Doğrudan C#.NET

By Zafer Teker

Doğrudan C#.Net Fundamentals Desktop Database Web Kitabı - Zafer Teker

Bu kitapta C# dili ve .NET platformunun temel konularının yanısıra, orta ve ileri düzey konular da işlenmektedir. Nesneye yönelik programlamanın temelleri örneklerle anlatmaktadır. Programlama dili ile ilgili konular dışında çeşitli temel kütüphaneler, masaüstünde Windows, ADO.NET & MS SQL veritabanı, ASP.NET ile Web programlama, XML işlemleri ve Web Services, ASP.NET MVC ve Entity Framework gibi konular kitabın kapsamına eklenmiştir.

Aşağıdaki konuları içerir:

• C# Fundamentals & Object-Oriented Programming
• Desktop Programming
• ADO.NET & Entity Framework
• ASP.NET ve ASP.NET MVC
• Web Services : REST & SOAP

Kitabın yazarı yazılım mühendisi Zafer Teker, yazılım geliştirme alanında 2000'li yılların başlarından beri projeler geliştirmekte, eğitimler vermekte, çevrimiçi ortamlarda, öğrencilere bilgisayar, teknoloji, bilim, eğitim gibi konularda bilgi veren içerikler yazmakta, uygulamalar geliştirmekte ve siteler kurmaktadır.

• Language: Türkçe
• Publisher: Onder Teker
• Release date: Jul 28, 2018
• ISBN: 9786056142499

Book preview

Doğrudan

C#.NET

Fundamentals

Desktop

Database

Web

Zafer Teker

Godoro Yayıncılık

GODORO YAYINCILIK

Yayıncı Sertifikası No: 18531

Kitabın Adı:

Doğrudan C#.NET Fundamentals Desktop Database Web

Copyright © 2017 Godoro Yayıncılık

Kitabın Yazarı:

Zafer Teker

Birinci Basım, Nisan 2017, İstanbul

ISBN:

978-605-61424-9-9

Kapak Tasarımı ve Mizanpaj:

Önder Teker

Baskı ve Ciltleme:

NET COPY CENTER

Özel Baskı Çözümleri

İnönü Cd. Beytülmalcı Sk. No:23/A

Gümüşsuyu, Taksim 34427 İstanbul TR.

GODORO YAYINCILIK

Selahaddin Pınar Cad. Naci Kasım Sok.

Tekin Apt. No:10 D:4 Mecidiyeköy

Şişli / İstanbul

Telefon/Fax : [phone]

