De Hollandse School - Teken- & Schilderlessen en het geheim van de oude meesters

By Jennie Smallenbroek

Dit boek bestaat uit drie delen: 

Deel 1: Persoonlijke ontwikkeling.

Deel 2: Tekenlessen.

Deel 3: Schilderlessen. 

De persoonlijke ontwikkeling die je doormaakt als je gaat schilderen heeft een

• Language: Nederlands
• Publisher: Blom Publishing
• Release date: Nov 6, 2023
• ISBN: 9789493359062

Jennie Smallenbroek

Jennie heeft een passie voor klassiek tekenen en schilderen en bestudeerde jarenlang de technieken van de oude meesters. In 2015 ging ze naar Florence om te studeren aan de Angel Academy of Art en in 2016 aan de Florence Academy of Art in Zweden. Haar werk wordt zowel nationaal als internationaal tentoongesteld. Ze is een "Arc Living Artist" bij het Art Renewal Center in New York, een stichting die zich inzet voor de heropleving van het realisme in de beeldende kunst.

Book preview

De Hollandse School - Teken- & Schilderlessen

DE HOLLANDSE SCHOOL - TEKEN- & SCHILDERLESSEN

EN DE GEHEIMEN VAN DE OUDE MEESTERS

JENNIE SMALLENBROEK

Blom Publishing

© Copyright 2023: Jennie Smallenbroek

De Hollandse School – Teken& Schilderlessen, en het geheim van de Oude Meesters

1e druk

E-book ISBN: 9789493359062

Hardcover ISBN: 9789493359079

Ontwerp omslag en interieur: Jennie Smallenbroek

Alle foto’s zijn van schilderijen en tekeningen van de hand van Jennie Smallenbroek, tenzij anders aangegeven onder de foto.

Alle rechten zijn voorbehouden.

Niets in deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige manier, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Uitgever: Blom Publishing

Voor mijn kinderen en kleinkinderen.

Ik wil iedereen bedanken die mij de kans heeft gegeven om hen door de jaren heen te leren schilderen en betere schilders te worden.

CONTENTS

Voorwoord

Inleiding

I. Persoonlijke Ontwikkeling

LES 1 - WAARNEMEN

Wat is waarnemen?

Oefening les 1:

Werk bespreken om je waarneming te delen

Jouw ontwikkeling als beginnend schilder

Waarom begin ik met het onderwerp waarneming?

LES 2 - KEN JEZELF

Frustraties overwinnen

Oefening les 2: frustraties overwinnen

Je mag fouten maken

Kritiek ontvangen

Je leerbaar opstellen

LES 3 - INSPIRATIE

Inspiratie komt voort uit gedachten

Maar wat is inspiratie en waar komt het woord vandaan?

Wat doet inspiratie?

Waarom is inspiratie zo belangrijk?

Afleiding

Afleiding voorkomen

Jouw eigen Muze (=inspiratie) zoeken

Oefeningen les 3:

LES 4 - DE RECHTERHERSENHELFT

Iedereen kan leren tekenen en schilderen

Creatief denken

Werkt deze methode?

Je hersens veranderen

LES 5 - AUTHENTICITEIT

Opdracht 1: Oefeningen voor het ontwikkelen van authenticiteit

Dezelfde afmetingen gebruiken

Gebruik van eenzelfde kleurenpalet

Opdracht 2

LES 6 - AUTEURSRECHT

Intellectueel eigendomsrecht

Kopiëren voor privégebruik

Citeren

Gebruik in het onderwijs

Wat je wel mag doen:

LES 7 - WAAROM KUNST MAKEN?

(Als er al zoveel kunstenaars en schilderijen zijn?)

Kan ik niet beter iets nuttigs gaan doen?

Kunst verwarmt de ziel

Kunst moedigt ons aan om naar binnen te gaan

Kunst verbindt ons met elkaar

Kunst verbindt ons met de wereld

Kunst voltooit onze menselijkheid

We hebben kunstenaars nodig die een verhaal vertellen

LES 8 - KUNSTONDERWIJS MAAKT SLIM

Kinderen willen graag creatief bezig zijn

Creativiteit maakt slim

Wetenschappelijke conclusies

Creativiteit zorgt voor oplossingsgericht denken

Ontwikkeling van creativiteit zorgt voor succesvolle volwassenen

Creatief bezig zijn, geeft rust

Iets nieuws maken geeft eigenwaarde

Het gevoel van vrijheid

Creativiteit heelt

Genoeg prikkels en uitdagingen

Genieën worden gemaakt, niet geboren.

