Mensen in uniform

By Koen D'haene

‘Mensen in uniform’ schetst in zes scènes een levendig beeld van de eerste oorlogsmaanden in de West-Vlaamse gemeente Wevelgem.
De eerste scène vertelt over de toenemende oorlogsangst na het nieuws van de moord op de Oostenrijkse kroonprins (28 juni), de laatste scène speelt zich af op kerstavond 1914, als de Duitsers Weihnachten vieren in de Sint-Hilariuskerk.

De historische achtergrond is waarheidsgetrouw en geeft een beeld van het dagelijks leven tijdens de eerste oorlogsmaanden. Heel veel plaatselijke feiten, anekdotes en gebeurtenissen zijn historisch te situeren. Ze zijn gebaseerd op het nog ongepubliceerde oorlogsdagboek van Felix Vervenne (1864-1952), die tijdens Wereldoorlog I directeur was van de gemeenteschool in Wevelgem.

‘Mensen in uniform’ vertelt het wedervaren van de fictieve familie van Alfons Demeyere, zijn vrouw Marie (tevens pastoorsmeid) en hun zoon Jozef (ca. 23) en dochter Magdalena (ca. 18).
Deze eenvoudige vlasserfamilie krijgt erg te lijden onder de oorlogswaanzin: zoon Jozef wordt gemobiliseerd, deserteert en duikt onder. Dochter Magdalena wordt getroffen door een inslaande bom en is het eerste burgerslachtoffer in Wevelgem.

Pastoor Van Lerberghe, de Duitse soldaat-stationsoverste Hans Hirsch, Ortskommandant Von Jagemann, schepen Bevernage en gemeentesecretaris Debrabandere zijn ‘historische’ personages.

Naast de vier gezinsleden Demeyere zijn er nog enkele terugkerende personages: Leonie en Agnes (vriendinnen van Magdalena), Denise (moeder van Leonie, vriendin van Marie), Georgette (vriendin van Marie en Denise), de Duitse soldaat Dietrich.

Elke scène is opgebouwd rond een reële lokale gebeurtenis en doorspekt met waargebeurde feiten en faits-divers.
 

• Language: Nederlands
• Publisher: vzw de Scriptomanen
• Release date: Jan 2, 2015
• ISBN: 9781507014400

Koen D'haene

Koen D'haene (Wevelgem, 14 februari 1964) is een Vlaamse jeugdboekenauteur en tijdschriftredacteur, stafmedewerker in de bibliotheek van Wevelgem en docent bibliotheekwetenschappen aan het centrum voor volwassenenonderwijs in Brugge. Zijn jeugdroman "De oversteek"  werd genomineerd voor de Kleine Cervantes, de jeugdliteratuurprijs van de stad Gent en voor de prijs van de Kinder- en Jeugdjury Limburg in 2002. "De hel in New York" kreeg de derde prijs van de Kinder- en Jeugdjury Limburg 2001.

Book preview

Opvoeringsrechten

De organisator of producent van een voorstelling van Mensen in uniform dient over de schriftelijke toestemming van de auteur en uitgever vzw de Scriptomanen te beschikken, dit ebook aangekocht te hebben en het verschuldigde, wettelijk gewaarborgde opvoeringsrecht te betalen.

De toestemming en de boekjes kunnen verkregen worden via een mailtje naar [e-mail] waar verder ook alle informatie zal worden meegedeeld betreffende de betaling van de opvoeringsrechten.

Men is volgens de Auteurswet strafbaar indien niet werd voldaan aan deze voorwaarden. In dat geval worden de geldende auteursrechten met 100% verhoogd, bovenop een forfaitaire boete van 200 euro.

Wie een beroep wil doen op een coach of een professionele regisseur van vzw de Scriptomanen, kan een mailtje sturen naar hetzelfde mailadres en vrijblijvend meer info en/of een offerte vragen.

