Poezje: Wybór

By Tadeusz Gajcy

Tom zawiera wybór poezji Tadeusza Gajcego, polskiego poety czasu wojny i żołnierza Armii Krajowej. W wierszach, które powstawały przed drugą wojną światową, widoczne jest pragnienie filozoficznego zrozumienia świata, losu i życia człowieka. Przeważa ton refleksyjny, pesymistyczny i momentami buntowniczy, lecz pojawiają się także pozytywne akcenty. W poezji z czasu wojny Gajcy podejmuje problemy ponadczasowe: dojrzewania, poszukiwania wartości, budowania fundamentów dla dorosłego życia. To, co wyróżnia wojenną poezję Gajcego na tle innych poetów tamtego okresu, to przede wszystkim odmienny, niepowtarzalny styl pisania o brutalnej rzeczywistości. Okrucieństwa okupacji ukazuje poeta w postaci apokaliptycznych wizji, które nie odbierają nic z ich okropności, a za to nie nużą dosłownością opisu.

• Language: Język polski
• Publisher: Ktoczyta.pl
• Release date: Jan 8, 2018
• ISBN: 9788381364683

Book preview

Tadeusz Gajcy

Poezje

Wybór

Warszawa 2018

Spis treści

1942. Noc wigilijna

Bajka

Bajka druga

Ballada czarnoksięska

Ballada o chłopcu przydrożnym

Betlejem

Chwila biblijna

Czarne okna

Czas

Do zmarłej

Droga tajemnic

Epitafium

Groteska bardzo smutna

* * * [Jestem tutaj...]

Jezioro

Kantyczka wołania pełna

Kolęda

Korale

Legenda o Homerze

Miłość bez jutra

Modlitwa za rzeczy

Moja mała

Na progu

Nad ranem

Noc

Nowo narodzonemu

O nas

O szewcu zadumanym

Oczyszczenie

Opowieść z innego świata

Pieśń nostalgiczna

Piosenka o przemijaniu

Po raz pierwszy modlitwa

Poemat letargiczny

Portret

Przed odejściem

Przed snem

Przejście

Przesłanie

Przez zamieć wiosenną

Przyjacielowi w drodze

Przystań

Schodząc

Stygmat

Śpiew murów

Temu, który przyjdzie

Ukochanej

Wczorajszemu

Wezwanie

Wiersz o szukaniu

Wstecz

Z listu

Żebrak smutku

Żegnając się z matką

1942. Noc wigilijna

Wieczorny szatan monetę zimną

ważył na dłoni...

Parzyła izby zamieć świeczek,

kiedy śmieszne figurki zatargały jak w dzwonnicach sznurkiem,

uniosły stopy na bojaźliwy centymetr –

nie mogły odlecieć.

Wplatał lepkie palce w oczy śnieg,

no i szeptał, uporczywie szeptał;

szatan załkał w szubienicę jak w flet

i rozwiesił płacz w drzewie jak szkiełka.

Więc choinka. – A na sznurku pajacyk,

kolędować Małemu, niech krzepnie,

pójdź – złóż dary – nie wystarcza popatrzeć –

drzewko smutne, a u ciebie świece.

Lulajże w powrozie, lulajże na haku,

niech się wyśni obrus biały i błyszcząca jodła.

Szept przygarnął – z tego szeptu twój opłatek

i ojczyzna ciemniejąca w nagłych gwiazdach z ognia.

Bajka

Chiński cesarz w malowanej trumience

zamknął oczy skośne jak łódki,

włos falisty zacisnął w ręce,

włosa strzegły jelenie malutkie.

Już ostatnie spłynęły łezki,

czarny bonza przyklękał nad szarfą,

kiedy Lojola w pantoflach niebieskich

stanęła krucho i płakała bardzo.

Lojoli lekki lok, jej lok

cesarz tulił do martwego kimona,

jak dzwoneczek kołysał lok blond,

o Lojolo, Lojolo, Lojolo!

Była jak ziarnko ryżu lub deszczu

przezroczysta i lekka taka –

Ach, jak grała, co wieczór

na berle większym od niej

ulubione jedwabne melodie,

że słowiki słuchały w klatkach.

Wtedy cesarz żółty jak księżyc

mrużył oczki skośne jak łódki

i palcami przebierał w jej lokach –

w malowanej trumience leży,

a Lojola

– mandarynkę obiera ze smutkiem.

Bajka druga

Konie gradem bułanym

rozdwoiły tętent –

Nad strumieniem za siedmioma lasami

myły pieniste ramiona boleściwe panny

żalem zdjęte.

Siedem tęcz w uszach miały,

siedem zmierzchów nad rzęsą,

nad strumieniem za siedmioma górami,

za ciszą leśną.

A w komnatach szklanego zamku

o zamyślonych kolumnach

więdły kwiaty z płonącego laku

nad trumną.

Jabłko w trumnie leżało

pomarszczone jak twarz,

zapach bardzo był mocny,

więc przymykała oczy

pałacowa straż.

Za oknami jasnymi

na stołeczkach o nóżkach złoconych

siedmiu garbusków patrzało w wędki –

Przekrzywiły się na głowach porcelanowe korony

ku pannom żalem zdjętym.

Ballada czarnoksięska

Pod sierpem żółtej źrenicy

ludzkiej, jastrzębiej czy kociej,

na słowie wyjętym z gwiazdozbiorów nocnych

żałobny utknął paznokieć.

Rysę na dźwięku słowa

zaznaczył mocno aż do krwi

i sokiem tym począł rysować

wzory substancji modrych.

Pod pokrywą z martwego srebra

zakipiała woda baśniowa

i burzyły się zioła, skręcały

aż gestem musiał prostować.

Brwi skupiły tu noc gęstą nazbyt,

język świecy się zwijał i kruszył,