ზადიგი, ანუ ბედისწერა

By ვოლტერი

"ზადიგი, ანუ ბედისწერა" 1747 წელს შექმნილი ფილოსოფიური ნოველაა, რომელიც ანტიკური ბაბილონის ფილოსოფოს ზადიგის ცხოვრება აღწერს. წიგნი არ აცხადებს ისტორიული აკურატულობის პრეტენზიას. ნაწარმოებში წამოჭრილი ზოგი პრობლემა ვოლტერის თანამედროვე სოციალურ-პოლიტიკურ საკითხს ეხება, თუმცა მთავარი ადამიანის ამქვეყნიური უძლურებაა ბედისწერის წინაშე.

• Language: ქართული ენა
• Publisher: iBooks
• Release date: Jan 30, 2021

Book preview

ვოლტერი - ზადიგი, ანუ ბედისწერა

Voltaire - Zadig ou la Destinée

ქვეყნდება შპს iBooks-ის მიერ

ვაჟა-ფშაველას მე-3 კვ., მე-7 კ.

0186 თბილისი, საქართველო

www. iBooks.ge

ქართული თარგმანი ეკუთვნის რუსუდან დოდაშვილს და ნუნუ ქადეიშვილს

iBooks© 2018 ყველა უფლება დაცულია.

მოცემული პუბლიკაციის არც ერთი ნაწილი არ შეიძლება იქნას რეპროდუცირებული, გავრცელებული ან გადაცემული ნებისმიერი ფორმითა და ნებისმიერი საშუალებით, მათ შორის ელექტრონული, მექანიკური, კოპირების, სკანირების, ჩაწერის ან რაიმე სხვა გზით გამომცემლის წინასწარი წერილობითი თანხმობის გარეშე. გამოქვეყნების უფლების შესახებ გთხოვთ მოგვმართოთ შემდეგ მისამართზე: [e-mail]

სარჩევი

თავი I ცალთვალა

თავი II ცხვირი

თავი III ძაღლი და ცხენი

თავი IV მოშურნე

თავი V დიდსულოვანი

თავი VI მინისტრი

თავი VII პაექრობანი და აუდიენციები

თავი VIII იჭვი

თავი IX ნაცემი ქალი

თავი X მონობა

თავი XI კოცონი

თავი XII ვახშამი

თავი XIII პაემანები

თავი XIV ცეკვა

თავი XV ცისფერი თვალები

თავი XVI ყაჩაღი

თავი XVII მეთევზე

თავი XVIII ბასილისკო

თავი XIX ბრძოლები

თავი XX მწირი

თავი XXI გამოცანები

განმარტებები

ამბავი ზადიგისა, მიძღვნილი სულთანის მეუღლე შერაასადმი[1], სადისგან

მე-18 დღე შევალის თვისა, ჰიჯრით[2] 837 წელი.

თვალთა წარმტაცო, გულთა მტანჯველო, გონების სინათლევ! მე არ ვეამბორები თქვენს ფერხთა მტვერს, რადგან აროდეს დადიხართ და თუ გაივლით, ისიც ირანულ ხალიჩებზე ან ვარდებზე. მე თქვენ მოგართმევთ უძველესი ბრძენის თარგმანს წიგნისა, რომლის დამწერსაც ბედნიერება ჰქონდა უსაქმოდ ყოფილიყო და შეეძლო ზადიგის თავგადასავლის წერით თავი გაერთო, ესაა ნაწარმოები, რომელიც უფრო მეტს ამბობს, ვიდრე პირველად გეგონებათ. გთხოვთ წაიკითხოთ იგი და განსაჯოთ.

თუმცა თქვენ ცხოვრების გაზაფხულში ხართ, თუმცა ყოველგვარი სიამე დაგეძებთ, თუმც მშვენიერი ხართ და თქვენი ნიჭი თქვენს სილამაზეს აძლიერებს, თუმც მწუხრიდან გარიჟრაჟამდე ხოტბას გასხამენ და ამის გამო შეიძლებოდა ბინდი გადაჰკროდა თქვენს აზროვნებას - მაინც გაგაჩნიათ ბრძნული გონება და ფაქიზი გემოვნება. მე მომისმენია, რომ თქვენ უფრო ჭკვიანურად მსჯელობდით, ვიდრე გრძელწვერა, წოწოლა ქუდებიანი დევრიშები. თქვენ თავდაჭერილი ხართ, მაგრამ არა ეჭვიანი; თქვენ ნაზი ხართ, მაგრამ არა სუსტი, თქვენ ქველმოქმედი ბრძანდებით გამჭრიახობასთან ერთად. მეგობრები გიყვართ და მტრებს არ გაიჩენთ. თქვენი ენამახვილობა აროდეს სესხულობს სამკაულებს ავყიაობისგან. თქვენ ცუდს არას ამბობთ და არც იქმთ, თუმცა სულ ადვილად შეგეძლოთ ეს, და, ბოლოს - თქვენი სული ყოველთვის მეჩვენებოდა ისევე ნატიფი, როგორც თქვენი სიმშვენიერე. ცოტაოდენი მარაგიცა გაქვთ ფილოსოფიისა, რამაც მაფიქრებინა, რომ ბრძენის ეს ნაწარმოები თქვენ უფრო გაგიტაცებდათ, ვიდრე სხვა რომელიმე მანდილოსანს.

