Wiersze: Wybór

By Jan Andrzej Morsztyn

Tom zawiera wybór utworów poetyckich Jana Andrzeja Morsztyna, polityka i poety, czołowego przedstawiciela polskiego baroku dworskiego. Utwory Morsztyna odznaczają się niezwykłym kunsztem. Znane motywy potrafił autor przetworzyć w niebanalny sposób. Jego zdolność do odświeżania utartych figur stylistycznych, zabawy słowem, tworzenia nieoczekiwanych point czy zaskakiwania kunsztownymi konceptami decydowały o oryginalności tej poezji.
W erotykach, które dominują w jego twórczości, korzystał z kontrastów wynikających z przejścia od wzniosłości do potoczności, od rozbudowanych komplementów – do żartów i złośliwości. Przy opisywaniu kobiecej urody wykorzystywał motywy włosów, oczu wypowiadających wojnę zalotnikowi, kwiatów wyrastających u stóp kobiety czy słońca blednącego w porównaniu ze spojrzeniem kochanki.

• Language: Język polski
• Publisher: Ktoczyta.pl
• Release date: Jan 8, 2018
• ISBN: 9788381364720

Book preview

Jan Andrzej Morsztyn

Wiersze

Wybór

Warszawa 2018

Spis treści

LUTNIA

DO JEGOMOŚCI PANA ŁUKASZA Z BNINA OPALIŃSKIEGO...

DO CZYTELNIKA

DO PANNY

DO SWOICH KSIĄŻEK

DO JANA GROTKOWSKIEGO...

OGRÓD MIŁOŚCI

NA KLACZ HISZPAŃSKĄ

NIESTATEK

PRZECHADZKA

SEN

O SWEJ PANNIE

NIEUSTAWICZNA

RAKI

DO JEDNEJ

DO OCZU SWOICH

PROPRIUM PAŃSKIE

NIESTATEK

POSYŁAJĄC WIERSZE JEGOMOŚCI PANU MARSZAŁKOWI WIELKIEMU KORONNEMU

IGLICA W SZPADĘ

PSZCZOŁA W BURSZTYNIE

DO PANNY. SONET

CUDA MIŁOŚCI. SONET

DO GALERNIKÓW. SONET

DO TRUPA. SONET

NA KRZYŻYK NA PIERSIACH JEDNEJ PANNY. SONET

DO ZORZE. SONET

ŻONA MYŚLIWEMU. SONET

OBRAZ UKRADZIONY. SONET

KANIKUŁA ABO PSIA GWIAZDA

DO JAŚNIE WIELMOŻNEGO JEGOMOŚCI KONIUSZEGO KORONNEGO

AD MUSAS

DWOJA BIEDA

DO KANIKUŁY

WIEJSKI ŻYWOT

JABŁKA

DO KANIKUŁY

REDIVIVATUS

RZEKI

NA PŁACZ JEDNEJ PANNY

PRZECHADZKA

SERENADA

ZAPAŁ

VANEGIAR D’UNA INNAMORATA

GADKI

GADKA SZÓSTA

GADKA DZIEWIĄTA

GADKA DWUNASTA

GADKA TRZYNASTA

WIERSZE ROZPROSZONE

POT KRWAWY

POKUTA W KWARTANIE

NA TABAK DO PIOTRA

NON FECIT TALITER ULLI NATIONI

POSPOLITE RUSZENIE 1649

PIEŚŃ W OBOZIE POD ŻWAŃCEM 1653

DO JEGOMOŚCI PANA JANA SOBIESKIEGO, MARSZAŁKA I HETMANA WIELKIEGO KORONNEGO

LUTNIA

DO JEGOMOŚCI PANA ŁUKASZA ZE BNINA OPALIŃSKIEGO, MARSZAŁKA NADWORNEGO KORONNEGO

Posyłam Ci, Marszałku, lutnią po kolędzie,

Lubo-ć się strojną będzie zdała, lub nie będzie:

Wiesz, że od nas daleko po struny do Rzymu

I że siła potrzeba do strojnego rymu;

Wiesz i to, że ta wolność w Polszcze u nas bywa,

Że się jeden drze, drugi beczy, trzeci śpiéwa;

Wiesz i to, że przy głośnej i ludnej kapeli

Każdy się grać i każdy zaśpiewać ośmieli –

A zatem wyrozumiej, że za twoje zdrowie

Przy twym Maćku moja też lutnia się ozowie.

Ale nie wiem, jeśli się z twą muzyką zgodzi,

Bo twoja tablatura wyższym kluczem chodzi,

Ba, i cudowna jakaś: bo masz, widzę, w ręku

Stypułę utoczoną wprawdzie i bez sęku,

Ale tak pełną rządu, że kiedy takt daje,

Każdy dobywa głosu, póki mu go staje;

Podczas się też zaostrzy z obu stron i wielu,

Kiedy z nuty wykroczą, sięga po gardzielu.

Partesy twe osobnej są pełne nauki.

Nie znajdziesz w nich na skrzypki i lutennej sztuki

I nie śpiewasz więc między ziemiany swojemi.

Tylko na sejmik be-fa albo na sejm be-mi,

Albo gdy się twa lutnia w powagę nastroi,

Przypominasz tym wiekom, co śpiewano w Troi,

Albo angielską nutę, naszym krajom krzywą,

Zagłuszasz melodyją głośną i prawdziwą,

Albo jeśli liniją ciągniesz w tablaturze,

Zaraz ją znać w ogrodzie, na dachu, na murze,

I jak Amfijon grając gromadzisz do kupy

Marmury w Spytkowicach, w Końskiej Woli słupy.

A moja lutnia dołem – lecz spysznieje z deką,

Kiedy: „Marszałek przecie pochwalił ją" – rzeką,

I będzie tym bezpieczniej nucić, póki żywa:

„Niech zdrów będzie Marszałek! Viva! Viva! Viva!"

DO CZYTELNIKA

Lutniąś wziął w rękę, która-ć w różne tony

Zagra, jako jej każą różne strony.

Najdziesz tu chorał zwyczajny i czasem

Niżej od inszych odezwie-ć się basem.

I ekstrawagant wmiesza się, więc i to

Będzie, zerwie się bydlęce jelito:

Ale też podczas tonem niemierzianem

Ozwie się kwintą i krzyknie sopranem.

A że choć struny różne głosy mają,

Na jednej lutni wszytkie pieśni grają.

Obierz-że sobie to, co ku twej myśli,

A co-ć się nie zda, miń albo przekréśli!

DO PANNY

Obróć łaskawe, panno, ku mnie oczy.

Że przy ich świetle lutnią mą nastroję,

Te oczy, z których ten wiersz, że się toczy,

Bierze swój pochop i rozrywkę swoje:

Bez których rady na śliskiej uboczy

Miłosnych myśli trudno się ostoję:

Te niech mi z czarnych źrenic z śniegiem szczerem

Płci twojej dadzą inkaust z papierem.

Twoje oczy są