Sessiz Yankı

By Süyünbay Eraliyev

Eraliyev, içerik ve şekil konusunda getirdiği yeniliklerle kalmamış, kendi dönemine kadar işlenmemiş birçok konuya şiirlerinde yer vererek, Kırgız edebiyatçılar arasında uzun yıllar sürecek tartışma başlatmış ve birçok şiiri Kırgız edebiyatının başyapıtları arasına girmiş bir şair olarak, her ne kadar SSCB dışında tanınmamış olsa da Kırgız şiirinin Cengiz Aytmatov’u olarak görülmektedir. Süyünbay Eraliyev, ele aldığı konular, Kırgız şiirine getirdiği yenilikler, resmî ideolojinin rağmına millî benliğe/kimliğe ait unsurları korumaya ve kullanmaya yönelik çalışmaları, yerel unsurları şiirleriyle küresel arenaya çıkarmadaki ustalığı gibi birçok özelliğiyle Kırgız şiirinin “çınarı” payesini fazlasıyla hak eden bir edebî şahsiyettir. Dili sade, anlatımları akıcıdır. Şair, aynı zamanda, birçok yabancı edebiyatçının eserlerini Kırgızcaya kazandırmış iyi bir mütercimdir.

• Language: Türkçe
• Publisher: Crab Publishing
• Release date: Dec 11, 2021
• ISBN: 9781005702175

Book preview

ÖN SÖZ

KIRGIZ ŞİİRİNİN ÇINARI, SÜYÜNBAY ERALİYEV

Kimi şair, bir tane şiiriyle, kimi şair bir tane kitabıyla, kimi şair ise ilk şiirinden son yazdığı şiirine kadar halkının ve okurlarının gönlünde büyük etki yaratır. Son kısım şairlere Kırgız edebiyatından örnek olarak Süyünbay Eraliyev’i vermek mümkündür.

1921 yılında, Kırgızistan’ın SSCB’ye dâhil olduğu bir dönemde doğan ve çocukluğu ile gençliği, yeni ideolojinin hayatın her alanında olanca şiddetiyle uygulanmaya başladığı dönemde geçen biri olarak, komünist sistemin çarkları arasında ezilmeden varlık mücadelesi vermiştir. Bu mücadele, Rusçanın dikte edildiği o yıllarda, eserlerini ana dilinde kaleme alma cesaretiyle büyük oranda kendini göstermiştir. Şair, aynı zamanda bir savaş gazisidir. 2. Dünya Savaşına SSCB saflarında katılmış ve yaralanarak gelmiş, edebiyat alanındaki çalışmalarına kaldığı yerden devam etmiştir.

20. yüzyıl başlarına kadar sözlü edebiyat ürünleri veren Kırgız dilinin, Sovyetler ile birlikte yazılı edebiyata geçmesiyle, daha ilk yıllardan itibaren birçok yazar ve şair yetiştirmesi şaşılacak bir durumdur. O şairlerden biri de genç yaşına rağmen nispeten yaşça büyük olan edebiyatçılar arasında kendine yer bulan Süyünbay Eraliyev’dir. Kırgızistan’ın ünlü edebiyat araştırmacısı ve eleştirmeni Salican Cigitov’a göre, Süyünbay Eraliyev, doğuştan şair olarak dünyaya gelmiştir. Onun şiir dili, okul sıralarında okunarak öğrenilecek bir dil değil; kitap diliyle halk edebiyatında kullanılan dilin sentezidir. Bu yönüyle Kırgızca’nın edebî olarak kalıplanmasında onun da büyük payı vardır. Şair, kendisiyle aynı dönemde yaşayan ünlü Kırgız şairi Alıkul Osmonov’u kendisine örnek almış ve üstat kabul etmiştir. Onun 1950 yılında 35 yaşındayken vefatının ardından, Kırgız şiirine geniş çaplı yenilik getiren isim olarak, Alıkul’un yerine geçmiştir.

Şair, Kırgız şiirine yenilik getiren ve çığır açan biridir. Onun yenilikçiliği iki tarzda ortaya çıkar: İçerik konusunda, hepsi de orijinal yeni temaları (Cıldızlarga Sayakat / Yıldızlara Seyahat, Ak Möör, Kök Suluu / Gökçe Güzel, Canıl Mırza gibi uzun poetik eserleri örnek verilebilir) ortaya koyabilme başarısı göstermiştir. Şekil konusunda ise, Kırgızca’nın geleneksel kafiyeli şiir tarzına, serbest vezinli şiir yazma tarzını eklemesidir. O dönemin önde gelen şair ve eleştirmenlerince hoş karşılanmasa bile o, başlattığı çığırdan asla vazgeçmemiş ve yenilikten yana olduğunu her fırsatta dile