Is mijn baas een kind?: Transactionele analyse als een instrument voor het bestuderen en oplossen van werkconflicten

By Stefano Calicchio

Waarom gedragen mensen zich op een bepaalde manier op het werk? Wat zijn hun beweegredenen? Bestaat er een methodologische benadering die nuttig is om de verschillende houdingen en handelingen van individuen binnen bedrijfsorganisaties in een kader te plaatsen, teneinde deze zodanig te beheren dat situaties van wederzijds voordeel en synergie worden bevorderd? Het theoretische model van de transactionele analyse is ontstaan om op dit soort vragen een antwoord te geven, of beter gezegd om een operationele toepassing te bieden aan enkele van de belangrijkste ontdekkingen die behoren tot de dynamische psychologie en de relatieve mechanismen van het functioneren van onze psyche. In dit handboek wordt uitgelegd hoe men beter kan begrijpen wat de drijfveren zijn die mensen ertoe aanzetten op het werk beslissingen te nemen, wat de relatieve existentiële posities zijn en hoe de constructieve of destructieve spelletjes zich ontwikkelen die onvermijdelijk in bedrijven plaatsvinden. Het uiteindelijke doel is niet alleen praktische hulpmiddelen aan te reiken voor het oplossen van problematische situaties en ongemakken, maar ook een echt middel te bieden om de eigen loopbaan en meer in het algemeen het beheer van de menselijke hulpbronnen te versterken.

• Language: Nederlands
• Publisher: Stefano Calicchio
• Release date: Feb 5, 2021
• ISBN: 9791220260770

Book preview

voorbehouden.

Voorwoord

Hoe vaak bent u niet geconfronteerd met de irrationele kinderachtigheid van een collega, de overdreven strengheid van een baas of het gebrek aan vooruitziendheid van een manager? Heb je ooit gedacht, Mijn baas of collega is net een kind? Dit zijn echte clichés die u zeker zonder moeite zou kunnen verrijken met uw persoonlijk repertoire; maar wat hier belangrijker is, is dat de werkelijkheid misschien niet zo ver af ligt van wat zojuist is gemeld. Er is in feite een stroming in de psychologie die besloten heeft de persoonlijkheid van individuen en de manier waarop zij zich tot anderen verhouden te bestuderen, en daarbij het bestaan van een ouder, een volwassene en een kind in ieder van ons postuleert. Dit onderwerp wordt transactionele analyse genoemd en zal in dit boek centraal staan.

In een context als de huidige, die gekenmerkt wordt door voortdurende economische en sociale crises, hebben de repercussies daarvan een regressief effect gehad op veel bedrijfsorganisaties, waardoor de voorwaarden zijn geschapen voor de accentuering van organisatorische stoornissen en andere disfunctionele verschijnselen. Stress, burn-out, mobbing, demotivatie, vakbondsconflicten, moeilijkheden bij de samenwerking en misverstanden zijn verveelvoudigd als gevolg van het klimaat van algemeen wantrouwen ten aanzien van de toekomst en het ontbreken van een gemeenschappelijk sociaal project.

In dit zorgwekkende beeld kan een belangrijk tegengif voor de ontbinding van het produktieve en sociale weefsel worden gevonden in een nieuwe aandacht voor het menselijk kapitaal en voor de ontwikkeling van relationele vaardigheden en bekwaamheden die verband houden met de wereld van het werk, met het gebied van relatiebeheer en interne en externe communicatie die kenmerkend zijn voor elke economische entiteit, van kleine ondernemingen tot grote organisaties.

In een periode van onze economische geschiedenis als de zojuist beschrevene is het dringend noodzakelijk de begrippen en praktijken die tot de wetenschappelijke psychologie behoren en die kunnen bijdragen tot het beheer van de situatie van grote verandering waarmee wij worden geconfronteerd, te herontdekken en te versterken. De transactionele analyse bezit alle noodzakelijke kenmerken om mensen te helpen de tot nu toe genoemde regressieve effecten in de arbeidswereld te beheersen, door zich bewust te worden van hun eigen besluitvormingsmechanismen, van de ego-toestanden die kenmerkend zijn voor de verschillende individuele houdingen en psychologische spelletjes die onbewust worden uitgevoerd in stress-situaties.

