สิ่งทั้งหลายที่เรารู้เราเห็นเรียกว่าอารมณ์ อารมณ์มี 2 ส่วน อารมณ์หนึ่งเป็นสภาวธรรม อีกส่วนหนึ่งไม่ใช่สภาวธรรม เป็นเรื่องสมมติบัญญัติ ไม่มีสภาวะรองรับ อย่างเรื่องราวที่เราคิดอาศัยความจำ อาศัยความคิด คิดทั้งวัน คิดทั้งคืน ก็คิดไปเรื่อยๆ ไม่มีจุดตั้งต้น ไม่มีจุดที่สุด ไม่เห็นว่าจะมีอนิจจัง ทุกขัง อนัตตาที่ไหนเลย ถึงคิดเรื่องอนิจจัง ทุกขัง อนัตตา มันก็แค่ความคิด ฉะนั้นเรื่องราวที่คิดขึ้นมา ท่านเรียกอารมณ์บัญญัติ อารมณ์บัญญัติไม่จัดว่าเป็นสภาวธรรม อารมณ์ที่เป็นสภาวธรรมมันมี 3 อย่าง คือรูปธรรม รูปที่จิตไปรู้เข้าเป็นอารมณ์ เรียกอารมณ์ปรมัตถ์ เป็นอารมณ์จริงๆ เป็นของมีจริง มีไตรลักษณ์ เวลาดูที่จะเจริญปัญญา ต้องเห็นสภาวธรรมซึ่งเป็นปรมัตถธรรม หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช วัดสวนสันติธรรม 26 กุมภาพันธ์ 2565