––––––––

‘Mensen in uniform’ werd op 6 september 2014 opgevoerd tijdens de theaterwandeling ‘Theater Lokaal’, in een organisatie van de culturele raad van Wevelgem.

Zes lokale amateurtheaterverenigingen speelden elk een scène op drie verschillende locaties.

Algemene toelichting

‘Mensen in uniform’ schetst in zes scènes een levendig beeld van de eerste oorlogsmaanden in de West-Vlaamse gemeente Wevelgem.

De eerste scène vertelt over de toenemende oorlogsangst na het nieuws van de moord op de Oostenrijkse kroonprins (28 juni), de laatste scène speelt zich af op kerstavond 1914, als de Duitsers Weihnachten vieren in de Sint-Hilariuskerk.

De historische achtergrond is waarheidsgetrouw en geeft een beeld van het dagelijks leven tijdens de eerste oorlogsmaanden. Heel veel plaatselijke feiten, anekdotes en gebeurtenissen zijn historisch te situeren. Ze zijn gebaseerd op het nog ongepubliceerde oorlogsdagboek van Felix Vervenne (1864-1952), die tijdens Wereldoorlog I directeur was van de gemeenteschool in Wevelgem.

‘Mensen in uniform’ vertelt het wedervaren van de fictieve familie van Alfons Demeyere, zijn vrouw Marie (tevens pastoorsmeid) en hun zoon Jozef (ca. 23) en dochter Magdalena (ca. 18).

Deze eenvoudige vlasserfamilie krijgt erg te lijden onder de oorlogswaanzin: zoon Jozef wordt gemobiliseerd, deserteert en duikt onder. Dochter Magdalena wordt getroffen door een inslaande bom en is het eerste burgerslachtoffer in Wevelgem.

Pastoor Van Lerberghe, de Duitse soldaat-stationsoverste Hans Hirsch, Ortskommandant Von Jagemann, schepen Bevernage en gemeentesecretaris Debrabandere zijn ‘historische’ personages.

Naast de vier gezinsleden Demeyere zijn er nog enkele terugkerende personages: Leonie en Agnes (vriendinnen van Magdalena), Denise (moeder van Leonie, vriendin van Marie), Georgette (vriendin van Marie en Denise), de Duitse soldaat Dietrich.

Elke scène is opgebouwd rond een reële lokale gebeurtenis en doorspekt met waargebeurde feiten en faits-divers.

De setting is die van eenvoudige mensen: vrij volks en nogal recht voor de raap. De mannen zijn eerder nors en in zichzelf gekeerd, de vrouwen vrank en rechtuit. De drie meisjes zijn speels en niet op hun tong gevallen...

Scène 1 en scène 6 spelen zich af in de pastorie en in de sacristie. Er zitten knipoogjes in naar een ongepubliceerde toneeltekst van Henri Minne.

In de laatste scène (kerstmis!) ‘vervrouwelijkt’ de oorlog en voor de regie is er kans voor een wat absurd en hilarisch einde.

Uiteraard biedt elke scène eenheid van tijd, plaats en handeling. Ook al ziet het publiek de scènes niet in de juiste chronologische volgorde: de onderlinge verhaalelementen zullen zich stelselmatig en logisch presenteren.

Korte situering van de scènes

Scène 1

Kroonprins van Oostenrijk

29 juni 1914

In de pastorie maken pastoorsmeid Marie en karweiman Camiel zich zorgen omdat het slecht gaat in het vlas. Maar pastoor Van Lerberghe stelt hen gerust en vertelt over de Belgische wielrenner Philippe Thijs die in Le Havre de eerste etappe van de Tour de France heeft gewonnen. Maar dan valt Denise in paniek binnen. In Sarajevo is de Oostenrijkse kroonprins Frans-Ferdinand neergeschoten en Duitsland heeft de oorlog verklaard aan Servië...

