosofie voor Beginners

By Paul Van Dijk

Van de oudheid tot nu - Hoe filosofie het dagelijks leven verandert

 

Filosofie heeft een lange en soms hobbelige carrière gehad. Het is meer dan 2000 jaar oud en strekt zich uit van de oudheid via de Middeleeuwen en de Renaissance tot de moderne tijd en het heden. Het is onmogelijk 2000 jaar in één enkel boek te passen, omdat er zoveel verschillende stromingen en richtingen zijn die een mens in zijn leven niet zou begrijpen.

 

De inhoud van het boek is:

• De grondbeginselen van de filosofie
• De disciplines van de filosofie
• Gedocumenteerde reflectie
• Praktische Filosofie
• Inleiding en conclusie

 

Daarom heeft dit boek zich geconcentreerd op de belangrijkste aspecten van de filosofie met haar twaalf disciplines, die de basis vormen voor alle andere standpunten. Sommige disciplines zijn vanaf de oudheid tot heden overgeleverd en vertegenwoordigen derhalve zeer belangrijke aspecten van de filosofie, terwijl andere disciplines betrekkelijk jong zijn, waaronder enkele stromingen die voor de huidige tijd van bijzonder belang zijn.

 

Niet alleen speelt de filosofie een belangrijke rol in de politiek en het bestuur, maar zij ligt ook aan de basis van elke wetenschap. In dit boek zal dan ook worden uitgelegd waarom juist dit aspect door zoveel mensen over het hoofd wordt gezien en soms zelfs genegeerd, terwijl zelfs de psychologie terug te voeren is op de filosofie.

 

Dit boek is dus bedoeld om diegenen te helpen die willen proberen hun filosofische horizon te verbreden. De eerste kleine introductie in de wereld van de filosofie. Veel plezier!

• Language: Nederlands
• Publisher: Paul Van Dijk
• Release date: Aug 1, 2022
• ISBN: 9798201456436

Book preview

Filosofie voor

Beginners

Paul van Dijk

Inhoud

Inleidend

De grondbeginselen van de filosofie

Filosofie - wat is het eigenlijk?

Hoe filosofie psychologie werd

Theoretische en praktische filosofie

De disciplines van de filosofie

Esthetiek

Epistemologie

Ethiek

Logica

Metafysica

Filosofie van de natuur

Filosofie van recht en staat

Didactiek van de filosofie

Antropologie in de Filosofie

Filosofie van de religie

Filosofie van de taal

Theorie van de geesteswetenschappen

Gedocumenteerde reflectie

Filosofie in de Oudheid

Filosofie in de Middeleeuwen

Patristiek

Scholastiek

Filosofie van de Renaissance

Filosofie in de moderne tijd

17e eeuw

18e eeuw

19e eeuw

20e eeuw

Filosofie van het heden

Filosofie in Duitsland

Filosofie in Frankrijk en Italië

Filosofie in Amerika

Praktische Phil osophy

Toepassingsgebieden van de praktische filosofie

Praktische filosofie in het dagelijks leven

Afsluitende woorden

Bronnen

Inleidend

Doel van dit boek is om in detail te beschrijven wat filosofie eigenlijk is. De eenvoudige verklaring is dat filosofie de kennis van de rede is. Het antwoord kan echter niet zo eenvoudig worden voorgesteld, want nu moeten de vragen worden gesteld wat rede is en ook wat kennis is. Bijgevolg moet men zich ook afvragen of een samenstelling van deze twee begrippen überhaupt zinvol is en of deze uitdrukking van de kennis van de rede überhaupt gerechtvaardigd is.

Voor sommige mensen is het zo moeilijk om betekenis te vinden in de filosofie, omdat elke wetenschap zich bezighoudt met zuivere kennis. Elke wetenschap streeft ergens naar kennis. Niet direct zo sterk als bij de filosofie, maar elke wetenschap streeft een doel na dat zich omringt met kennis. Zo tracht de natuurkunde de feiten van de natuur te verklaren, hoopt de scheikunde op kennis die door experimenten kan worden verklaard, en houdt de geneeskunde zich bezig met kennis over ziekten. Kennis staat dus voor oordelen en deze oordelen kunnen op zowat elk gebied van het leven worden toegepast of getracht te worden toegepast.

De wijsbegeerte is in al deze takken van wetenschap dus behoorlijk verloren. Wanneer wetenschappen worden opgesomd, komt psychologie vaker ter sprake dan filosofie, en zelfs op slechts een handvol scholen wordt dit vak gebruikt als vervanging voor godsdienstonderricht. Bovendien heeft de filosofie ook niet bepaald de beste reputatie, want wie iemand anders een filosoof noemt, bedoelt dat meestal niet als een compliment. In plaats daarvan wordt van filosofen gezegd dat zij het contact met de werkelijkheid verloren hebben, dat zij niet inzien wat belangrijk is en zich in plaats daarvan bezighouden met vragen die zin noch feit hebben.

Filosofie, die ooit zo belangrijk was en 2000 jaar geleden in het oude Griekenland wonderen verrichtte, wordt nu slechts als bijproduct gepresenteerd. Wat wil dit boek nu eigenlijk zeggen, als filosofie vandaag de dag niet meer zo belangrijk is?

Slechts weinigen weten dat de filosofie de voorvader is van alle bekende wetenschappen. Het begrip natuurkunde, scheikunde en zelfs geneeskunde als een wetenschap zijn zeer nieuwe en vooral jonge gedachten. De meeste van deze gebieden zijn pas enkele eeuwen geleden ontstaan, evenals de psychologie, die pas in de vorige eeuw echt onder de mensen is gekomen. Maar de mensen in de vroege oudheid leefden niet zonder wetenschappen. Op dat moment droegen zij alleen nog niet die naam.

