Quản lý chuỗi cung ứng

By Phong Nguyễn Như

Quản lý chuỗi cung ứng nhằm mục tiêu hoạch định, vận hành, kiểm soát hiệu quả chuỗi cung ứng, được biên soạn với nội dung bao gồm các chương sau.
Chương 1, Chuỗi cung ứng trình bày Lịch sử cung ứng, cùng các khái niệm cơ bản của Chuỗi cung ứng, Quản lý chuỗi cung ứng, các bài toán Hoạch định chuỗi cung ứng. Chương 2 trình bày Mạng cung ứng với các bước mô hình hóa mạng cung ứng, thu thập dữ liệu xây dựng mô hình, giải mô hình, và kiểm chứng mô hình.
Chương 3, Chiến lược cung ứng trình bày các chiến lược cung ứng đẩy, chiến lược cung ứng kéo, chiến lược cung ứng phối hợp, các phương pháp hoạch định và triển khai chiến lược cung ứng. Chương 4, Chiến lược phân phối trình bày các chiến phân phối trực tiếp, phân phối qua kho lưu trữ, phân phối qua kho chuyển hàng, các mô hình hoạch định chiến lược phân phối.
Chương 5 trình bày Khách hàng trong chuỗi cung ứng với nội dung về phương pháp tích hợp nhu cầu khách hàng vào chuỗi cung ứng, về dự báo nhu cầu khách hàng với các mô hình dự báo, cùng sai số dự báo. Chương 6 trình bày Sản xuất trong chuỗi cung ứng với các khái niệm về sản xuất, các chiến lược sản phẩm, chiến lược sản xuất, các công nghiệp sản xuất, các công nghệ sản xuất, và hệ thống kinh doanh.
Chương 7 trình bày Kho vận trong chuỗi cung ứng với các bài toán hoạch định nguồn lực bao gồm cả không gian lưu trữ, nhân lực nâng chuyển ở các khu lấy hàng theo palet, khu lấy hàng theo thùng giấy, và khu lấy hàng đơn lẻ. Chương 8 trình bày Tồn kho trong chuỗi cung ứng với nội dung bao gồm Quản lý tồn kho, Tích hợp tồn kho, Hợp đồng cung ứng, Hoạch định tồn kho trên chuỗi cung ứng, và Cải tiến hệ thống tồn kho.
Chương 9, Thông tin trong chuỗi cung ứng trình bày hiệu ứng Bullwhip, các phương pháp giảm thiểu biến thiên nhu cầu, vai trò thông tin trong quản lý chuỗi cung ứng, trong tích hợp hệ thống, các chuỗi cung ứng tập trung và chuỗi cung ứng phân tán. Chương 10, Liên minh cung ứng trình bày các liên minh cung ứng thường gặp bao gồm Liên minh hậu cần, Liên minh cung cấp bán lẻ, và Liên minh phân phối.

• Language: Tiếng việt
• Publisher: Phong Nguyễn Như
• Release date: Jul 26, 2021
• ISBN: 9781005529451

Phong Nguyễn Như

Nguyen Nhu Phong is a Senior Lecturer at the Industrial Systems Engineering Department, HCM City University of Technology (HCMUT), Vietnam. He is also an IEEE member, and a SAP ERP specialist.He received his Master of Engineering at Asian Institute of Technology (1997), and his Bachelor of Engineering at HCMUT, Vietnam (1987).He was a member of the Project of building ISE program (1999) and the leader of the Project of improving the program (2007-2012). He was the deputy dean of the Faculty of Mechanical Engineering in period of 2002-2007, and the former head of the ISE department in period of 2007-2012.He is the authors of 24 books in Statistics, Operations Research, Scientific Research Methodology, Design of Experiment, Engineering Economy, Production Management, Inventory Management, Quality Management, Lean Production, Lean Six Sigma, MRPII, ERP, Fuzzy Theories & Applications.He is also the authors of 49 papers including 38 conference papers, 7 international conference papers, 4 journal papers, and 120 web papers. His research topics include Soft Computing; Lean Six Sigma; Resource Planning MRPII - ERP.