Bestudering van de transactionele analyse stelt mensen in staat beter te begrijpen welke drijfveren hen ertoe aanzetten bepaalde beslissingen op het werk te nemen, welke de daarmee samenhangende existentiële posities zijn en welke de constructieve of destructieve spelletjes zijn die onvermijdelijk in bedrijven worden gespeeld. Het leven van organisaties hangt sterk af van het werk en de persoonlijke keuzes van de mensen die er deel van uitmaken. De theorie die vele jaren geleden door Eric Berne werd bedacht, kan individuele werknemers helpen anderen te begrijpen en betere keuzes te maken, waarbij de werkervaring wordt teruggebracht naar een meer authentieke subjectieve en persoonlijke dimensie, en mensen worden bevrijd van de logica van onvermijdelijkheid die elke periode van crisis en verandering kan kenmerken.

GLOSSARIUM VAN TERMEN

A = Ouder

B = Volwassene

C = Kind

METHODOLOGISCHE GRONDSLAGEN VAN TRANSACTIONELE ANALYSE IN WERKCONTEXTEN

Inleiding

Waarom gedragen mensen zich zoals ze op het werk doen? Wat zijn hun beweegredenen? Bestaat er een methodologische benadering die nuttig is om de verschillende houdingen en handelingen van individuen binnen bedrijfsorganisaties in een kader te plaatsen, teneinde deze zodanig te beheren dat situaties van wederzijds voordeel en synergie worden bevorderd? Het theoretische model van de transactionele analyse werd gecreëerd om vragen als deze te beantwoorden, of om operationele toepassing te bieden aan enkele van de belangrijkste ontdekkingen die behoren tot de dynamische psychologie en aan de relatieve werkingsmechanismen van onze psyche.

Om in dit opzet te slagen, gaat dit boeiende studiegebied uit van de veronderstelling dat het mogelijk is onze mogelijkheden om anderen te begrijpen en met anderen om te gaan te wijzigen door de erkenning van onze eigen existentiële positie, alsook door de relaties tussen de verschillende interne dynamieken van de persoonlijkheid: ouder, volwassene en kind. De drie stadia van het Ego wisselen elkaar af in het overnemen van de cognitieve staten van een individu in de loop van de dag, wat aanleiding geeft tot transactionele fenomenologie.

Zodra deze veronderstelling is gemaakt, wordt het duidelijk dat de mogelijkheden om de vele situaties van complexiteit die de menselijke relaties in moderne organisaties kenmerken, te beheersen niet (alleen of noodzakelijk) afhangen van het autoritaire vermogen om anderen te domineren, maar veeleer van het autoritaire vermogen dat voortkomt uit inzicht in zichzelf en het vermogen om de situaties waarin men zich bevindt op de juiste wijze te lezen. Volgens dit principe leidt de transactionele analyse mensen naar het beheer van ongemakkelijke werksituaties, de aanvaarding van persoonlijke en intermenselijke grenzen, de erkenning van het potentieel van het menselijk kapitaal en de totstandbrenging van positieve relaties die zichzelf in de loop van de tijd kunnen voeden.

In overeenstemming met deze premisse (het afzien van de overheersing van de gesprekspartner en het zoeken naar macht, ten gunste van de ontwikkeling van emotionele intelligentie en assertiviteit), kan het doel waarvoor Eric Berne besloot het onderwerp leven in te blazen, geconcretiseerd worden: mensen en de organisaties waarin zij participeren laten evolueren, op basis van wederzijdse uitwisseling en verbetering.

Door de zojuist uiteengezette hypotheses aan te nemen heeft de transactionele analyse in de loop der tijd reeds bewezen dat zij een pragmatisch instrument voor management en conflictoplossing kan worden, dat bruikbaar is voor elk lid van een bedrijfsorganisatie, ongeacht zijn rol of de positie die hij bekleedt. Zoals zal kunnen worden vastgesteld in de casestudy's en voorbeelden die in dit onderzoeks- en uitwerkingswerk worden gepresenteerd, zijn de beste resultaten bij de toepassing van deze methodologie steeds verkregen op groepsniveau, zowel in het