Het is de filosofie die de huidige wetenschappen hun succes heeft bezorgd, en dat via vrij eenvoudige verklarende processen. Dit is hoe de filosofie de kennis van de rede beschrijft. Dit woord zinspeelt op de oorsprong van alle kennis. Het is dus de rede zelf waaruit kennis moet worden verkregen, en dit zonder enige ervaring. Ervaring was zeker nuttig, maar geen must, zoals vandaag de dag het geval is met empirische wetenschappen. Filosofie was dus overtuigend in die zin dat iedereen kon luisteren naar de leringen van grote filosofen. Slechts enkele filosofen kozen hun studenten zorgvuldig. Zeno van Kition, de schepper van het stoïcisme, stond zelfs toe dat vrouwen en slaven deelnamen aan zijn onderricht, iets wat 2000 jaar geleden werd verafschuwd. Maar zelfs als alleen mannen als studenten werden toegelaten, hoefden zij geen academici te zijn. Ze kunnen arm of rijk zijn, slim en intelligent of ambachtslieden. Er was geen behoefte aan een proefopstelling of aan experimenten die gestandaardiseerde randvoorwaarden konden garanderen.

Ervaring kan nuttig zijn, maar is niet noodzakelijk voor kennis. In plaats daarvan was en is het de rede zelf, die de oorsprong is van alle kennis. In de loop van de tijd leidde deze rede tot de ontdekking dat de rede zelf op sommige gebieden niet kon helpen. Soms was er ervaring voor nodig, soms wetenschappelijke procedures en experimenten die het vermogen van een filosoof te boven gingen. Sommige gebieden van het leven waren alleen voor academici. Dit alles werd echter ontdekt door de rede zelf, door de basiskennis van de filosofie.

Ook vandaag nog speelt de filosofie, die een soms moeilijke carrière achter de rug heeft, een zeer belangrijke rol. In de tussentijd kan de filosofie worden toegepast in het dagelijks leven van de mensen, zoals 2000 jaar geleden, of kan zij helpen op gebieden waar de wetenschap alleen geen vooruitgang kan boeken. De toepassingsgebieden zijn dus verschillend en bijna onbeperkt.

Het complexe gebied van de filosofie wordt in dit boek uiteengezet: van de grondbeginselen tot de disciplines en de ontwikkeling van de filosofie tot de verschillen tussen praktijk en theorie en de toepassing in de huidige tijd.

De grondbeginselen van de filosofie

Filosofie - wat is het eigenlijk?

Met behulp van de filosofie (Oudgrieks philosophía; Latijn philosophia; liefde voor de wijsheid) tracht men niet alleen het menselijk bestaan en de ons omringende wereld te duiden, maar ook te doorgronden en vooral te begrijpen.

Filosofie verschilt van andere wetenschappelijke disciplines in die zin dat zij zich niet specialiseert in of beperkt tot een specifiek gebied van een bepaalde methodologie. In plaats daarvan maken de vragen en benaderingen van de filosofie het mogelijk om bijzonder divers te zijn en dus ook om diverse vakgebieden te hebben waarin deze vragen en benaderingen kunnen worden gebruikt. Het is dus kenmerkend divers, hoewel dit niet alleen in de loop der jaren is ontwikkeld. Filosofie ontstond in de Griekse oudheid en dus meer dan 2.000 jaar geleden. Het was gebaseerd op wetenschappelijk georiënteerd en systematisch denken, dat in die tijd in alle levenssituaties werd toegepast.

Filosofie wordt nu beschouwd als een empirische wetenschap, maar dit was niet altijd vanzelfsprekend. Deze vanzelfsprekendheid kwam pas in de loop van de geschiedenis tot stand. De eerste filosofen in Griekenland daarentegen vatten hun daden op als het uitsluitende streven naar kennis, hetgeen sterk verschilde van het wereldbeeld van die tijd dat gebaseerd was op godsdienst, mythen en het overnemen van andere volkeren. De nadruk lag nu veel meer op het denken en op het zijn van een individu dan op de fundamentele aard van mythen. Deze werden alleen door filosofen gebruikt wanneer zij hun leer op poëtische wijze uitdrukten.

Pas in de 19e eeuw vond er een verschuiving plaats in de richting van een gespecialiseerde wetenschap, die de huidige filosofie is. Het telt als een natuurwetenschap en wordt onderwezen in sociaal-wetenschappelijke vakken op scholen en universiteiten. Maar in het dagelijks leven werd de filosofie grotendeels vergeten. Terwijl veel jonge mensen in het oude Griekenland nog geïnteresseerd waren in filosofie en filosoof wilden worden, is er nu een wereldbeeld ontstaan dat de filosofie in een kwaad daglicht stelt. Wanneer over een persoon wordt gesproken als een filosoof, wordt gewoonlijk geïmpliceerd dat deze persoon altijd in gedachten is en letterlijk met zijn of haar gedachten in de sterren hangt. Het is iemand die het contact met de werkelijkheid verloren heeft, een dagdromer die het essentiële uit het oog verloren heeft.

Maar dit is helemaal niet het geval. Moderne filosofie wordt op bijna alle terreinen van kennis en praktijk gebruikt, omdat filosofische methoden heel nuttig kunnen zijn. Bovendien wordt in de moderne filosofie de ethiek met al haar onderwerpen beschouwd als