Book preview

Nội dung

Lời nói đầu

Chương 1: Chuỗi cung ứng

1.1 Lịch sử cung ứng

1.2 Chuỗi cung ứng

1.3 Quản lý chuỗi cung ứng

1.4 Hoạch định chuỗi cung ứng

Chương 2: Mạng cung ứng

2.1 Mạng cung ứng

2.2 Mô hình hóa mạng cung ứng

2.3 Thu thập dữ liệu

2.4 Giải mô hình

2.5 Kiểm chứng mô hình.

Chương 3: Chiến lược cung ứng

3.1 Chiến lược cung ứng

3.2 Chiến lược cung ứng đẩy

3.3 Chiến lược cung ứng kéo

3.4 Chiến lược cung ứng phối hợp

3.5 Hoạch định chiến lược cung ứng

3.6 Triển khai chiến lược cung ứng

Chương 4: Chiến lược phân phối

4.1 Chiến lược phân phối

4.2 Phân phối trực tiếp

4.3 Phân phối qua kho lưu trữ

4.4 Phân phối qua kho chuyển hàng

4.5 Hoạch định chiến lược phân phối

Chương 5: Khách hàng trong chuỗi cung ứng

5.1 Khách hàng trong chuỗi cung ứng

5.2 Tích hợp nhu cầu

5.3 Dự báo nhu cầu

5.4 Sai số dự báo

5.5 Phân tích chuỗi thời gian

5.6 Mô hình hồi quy

5.7 Dự báo định tính

Chương 6: Sản xuất trong chuỗi cung ứng

6.1 Sản xuất

6.2 Chiến lược sản phẩm

6.3 Chiến lược sản xuất

6.4 Công nghiệp sản xuất

6.5 Công nghệ sản xuất

6.6 Hệ thống kinh doanh

Chương 7: Kho vận trong chuỗi cung ứng

7.1 Kho vận trên chuỗi cung ứng

7.2 Khu palet

7.3 Khu thùng giấy

7.4 Khu lấy hàng đơn lẻ

Chương 8: Tồn kho trong chuỗi cung ứng

8.1 Quản lý tồn kho

8.2 Tích hợp tồn kho

8.3 Hợp đồng cung ứng

8.4 Hoạch định tồn kho trên chuỗi cung ứng

8.5 Cải tiến hệ thống tồn kho

Chương 9: Thông tin trong chuỗi cung ứng

9.1 Thông tin trên chuỗi cung ứng

9.2 Hiệu ứng Bullwhip

9.3 Giảm thiểu biến thiên nhu cầu

9.4 Vai trò thông tin trong quản lý chuỗi cung ứng

9.5 Vai trò thông tin trong tích hợp hệ thống

9.6 Chuỗi cung ứng tập trung và phân tán

Chương 10: Liên minh cung ứng

10.1 Liên minh cung ứng

10.2 Liên minh hậu cần

10.3 Liên minh cung cấp bán lẻ

10.4 Liên minh phân phối

Tài liệu tham khảo

LỜI NÓI ĐẦU

Quản lý chuỗi cung ứng nhằm mục tiêu hoạch định, vận hành, kiểm soát hiệu quả chuỗi cung ứng, được biên soạn với nội dung bao gồm các chương sau.

Chương 1, Chuỗi cung ứng trình bày Lịch sử cung ứng, cùng các khái niệm cơ bản của Chuỗi cung ứng, Quản lý chuỗi cung ứng, các bài toán Hoạch định chuỗi cung ứng. Chương 2 trình bày Mạng cung ứng với các bước mô hình hóa mạng cung ứng, thu thập dữ liệu xây dựng mô hình, giải mô hình, và kiểm chứng mô hình.

Chương 3, Chiến lược cung ứng trình bày các chiến lược cung ứng đẩy, chiến lược cung ứng kéo, chiến lược cung ứng phối hợp, các phương pháp hoạch định và triển khai chiến lược cung ứng. Chương 4, Chiến lược phân phối trình bày các chiến phân phối trực tiếp, phân phối qua kho lưu trữ, phân phối qua kho chuyển hàng, các mô hình hoạch định chiến lược phân phối.

