Tebi u lice: Zbornik slem poezije

By Književna radionica Rašić

U ovom zborniku zastupljeni su pesnici i pesnikinje koji unazad godinama nastupaju na Poezin sceni kao slem performeri. Neki od njih već deset godina doprinose slem pokretu svojim zanimljivim nastupima. Večina pesama koje su zastupljene u ovom zborniku su zabeležene i kamerom u živom izvođenju na Poezin Party događajima i nalaze se na našem Youtube kanalu:
http://www.slamstudio.org/video-audio-arhiva/

• Language: Српски језик
• Publisher: Književna radionica Rašić
• Release date: Jun 16, 2019
• ISBN: 9788663510548

Book preview

2019.

UVOD

Nastanak i razvoj slem scene u svetu i slem u Srbiji

Slem je revolucionaran po načinu na koji se izvodi poezija. Slem je poetski performans! Performativno izvođenje poezije je ono suštinski važno što razlikuje slem nastup od dosadnih akademskih čitanja poezije.¹ Ne postoji pesma koju iskusan slemer ne može izvesti u formi slem performansa. Ne postoje pesme koje se posebno pišu za slem nastup i one koje pišu pesnici koji nisu slemeri. Slem nije revolucija u načinu na koji se piše poezija, već u načinu na koji se izvodi poezija. Svaka pesma može da se izvede kao slem!

Performans, publika i zajednica su sveto trojstvo slema. Zajednica (sabornost) nastaje u susretu između slemera na sceni i publike (Smith, 2003). Zanimljivi ljudi stvaraju magiju u nekom mračnom noćnom klubu u kome odzvanja dobra muzika u predahu između nastupa nekog zanimljivog pesnika ili pesnikinje.

Jedan čovek sa vizijom je rekao da pesnici treba da rade zajedno. Da ne budu sebični i da ne pumpaju svoj ego, nego da rade timski na kreiranju jednog pesničkog glasa koji u sebi nosi mnoštvo različitih stilova. Kao uigrani tim muzičara na sceni. Pravilno je uočio da svaki džez muzičar u grupi svira drugačiji instrument. Ono što je želeo i na čemu je radio svih ovih godina je da svaki pesnik u timu bude drugačiji instrument. Da naše telo i glas budu instrument na sceni i da sarađuju sa drugim instrumentima (telima i glasovima) u stvaranju poetike koja prevazilazi pesnika pojedinca. Tako je nastao Team Slam, a to je koren pesničke slem scene u Čikagu. Čovek sa vizijom bio je Marc Kelly Smith.

Korene slem scene treba tražiti u timskom slemu i u potrebi da pesnici sarađuju na sceni. Pesnici su tu zbog publike, ali su usmereni i jedni na druge u traženju jedinstvenog poetskog glasa.

Počeci slem scene vezuju se za The Uptown Poetry Slam događaje u Green Mill-u, koje su organizovali Ron Gillette, Joe Roarty i Marc Smith, u novembru 1984. godine. The Uptown Poetry Slam događaji proizašli su iz Monday Night Poetry Reading (čitanja poezije ponedeljkom uveče) i Open mic (otvoreni mikrofon) večeri u Get Me High Lounge-u u Čikagu (Smith, 2003).

Marc Kelly Smith je 1985. godine osnovao Chicago Poetry Ensemble, koji su činili Mike Barret, Rob Van Tyle, Jean Howard, Anna Brown, Karen Nystrom, Dave Cooper, John Sheehan i Marc. Tako počinje održavanje prvih grupnih slemova u Get Me High klubu i drugim klubovima u Čikagu. Ovi događaji ubrzo prerastaju male klubove. Javlja se potreba za većim prostorom. Kada je Dave Jemilo postao vlasnik The Green Mill-a, proleća 1986, Marc ga je ubedio da mu da dozvolu za održavanje poetskih slem kabarea nedeljom. The Chicago Poetry Ensemble je imao nekoliko nastupa i u Dejvovom drugom klubu (The Deja Vu). Prvi slem nastup održan je 20. jula 1986. godine. Nije bio takmičarskog karaktera. Na ovom nastupu do izražaja je došlo mnoštvo različitih stilova koje je Marc Smith osmislio, a Chicago Poetry Ensamble izveo. Pesnički gosti te večeri bili su Bob Rudnick i Mary Jo Marchnight. Počelo je sa open mic-om, upadima iz publike i muzičkim numerama. Prema rečima Marc Smith-a: ,,To je bila neka vrsta organizovanog haosa – jedna vožnja od tri sata naizgled anarhije, koja je zapravo bila isplanirana’’(Smith, 2003).