http://www.godoro.com

Doğrudan

C#.NET

Fundamentals

Desktop

Database

Web

Zafer Teker

Godoro Yayıncılık

İçindekiler

Giriş 6

Kitap İle İlgili 6

Yazılım Geliştirme Uzmanları Neler Yapar? 6

.NET Platformuna Giriş 7

Hedefler 7

.NET Framework Nedir ? 7

.NET Framework'un Faydaları 9

IIS - Internet Information Server 10

Visual Studio .NET 11

C# Dili 16

Hedefler 16

İlk Örnek : Hello World 16

Basit Tipler ve Değişken Kavramı 17

Sabit - Const 22

Cast İşlemi 23

Akış Kontrolleri 24

If-Else 24

Switch 27

?: Operatörü 28

?? Operatörü 29

For Döngüsü 30

While, Do-While 32

Diziler 34

Foreach Kullanımı 36

Çok Boyutlu Diziler 37

Neler Öğrendiniz 39

Nesne Tabanlı

Programlama 40

Hedefler 40

Sınıf ve Nesne Kavramı 40

Field 41

Property 41

Method 42

Constructor 43

Nesneler Üzerine 44

Namespace Kavramı 45

Neler Öğrendiniz 46

String ve Collections 47

Hedefler 47

String 47

Collection 50

ArrayList 51

Hashtable 53

Exception 55

Neler Öğrendiniz 57

Nesneye Yönelik Programlama 58

Hedefler 58

Sınıf ve Nesne 58

Destructor (Yıkıcı) 63

Inheritance (Kalıtım) 64

Polymorphism 67

Namespace 69

Encapsulation 70

Abstract Sınıf 71

Interface 74

Inner Sınıf 80

Delegate ve Event 81

Delegate 81

Olay (Event) 83

Reflection 86

Attribute 92

Koşul (Conditional) Attribute'leri 92

DllImport Attribute 93

Custom Attribute 93

Neler Öğrendiniz ? 95

Önemli Dil Özellikleri 96

IComparable, IComparer - Sıralama 96

IComparable 96

IComparer 100

Operator Overloading 101

Indexer 104

Enum 107

Struct 108

Struct ile Sınıf Farkı 111

Generics 111

Using 116

Neler Öğrendiniz ? 117

I/O, Network, Thread 118

Hedefler 118

I/O (Girdi-Çıktı) 118

FileInfo ve DirectoryInfo 123

Serileştirme 126

Multi-Threaded Programming 130

Network 133

Web Request 134

Socket 135

Neler Öğrendiniz ? 139

Windows Programlama 140

Windows Form 140

Olay (Event) 142

Form Kontrolleri 144

Menü 148

Toolbar ve ImageList 151

Group Box ve Panel 152

Diyalog Kutuları 153

MDI (Multiple Document Interface) Formları 155

Özelleştirilmiş Bileşenler 157

Inherited Form (Kalıtılmış Form) 157

Kullanıcı Girişlerini Geçerleme 160

Kontrol Yaratma 163

WPF - Windows Presentation Foundation 168

Hello World 169

Event - Action 172

App.xaml 174

Neler Öğrendiniz ? 178

ADO.NET 179

Hedefler 179

ADO.NET'e Giriş 179

Connection 180

Command 182

Stored Procedure 186

DataSet ve DataAdapter 188

Neler Öğrendiniz? 195

XML 196

Hedefler 196

XML Nedir? 196

XmlDocument 197

XmlReader ve XmlWriter 201

XML Geçerleme 204

XslTransform 208

XPath 210

Neler Öğrendiniz ? 213

ASP.NET - .NET ile Web Programlama 214

Hedefler 214

Giriş 214

Web Form'ları - ASPX 216

Server Controls (Sunucu Denetimleri) 219

Web Form Olayları - Event 221

PostBack 224

User Controls (Kullanıcı Denetimleri) 227

Web Kontrolü 231

Durum Yönetimi ve Veri Aktarımı 238

Query String 238

Cookie 238

Application ve Session 241

Validation (Geçerleme) 242

Custom Validator 247

Veri Doldurma ve Liste Kontrolleri 248

GridView 254

DataList ve Repeater 256

Cache 259

Veri Cache'leme 259

Output Cache 261

File Upload 263

Global.asax 267

Web.config 269

Web Application Güvenliği 270

Authentication ve Authorization 270

Windows Authentication 272

Forms Authentication 273

Neler Öğrendiniz? 276

Web Servis 278

Hedefler 278

Giriş 278

Soap Servisi Yaratmak 279

Soap Servisini Kullanmak 282

WFC ile Web Service 285

Neler Öğrendiniz ? 288

LINQ 289

Entity Framework 300

Designer (Tasarımcı) 301

CRUD 313

Ekleme - Insert 313

Seçme - Select 315

Güncelleme- Update 318

Silme – Delete 319

Sorgulama 322

Entity Yaşam Döngüsü 328

Unchanged State 328

Detached State 328

Added State 329

Modified State 329

Deleted State 329

DBEntityEntry 329

ChangeTracker 331

Transaction 333

ASP.NET MVC 336

ASP.NET MVC Projesi 336

Boş MVC Projesi – Empty Project 347

Routing 355

ASP.NET MVC & Entity Framework Örneği 359

Todo (Yapılacaklar Listesi) Uygulaması 359

Giriş

Kitap İle İlgili

Bu kitapta C# dili, nesneye yönelik programlama, SQL Server ile veritabanı programlama, web servisleri vs. başlıklar anlatılmaktadır. Kitap boyunca yapılan örnekler ve katılımcılara verilen görevler tüm konu başlıklarını kapsayacak şekilde tasarlanmıştır.

Yazılım Geliştirme Uzmanları Neler Yapar?

Bu kitabı tamamlayan geliştiriciler sahip olacakları yetkinlikleri kendilerine profesyonel hayatta yeni kariyer imkanları yaratmak amacıyla kullanabilirler. .NET ortamının kullanım alanının çok geniş olmasından dolayı bu konuda uzman bir kişi bilişim ya da yazılım sektörünün her alanında çalışabilir. Her türlü yazılım şirketleri, bankalar, sigorta kurumları gibi değişik sektörlerdeki şirketlerde iş bulabilir. Özellikle Microsoft yazılımları üzerine yönelik çalışan çoğu şirket veya kurum yazılım ihtiyaçlarında .NET bilen uzmanları tercih etmektedir.

