Onderzoeksmethode (Methode van Onderzoek)

By Paul Van Dijk

Hoe onderzoek levens verrijkt - onderzoeksmethoden eenvoudig uitgelegd!

 

De onderzoeksmethoden van de psychologie en de sociale wetenschappen op het gebied van de menswetenschappen verschillen sterk van de methoden van andere empirische wetenschappen. Het is zeker niet gemakkelijk om te proberen de gedachten van een ander te begrijpen, en het is nog moeilijker binnen een onderzoek als het gaat om de gedachten en gevoelens van bijzonder veel mensen. Uiteindelijk zijn er veel verschillende, afzonderlijke constructen te onderzoeken, die allemaal een andere methode vereisen.

 

Wanneer moet welke methode precies worden gebruikt? Gegevensverzameling is zonder meer het belangrijkste terrein binnen het onderzoeksproces, maar welke stappen moeten daarvoor en daarna worden genomen? Onder welke regelgeving is het überhaupt toegestaan om verschillende onderzoeksmethoden te gebruiken, en wanneer is onderzoek geldig?

 

De hoofdstukken in het boek gaan over de volgende onderwerpen:

• Het onderzoeksproces
• Onderzoek en operationalisering
• Verzameling en analyse van gegevens
• Onderzoeksmethoden
• Effectgroottes, meta-analyses en modellen

 

Aangezien het niet mogelijk is om elke afzonderlijke methode op te schrijven, aangezien het aantal onderzoeksmethoden binnen de empirische wetenschappen ontelbaar is, beoogt dit boek inzicht te verschaffen in de verschillende categorieën waarin de afzonderlijke onderzoeksmethoden kunnen worden onderverdeeld.

 

Jonge onderzoekers vinden het vaak moeilijk om hun weg te vinden in deze zee van informatie. Dit boek is dus bedoeld om een eerste inzicht te verschaffen aan studenten of geïnteresseerden in het uitgebreide onderwerp van onderzoeksmethoden.

• Language: Nederlands
• Publisher: Paul Van Dijk
• Release date: Aug 2, 2022
• ISBN: 9798201645762

Book preview

Onderzoeksmethode

(Methode van Onderzoek)

––––––––

Paul van Dijk

Inhoud

Inleiding

Het onderzoeksproces

Van het schoolbord naar het resultaat

Het onderzoeksonderwerp

Onderzoeksopzet en operationalisering

Verzameling en analyse van gegevens

Presentatie van de resultaten

Onderzoeksmethoden

Kwantitatief of kwalitatief?

Bemonstering

Neurowetenschappen op het internet

Methodologie binnen evaluatieonderzoek

Effect sizes, meta-analyses & structurele vergelijkingsmodellen

Afsluitende woorden

Woordenboek: De belangrijkste termen 103

Bronnen

Inleiding

De vroege oudheid waren methoden onmisbare middelen om kennis te vergaren. Zij werden gebruikt als instrumenten van alle empirische wetenschappen. Het zijn de gereedschappen van het vak voor elke onderzoeker, zoals een scalpel een van de meest gebruikte gereedschappen is voor een chirurg, een schroevendraaier voor een mecanicien en een hamer en spijker voor een vakman. Het is dan ook niet verwonderlijk dat vakbekwame resultaten en de meest betrouwbare inzichten of het verwerven van nieuwe feiten alleen kunnen worden bereikt met de juiste methodologie. Het zijn de methoden waarop de onderzoeksresultaten zijn gebaseerd, wat echter tegelijkertijd betekent dat zonder de juiste uitvoering van de methoden geen juiste onderzoeksresultaten kunnen worden verkregen.

Niettemin moet duidelijk worden gesteld dat de afzonderlijke methoden sterk van elkaar verschilden, temeer daar niet elke empirische wetenschap met een andere kan worden gelijkgesteld. Met name de psychologie en de sociale wetenschappen onderscheiden zich sterk van andere empirische wetenschappen. Zij kunnen niet worden gelijkgesteld met natuur- en scheikunde, die ook op waarnemingen berusten, maar qua structuur zo onbegrijpelijk verschillend zijn. Uiteindelijk zijn deze wetenschappen inderdaad empirische wetenschappen, maar zij kunnen slechts zelden iets echt solide bieden. In plaats daarvan houden deze twee wetenschappen zich vooral bezig met de gedachten van mensen, met de psyche, die mensen op heel verschillende manieren doet handelen. Psychologie en sociale wetenschappen kunnen zeker worden gezien als een neurale wetenschap, maar zij kunnen niet worden vergeleken met het werk van een neurochirurg die actief ingrijpt in het fysieke bestaan van mensen. Psychologie daarentegen bevindt zich op een zuiver mentaal niveau en daarom is het zo moeilijk, want niemand kan de gedachten van een ander zomaar lezen, en als de persoon ze al echt zou kunnen lezen, dan is de kans nog steeds heel klein dat de persoon de gedachten ook zal begrijpen zoals ze bedoeld zijn te worden begrepen. Bovendien is er geen leerboek op het gebied van de psychologie. Natuurlijk is er een fysiek leerboek voor studenten, maar dit kan niet worden gebruikt bij het eigenlijke werk van een psycholoog, psychiater of therapeut. Er is geen probleem, zoals een tumor, in de hersenen dat zomaar verwijderd kan worden, er is geen scalpel die daarvoor gebruikt kan worden. In plaats daarvan is het probleem onzichtbaar. Het kan niet zomaar gepakt worden en er kan niet zomaar een glimp van opgevangen worden.