იგი ჯერ დაწერილი იყო ძველ ქალდურ ენაზე, რომელიც არც თქვენ და არც მე არ გვესმის, შემდეგ არაბულად თარგმნეს სახელოვანი სულთანი ულუგ-ბეგის გასართობად. ეს ის დრო იყო, როდესაც არაბებმა და სპარსელებმა დაიწყეს წერა „ათას ერთი ღამისა, „ათას ერთი დღისა და სხვა. ულუგს უფრო „ზადიგის კითხვა უყვარდა, სულთანის ცოლებს კი „ათას ერთი ღამე მოსწონდათ.

„როგორ შეიძლება უაზრო და უმნიშვნელო არაკებს უპირატესობა მიანიჭოთ?" - ეკითხებოდა ბრძენი ულუგი.

„სწორედ ამიტომ გვიყვარს ისინი - მიუგებდნენ სულთანის ცოლები. თავს ვინუგეშებ, რომ თქვენ არ დაემსგავსებით მათ და ნამდვილი ულუგი იქნებით. ვიმედოვნებ კიდეც, როდესაც დაიღლებით ჩვეულებრივი საუბრებით, რომლებიც „ათას ერთს ჰგვანან, მაგრამ ნაკლებად შესაქცევნი არიან,მე შევძლებ ვიპოვო წუთი თქვენთან დარბაისლური საუბრისთვის.

თქვენ რომ ფილიპეს ვაჟის ისკანდერის დროინდელი თალესტრისი[3] ყოფილიყავით, ანდა საბეეს დედოფალი - სულეიმანის დროისა[4], ეს მეფენი თვით მოვიდოდნენ თქვენდა პატივსაცემად.

ზეციურ მოწყალესა ვთხოვ, თქვენს სიამოვნებას მწუხარება არ გაერიოს, თქვენი სილამაზე ხანგრძლივი იყოს და ბედნიერება უსაზღვრო.

სადი

თავი I ცალთვალა

მეფე მოაბდარის დროს ბაბილონში ცხოვრობდა ჭაბუკი, სახელად ზადიგი, რომლის თანდაყოლილი ნიჭი აღზრდით იყო განმტკიცებული. თუმცა იგი მდიდარი და ახალგაზრდა გახლდათ, მაინც შეეძლო თავისი გრძნობების დამორჩილება. იყო გულახდილი; სრულიადაც არ სურდა მუდამ მართალი ყოფილიყო და ადამიანური სისუსტის პატივისცემა იცოდა. ყველას უკვირდა, რომ ასეთი ჭკუის პატრონი, აროდეს არ დასცინოდა იმ გაურკვეველ, ნაწყვეტ-ნაწყვეტ, მყვირალა მსჯელობებს, იმ უტიფარ ცილისწამებებს, უვიც გადაწყვეტილებებს, უხეშ, ქუჩურ ხუმრობებს და სიტყვების რახარუხს, რომელსაც ბაბილონში საუბარს უწოდებენ. მან ზოროასტრის[5] პირველ წიგნიდან გაიგო: თავმოყვარეობა ქარით გაბერილი ბუშტია, საიდანაც, თუ უჩხვლეტ, ქარიშხალი გამოიჭრებაო. ზადიგი აროდეს არ იწონებდა თავს ქალებისადმი სიძულვილით და მათი დამორჩილებით. სულგრძელი იყო და არ ეშინოდა უმადურთათვის სამსახური გაეწია, ხელმძღვანელობდა რა იმავე ზოროასტრის შეგონებით: „როდესაც შენ ჭამ, მიეც საჭმელი ძაღლებსაც, თუნდაც ისინი შენ გკბენდნენ". იყო ბრძენი, როგორც შეეძლო, და მუდამ ცდილობდა ბრძენთა წრეში მოხვედრას. განსწავლული ძველ ქალდეველთა მეცნიერებაში, არ ივიწყებდა ბუნების ფიზიკურ კანონებს, რამდენადაც ისინი ესმოდათ მაშინ და მეტაფიზიკაში ერკვეოდა, იმდენად, რამდენადაც ერკვეოდნენ ყოველთვის, ე. ი. ძლიერ სუსტად. იგი მტკიცედ იყო დარწმუნებული, მისი დროის ახალი ფილოსოფიის საწინააღმდეგოდ, რომ წელიწადში 365 დღე და ერთი მეოთხედია, რომ მზე სამყაროს ცენტრს წარმოადგენს; როდესაც მას მთავარი მოგვები შეურაცხმყოფელი ქედმაღლობით აბრალებდნენ უკეთურ ზრახვებს და სახელმწიფოს მტრობად უთვლიდნენ იმ აზრს, რომ მზე თავისი ღერძის გარშემო ტრიალებს და წელიწადში თორმეტი თვეაო, - ზადიგი სდუმდა, მას არ ემჩნეოდა არც სიბრაზე და არც სიძულვილი.