.NET Platformuna Giriş

Hedefler

Bu bölümde .NET Framework platformuna ve Visual Studio geliştirme ortamına giriş yapacaksınız. Temel özellikleri ve nasıl kullanılacağı anlatılacaktır.

.NET Framework Nedir ?

.NET Framework, Microsoft'un yazılım geliştirme ve çalıştırma ortamıdır. Console uygulamaları, grafik arayüzü olan uygulamalar, web uygulamaları, web servisleri geliştirmenizi, derlemenizi ve çalıştırmanızı sağlar.

.NET Framework'ünün en önemli amacı farklı türdeki uygulamaları tek bir platform ile geliştirilebilmesidir. Web, Windows, web servis gibi farklı türde uygulamalar aynı platform ile geliştirilebilmektedir. Diğer bir önemli amaç ise istenilen bir dilin kullanılabilmesidir. Projelerinizi C#, VB veya başka bir dil ile yazabilirsiniz.

.NET birden fazla dili desteklemektedir. Bu diller Common Intermediate Language (CIL – Ortak Ara Dil) denilen ara dile çevrilirler. .NET Framework bu ara dili çalıştırır.

.NET ile yazılmış kodların derlenmesini, çalıştırılmasını Common Language Runtime (CLR - Ortak Dil Çalışma Zamanı) sağlar. CLR farklı dillerde yazılmış kodların ortak bir dile çevrilmesini ve düzgün bir şekilde çalıştırılmasını sağlar. .NET çatısı C#, VB, C++, JScript ve daha birçok dili destekler.

.NET'de web ve web servis projelerini IIS (Internet Information Server - Genelağ Bilgi Sunucusu) üzerinde doğrudan çalıştırabilirsiniz. IIS, Microsoft'un varsayılan web sunucusudur.

.NET'in diğer önemli bileşeni Class Library (Sınıf Kütüphanesi) adı verilen kütüphanedir. Birden çok dil aynı sınıf kütüphanesini kullanılırlar. Sınıf kütüphanesi Windows arayüzü, web arayüzü , web servisi gibi farklı uygulamalar geliştirmeniz için sınıflar sağlar.

graphics1

.NET aşağıdaki türde sınıf kütüphaneleri ve framework'leri sağlamaktadır

Windows Forms: Windows'a yönelik uygulama geliştirmek için kullanılan kütüphane.

ASP.NET (Active Server Pages - Etkin Sunucu Yaprakları): Web'e yönelik uygulama geliştirmek için kullanılan kütüphane.

ADO.NET (Active Data Objects - Etkin Veri Nesneleri): Veri erişimi ile ilgili sınıfların bulunduğu kütüphane.

Windows Communication Foundation (WCF - Windows İletişim Özülü) : .NET Framework'de farklı sunucular arasında (uzaktan erişim, Web servisi, dağıtık programlama vb..) iletişim sağlamak amacıyla kullanılan kütüphane ve framework.

Windows Presentation Foundation (WPF - Windows Sunum Özülü): .NET Framework'de GUI uygulamaları geliştirmek için geliştirilmiş yeni nesil bir framework.

Windows Workflow Foundation (WWF - Windows İş Akışı Özülü): .NET Framework'de özellikle büyük kurumsal projelerde iş akışı ile ilgili konular için geliştirilmiş bir framework ve kütüphane.

Windows CardSpace : :NET Framework'de 3.0 ile birlikte gelen, kimlik denetimi ile ilgili framework.

Language Integrated Query (LINQ - Dile Tümleşik Sorgu): Net Framework'de veri erişimi ile ilgili bir framework. SQL benzeri bir dil desteği ile veriler üzerinde çalışılabilmektedir

Entity Framework (Varlık Çatısı): Net Framework'de sınıf ile ilişkisel veritabanı arasında eşlemeyi, ORM (Object-Relation Mapping - Nesne İlişkisel Eşleme) sağlayan bir framework.

.NET ile yazılmış bir uygulamanın bir ortamda çalışması için o ortamda .NET Framework'ün yüklü olması gerekir. .NET Framework Windows'ta normal koşullarda C:\WINDOWS\Microsoft.NET\Framework\[version…] klasörüne kurulur.

.NET Framework ile yazılan kodlar DLL (Dynamic Linkage Library - devingen bağlanım betikliği) ve (Windows uygulamaları için) EXE (Executable - Yürütülebilir) dosyalarına derlenirler. Bu derlenmiş kod parçalarına Assembly (Toplama) denir. EXE , bir assembly dosyasıdır ve Windows programları içindir. DLL ise kütüphane içindir ve birden fazla projede kullanılabilir. .NET ortamı DLL ve EXE dosyaları için versiyon ve güvenlik desteği sağlar.