Chương 5 trình bày Khách hàng trong chuỗi cung ứng với nội dung về phương pháp tích hợp nhu cầu khách hàng vào chuỗi cung ứng, về dự báo nhu cầu khách hàng với các mô hình dự báo, cùng sai số dự báo.

Chương 6 trình bày Sản xuất trong chuỗi cung ứng với các khái niệm về sản xuất, các chiến lược sản phẩm, chiến lược sản xuất, các công nghiệp sản xuất, các công nghệ sản xuất, và hệ thống kinh doanh.

Chương 7 trình bày Kho vận trong chuỗi cung ứng với các bài toán hoạch định nguồn lực bao gồm cả không gian lưu trữ, nhân lực nâng chuyển ở các khu lấy hàng theo palet, khu lấy hàng theo thùng giấy, và khu lấy hàng đơn lẻ.

Chương 8 trình bày Tồn kho trong chuỗi cung ứng với nội dung bao gồm Quản lý tồn kho, Tích hợp tồn kho, Hợp đồng cung ứng, Hoạch định tồn kho trên chuỗi cung ứng, và Cải tiến hệ thống tồn kho.

Chương 9, Thông tin trong chuỗi cung ứng trình bày hiệu ứng Bullwhip, các phương pháp giảm thiểu biến thiên nhu cầu, vai trò thông tin trong quản lý chuỗi cung ứng, trong tích hợp hệ thống, các chuỗi cung ứng tập trung và chuỗi cung ứng phân tán.

Chương 10, Liên minh cung ứng trình bày các liên minh cung ứng thường gặp bao gồm Liên minh hậu cần, Liên minh cung cấp bán lẻ, và Liên minh phân phối.

Dù đã bỏ ra nhiều thời gian và công sức nhưng chắc chắn không tránh khỏi nhiều sai sót, tác giả rất mong nhận được nhiều ý kiến đóng góp của các đồng nghiệp và quý độc giả để sách được ngày một hoàn thiện hơn. Mọi ý kiến đóng góp xin gởi về:

Nguyễn Như Phong.

Trường Đại học Bách Khoa – Đại học Quốc Gia TPHCM.

Tel: [phone].

Email: [e-mail], [e-mail]

Ehome: www.hcmut.edu.vn/~nnphong. Web: www.isem.edu.vn

Xin thành thật biết ơn.

Chương 1

CHUỖI CUNG ỨNG

Lịch sử cung ứng

Chuỗi cung ứng

Quản lý chuỗi cung ứng

Hoạch định chuỗi cung ứng

1.1 Lịch sử cung ứng

Lịch sử cung ứng trãi qua các cột mốc thời gian có kể ra như sau:

Năm 1905, Baker đề ra khái niệm hậu cần.

Thập niên 1940, thế chiến II xảy ra, hậu cần được ứng dụng trong lĩnh vực quân sự.

Năm 1970, hậu cần được ứng dụng trong kinh doanh.

Năm 1980 khái niệm Quản lý hậu cần ra đời.

Năm 1990 khái niệm Quản lý chuỗi cung ứng ra đời.

1.2 Chuỗi cung ứng

Chuỗi cung ứng là một mạng lưới hậu cần bao gồm nhà cung cấp, nhà sản xuất, nhà phân phối để cung ứng hàng hóa đến cho khách hàng như

Trong một chuỗi cung ứng, nguyên vât liệu được mua sắm từ nhà cung cấp đưa đến nhà sản xuất. Trong các nhà máy của nhà sản xuất, vật tư được chuyển hóa từ nguyên liệu sang bán phẩm và cuối cùng chuyển thành thành phẩm, qua hệ thống phân phối đến với khách hàng. Các dòng chảy vật tư trong chuỗi cung ứng bao gồm:

Dòng chảy nguyên liệu từ nhà cung cấp đến nhà sản xuất

Dòng chảy bán phẩm trong nội bộ nhà sản xuất

Dòng chảy thành phẩm qua hệ thống phân phối đến với khách hàng

Các thành phần chi phí trong một chuỗi cung ứng, như hình sau, nhìn chung bao gồm:

Chi phí nguyên liệu

Chi phí sản xuất

Chi phí tồn kho

Chi phí vận chuyển

Chi phí nguyên liệu là chi phí mua sắm nguyên liệu từ nhà cung cấp. Chi phí sản xuất là chi phí chuyển hóa nguyên liệu đầu vào thành thành phẩm đầu ra ở nhà sản xuất. Chi phí tồn kho là chi phí lưu trữ vật tư trong chuỗi cung ứng. Chi phí vận chuyển là chi phí vận chuyển vật tư trong chuỗi cung ứng từ nhà cung cấp đến nhà sản xuất, từ nhà sản xuất qua hệ thông phân phối đến cho khách hàng.

1.3 Quản lý chuỗi cung ứng

1.3.1 Quản lý chuỗi cung ứng là gì?

Hiệp hội quản lý hậu cần định nghĩa Quản lý hậu cần là quá trình hoạch định, thực hiện và kiểm soát dòng chảy vật tư, bao gồm di chuyển và lưu trữ nguyên liệu từ nhà cung cấp, bán phẩm ở nhà sản xuất, và thành phẩm qua nhà phân phối và những thông tin liên quan từ điểm bắt đầu đến điểm tiêu thụ nhằm thỏa yêu cầu khách hàng.

Tương tư như Quản lý hậu cần, Quản lý chuỗi cung ứng được định nghĩa là một tập các giải pháp được sử dụng để tích hợp hiệu quả nhà cung cấp, nhà sản xuất, nhà phân phối, nhằm mua sắm, sản xuất, phân phối hàng hóa đúng loại, đúng lượng, đúng nơi, đúng lúc nhằm cực tiểu chi phí trên toàn chuỗi cung ứng, đồng thời vẫn thỏa mãn yêu cầu về mức phục vụ của khách hàng.

a. Mục tiêu Quản lý chuỗi cung ứng

Quản lý chuỗi cung ứng nhằm 2 mục tiêu:

Cực tiểu chi phí trên toàn chuỗi cung ứng

Đảm bảo mức phục vụ khách hàng yêu cầu.

Với các phương pháp quản lý kinh điển trước đây, các mục tiêu về chi phí và mức phục vụ trong một tổ chức là mâu thuẫn nhau nên khó thỏa đồng thời 2 mục tiêu này. Mâu thuẫn càng gia tăng khi mở rộng cho nhiều tổ chức trong chuỗi cung ứng.

Tuy nhiên với các giải pháp sáng tạo trong các chiến lược cung ứng hiện đại cùng sự hỗ trợ của các công nghệ thông tin, công nghệ truyền thông, có thể đạt được 2 mục tiêu cực tiểu chi phí và đảm bảo mức phục vụ trong chuỗi cung ứng.

b. Phạm vi Quản lý chuỗi cung ứng

Quản lý chuỗi cung ứng quản lý mọi phương tiện của các tổ chức trong chuỗi cung ứng bao gồm các phương tiên của nhà cung cấp, của nhà sản xuất và của nhà phân phối. Các phương tiện cung cấp nguyên liệu, sản xuất và phân phối hàng hóa đều có vai trò nhất định trong cung ứng hàng hóa theo yêu cầu khách hàng và đều có ảnh hưởng đến chi phí.

Quản lý chuỗi cung ứng tích hợp hiệu quả các tổ chức cung cấp nguyên liệu, sản xuất và phân phối trong chuỗi cung ứng ở mọi mức của tổ chức từ mức chiến lược dài hạn, đến sách lược trung hạn, đến tác vụ ngắn hạn.

