Το τελευταίο καλοκαίρι πριν από την επανάσταση

By Anna Peicheva

Η δραματική πτώσης της Ρωσίας

Η φύση επαναστάτησε πρώτη. Το καλοκαίρι του 1916 κατακλύζεται από τις καταιγίδες, αλλά οι άνθρωποι μετά βίας ενδιαφέρονται για τον καιρό. Πόλεμος, - ψιθυρίζουν όλοι. Η επανάσταση αιωρείται ήδη στην ηλεκτρισμένη ατμόσφαιρα, αλλά ο Τσάρος, που εξαπέλυσε τον πόλεμο, δεν το αντιλαμβάνεται. Παρακολουθεί τις μάχες επί της οθόνης και νοιάζεται μόνο για την οικογένειά του…

Σας παρουσιάζεται μια σειρά γεγονότων της εποχής με αναφορές στις επιστολές, τα συναισθήματα, τις σκέψεις των συμμετεχόντων αυτών των γεγονότων. Τα νήματα της ζωής των ηρώων μας πλέκονται στο φιτίλι της μελλοντικής επανάστασης, το οποίο φαίνεται να πήρε φωτιά από τις καλοκαιρινές αστραπές του 1916.

Το βιβλίο είναι γραμμένο στο ύφος του βιβλίου του Γερμανού συγγραφέα, Florian Illies «1913: The Year Before the Storm»

• Language: Ελληνικά
• Publisher: BadPress
• Release date: May 17, 2024
• ISBN: 9781667474489

Book preview

Το τελευταίο καλοκαίρι πριν από την επανάσταση

Anna Peicheva

––––––––

Μετάφραση: Valentina Pentorets 

Το τελευταίο καλοκαίρι πριν από την επανάσταση

Συγγραφέας: Anna Peicheva

Copyright © 2024 Anna Peicheva

Με την επιφύλαξη κάθε νόμιμου δικαιώματος.

Διανέμεται από την Babelcube, Inc.

www.babelcube.com

Μετάφραση: Valentina Pentorets

Τα «Babelcube Books» και «Babelcube» είναι εμπορικά σήματα και ανήκουν στην Babelcube Inc.

«Μολαταύτα, ακόμα δεν μπορώ να καταλάβω τι ήταν όλο αυτό; Αφού όλα έγιναν σαν να ήταν κάτι ηθελημένο. Τελείωσα το πανεπιστήμιο και στάθηκα αβοήθητος σε ένα σταυροδρόμι. Ξαφνικά βρέθηκα πάνω σε τερατώδεις ράγες του πολέμου, πάνω στις οποίες κύλησα άθελά μου, και συνεχίζω να κυλάω εδώ και 2 χρόνια... Ο πόλεμος προσπαθεί να ρουφήξει από μέσα μου οτιδήποτε «μηχανικά» χρήσιμο. Ωστόσο, νομίζω ότι ο «μηχανικός» συντελεστής της ενεργειακής μου απόδοσης είναι αμελητέος. Ό,τι μπορώ και έχω την ικανότητα να κάνω, ο πόλεμος δεν το χρειάζεται. Το μόνο που απομένει είναι sauver les apparences[1] και να περιμένουμε πότε θα φτάσει το τρένο».

––––––––

Από τη συγγραφέα

Η παράλληλη ιστορία είναι περίεργο πράγμα. Είναι σαν να βλέπεις το τρένο με τα φωτισμένα βαγόνια να περνάει αργά μπροστά σου και να παρακολουθείς ποιος κάνει τι αυτή τη στιγμή.

Εδώ ο Νικόλαος Β' αγγίζει με αγωνία το καυτό μέτωπο του γιου του, ενώ οι στρατηγοί συνωστίζονται στην πόρτα του. Εδώ ο νεαρός φυσικός, Σεργκέι Βαβίλοφ[2], γυρίζει με ενθουσιασμό τη λαβή ενός ραδιοφωνικού σταθμού, αγνοώντας το βρυχηθμό των οβίδων. Ο Μαντελστάμ στέλνει το αποχαιρετιστήριο ποίημα στην Τσβετάγιεβα, βάζοντας τελεία στο ξέφρενο ειδύλλιό τους. Μια δύστυχη Τατζίκισσα σπάει δίχως φόβο τη σπαθιά του αστυνομικού, στην προσπάθεια να προστατέψει τον γιο της από την επιστράτευση. Η αυτοκράτειρα Αλεξάνδρα Φεοντόροβνα κόβει κόκκινα τριαντάφυλλα για να τα στείλει στον σύζυγό της στο Αρχηγείο μαζί με τις συμβουλές της για τη διεξαγωγή του πολέμου. Ενώ ο γιατρός του σώματος, ο Κραβκόφ δίνει μάχη με το μεσαιωνικό σκορβούτο που μαίνεται σε όλο το μέτωπο της Ρίγας. Ο Σεργκέι Γεσένιν, κατά την προετοιμασία για μια παράσταση, στην οποία θα παρευρεθεί κόρη του Τσάρου, δοκιμάζει τις νέες κόκκινες μπότες. Μήπως τον σκέφτεται η Μεγάλη Δούκισσα Μαρία καθώς κεντάει ένα ανδρικό πουκάμισο;

