ภาวนา เราค่อยๆ สังเกตไป มันมีธรรมะอยู่คู่หนึ่งที่เราจะต้องเรียนรู้ คือเรื่องจิตกับอารมณ์เป็นของคู่กัน จิตเป็นธรรมชาติที่รู้อารมณ์ อารมณ์เป็นสิ่งที่ถูกจิตรู้ ฉะนั้นเราค่อยๆ ฝึก อยู่ๆ เราจะเห็นจิตใจตัวเอง มันก็เห็นไม่ได้ จะรู้ทันอารมณ์มันก็ไม่ค่อยรู้ ส่วนใหญ่มันถูกอารมณ์ย้อม ถูกอารมณ์ครอบงำ อารมณ์ที่เราจะใช้ในการปฏิบัติ ก็คือพวกรูปธรรมกับนามธรรม ส่วนอารมณ์บัญญัติคือเรื่องราวที่คิด ใช้อะไรไม่ได้ มันฟุ้งซ่าน แต่ห้ามมันคิดก็ห้ามไม่ได้หรอก ถ้ามันจะคิดเราก็รู้ทัน จุดสำคัญ รู้รูปธรรมนามธรรม อันนี้เป็นของถูกรู้ แล้วจิตมันเป็นคนรู้รูปธรรมนามธรรม -- หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช วัดสวนสันติธรรม 9 พฤษภาคม 2564 ไฟล์ 640509 ซีดีแผ่นที่ 89