Als laatste

II. Tekenlessen

HISTORISCH OVERZICHT

De methode van Charles Bargue

LES 9 - LICHT LOGICA

De 9-punten waardeschaal

De geschiedenis van de lichtlogica

Eenvoudige vormen

De Silhouetten

De kernschaduw

De informatie van de schaduw

De slagschaduw

Het licht

De regels van de lichtlogica

Voorbereiding

De Bargue tekeningen downloaden

Toonwaardeschaal

Opdracht les 9: maak een waardeschaal in grafiet

LES 10 - TEKENEN MET GRAFIET

Benodigde materialen:

Papier en tekenborden

Opdracht les 10

LES 11 - PAPIER ALS DRAGER

Houthoudend en houtvrij papier

Lompe houdend en katoenpapier

De kenmerken van papier

Absorptie

Gewicht

Papier voor Aquarelleren

Aquarelpapier opplakken

Tekenen op aquarelpapier

LES 12 - TEKENEN MET POTLOOD

Het Bargue kopieerproces De basistekening

Opdracht les 12:

Het vertalen van de basis

Het vullen van een uniforme toon

Kopieer de tekening

Het invullen van een gelijke toonwaarde

Modelleren

Het modelleren van de donkere vlakken

Het modelleren van de lichten

Omsluieren

Modelleren van grote vormen

LES 13 - TEKENEN MET HOUTSKOOL

Tekenen met houtskool voor beginners

Hard of zacht houtskool

Wijnstok houtskool

Houders

Kneedgum

Doezelaar of opgerold papier

Krijt of Conté Crayon

Tekenpapier

Werkplek

Stappen voor het tekenen met houtskool

Hoe je houtskool moet slijpen

Schuurpapier

LES 14 - PERSPECTIEF LEREN ZIEN

Perspectief met ellipsen

Enkele tips over ellipsen in perspectief:

Opdracht les 14:

LESSON 15 - METEN

Meten met een breinaald

LES 16 - SHADUWTECHNIEKEN

Opdracht les 16: Schaduwtechnieken

Schaduwtechnieken

Opdracht 2: cilinders tekenen en arceren

III. Schilderlessen

LES 17 - MATERIALEN

Materiaalkennis

Materiaallijst

LES 18 - HET GEHEIM VAN DE OUDE MEESTERS

Wat is het geheim van de oude meesters?

LES 19 - DE DRAGER

Wat is een drager?

Harde of flexibele drager?

Hout als drager

Waarom keuze voor MDF?

Flexibele dragers

schildersdoek

Kwaliteit schildersdoeken

De allerbeste schildersdoeken

Verval

Wat doe ik met die houtjes?

Wanneer kies je voor een harde drager?

Wanneer kies je voor een flexibele drager?

Katoen of linnen?

LES 20 - PREPAREREN VAN DE DRAGER

Drager voor olieverf prepareren

Klassiek en universeel prepareren

De klassieke manier van prepareren heeft nadelen

Gesso op linnen

Recepten voor het prepareren van de drager

LES 21 - PENSELEN

Schoonmaken van penselen

Vormen en soorten penselen

LES 22 - VERF EN PIGMENTEN

Opdracht les 22: Maak je eigen olieverf

LES 23 - MEDIUMS

Geraffineerde lijnolie

Koudgeperste lijnolie

Snel drogende lijnolie

Standolie

Papaverolie

Saffloerolie

Opdracht les 23

LES 24 - HET KLASSIEKE PORTRET

Stap voor stap gelaagd schilderen

Het vet-over-mager principe

Stap 1: Voorbereiding

Stap 2: De tekening opzetten

Stap 3: Imprimatura - de eerste laag

Imprimatura

Schilderen als de oude meesters

Stap 4: De grisaille laag

Toonwaardes mengen

Vet-over-mager

Grijstinten goed verdunnen

Stap 5: Tweede grisaille laag

Stap 6: De achtergrond

De aandacht op het gezicht laten vallen

Stap 7: De kleding

Harmonie in je schilderij aanbrengen

Medium voor de achtergrond

Stap 8: De huid

Het glaceren

Welke problemen kun je tegenkomen?

Stap 9: De tweede laag van de huid

Stap 10: Derde laag van de huid

Stap 11: De haren

LES 25 - Vernissen

Je eerste vernislaag

Je eindvernis laag

Literatuurlijst

Over de auteur

Bonus

VOORWOORD

Met knikkende knieën liep ik in 2013 het atelier van Jennie Smallenbroek binnen voor mijn eerste schilderles. Opkrabbelend na een zware burn-out, dus emotioneel, cognitief en energetisch helemaal uit balans. In het kader van ‘practice what you preach’, dacht ik dat het goed zou zijn om te doen wat ik mijn klanten aanbeveel: iets doen waardoor je het gevoel hebt dat je de tijd verliest, de wereld om je heen vergeet en het leven in je voelt stromen. Noem het je ‘flow’. Het kan in alles zitten. Van sokken breien tot bewust ademen; zoek totdat je vindt wat voor jou werkt. Als het je in de ‘flow’ brengt, is het goed.

