ኤርትራ ኣብ ትሕቲ ምልኪ ስርዓት ጭቆና

By Russom Teklay

ካብ ስቕ ዝበለ ድምጽታት ክሳብ ዝጠፍአ ሕልሚ፡ ሳንሱር፡ ዓፈና፡ ምዕፋን ሰብኣዊ መሰላት ኣብ ልዕሊ ኤርትራውያን ኣብ ውሽጢ ዶባት ሃገር ይኹን ኪኖኡ ዘለዎ ዓሚቝ ጽልዋ ክንምርምሮ ኢና።

• Language: አማርኛ
• Publisher: Raesi
• Release date: Aug 5, 2023
• ISBN: 9798223038177

Russom Teklay

I was born in Eritrea. In 2014 I fled my homeland to escape the inhuman regime of the military dictatorship. In 2017 my stay in Germany was approved. I learned German and got my German school-leaving certificate. Today I live in Hanover and have successfully completed further training as an IT system administrator in healthcare/DHSE.

Book preview

ርእሶም ተኽላይ

ኤርትራ ኣብ

ትሕቲ ምልኪ

ስርዓት ጭቆና

ትሕዝቶ

ምዕራፋ 1. ምልዓል ምልኪ፡ መንገዲ ጭቆና ኤርትራ

ምዕራፋ 2. ስቕ ዝበለ ህዝቢ፡ ምዕፋን ናጻ ምዝራብ

ምዕራፋ 3. ዝተኣስረ ኣእምሮ፡ ቃልሲ ንኣእምሮኣዊ ናጽነት

ምዕራፋ 4. እቶም ብግዴታ ዝጠፍኡ ሰባት፡ ዝጠፍኡ ድምጽታት

ምዕራፋ 5. መንእሰይ ኤርትራ ብሰንሰለት: ዝጠፍአ ሕልምን ባህግን

ምዕራፋ 6. ሓደገኛ ጉዕዞ፡ ካብ ጭቆና ምህዳም

ምዕራፋ 7. ቅልውላው ስደተኛታት ኤርትራ፡ ካብ ስርዓት ህግደፍ ምህዳም

ምዕራፋ 8. መቑሕ ወተሃደራዊ ምልኣኽ፡ ዝጠፍአ ወለዶ

ምዕራፋ 9. ደሴታት ጉላግ፡ ሕቡእ ኣብያተ ማእሰርቲ ኤርትራ

ምዕራፋ 10. ዝተሳቐዩ ድምጽታት፡ ካብ ክፍልታት መርመራ ምድሓን።

ምዕራፋ 11. ኣብ ትሕቲ ጭቆና ዘለዋ ደቂ ኣንስትዮ፡ ሰንሰለት ምብታኽ

ምዕራፋ 12. ጸገም ውሑዳት ሃይማኖታውያን፡ ይስደዱ ኣመንቲ

ምዕራፋ 13. ነዊሕ መንገዲ ፍትሒ፡ ተሓታትነት ምድላይ

ምዕራፋ 14. ኣህጉራዊ መልሲ፡ ንወጽዓ ኤርትራ ምእላይ

ምዕራፋ 15. ዲያስፖራ ኤርትራ፡ ንለውጢ ምጉስጓስ

ምዕራፋ 16. ሕሹኽታ ዝመልኦ ተቓውሞ፡ ትሕቲ መሬት ምንቅስቓሳት