.NET Framework'un Faydaları

Birden fazla dil desteği: Uygulamaları istediğiniz bir dil ile geliştirebilirsiniz. Geliştirdiğiniz bileşenleri tüm diller içinde kullanabilirsiniz. Bu şekilde diller arasında uyum sağlanır.

Daha hızlı kod yazımı : .NET Framework sınıf kütüphanesi gelişmiş bileşen ve kontrol desteği sağlar. Programcı çok fazla kod yazmak zorunda kalmaz.

Web servis desteği : .NET Framework gelişmiş bir XML/SOAP ve REST desteği sunar. Kolayca web servisleri geliştirilebilir.

Güvenilir uygulamalar yaratma : .NET Framework ortamı uygulamalar için bellek yönetimi, thread (iplik) yönetimi, çöp toplayıcı gibi servisler sağlar. .NET Framework uygulamayı denetler.

IIS - Internet Information Server

Microsoft'un Web projeleri ve Web servis projeleri için kullandığı web sunucusu IIS (Internet Information Server - Genelağ Bilgi Sunucu) adlı programdır. .NET'te IIS üzerinde yaratılan projeler ile doğrudan geliştirme yapabilirsiniz. IIS, Windows üzerinde IIS Manager (IIS Yönetici) adında grafik arayüzü olan bir program ile yönetilmektedir.

Eğer IIS sisteminizde kurulu değilse kontrol panelden Programlar bölümünden Windows Özelliklerini Aç veya Kapa (Windows Features On or Off) ile açılan listeden Internet Information Server seçilerek kurulumu yapabilirsiniz. Kurulumdan sonra http://localhost adresine girerseniz IIS'in cevabını görebilirsiniz.

IIS Manager'i açmak için , kontrol panelden System and Maintenance (Sistem ve Bakım) veya System and Security (Sistem ve Güvenlik) bölümünden Administrative Tools (Yönetimsel Araçlar) bölümüne gidilir ve Internet Information Services (IIS) Manager (Genelağ Bilgi Sunucu Yöneticisi) tıklanır. Daha kısa yoldan Start (Başlat) menüsünden Run (Çalıştır) veya Search (Ara) kutusuna inetmgr yazarak açılabilir.

IIS Manager açıldığında aşağıdakine benzer bir ekran görünecektir:

grafikler1

Visual Studio .NET

Visual Studio .NET Microsoft'un .NET platformu için uygulama geliştirme, derleme ve çalıştırma ortamıdır.

Visual Studio ile Web, Windows uygulaması, web servis, enterprise servisler geliştirilebilir. Ayrıca C#, VB, JScript, C++ gibi istenilen bir dil kullanılabilir.

.NET bir uygulama geliştirmek için Project (İzdüş) yaratmanız gerekmektedir. Bir uygulama birden fazla projeden oluşabilir. Bunun için Solution (Çözüm) yaratmanız gerekir. Bir solution'a birden fazla proje eklenebilir.

Projeler kullanılan dillere göre sınıflandırılmışlardır. Bu nedenle yeni bir proje yaratmak istediğinizde önce dil seçmeniz gerekir.

Aşağıda en basit bir Console (Konsol) uygulaması için Visual Studio ekranı görülmektedir:

Ana kısım kodun gösterildiği bölümdür. Sağ üst bölümde Solution Explorer (Çözüm Gezgini) penceresi

grafikler2

görülmektedir. Solution penceresi solution'a ait projeleri ve proje içindeki dosyaları göstermektedir. Altında Properties (Özellikler) penceresi görülmektedir. Properties penceresi seçilen bir nesnenin özelliklerini değiştirmek için kullanılır. Daha çok Windows ve web gibi arayüzü olan projelerde değerler gözükmektedir. Orta bölümün alt bölümde ise derleme ve çalıştırma sırasında oluşan çıktıyı göstermektedir.

Aşağıda Web Form (Örün Formu) türdeki bir web projesinin genel görünümü bulunmaktadır:

Orta bölümde Default.aspx (Varsayılan ASPX) dosyası Design (Tasarım) görünümündedir. Eğer Source (Kaynak) bölümünde geçilirse Default.aspx'in HTML ve ASP.NET kontrollerin olduğu kodlar görülebilir.

grafikler3

Sol bölümde web form'ları için kullanılabilecek bileşenlerin olduğu Toolbox (Araç Kutusu) görülmektedir. Sağ alt bölgede de Default.aspx'de seçili olan bileşenin özellikleri gösterilmektedir.