Marc (2003) zapaža da su pesnici (slemeri) bili predmet poruge kada bi ,,izvodili" svoju poeziju na sceni. Kritičari su tvrdili da to pojeftinjuje pesničku umetnost. Marc i njegovi prijatelji nisu tome pridavali nikakav značaj. Ubrzo su privukli veliku publiku i time još više iznervirali i zapanjili kritičare.²

Takmičarski momenat je, kako Marc ističe, od drugorazrednog značaja za slem scenu.³ Važni su umetnički nastupi u kojima publika može da uživa, kao i afirmacija različitih stilova. Slem podrazumeva veliki broj različitih načina izvođenja pesme. Marc je uveo takmičenje da bi čitava stvar postala zanimljivija. Desilo se čudo! Publika je počela da navija i da se aktivno uključuje u nastupe slemera i slemerki.⁴ Ograničenje od tri do četiri minuta za pojedinačni nastup doprinelo je da niko ne bude previše dominantan i ne zauzme scenu samo za sebe. Ostala ograničenja, kao što su zabrana muzike i rekvizita tokom nastupa, doprinela su da slemeri više rade na usavršavanju svojih izvođačkih sposobnosti i na osmišljavanju svojih nastupa, te da pažnja publike bude usmerena na pesnike, a ne na pomoćna sredstva koja odvlače pažnju od performera na sceni (Smith, 2003).

Slem scena u Srbiji

U zemlje koje su nekada bile u sastavu Jugoslavije slem je doneo nemački pesnik Vivald Koslovski (Wehwalt Koslovsky). Prva tri slem takmičenja u Beogradu su održana 2002. i 2003. godine u Domu omladine, te 2004. godine u Studentskom kulturnom centru. Pre Beograda, Vivald je u Zagrebu okupio zainteresovane pesnike i time osnovao slem scenu u Hrvatskoj. Pored Beograda i Zagreba, Vivald je organizovao i slem takmičenja u Sarajevu (Dragosavac, 2002).

U decembru 2002. godine organizovano je prvo slem takmičenje u Beogradu, u Domu omladine. Voditelj je bio Vivald Koslovski. Nastupali su gosti iz inostranstva, šestoro Zagrepčana i dva Švajcarca, kao i petoro slemera iz Srbije. Najbolje su prolazile teme iz običnog života i slobodniji nastupi na sceni. Najveće odobravanje publike dobili su Zagrepčani Mario Kovač i Janko Mesić, a pored njih i Smederevac Ivan Tobić (Tobić Tobić idol mladih) (Dragosavac, 2002).

Sledeće takmičanje održano je u Domu omladine Beograda 2003. godine, a 2004. godine je održano slem takmičenje u Studentskom kulturnom centru Beograda, koje se završilo masovnom tučom (Kosmogina, 2017). Potom dolazi do neprirodnog prekida i diskontinuiteta u razvoju slem scene u Srbiji sve do 2008. godine. Iako bi se mogli izdvojiti individualni slem nastupi, sistemski se nije radilo na razvoju slem scene u ovom vremenskom vakuumu.

U okviru Trećeg novosadskog književnog festivala, 2008. godine organizovano je prvi put dvodnevno takmičenje u slem poeziji za teritoriju Srbije (Anon., 2008). Od 2008. godine do 2016. godine Društvo književnika Vojvodine je u okviru Međunarodnog novosadskog književnog festivala organizovalo takmičenje za najboljeg slem pesnika Srbije u kafeu Bistro, u Novom Sadu. Ova takmičenja su profilisala nove mlade slemere i slemerke u Srbiji od kojih bih izdvojio Slobodana Ocokoljića iz Čačka, Simonidu Banjeglav iz Beograda, te Marjana Todorovića Maksu i Gorana Živkovića Gorkog iz Niša. Značenje takmičenja održanog 2016. godine je i u tome što je tada, po prvi put, pesnikinja postala slem šampion Srbije. Bila