Het is dan ook heel begrijpelijk dat de psychologie pas rond 1920 een erkende wetenschap is geworden, omdat er uiteindelijk geen juist bewijs is dat er juist een probleem is in het denken van mensen. Er kan geen computertomografie gemaakt worden en ook geen röntgenfoto. Het onderwerp van de psychologie en de sociale wetenschappen bleef dus lange tijd onbegrepen. Voorheen, vóór 1920, waren alle gedachten over psychologie zuivere filosofie en dus, in de ogen van de mensen, iets dat niet gelijkgesteld kon worden met feiten. Sinds het begin der tijden heeft de filosofie de dorst naar kennis, de drang naar kennis en de kracht achter deze kennis van de mensen beschreven.

Door een groot aantal factoren is de filosofie echter, vooral in de moderne tijd, minder in aanzien komen te staan dan in de vroege oudheid, toen Socrates en zijn leerlingen de eerste, echte methodologie voor het verzamelen van informatie uitvonden. Niettemin behoort de filosofie tot een bijna verouderde vorm van wetenschap, en daarom hoeft het niet te verbazen dat er in de psychologie en de sociale wetenschappen aanzienlijk minder methoden voor gegevensverzameling bestaan dan bijvoorbeeld in de geneeskunde of de natuurkunde. Niettemin kan het landschap van methoden binnen de psychologie en de sociale wetenschappen zeker als gedifferentieerd en divers worden beschouwd. Er is een door en door traditioneel repertoire dat kan worden teruggevoerd op de tradities van de menswetenschappen, maar er zijn ook steeds weer heel nieuwe, eigen methoden die worden gebruikt door de jeugd van tegenwoordig, die zich steeds meer bezighoudt met het onderwerp neurale wetenschappen.

Dan zijn er nog de methoden van het internet. Aangezien iedereen tegenwoordig toegang heeft tot 's werelds grootste, elektronische bibliotheek, maken velen zich de kennis van de methodologie eigen en passen deze aan in geheel nieuwe vormen. Dit betekent dat er ongeveer evenveel methoden zijn als er mensen op onze planeet zijn, waarschijnlijk nog veel meer, want wie doet alsof iedereen zich maar aan één methode hoeft te houden? De meesten vinden helemaal geen nieuwe methoden uit, anderen bedenken elke dag een nieuwe.

Niet verdwalen in deze zee van methodologie, vooral op het gebied van onderzoek, is dus zeker niet gemakkelijk, temeer daar ieder mens superieur is aan de vrijheid van mening. Er zijn dus niet alleen individuele methoden, maar ook groepsdiscussies en diagnoses waarbij de mening van vele mensen een rol speelt. Wie moet dat allemaal bijhouden?

In principe worden methoden gebruikt om informatie te verzamelen. Ze dienen een groot aantal doelen. Van de beschrijving tot de verklaring en voorspelling van bepaalde resultaten en het inzicht in een onderzochte situatie, of binnen de psychologie en sociale wetenschappen het inzicht in het gedrag van de onderzochte personen, tot de algemene verwerving van kennis. Het gaat altijd om het verzamelen van gegevens, die dan uiteindelijk worden beantwoord in het kader van een bepaalde onderzoeksvraag. Alleen door middel van methoden kunnen empirische hypothesen worden beantwoord, die uiteindelijk dienen om levens te verlichten en zo te veranderen. De afzonderlijke methoden die juist dit doel dienen zijn ongelooflijk divers en variëren van de ouderwetse, niet-experimentele methoden van zuivere waarnemingen of het meten van bepaalde objecten tot data-evaluaties met absoluut uiteenlopende interferentie statistische en beschrijvende procedures tot hermeneutische interpretaties en hoogwaardige inhoudsanalyses die algemene type-vorming dienen. Het onderzoek in het algemeen zou dus niet ingewikkelder kunnen zijn, vooral omdat er tot nu toe geen melding is gemaakt van de zogenaamde gemengde methoden, die absoluut productief zijn, maar moeilijk te combineren.

Aangezien het overzicht snel verloren kan gaan in de massa van methoden, is dit boek bedoeld om een aantal van de talloze methoden binnen de methodologie in meer detail te helpen presenteren en begrijpen. Het doel is een goed inzicht te verschaffen in de logica en de toepassingsgebieden, die uiteindelijk moeten dienen als oriëntatiehulpmiddelen en wegwijzers.

Vooral studenten vinden het vaak erg moeilijk om een methode te vinden waarmee zij echt actief kunnen werken. Vooral omdat het niet wordt gedaan zodra de juiste methode is gevonden. Onderzoek in het algemeen is een ongelooflijk moeilijk onderwerp en slechts weinigen slagen erin tijdens hun leven met een onderzoek te komen dat baanbrekend is en levens verbetert. Veel gebruikelijker daarentegen is onderzoek dat op de achtergrond plaatsvindt en ertoe bijdraagt dat het menselijk leven op deze planeet op een of andere manier op orde blijft. Hoewel dit niet zo fantastisch klinkt als sommige van de onderzoekers over wie je hoort dat ze het gemaakt hebben en waaraan hele artikelen in wetenschappelijke tijdschriften zijn gewijd of die uiteindelijk over de hele wereld bekend zijn, is het zeker niet minder moeilijk, zo niet zelfs moeilijker dan een enkelvoudig succes.

In vaktermen wordt dan ook gezegd dat vooral jongeren met behulp van dit boek een mentale kaart kunnen ontwikkelen van het zogenaamde methodologische landschap, dat een snel overzicht moet geven van de bijzondere varianten van de psychologische methode. Juist daarom bevat dit boek vele hoofdcategorieën, die alle op hun eigen tijd moeten worden toegelicht.

Dit is meestal niet het geval in academische boeken en gidsen. In plaats daarvan zou het normaal zijn zich te specialiseren in één of twee methoden of categorieën en vervolgens alle aspecten daarvan op te sommen, maar dit is vooral niet bevorderlijk voor studenten die snel en