Η πόλη του Βερντέν τυλίγεται στις φλόγες των διαβολικών φλογοβόλων, η Τούλα κατακλύζεται από «ουρές» ζάχαρης που εκτείνονται για χιλιόμετρα, οι ρωσικές εφημερίδες ουρλιάζουν με τα συνθήματα στους αναγνώστες τους και μόνο στον Άρη όλα είναι ήρεμα.

Ενώ πάνω στη Γη - καταιγίδες, ασταμάτητες καταιγίδες - όλο το καλοκαίρι. Ο αέρας πάνω από την αυτοκρατορία είναι εφιαλτικά ηλεκτρισμένος.

«Μας ξύπνησε η καταιγίδα», θα γράψει ο Νικόλαος Β΄ στο ημερολόγιό του στις 6 Ιουλίου[3].

«Γράφω στο δωμάτιό μου κάτω από το φως μιας λάμπας, επειδή μόλις έχει ξεσπάσει μια τρομερή καταιγίδα και βρέχει καταρρακτωδώς, - οι βροντές είναι τρομερές, μάλλον κάπου κοντά χτύπησε ο κεραυνός!..» - η Αυτοκράτειρα αντηχεί τον σύζυγό της και συνοψίζει: «Αυτό το καλοκαίρι είναι τόσο παράξενο»[4].

Έτος 1916. Το τελευταίο καλοκαίρι πριν την επανάσταση.

Οι τροχοί της ιστορίας γυρίζουν ρυθμικά. Το τρένο με τα φωτισμένα βαγόνια κατευθύνεται με σταθερή πορεία προς τη φρικιαστική καταστροφή. Κανείς όμως από τους επιβάτες δεν το υποπτεύεται.

Ποιος άραγε θα καταφέρει να βγει ζωντανός από τα συντρίμμια;

––––––––

Πρόλογος. «Στους ώμους γιγάντων»[5]

Το κύριο γνώρισμα του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου ήταν η οικογενειοκρατία!

Το πρώτο και το πιο προφανές στοιχείο είναι ότι οι ηγέτες των εμπόλεμων χωρών είχαν στενή συγγένεια μεταξύ τους.

Ο βασιλιάς της Μεγάλης Βρετανίας Γεώργιος Ε' έμοιαζε σαν δύο σταγόνες νερού με τον ξάδερφό του, Ρώσο μονάρχη Νικόλαο Β' - οι μητέρες τους ήταν αδερφές. Από την πλευρά του πατέρα του, τα ξαδέρφια του Γεώργιου ήταν: ο Γερμανός αυτοκράτορας Γουλιέλμος Β', η αυτοκράτειρα της Ρωσίας Αλεξάνδρα Φεοντόροβνα, η βασίλισσα Σοφία της Ελλάδας, η βασίλισσα Μαρία της Ρουμανίας, η βασίλισσα Μοντ της Νορβηγίας, η βασίλισσα Βικτώρια της Ισπανίας... Όλοι τους ήταν εγγόνια της βασίλισσας Βικτώριας της Αγγλίας και στα νιάτα τους περνούσαν υπέροχες στιγμές στη γιαγιά τους, στο αγαπημένο της Μπαλμόραλ. 

Στην πραγματικότητα, όλη η Ευρώπη και οι διάσπαρτες σε όλο τον κόσμο αποικίες της κυβερνιούνταν από μια μεγάλη Οικογένεια. Αυτό αναπόφευκτα μας θυμίζει τον Δον Κορλεόνε και την περίφημη φράση του: «Πάντα έκανα το παν για το καλό της Οικογένειας»[6].

Ακόμη και οι ελεύθερα εκλεγμένοι πρόεδροι της Τρίτης Γαλλικής Δημοκρατίας έπρεπε να ενταχθούν υπό όρους σε αυτήν την παντοδύναμη Οικογένεια, η οποία έμπλεξε όλες τις ηπείρους στα δίχτυα της. Η Γαλλία έχει συνάψει μια ασυνήθιστη «συμμαχία» με την Αγγλία και τη Ρωσία - την l’Entente Cordiale, γνωστή ως «Εγκάρδια Συνεννόηση»!

Για να τονίσει τη θερμή συγγένεια αυτής της σχέσης, το 1914 η Ρωσία δημοσίευσε μια πολύχρωμη αφίσα με την ονομασία «Συνεννόηση» (βλ. Εικόνα 1).