ზადიგს ეგონა ბედნიერი იქნებოდა, რადგან დიდი სიმდიდრე ჰქონდა და ამის გამო ბევრი მეგობარიც ჰყავდა, ჯანმრთელი იყო, პირმშვენიერი, ზუსტი და ნათელი გონების, გულწრფელი და კეთილშობილი ხასიათის. მას ცოლად უნდა შეერთო სემირი, რომელიც თავისი სიმშვენიერით, შთამომავლობით და სიმდიდრით პირველ საცოლედ ითვლებოდა მთელს ბაბილონში. ზადიგი, მისდამი სათნო და ძლიერ გრძნობას განიცდიდა და სემირსაც გატაცებით უყვარდა იგი. ახლოვდებოდა ბედნიერი წუთი მათი შეუღლებისა, როდესაც ბაბილონის კარისკენ, მდინარე ევფრატის დამამშვენებელი პალმების ხეივანში გასეირნებისას მათ შეამჩნიეს მათკენ მომავალი ადამიანები, შეიარაღებულნი ხმლებითა და შვილდისრებით: ისინი ერთი ვეზირის ძმისწულის, ახალგაზრდა ორკანის ქეშიკები იყვნენ; ორკანს ბიძის პირმოთნეებმა შთააგონეს, შენთვის ყოველივე ნებადართულიაო. მას არც სათნოება გააჩნდა ზადიგისა, არც ღირსება, მაგრამ თავისთავზე დიდი წარმოდგენისა იყო და ზადიგის უპირატესობა აცოფებდა. ამ იჭვიანობამ, რომელიც ქედმაღლობით აიხსნებოდა, მას აფიქრებინა, სემირი თავდავიწყებით მიყვარსო, მისი მოტაცება გადასწყვიტა. მოძალადეებმა შეიპყრეს სემირი და ამ შეტაკებისას დასჭრეს იგი; დაღვარეს სისხლი ნორჩი ასულისა, რომლის ერთი შემოხედვა იმაუსის[6] მთის ვეფხვებსაც კი დააცხრობდა. სემირის გოდება ცასა სწვდებოდა. იგი მოსთქვამდა:

„ჩემო ძვირფასო მეუღლევ! მაშორებენ იმას, ვისაც ვაღმერთებ!"

ქალს თავისი საფრთხე არ აწუხებდა, საყვარელ ზადიგზე ფიქრობდა მხოლოდ. ვაჟი კი ამ დროს, სიყვარულით და სიმამაცით შთაგონებული, სატრფოს იცავდა მთელი ძალ-ღონით. ორი მონის დახმარებით მან თავდამსხმელები უკუაქცია და გონს მოიყვანა გულწასული, გასისხლიანებული სემირი, რომელმაც თვალების გახელის უმალ დაინახა თავისი მხსნელი და შესძახა:

„ო, ზადიგ! მე თქვენ მიყვარდით, როგორც მომავალი მეუღლე, ახლა მიყვარხართ, როგორც ჩემი პატიოსნებისა და სიცოცხლის მფარველი!"

აროდეს არც ერთი გული ისე გამსჭვალული არ ყოფილა სიყვარულით, როგორც სემირის გული იყო. აროდეს არც ერთ ულამაზეს ბაგეთ არ გამოუთქვამთ უფრო მეტად მგრძნობიარე, მგზნებარე სიტყვები, შთაგონებულნი მადლიერებითა