ምዕራፋ 17. ሓይሊ ስነ-ጥበብን ስነ-ጽሑፍን፡ ተቓውሞ ምግላጽ

ምዕራፋ 18. ዲጂታል ጸልማት፡ ኤርትራ ሳይበር ሳንሱር

ምዕራፋ 19. ዝተሰርቀ ሃብቲ ሓደ ህዝቢ፡ ብልሽውናን ዘይግቡእ ምሕደራን።

ምዕራፋ 20. ወተሃደራዊነት ኤርትራ፡ ሓጺናዊ ምጭብባጥ ስርዓት ህግደፍ

ምዕራፋ 21. ድምጽታት ካብ ስደት፡ ኤርትራውያን ኣብ ወጻኢ ይዛረቡ።

ምዕራፋ 22. ዝተረሰዐ ዶባዊ ግጭት፡ ጽልዋ ኣብ ሲቪላዊ ሓርነታት

ምዕራፋ 23. መቓልሕ ሕሉፍ፡ ታሪኻዊ ሱር ጭቆና

ምዕራፋ 24. ምድላይ ናጽነት፡ ካብ ውሽጢ ምቅዋም

ምዕራፋ 25. ዝተረሰዑ ደቂ ኤርትራ፡ ዝጠፍኡ ቁልዕነት

ምዕራፋ 26. ዝተበታተነ ትምህርቲ፡ ስርዓት ህግደፍ ኣብ ልዕሊ ፍልጠት ዝገብሮ ዘሎ ኲናት

ምዕራፋ 27. ሕልሚ ዝተናወሐ፡ ተመክሮ ኤርትራውያን ስደተኛታት

ምዕራፋ 28. ኣብ ሞንጎ ጭቆና ተስፋ፡ መንገዲ ለውጢ ምጽራ

መእተዊ

ኣብዚ ኣገዳዲ ዳህሳስ፡ ኣብ ህዝቢ ኤርትራ ምልካዊ ስርዓት ዝድርብዮ ጽልምትምት ዝበለ ጽላሎት ንጥሕል። ኣብ’ዚ ኩሉ ኣስተውዓሊ ጉዕዞ፡ ህዝቢ ኤርትራ ኣብ ትሕቲ ክብደት ጨቋኒ ምሕደራ ዘጋጥሞ ዘሎ ዝተሓላለኸን ብድሆታትን ብርሃን ነብርህ። ብድንጋጸን ምስትውዓልን፡ ነቲ ብዙሕ ሸነኻት ዘለዎ ንብርክታት ናይ ሓደ ካብ መትሓዚ ምልካዊ ምቁጽጻር ንኽወጽእ ዝቃለስ ህዝቢ ክንፈትሖ ንጽዕር።

ሓቢርና ድማ ዛንታታት ተባዓት ውልቀሰባት ክዛረቡ ዝደፍሩ፡ ፈጠራኦም ተጠቒሞም ዝቃወሙ ስነ-ጥበባውያን፡ ከምኡ’ውን ንጸገም ኤርትራ ኣቓልቦ ንምስሓብ ከይተሓለሉ ዝሰርሑ ተጣበቕቲ ክንቃላዕ ኢና። ካብ ስቕ ዝበለ ድምጽታት ክሳብ ዝጠፍአ ሕልሚ፡ ሳንሱር፡ ዓፈና፡ ምዕፋን ሰብኣዊ መሰላት ኣብ ልዕሊ ኤርትራውያን ኣብ ውሽጢ ዶባት ሃገር ይኹን ኪኖኡ ዘለዎ ዓሚቝ ጽልዋ ክንምርምሮ ኢና።

እዚ ጉዕዞ’ዚ ሓድሓደ ግዜ ተስፋ ዘቑርጽ ክኸውን ይኽእል’ኳ እንተኾነ፡ ኤርትራውያን ንብሩህ መጻኢ ክጸንዑን ክቃወሙን፡ ክጽዕሩን እንከለዉ፡ ምጥፋእ ዝኣበዩ ብልጭታታት ተስፋ’ውን ክንረኽቦ ኢና። ኣብ መዓሙቕ ጭቆና ኤርትራ ኣብ እንጓዓዘሉ ዘለና እዋን፡ ናብ ለውጢ ዝወስድ መንገድን ንናጽነትን ፍትሕን ኪኖ ጽላሎት ምልኪ ሓዲሽ ወጋሕታ ዝናፍቕ ህዝቢ ተጻዋርነት ዘለዎ መንፈስን ንምርዳእ ተጸንበሩና።"