Η αφίσα απεικονίζει τρεις λεπτεπίλεπτες αδερφές που μοιάζουν με Ελληνίδες θεές: η Πίστη (η Ρωσία), η Ελπίδα (η Αγγλία) και η Αγάπη (η Γαλλία). Οι φιγούρες συνοδεύονται από στίχους:

Η Γαλλία

Η αγνή ΑΓΑΠΗ φλέγεται μέσα της

Για την πατρίδα και τον λαό της, -

Την αγκαλιάζει, - για να απωθήσει

Τις βαριές κακουχίες...

Η Ρωσία

Η ΠΙΣΤΗ είναι ριζωμένη μέσα της,

Η αγωνία ακλόνητη,

Η Αγία Ρωσία στο όνομα του Θεού,

Ξεκινάει τη νικηφόρα πορεία της...

Η Αγγλία

Με την ΕΛΠΙΔΑ πάντα μέσα της,

Για το πανίσχυρο μεγαλείο της Ρωσίας,

Με την ΑΓΑΠΗ και την ΠΙΣΤΗ προχωρά,

Τις προσκαλεί στη μάχη,

Να απωθήσουν τις αλαζονικές δυνάμεις...

Και ένα αισιόδοξο τέλος:

Πριν από τη σύγκρουση των εχθρικών δυνάμεων

Σε μέρες μεγάλης θλίψης και δοκιμασιών -

Η ιερή τους ένωση στο πεδίο μάχης

Ο ίδιος ο Θεός ευλόγησε από τον ουρανό[7].

Triple_Entente.jpg

Εικόνα 1

Με συγχωρείτε, κάποιος λείπει από αυτή την αφίσα... Πού είναι η μητέρα αυτών των γοητευτικών και γενναίων κοριτσιών, η δύστυχη χήρα Σοφία[8];

Η παρουσία της εδώ είναι αόρατη. Προσέξτε τον εξάκτινο σταυρό στο χέρι της Πίστης-Ρωσίας, ο οποίος προορίζεται για τον καθεδρικό ναό της Αγίας Σοφίας της Κωνσταντινούπολης. Αυτός ο πολυτελής, μεγαλοπρεπής ορθόδοξος ναός μετατράπηκε σε μουσουλμανικό τέμενος το 1453, αφού οι Τούρκοι κατέλαβαν την πόλη[9]. Ακόμη και μετά από τεσσερισήμισι αιώνες, ο χριστιανικός κόσμος δεν μπορεί να συμβιβαστεί με την απώλεια του συμβόλου της «χρυσής εποχής» του Βυζαντίου.

Ναι, η κατοχή της Κωνσταντινούπολης ήταν πάντα ένα γλυκό, ελκυστικό, αλλά, δυστυχώς, ένα ανεκπλήρωτο όνειρο πολλών Ρώσων ηγεμόνων. Αυτό ήταν το όνειρο της προ-προ-προγιαγιάς του Νικολάου, Αικατερίνης Β', η οποία επινόησε την πιο φιλόδοξη ελληνική επιχείρηση και το 1782 έγραψε στον φίλο της, αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας Ιωσήφ Β':

«Η απεριόριστη εμπιστοσύνη που έχω στη Μεγαλειότητά σας, μου δίνει σταθερή πεποίθηση ότι αν οι επιτυχίες μας στον επερχόμενο πόλεμο θα μας δώσουν την ευκαιρία να ελευθερώσουμε την Ευρώπη από τον εχθρό του Χριστού, εκδιώκοντάς τον από την Κωνσταντινούπολη, δε θα μου αρνηθείτε τη βοήθειά σας στην ανάκτηση της αρχαίας ελληνικής αυτοκρατορίας στα ερείπια της βαρβαρικής κυριαρχίας που επικρατεί τώρα στη θέση της, υπό τον όρο, φυσικά, ότι αυτό το νεοσύστατο ελληνικό κράτος θα τεθεί σε πλήρη ανεξαρτησία από τη δική μου εξουσία, ενθρονίζοντας τον νεότερο από τους εγγονούς μου, τον Μεγάλο Δούκα Κωνσταντίνο...»[10]