1.3.2 Tại sao phải quản lý chuỗi cung ứng

Cạnh tranh trên thị trường toàn cầu ngày một khốc liệt, vòng đời sản phẩm ngày một ngắn, yêu cầu khách hàng ngày một cao đã thúc đẩy các tổ chức hay doanh nghiệp đầu tư cải tiến chuỗi cung ứng. Cùng với sự phát triển liên tục của cộng nghệ, bao gồm công nghệ thông tin, công nghệ truyền thông, công nghệ vận tải cũng thúc đẩy sự phát triển liên tục của chuỗi cung ứng và các phương pháp, kỹ thuật quản lý hiệu quả chuỗi cung ứng.

Thập niên 80 của thế kỹ 20, các công nghệ sản xuất mới như Sản xuất tinh gọn, Quản lý chất lượng tổng thể TQM đã giúp các nhà sản xuất cắt giảm chi phí, thời gian sản xuất. Tuy nhiên lãng phí vẫn còn trong quá trình vận chuyển và tồn trữ hàng hóa trong chuỗi cung ứng, Quản lý chuỗi cung ứng là giải pháp hiệu quả tiếp theo để giảm thiểu chi phí, thời gian, gia tăng mức phục vụ từ đó cải thiện lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp.

1.3.3 Thách thức trong Quản lý chuỗi cung ứng

Có nhiều thách thức để quản lý hiệu quả chuỗi cung ứng, bao gồm:

Tối ưu toàn chuỗi cung ứng

Tính bất định trong chuỗi cung ứng

a. Tối ưu toàn chuỗi cung ứng

Quản lý chuỗi cung ứng là hoạch định, triển khai và kiểm soát chuỗi cung ứng nhằm cực tiểu chi phí trên toàn chuỗi, đồng thời duy trì được mức phục vụ theo yêu cầu khách hàng. Hai yếu tố thách thức bao gồm:

Phạm vi chuỗi cung ứng

Tính biến động theo thời gian của chuỗi cung ứng.

Chuỗi cung ứng là một hệ thống phức tạp, có phạm vi lớn, gồm nhiều bên liên quan bao gồm nhà cung cấp, nhà sản xuất, nhà phân phối, và khách hàng. Mỗi bên thường có mục tiêu riêng và thường mâu thuẫn với nhau. Như mục tiêu của nhà cung cấp thường mâu thuẫn với mục tiêu nhà sản xuất, mục tiêu nhà sản xuất thường mâu thuẫn với mục tiêu nhà phân phối, mục tiêu nhà phân phối thường mâu thuẫn với khách hàng. Tối ưu chuỗi cung ứng là tối ưu toàn cục, rất khó hơn so với tối ưu cục bộ cho mỗi bên liên quan.

Mặt khác, chuỗi cung ứng không cố định mà thay đổi theo thời gian. Chi phí trong hệ thống thường biến động theo mùa. Nhu cầu khách hàng thường biến động theo mùa, theo quảng cáo, khuyến mãi của doanh nghiệp, hay của đối thủ cạnh tranh. Năng lực của nhà cung cấp, của nhà sản xuất, của hệ thống phân phối cũng thường biến động theo thời gian. Tính biến động theo thời gian của chuỗi là một thách thức lớn để quản lý hiệu quả chuỗi cung ứng.

b. Tính bất định trong chuỗi cung ứng

Bất định là yếu tố bẩm sinh, luôn tồn tại trong mọi chuỗi cung ứng. Các yếu tố bất định trong một chuỗi cung ứng bao gồm:

Nhu cầu khách hàng

Thời gian vận chuyển

Năng lực hệ thống.

Nhu cầu khách hàng luôn bất định và không thể dự báo chính xác. Thời gian vận chuyển vật tư, hàng hóa trong chuỗi cung ứng bao gồm thời gian vận chuyển từ nhà cung cấp đến nhà sản xuất, thời gian vận chuyển từ nhà sản xuất qua hệ thống phân phối đến khách hàng luôn thay đổi. Đặc biệt với chuỗi cung ứng toàn cầu, mạng lưới cung ứng rãi trên các quốc gia trên toàn cầu, vận chuyển theo nhiều phương thức với những loại phương tiện khác nhau yếu tố bất định càng gia tăng, ảnh hưởng nhiều đến thời gian vận chuyển.