ምዕራፍ 1

ምልዓል ምልኪ፡

መንገዲ ጭቆና ኤርትራ

ኣብታ ኣብ ሓደ እዋን ተስፋ ዝነበራ ህዝቢ ኤርትራ፡ ምልካዊ ስርዓት ንምልዓል ዝመርሐ ዝተሓላለኸ ታሪኽ፡ ሕጂ ብጨቋኒ ጭቆና ምልካዊ ምሕደራ ተጸሊሉ ዘሎ። ኣብዚ ታሪኻዊ ጉዕዞ ኣብ እንጓዓዘሉ ዘለና እዋን፡ ነዚ ህሉው ኩነታት ጭቆና መንገዲ ዝጸረገ ዝተሓላለኸን ፍጻሜታትን ብርሃን ንምብራህ ዕላማና እዩ፣ እዚ ኩሉ ድማ ርህሩህን መሃርን ቃና እናዓቀብና እዩ።

1. ልደት ኤርትራ፤

ኣብ ቀርኒ ኣፍሪቃ ተሰቒላ ዘላ ኤርትራ፡ ካብ ጥንቲ ዝዝርጋሕ ሃብታም ታሪኽ ኣለዋ። ብዝተፈላለየ ባህላ፡ ተፈጥሮኣዊ ጽባቐኣን ተጻዋርነት ዘለዎ ህዝባን እትፍለጥ ኤርትራ፡ ንናጽነትን ልኡላውነትን ብቓልስታት ዝተለለየት እያ ነይራ።

2. ቃልሲ ንናጽነት፤

ኣብ መፋርቕ መበል 20 ክፍለ ዘመን ኤርትራ ካብ መግዛእታዊ መግዛእቲ ሓራ ንምውጻእ ዘካየደቶ ዕግርግር ዝመልኦ ቃልሲ፡ ኣብ መወዳእታ ኣብ 1993 ካብ ኢትዮጵያ ናጽነት ክትረክብ ዘኽኣለት።

3. ቀዳሞት መብጽዓታት ዲሞክራሲ፤

ኤርትራ ኣብተን ቀዳሞት ዓመታት ናጽነት፡ ባህግታት ዲሞክራሲ፡ ሓቛፊነት፡ ምዕባለን ኣርእያ። ይኹን እምበር፡ ኣብ መንጎ እቲ ተስፋ፡ ኣብ ፖለቲካዊ መልክዕ እታ ሃገር ጽላሎት ተደርበየ።

4. ምምጻእ ኢሳያስ ኣፍወርቂ፤

ኣብ እዋን ብረታዊ ቃልሲ መራሒ ዓመጽቲ ዝነበረ ኢሳይያስ ኣፍወርቂ ቀዳማይ ፕረዚደንት ናጻ ኤርትራ ኮይኑ ናብ ስልጣን ደየበ። ኣብ መጀመርታ መሪሕነቱ ብሩህ መጻኢ ተስፋ ሒዙ እዩ ነይሩ።

5. ምድልዳል ስልጣን፤

ዓመታት እናሓለፈ ምስ ከደ፡ መሪሕነት ፕረዚደንት ኣፍወርቂ ምልካዊ መልክዕ ሒዙ፡ ኣብ ውሽጢ ሓደ ሰልፊ ስልጣን ኣደልዲሉ፡ ፖለቲካዊ ተቓውሞ ዓፊኑ። መብጽዓ ዲሞክራሲ ዝደኸመ ይመስል።

6. ምሽርሻር ሲቪላዊ ሓርነታት፤

ናይ ሓሳብካ ምግላጽን ናይ ምእካብን ፕረስን ናጽነት በብቑሩብ እናተሸርሸረ ብምኻዱ ንተቓወምቲ ወይ ናጻ መራኸቢ ብዙሃን ብዙሕ ቦታ ኣይተረፈን። ስርዓት ህግደፍ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ዝነበሮ መትሓዚ ኣጽኒዑ፡ ነቐፍቲ ድምጽታት ሓኒቑ።

7. ኣብ 2001 ዓ.ም.

ኣብ 2001፡ ኣብ ልዕሊ ፖለቲካዊ ተቓውሞ ዝተገብረ ምጭፍላቕ፡ መራሕቲ ተቓወምቲ፡ ጋዜጠኛታትን ተሃድሶን ኣብ ምእሳር ኣብ ዝለዓለ ጥርዙ በጺሑ። እዚ ፍጻሜ’ዚ ነጥበ መቐይሮ ኰይኑ፣ መንገዲ ኤርትራ ዝጸልመተን ጨቋኒን መጠወሪ ስለ ዝወሰደ።

8.