Καθ' όλη τη διάρκεια του δέκατου ένατου αιώνα, οι παππούδες του Νικολάου Β’ προσπαθούσαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο να διεκδικήσουν την πρωτεύουσα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Κατά τη διάρκεια του Ρωσοτουρκικού Πολέμου του 1877-1878, τον οποίο ξεκίνησε ο Αλέξανδρος Β', το περιοδικό «Ρούσκι Μιρ» διακήρυξε: «Σύμφωνα με τη δική μας λύση του ζητήματος - ας την ορίσουμε ως ιδανική προς το παρόν - η Κωνσταντινούπολη θα έπρεπε να είναι μια πόλη κοινή για όλο τον ορθόδοξο και σλαβικό κόσμο, το κέντρο της Ανατολικής Χριστιανικής Ένωσης. Υπό αυτή την ιδιότητα θα ανήκει, επομένως, και στη Ρωσία, το ηγετικό μέλος αυτής της ένωσης, αλλά δε θα περιλαμβάνεται στην άμεση σύνθεση του κρατικού της οργάνου <...> Ό,τι σπουδαίο έχει η Κωνσταντινούπολη - το ορθόδοξο χριστιανικό και ιστορικό της φωτοστέφανο, η ασύγκριτη γεωγραφική και στρατηγική της θέση - θα ανήκει και στη Ρωσία επί ίσοις όροις με όλους τους άλλους λαούς που έχουν δικαίωμα σε αυτήν λόγω της θρησκείας τους, της εθνογραφικής τους σύνθεσης, του ιστορικού πεπρωμένου και της γεωγραφικής τους θέσης»[11].

Ωστόσο, μέχρι τώρα η Οθωμανική Αυτοκρατορία ήταν απλησίαστη, επειδή είχε έναν πολύ ισχυρό σύμμαχο! Τα συμφέροντα των Τούρκων υπερασπιζόταν η Γερμανία. Το 1898, κατά την επίσκεψή του στη Δαμασκό, ο Κάιζερ Γουλιέλμος Β' ορκίστηκε στην αιώνια φιλία με την Οθωμανική Αυτοκρατορία και τον μουσουλμανικό κόσμο στο σύνολό του: «Είθε ο Σουλτάνος ​​και τα τριακόσια εκατομμύρια Μωαμεθανοί, που είναι διασκορπισμένοι σε όλη τη γη και τον τιμούν ως χαλίφη, να είναι σίγουροι ότι ο Γερμανός Αυτοκράτορας θα παραμείνει πάντα φίλος τους»[12].

Ο Νικόλαος Β', ο οποίος είχε κληρονομήσει από τους προγόνους του όχι μόνο το σκούφο του Μονομάχου, αλλά και όλο το βάρος των αιώνιων κρατικών φιλοδοξιών, αντιλήφθηκε ότι μόνο η αποδυνάμωση της Γερμανίας θα του επέτρεπε να πραγματοποιήσει το μακροχρόνιο οικογενειακό του όνειρο για την κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης. Ήταν απαραίτητο να αποσπάσει τον Γουλιέλμο από την υπεράσπιση της μακρινής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

«Τον Φεβρουάριο του 1914, το Υπουργικό Συμβούλιο της Ρωσίας συνεδρίασε για να συζητήσει τις προοπτικές για την κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης και των Στενών[13] και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η πιο ευνοϊκή ευκαιρία γι’ αυτό θα προέκυπτε στο πλαίσιο ενός πανευρωπαϊκού πολέμου. Τον Απρίλιο του 1914, ο Τσάρος Νικόλαος Β' ενέκρινε τις συστάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου και έδωσε εντολή στην κυβέρνηση να λάβει όλα τα απαραίτητα προληπτικά μέτρα για την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης και των Στενών το συντομότερο δυνατό»[14].

Ο Γάλλος πρέσβης Μορίς Παλεολόγκ (Maurice Paleologue) αναφέρθηκε σε μια ειλικρινή συζήτηση, που είχε με τον Νικόλαο Β΄ τον Φεβρουάριο το 1915: «Μόλις σηκωθήκαμε από το τραπέζι, ο αυτοκράτορας με παίρνει στο βάθος του σαλονιού, προσφέροντας ένα τσιγάρο, μου λέει με σοβαρό βλέμμα:

— Θυμάστε τη συζήτηση που είχαμε τον περασμένο Νοέμβριο; Οι σκέψεις μου δεν έχουν αλλάξει από τότε. Ωστόσο, τα γεγονότα με αναγκάζουν να προσδιορίσω με ακρίβεια ένα ζήτημα: Θέλω να μιλήσω για την Κωνσταντινούπολη. Το ζήτημα των Στενών είναι ένα θέμα ύψιστης σημασίας για τη ρωσική κοινή γνώμη. Αυτή η τάση δυναμώνει κάθε μέρα. Δεν έχω κανένα δικαίωμα να επιβάλλω στον λαό μου τις τρομερές θυσίες του σημερινού πολέμου χωρίς να του προσφέρω ως ανταμοιβή την εκπλήρωση του πανάρχαιου ονείρου. Επομένως, πήρα την απόφασή μου, κύριε Πρέσβη. Θα λύσω οριστικά το ζήτημα της Κωνσταντινούπολης και των Στενών. Η λύση που σας υπέδειξα τον Νοέμβριο είναι η μόνη δυνατή, και