Năng lực hệ thống bao gồm:

Năng lực cung cấp

Năng lực sản xuất

Năng lực phân phối.

Năng lực cung cấp là năng lực của nhà cung cấp thể hiện qua mức độ sẳn sàng của nguyên vật liệu cung cấp cho khách hàng, thường là nhà sản xuất. Năng lực sản xuất thể hiện qua năng lực của các phương tiện sản xuất như máy móc, thiết bị sản xuất. Năng lực phân phối được xác định bởi năng lực của các phương tiên vận chuyển như xe cộ, các phương tiện lưu trữ như nhà kho, các trung tâm phân phối. Nhìn chung mức độ sản sàng của nguyên liệu, độ tin cậy của các phương tiện sản xuất, vận chuyển, lưu trữ cũng không bao giờ cố định, nên năng lực hệ thống là bất định.

Tối ưu hóa chuỗi cung ứng càng trở nên thách thức hơn trong môi trường bất định. Các thách thức cho bài toán tối ưu hóa chuỗi cung ứng do tính bất định bao gồm:

Cân bằng cung cầu

Sai số dự báo

Biến động nhu cầu trong chuỗi cung ứng.

Các bên liên quan trong chuỗi cung ứng thường phải cân bằng nhu cầu ở đầu ra với nguồn cung đầu vào, do cả nhu cầu và nguồn cung đều bất định nên việc cân bằng là rất khó khăn dẫn đến các kết quả như chi phí gia tăng, doanh số và lợi nhuận suy giảm.

Các bên liên quan trong chuỗi cũng thường dùng dự báo tiên liệu nhu cầu để chuẩn bị nguồn lực đáp ứng. Nhưng dự báo thường không chính xác, sai số dự báo sẽ dẫn đến gia tăng chi phí và giảm thiểu mức phục vụ.

Ngay cả khi nhu cầu khách hàng ít biến động, biến động nhu cầu sẽ gia tăng khi lan truyền trong chuỗi từ khách hàng qua hệ thống phân phối, hệ thống sản xuất, đến nhà cung cấp làm gia tăng thách thức cho việc vận hành chuỗi cung ứng nhằm cực tiểu chi phí đồng thời đáp ứng được mức phục vụ khách hàng.

Chuỗi cung ứng cần được xây dựng nhằm loại bỏ các yếu tố bất định càng nhiều càng tốt, sau đó cần được vận hành hiệu quả với các yếu tố bất định còn lại. Để vận hành hiệu quả, cần xây dựng các giải pháp nhằm cực tiểu ảnh hưởng của các yếu tố bất định, đồng thời xác định các chiến lược mà các bên liên quan trong chuỗi cung ứng cần áp dụng để duy trì hay cải thiện mức phục vụ. Các giải pháp, chiến lược này sẽ được tuần tự trình bày ở các chương sau.

1.4 Hoạch định chuỗi cung ứng

a. Phân loại hoạch định chuỗi cung ứng

Các hoạch định trong chuỗi cung ứng theo mức độ quan trọng và khung thời gian chia thành 3 loại:

Hoạch định chiến lược

Hoạch định chiến thuật

Hoạch định tác vụ

Hoạch định chiến lược là những hoạch định quan trọng, dài hạn thường là trong nhiều năm, như các hoạch định về mạng lưới cung ứng, mạng phân phối, hoạch định về dòng chảy trong mạng cung ứng, mạng phân phối. Hoạch định về mạng cung ứng, phân phối là hoạch định về số lượng, vị trí, năng lực của của các phương tiện trong mạng. Hoạch định về dòng chảy trong mạng là hoạch định về phân bổ các dòng vật tư, hàng hóa qua các phương tiện sản xuất, phân phối.

Hoạch định chiến thuật là những hoạch định trung hạn thường là trong nhiều tháng, như các hoạch định về mua sắm nguyên liệu, sản xuất, các chính sách tồn kho, chính sách vận chuyển, … của các nhà máy, các nhà kho, các trung tâm phân phối, …

Hoạch định tác vụ là những hoạch định ngắn hạn thường là hàng tuần,