Zapomniane książki

Pierwsza pozycja w cyklu Zapomniane książki, nawiązującego nazwą do motywu przechowalni zapomnianych, porzuconych książek z powieści Carlosa Ruiza Zafóna, to zbiór pięciu opowiadań dziewiętnastowiecznego czeskiego pisarza i felietonisty Jana Nerudy. Wydawnictwo Galeria Artefaktura ma nadzieję przedstawiać w tym cyklu wartościowe i ciekawe książki, które nie były jeszcze tłumaczone na język polski.    Jan Neruda (1834—1891) urodził się w Pradze, mieszkał i tworzył w dzielnicy Malá Strana. Odbył kilka długich podróży zagranicznych, dał się poznać jako wrażliwy poeta, pisarz, krytyk teatralny i felietonista. Był bystrym i wrażliwym obserwatorem, co wykorzystał w licznych opowiadaniach. Uznawany dziś za ojca czeskiego felietonizmu, przez całe życie borykał się z niedostatkiem. Dziś jego twórczość jest odkrywana na nowo, a jego imieniem nazwano jedną z najpiękniejszych ulic w Pradze.    Wśród pięciu zamieszczonych w tej książce opowiadań największą międzynarodową sławą cieszy się Wampir. W tym krótkim opowiadaniu Neruda może konkurować na zwięzłość wypowiedzi z O. Henry'm, ale zbudowana w nim atmosfera i dramatyczne zakończenie są znakomitym przykładem kunsztu pisarskiego tego zapomnianego mistrza krótkich form. Opowieść Dziennik reportera jest w znacznej mierze autobiograficzna, podobnie jak To był łobuz. Opisują one życie mieszkańców Pragi w czasach, gdy Czechy wchodziły w skład Austrii, a językiem uprzywilejowanym był język niemiecki. Znajomość życia scenicznego, będąca efektem wielu lat poświęconych krytyce teatralnej, znajduje odbicie w krótkim szkicu Beneš, a opowiadanie Pod Trzema Liliami to dość odważny — jak na tamte czasy — przykład pisarskiego realizmu Nerudy.  Opowiadania zawarte w tym zbiorze zostały przetłumaczone z języka angielskiego.

Edith Wharton (1862-1937) - amerykańska pisarka, pierwsza kobieta, która otrzymała Nagrodę Pulitzera, wielokrotnie nominowana do Literackiej Nagrody Nobla. Pisała o uprzywilejowanych klasach Ameryki, zwłaszcza jej rodzinnego Nowego Jorku, i opisywała głębokie zmiany obyczajowe zachodzące w rozwarstwionym społeczeństwie Stanów Zjednoczonych. W przynajmniej dwóch powieściach zajęła się życiem niezamożnych społeczności Nowej Anglii; jedną z nich jest właśnie Lato. Edith Wharton opublikowała Summer w 1917. Jest to historia seksualnego przebudzenia i uczuciowego rozkwitu dziewczyny, której pochodzenie osnute jest mgłą tajemnicy i która jest finansowo zależna od swego starego, despotycznego opiekuna. Powieść została osadzona w świecie małomiasteczkowych problemów i intryg, a jej publikacja wywołała niewielki skandal obyczajowy. To sprawiło, że nie zyskała wielkiej popularności za życia autorki, która mogła się poszczycić dużym i mniej kontrowersyjnym dorobkiem literackim. Summer odkryto na nowo pod koniec lat sześćdziesiątych XX wieku, w okresie poluzowania norm obyczajowych i społecznych.  Dziś powieść Summer nie budzi żadnych kontrowersji, co więcej, może być uważana za bardzo tradycyjne podejście do problemów i rozterek pierwszej miłości i dojrzewania, wraz z ich rozmaitymi konsekwencjami. Jest jednak dobrze napisaną powieścią z elementami zagadki, a Edith Wharton umiejętnie stopniuje napięcie, powoli odkrywając przed czytelnikiem prawdziwe oblicza bohaterów, skrywane pod różnymi wymuszonymi przez konwenanse maskami. Niniejsza powieść jest pierwszym tłumaczeniem Summer na język polski.