Hoewel ik sinds mijn kindertijd niet meer echt had getekend, is het gevoel dat het me gaf bij me gebleven. Maar hoe eng was het om het weer op te pakken ... om dat atelier binnen te lopen. Zou ik het nog kunnen? Wat zullen de anderen denken? In een periode waarin het eigenlijk al te veel is om bij een pakketje voor ontvangst te moeten tekenen, besloot ik te gaan schilderen. Waar was ik in vredesnaam aan begonnen?

Gelukkig had ik voor Jennie’s atelier gekozen. Jennie biedt niet alleen een ontwapenend welkom aan de (ontluikende) kunstenaar, maar ook en vooral besteedt ze aandacht aan de persoon erachter. Natuurlijk heeft ze de kennis om je de technieken tot in de puntjes te leren beheersen, maar wat me opvalt, is hoe ze je de ruimte geeft om jezelf te zijn en te groeien als persoon. Want dat gebeurt als je creatief aan de slag gaat. Niet zo vreemd. Gezien door mijn professionele ogen als neuropsycholoog, ken ik de unieke uitwerking waarop je hersenen worden uitgedaagd wanneer je begint met tekenen.

De samenwerking van de hersengebieden vraagt veel van je brein, en als je dit herhaalt, creëer je op celniveau verbindingen waardoor je hersenen, en dus jij, in het algemeen soepeler en evenwichtiger zullen functioneren. Dit komt alle hersenfuncties ten goede en er zijn er nogal wat; van emotioneel welzijn tot vitale functies, zoals hartslag en ademhaling. Je kunt geboren worden met een talent voor tekenen, maar dat hoeft niet. Net als bij sport vereist het training om vaardigheden te ontwikkelen.

Als je geluk hebt, heb je al ervaren dat de beeldende kunst je in je ‘flow’ brengt. Je hebt dit boek nu in handen en je bent bezig of bent van plan om vaardiger te worden in de beeldende kunst. Ik zou zeggen: koester je gave, neem uit dit boek van Jennie over wat je kunt gebruiken en zorg ervoor dat je af en toe je hersenen ‘uitlaat’ op de lijn die je met je potlood of penseel tekent. Het heeft me in ieder geval teruggebracht naar een staat van balans, wetende wat me gelukkig maakt en wat bij mij past. Ik sta weer rechtop en met mijn privépraktijk ben ik erin geslaagd een combinatie te maken tussen mijn beroep en beeldende kunst, een combinatie die perfect bij mij past.

Bedankt, Jennie.

Jolanda Snel (Neuro-) psycholoog

Gyrfalcon

Giervalk 2016 Jennie Smallenbroek. Olieverf op paneel 60x40cm

INLEIDING

Het boek is verdeeld in drie delen, namelijk:

• Deel 1: Persoonlijke ontwikkeling.

• Deel 2: Tekenlessen, en.

• Deel 3: Schilderlessen.

In plaats van hoofdstukken wordt ieder onderwerp afzonderlijk in lessen behandelt. Na het lezen en actief aan de slag gaan met alle lessen uit dit boek, krijg je meer kennis van het schilderen zoals de oude meesters het deden. Je leert over dragers, penseelkeuze en pigmenten, kleuren mengen, compositie en perspectief en wat de vooren nadelen zijn van het gebruik van bepaalde materialen.

De kennis in dit boek heb ik verkregen door jarenlange studie en onderzoek te doen en vooral veel te experimenteren en heel veel uren te oefenen. Deze kennis is daarom niet nieuw, integendeel. Veel kennis stamt af van de oude Hollandse meesters zoals Rubens, Rembrandt en Vermeer, en natuurlijk zoals vele anderen hebben geschilderd.

Dit boek is bedoeld als een praktisch hulpmiddel voor zowel hobbyschilders als beroepskunstenaars, docenten beeldende vorming, maar ook voor medewerkers van winkels die kunstenaarsbenodigdheden verkopen. Ik heb geprobeerd dit boek zo te schrijven dat het gebruikt kan worden op middelbare scholen, kunstacademies, of als zelfstudiemateriaal. Daarbij hoop ik dat dit boek een bijdrage kan leveren aan het bewaren van de kennis over de klassieke tekenen schilderkunst.