Pianó Mhín na bPreachán

By Cathal Ó Searcaigh

Young single mother, Mags, tries to find laughter in her life again but will the past come back to haunt her? Suitable for adult learners of Irish.

• Language: Gaeilge
• Publisher: Cló lar-Chonnacht
• Release date: Jul 1, 2011
• ISBN: 9781908947024

Cathal Ó Searcaigh

His collections of poetry include Homecoming/An Bealach 'na Bhaile (Cló Iar-Chonnacht, 1993); Na Buachaillí Bána (Cló Iar-Chonnacht, 1995); Out in the Open (translations by Frank Sewell, Cló Iar-Chonnacht, 1997); Ag Tnúth leis an tSolas (Cló Iar-Chonnacht, 2001) – for which he received The Irish Times Irish Literature Prize for the Irish language, in 2001; Gúrú i gClúidíní (Guru in Nappies) (Cló Iar-Chonnacht, 2006).

Book preview

Gluais

Brollach

Tá sé ina shuí sa tseomra feistis ag iarraidh é féin a shocrú síos agus a shuaimhniú sula siúlfaidh sé amach ar an stáitse. Seo an oíche mhór. An oíche a bhéarfas brí do chleachtadh na mblianta. I gceann leathuaire an chloig siúlfaidh sé amach ar an ardán agus seinnfidh sé Beethoven leis an Brio Trio. Suífidh sé ag an phianó agus tiocfaidh rabharta lánghealaí ceoil ag cuisliú as a chroí, ag sní as a mhéara, a chuirfeas iontas ar an lucht éisteachta. Anocht seinnfidh sé Opus 97, Tríréad an Ard-Diúc, a rogha féin de cheol pianó Bheethoven. Beidh sé féin agus an pianó ag freagairt dá chéile, mar a bheadh leannáin ann, ag gríosadh agus ag spreagadh a chéile i gcleamhnas ceoil.

Bhí sé ag smaointiú gur shaoithiúil an dóigh a dtáinig an pianó isteach ina shaol. Ní shamhlófá pianó, chan amháin ceol clasaiceach, le Mín na bPréachán, an baile beag sléibhe ar tógadh eisean ann.

Anois bhí a ainm á lua mar chomharba ar John O’Conor agus ar Barry Douglas. Léann sé an cheannlíne i gceann de nuachtáin an tráthnóna: "Danny McGee: A Touch of Genius". Ach bhí a fhios aige go dtarlódh sé. Ón chéad uair a leag sé a mhéar ar phianó bhí a fhios aige nach raibh a athrach de shaol i ndán dó. D’aimsigh sé a dhúchas. Bhí sé i dtiúin lena chinniúint.

Bhí sé lánchinnte de féin anois. Anocht bheadh sé spreagtha agus é ag seinnt ar an Steinway. Ag deireadh na ceolchoirme bheadh an lucht éisteachta ar a gcosa aige. Nach ar a theaghlach a bheadh an bród ag éisteacht leis an gháir mholta, an bualadh bos. D’amharc sé ar a uaireadóir; faoin am seo bheadh siad ina suí amuigh sa cheolarás ag feitheamh leis a theacht ar an stáitse; a mháthair Mags, Johnny a leasathair, Granny Nancy agus a fear céile, Dickie.

Nach gasta a shleamhnaíonn an t-am thart, a dúirt sé leis féin. Inné bhí sé ina stócach beag ag toiseacht ar an phianó. Inniu tá sé fásta suas, dhá bhliain is fiche d’aois agus é ag gabháil i gceann an tsaoil mar phianódóir gairmiúil.

Táthar ag tabhairt comhartha dó anois go bhfuil sé in am aige a ghabháil ar an stáitse.

"Okie dokie," arsa seisean agus miongháire ar a bhéal.

1. Sa bhaile i Mín na bPréachán

Bhí Mags sínte siar i gcathaoir bhog, a cúl leis an tinidh – seansorn dubh de chuid Stanley – agus súil aici ar an teilifís ach gan iúl ar bith aici dá raibh ag tarlú ar an scáileán. Bhí bogóga móra faoina súile a mheabhródh duit an breoite a bhí sí, nó cráite, nó arbh easpa codlata a ba chúis leo.