Yeni bir solution File (Dosya) / New (Yeni) / Blank Solution (Boş Çözüm) ile yaratılabilir. Solution yarattıktan sonra solution'a proje eklenebilir. Solution Explorer penceresinden Solution'a sağ tıklayarak Add (Ekle) / New Project (Yeni İzdüş) ile yeni proje eklenebilir. Yeni bir proje yaratılırken istenirse yeni bir solution yaratılabilir veya proje daha önce yaratılmış solution'lardan birine eklenebilir.

.NET ile yeni proje yaratmak istediğimizde karşınıza dil ve o dille ilgili proje şablonlarını seçebileceğiniz bir ekran çıkmaktadır.

Aşağıdaki bazı önemli proje tipleri görülmektedir

grafikler4

Class Library (Sınıf Betikliği): Sadece sınıfların yaratıldığı proje. Bu proje tekrar kullanılabilir kütüphane yaratmak içindir.

Console Application (Konsol Uygulaması): Window işletim sisteminde , sadece komut satırı için çalışan program yaratmak için kullanılır.

Windows Forms Application (Windows Formları Uygulması): Windows işletim sisteminde çalışan , grafik arayüzü bulunan program yapmak için kullanılır.

WPF Application (WPF Uygulması): WPF (Windows Presentation Foundation - Windows Sunum Özülü) framework'üne uygun istemci programları yapmak için kullanılır.

ASP.NET Web Application (ASP.NET Örün Uygulaması): Web'e yönelik uygulama geliştirmek için kullanılır.

WCF Service Application (WCF Hizmet Uygulması): WCF (Windows Communication Foundation - Windows İletişim Özülü) service'leri yaratmak için kullanılır.

C# Dili

Hedefler

Bu bölümde C# dilinin temelleri anlatılacaktır. Basit tipler, değişkenler, döngüler ve akış kontrolleri, diziler ve çok boyutlu diziler işlenecek konular arasındadır.

C#, .NET ile birlikte yaratılmış bir dildir. C# dili C, C++ ve Java dillerine benzemektedir. C# dilinin çıkartılmasındaki bir amaç da C, C++ ve Java dilini bilen insanların .NET'e geçişlerini kolaylaştırmaktır.

İlk Örnek : Hello World

Aşağıdaki basit örnek sistem ekranına (konsola) Hello World yazmaktadır:

using System;

namespace BookConsole{

  public class HelloWorld{ 

    public static void Main(String[] args){

Console.WriteLine(Hello World);

    }

  }

}

Bir programın Main() (Ana) yöntemi olmak zorundadır.

public static void Main(String[] args){

}

Yukarıdaki örnekte geçen ifadelerin ne anlama geldiğini ileride göreceğiz.

Basit Tipler ve Değişken Kavramı

Bir program verilerle çalışır. Program veriler üzerinde çeşitli işlemler yapar. Bir programın gerektiğinde bu verilere ulaşması için verilerin hafızada saklanması gerekmektedir. Hafıza alanı sınırlı olmasından dolayı daha az yer kaplayabilmek için veriler sınıflandırılır. Bir programda bir veri saklamak için değişken (variable) kullanılır. Bir değişken belirli tipte veri saklar. Bir değişken yaratıldığında onun için hafızanın belirli bir bölgesi değişkenin tipine göre tahsis edilir. Bir değişkenin değeri daha sonra değiştirilebilir. Ancak tipi değiştirilemez.

Bir değişken için önce declare (bildirim) yapılmalıdır. Declare etme hafızada ayrılacak uygun yerin belirlenmesidir. Daha sonra bu değişkene bir değer atanabilir:

int a;

a=5;

Yukarıda görüldüğü gibi bir a adlı int (integer - tümsayı) tipinde bir değişken yaratılmıştır. Daha sonra değeri 5 olarak atanmıştır. Aşağıdaki örnekte bazı değişkenler yaratılmaktadır:

using System;

namespace BookConsole{

  public class PrimitiveTypeTest{

    public static void Main(String[] args){

int a;

a=3;

int b=5;

int x,y,z;

int u=3,v=1;        

byte bb=1;

short ss=2;

long ll=3;

double dd=1.2;

float ff=3.2f;

bool boolean=true;

boolean=false;

char