เรามาศึกษาธรรมะมาปฏิบัติเพื่อการพ้นทุกข์ เราต้องสาวลงไปให้เห็นเหตุของทุกข์ว่ามันคืออะไร เวลาจะละ ละที่เหตุ เหตุของความทุกข์ดับ ความทุกข์ก็ดับ เรียนลงไปที่เหตุ ละลงไปที่เหตุ ผลละไม่ได้ ตัวทุกข์เป็นตัวผล ทำเหตุแล้วก็ต้องมีผล เหตุมีหลายระดับ อย่างตื้นๆ เลยก็คือ เรามีความอยากใจก็เกิดความดิ้นรน ใจดิ้นรนใจก็ทุกข์ ลึกลงไปอีกทำไมมันอยาก มันอยากเพราะมันไม่รู้ความจริงของกายของใจ มันไม่รู้ว่ากายนี้คือตัวทุกข์ มันก็เลยเกิดความอยากให้กายมีความสุข เกิดความอยากให้กายไม่ทุกข์ มันไม่รู้ความจริงของจิตว่าเป็นตัวทุกข์ มันก็เลยเกิดความอยากให้จิตมีความสุข ให้จิตไม่ทุกข์ มีความอยากเกิดขึ้นก็เกิดการดิ้นรนของใจ ใจมันจะดิ้นๆๆ ความดิ้นรนของใจเกิดขึ้น ความทุกข์ทางใจก็เกิดขึ้น นี่เป็นใจความย่อๆ ของธรรมะที่ชื่อ ปฏิจจสมุปบาท -- หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช วัดสวนสันติธรรม 12 กันยายน 2563 ไฟล์ 630912 ซีดีแผ่นที่ 87