Scène 2

Koning van België

nacht van 29 op 30 juli 1914

Midden in de nacht klopt de veldwachter aan in het huis van vlaswerker Alfons Demeyere. Zoon Jozef moet zich onverwijld aanmelden op het gemeentehuis: hij moet mee de Belgische grens verdedigen tegen de oprukkende Duitsers. Ook het paard van Alfons Demeyere wordt opgeëist. De vlaswerker gaat flink tekeer, want noch zijn zoon, noch zijn paard kunnen gemist worden op veld langs de Leie. Maar Jozef weet wat hem te doen staat en pakt zijn koffer, tot razernij van zijn vader...

Scène 3

Paus van Rome

vrijdagnamiddag 21 augustus 1914

Ergens op de Leiemeerschen zijn Magdalena en Leonie aan het werk. Ze zijn in de war door een zonsverduistering en door overvliegende Duitse vliegtuigen. Aan het pad langs de Leie komen vluchtelingen voorbij, ze zijn op zoek naar een plaats waar ze die dag kunnen overnachten. Even later verschijnen twee Uhlanen, Duitse verkenners te paard. Ze zijn amper vertrokken als de Franse soldaten Pierre en Roger voorbijkomen. Ze zijn op zoek naar de weg naar Frankrijk. Onder de indruk van zoveel mensen in uniform spoeden Magdalena en Leonie zich naar huis.

Scène 4

Bazin van de Zon

1 november 1914

In café De Zon klagen Denise, Marie, Georgette en bazin Pharahilde over de hoge eisen die het Duitse bezettingsleger aan de inwoners stelt. De Wevelgemse huizen zitten vol Duitse soldaten en die moeten eten en drinken. Schepen Bevernage en gemeentesecretaris Debabandere vallen het café binnen: ze verstoppen zich uit angst voor nieuwe opvorderingen. De Duitsers kwamen hen echter op het spoor en roepen hen tot de orde. Maar ook Duitse soldaten zijn mannen in uniform en die laten de Wevelgemse meisjes Magdalena, Leonie en Agnes niet koud... Tot de bom valt.

Scène 5

Keizer van Duitsland

8 november 1914

Leonie, Agnes en Nelly hielden zich niet aan de door de Duitsers ingestelde nachtklok en werden voor de nacht aan hun enkel vastgeketend in de Statiestraat. Er is grote troepenbeweging in de stationsbuurt: treinen met soldaten en wapens zijn op weg naar het front in Ieper. Vele ‘nieuwe’ soldaten burgeren in in schuren en huizen. De meisjes gaan wild tekeer als de soldaten hen plagerig niet meteen losmaken. Leonie maakt het zo bont dat ze niet terug naar huis mag vooraleer ze eerst met Dietrich mee naar het kasteel mag.

Scène 6

Prinses van Wevelgem

24 december 1914

Kerstavond... In de sacristie zitten pastoor Van Lerberghe, Denise, Georgette en Marie rond de tafel. Ze drinken een glas wijn van de pastoor om kerstmis te vieren. Leonie zit afwezig en schuddend met het hoofd het gesprek te volgen.

In de kerk vieren de Duitsers Weihnachten. Ze zingen kerstliederen voor het grote feest in Dorpes Zale in de Brugstraat. Als de Duitse soldaat Dietrich de sacristie binnenkomt, ontwaakt Leonie uit haar verdwazing. Ortskommandant von Jagemann is woest als hij hoort wat er op het kasteel is gebeurd en wil vergiffenis. Leonie zorgt er op haar eentje voor dat tijdens de kerstnacht de uniformen afvallen. Zij is de prinses van Wevelgem.

Scène 1: Kroonprins van Oostenrijk

29 juni 1914

In de pastorie

Personages:

-  pastoor Adolf Vanlerberghe

-  zijn meid Marie

-  karweiman Camiel

-  Denise, vriendin van Marie

(pastoor leest zijn krant aan de tafel. Marie is bezig met