Je kunt het!

By Jessica van der Spek

Meer dan 20.000 kinderen in de leeftijd van 8-12 jaar zijn hoogbegaafd. Naast het feit dat deze kinderen allerlei kenmerken hebben als nieuwsgierigheid, snelle taalontwikkeling, een goed geheugen en veel interesses, zijn ze vaak ook perfectionistisch. En het is dit perfectionisme dat veelvuldig tot faalangst leidt.

Over hoogbegaafdheid is al veel geschreven, evenals over faalangst. De combinatie echter, heeft nooit veel aandacht gekregen. De oorzaak en aanpak van de faalangst ligt bij deze kinderen net even anders dan bij gemiddeld begaafde kinderen. Daarom heeft Jessica van der Spek onderzoek gedaan, onder supervisie van het Centrum voor Begaafdheidsonderzoek van de Radboud Universiteit en de European Council of High Ability naar deze combinatie. Dit heeft geleid tot twee uitgaven: een voor de ouders, leerkrachten, orthopedagogen en psychologen en een voor de kinderen zelf.

In Je kunt het! - een duidelijk, compact en positief boek - wordt een theoretisch kader geschetst voor de volwassenen rond het kind: wat is hoogbegaafdheid, wat is faalangst, hoe ontstaat faalangst bij hoogbegaafde kinderen en wat kun je thuis en op school doen om te helpen?

• Language: Nederlands
• Publisher: Uitgeverij Pluspunt
• Release date: Feb 12, 2021
• ISBN: 9781005038564

Jessica van der Spek

Jessica is orthopedagoog-generalist en gespecialiseerd in het werken met hoogbegaafde kinderen. In haar praktijk Adviesbureau Hoogbegaafdheid Pluspunt onderzoekt en begeleidt ze al ruim twaalf jaar zogenaamde 'dubbel bijzondere' kinderen en hun ouders. Bij dubbel bijzondere kinderen is er sprake van hoogbegaafdheid én een leer- of ontwikkelingsprobleem zoals ADHD, autisme, dyslexie, dyscalculie of faalangst. Naast het werk in de praktijk schrijft ze boeken voor ouders en leerkrachten én voor de kinderen zelf.

Book preview

JE KUNT HET!

Ondersteun hoogbegaafde kinderen die faalangstig zijn thuis of in de klas

Jessica van der Spek

Copyright first print Uitgeverij Pica 2014

Copyright Smashwords Edition Uitgeverij Pluspunt 2021

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke manier dan ook, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever.

Inhoud

1. Wat is hoogbegaafdheid?

• Visies op hoogbegaafdheid

• Hoe vaak komt hoogbegaafdheid voor?

• Problemen van hoogbegaafde kinderen

• Mythes

2. Wat is faalangst?

• Perfectionisme

• Hoe herken je faalangst?

• De instelling van het kind

• Vormen van faalangst

3. Hoe ontstaat faalangst bij hoogbegaafde kinderen?

• Een combinatie van factoren

• Invloed van de ouders

• Invloed van de schoolomgeving

• Voor- en nadelen van fulltime hoogbegaafdenonderwijs

4. Wat kun je thuis doen?

• Acceptatie

• Het goede voorbeeld

• Aanpassen

• Motiveren

• School

• Wat je vooral niet moet doen

• Faalangsttrainingen

5. Wat kun je in de klas doen?

• Het klassenklimaat

• Het niveau van het werk

• Motiveren

• Wat je vooral niet moet doen

6. Anders leren denken

• Hoe gebeurtenis, gedachten, gevoelens en gedrag samengaan

• Gedachten uitdagen

• Positieve gedachten formuleren

7. Ontspanningsoefeningen

8. Tot slot

1. Wat is hoogbegaafdheid?

Visies op hoogbegaafdheid

Wat is hoogbegaafdheid? Welke definitie zou jij geven als het je gevraagd werd? Is een hoogbegaafd kind een kind dat het heel goed doet op school? Of een kind dat op topniveau musiceert? Of gaat het puur om het IQ en maken de overige prestaties niet zoveel uit?

Zelfs in de wetenschap is men het er niet over eens.

Terman (1925), een van de grondleggers van het intelligentieonderzoek, classificeerde kinderen als hoogbegaafd als zij een score van 135 of hoger haalden op de Stanford-Binet Intelligence Scale, waarbij alleen cognitieve vaardigheden werden beoordeeld.

Gardner (1983) daarentegen, ging ervan uit dat er verschillende vormen van intelligentie bestaan. Naast talige intelligentie, logisch-mathematische en ruimtelijke intelligentie kan iemand ook op bijvoorbeeld muzikaal of interpersoonlijk gebied begaafd zijn. Een topsporter is dan motorisch intelligent. Deze theorie is, wat betreft intelligentie en hoogbegaafdheid, inmiddels achterhaald. Ook volgens Gardner zelf. Maar natuurlijk kun je wel sterk zijn op het ene gebied en (nog) minder sterk op het andere. Wat dat betreft baart oefening vaak kunst.

Renzulli (1985) beschouwt hoogbegaafdheid als het samengaan van een bovengemiddelde intelligentie, taakgerichtheid en creativiteit. Professor Mönks (1995) voegde hier de invloed van gezin, school en vrienden aan toe: in hoeverre het kind in staat is te presteren, wordt ook beïnvloed door zijn omgeving.

Sternberg (2003) maakt onderscheid tussen analytische, creatieve en praktische intelligentie, die in verschillende mate binnen een individu kunnen voorkomen. Wanneer men deze vaardigheden op een evenwichtige manier weet te combineren is er sprake van ‘succesvolle’ intelligentie.

Gagné (1998) onderscheidt begaafdheid van talent. Het eerste ziet hij als natuurlijke vaardigheden, terwijl het bij talent gaat om systematisch ontwikkelde vaardigheden die het resultaat zijn van leren, oefenen en de invloed van intrapersoonlijke factoren, de omgeving en geluk.

Tessa Kieboom zag in haar werk met hoogbegaafde kinderen meer dan alleen hun sterke denkvermogen. Naast het cognitieve luik (de intellectuele capaciteiten, motivatie en creativiteit van Renzulli) zag zij ook een kenmerkend zijnsluik: het voelen. Het zijnsluik bestaat bij hoogbegaafde kinderen uit: perfectionisme, een groot rechtvaardigheidsgevoel, een kritische ingesteldheid en hoogsensitiviteit.

Een van de nieuwste modellen van hoogbegaafdheid is het Delphi-model (2008). In dit model is er niet alleen aandacht voor de factoren van intelligentie zelf, maar kijkt men ook naar zijnskenmerken en gevoelskenmerken. Hoogbegaafde kinderen zijn vaak autonoom, gedreven en scheppingsgericht. Hun gevoelsleven is rijkgeschakeerd, sensorische informatie komt soms harder binnen, ze zijn gevoelig voor sfeer en beleven hun emoties (zowel positief als negatief) heel intens.

Veel hb-scholen, die fulltime onderwijs voor hoogbegaafde kinderen verzorgen, gaan uit van een IQ van 130 (ter vergelijking: een IQ van 100 is gemiddeld). Dit wordt beschouwd als de ondergrens van hoogbegaafdheid en is – in de meeste gevallen – voorwaarde voor toelating