Fad is a bhí sise ina suí agus gan cor aisti bhí a máthair ag timireacht chomh tiubhghéar agus a thiocfadh léithe timpeall na cistine. Chuir sí bacóg mhóna ar an tinidh, réitigh sí an tábla agus nigh sí soithí an dinnéara, dhóirt sí deoir bhainne i bpláta an chait, agus thug sí boiseog ghasta de mhop tais don urlár. Níor chleacht Nancy ariamh an suí síos má bhí obair le déanamh.

Nuair a bhí a cuid oibre déanta aici shearr sí suas í féin agus dhírigh a haire ar Mhags.

Croith tú féin suas, a ghirsigh, nó fásfaidh an féar i do mhullach. Tá tú i do shuí ansin achan oíche agus aghaidh ort chomh fada le Domhnach fliuch.

Ní le droch-cheann ar bith a dúirt sí seo ach i bpáirt mhaitheasa nó ba doiligh corraí a chur ar Nancy. Bhí sí pléisiúrtha ina pearsa agus ba mhór an ghnaoi a d’fhág sin uirthi. Bhí sí ocht mbliana agus daichead, ach ón chuma ógánta a bhí ar a haghaidh agus ón léim a bhí ina coiscéim ba chosúla í le bean ina cuid tríochaidí. Dhá thrian den aois an chosúlacht, a déarfadh sí féin i dtólamh.

Ní raibh bogadh ar bith as Mags ach go dtabharfá faoi deara oiread na fríde de lasadh ina haghaidh. Bhí sí ar tí rud inteacht goirgeach a rá ach sheas an focal ina scornach. Chan ionann agus a máthair, a raibh nádúr séimh inti, thiocfadh le Mags a bheith gairid agus cnapánach ina cuid cainte. Shuigh Nancy síos ar chorr na cathaoireach lena taobh.

Shílfeá go ndéanfá gáire beag anois agus arís. Bhainfeadh sé an dusta díot, a chroí.

Go tobann tháinig colg ar Mhags. Bhioraigh sí a súile ar Nancy.

Níl gáire ar bith ionam le déanamh, a dúirt sí go giorraisc, agus chuach sí í féin suas ina gráinneog stobranta ar an chathaoir, a ceann ina lúb.

Phioc Nancy suas an cat mór breacbhuí a bhí ag plásaíocht fána cosa.

Amaidí! Tá gáire i gcat ach é a bhaint as. Nach bhfuil sin fíor, a Flufaí? a dúirt sí leis an chat agus í á shlíocadh siar fad a dhroma. Nuair a thosaigh an crónán aige, thabharfá mionna gur ag gáire a bhí sé. Thug sí cead a chinn dó nuair a shíl sí go raibh a sháith cuimilte faighte aige. A ruball san aer, rinne sé caol díreach ar phláta an bhainne. Choinnigh Nancy súil cheanúil air agus é ag baint sásaimh as an bhainne mhilis. Ansin thiontaigh sí arís ar a hiníon.

Tá mé ag rá leat, a Mhags, a ghabháil amach agus spraoi a bhaint as an tsaol. Cha bhíonn tú beo ach aon uair amháin.

Bhí Nancy ag iarraidh í a ghiúmaráil ach bheadh sé chomh maith aici fanacht ina tost. Bhí Mags ag cúlú isteach inti féin agus ag éirí níos dúrúnta in aghaidh an lae. Bhí eagla ar Nancy mura dtéadh sí amach agus cuideachta a dhéanamh go bhfágfaí ina searbhóg de sheanbhean í agus gan inti ach bean óg. Dá gcuirfeadh sí gnaoi bheag uirthi féin mar a mhol a máthair dithe go mion minic, cúram a dhéanamh dá cuid gruaige, dá haghaidh agus dá cuid éadaigh, bheadh sí ina bean eile ar fad.

Ach sa riocht ina raibh sí faoi láthair,