พระพุทธเจ้าท่านบอก ภพไม่ว่าจะดีพิเศษแค่ไหน ละเอียดประณีตแค่ไหน ก็ทุกข์ทั้งสิ้น มีแต่ทุกข์มากกับทุกข์น้อย เป็นเทวดาก็ทุกข์ เป็นพรหมก็ทุกข์ ถึงภพละเอียดแค่ไหน เพราะใจยังดิ้นรนปรุงแต่งอยู่ ดิ้นรนปรุงแต่งเพราะอยาก มีตัณหา มีตัณหาเพราะไม่เห็นความจริง การไม่เห็นความจริงของกายของใจคือตัวอวิชชา มีอวิชชาคือไม่เห็นความจริงของกายของใจ ก็เกิดความอยาก อย่างเราไม่เห็นความจริงของกายของใจ ว่าต้องแก่ ต้องเจ็บ ต้องตาย เราก็เลยอยากไม่แก่ อยากไม่เจ็บ อยากไม่ตาย พออยากขึ้นมาใจดิ้น เกิดภพ มีตัณหาก็สร้างภพขึ้นมา มีภพเมื่อไรความทุกข์ทางใจก็จะเกิดขึ้น นี่คือกระบวนการ อันนี้เป็นปฏิจจสมุปบาทที่หลวงพ่อย่อยๆ มาให้ฟัง ถ้าแจกแจงรายละเอียดนี่ยาว พูดกันหลายวันเลย ย่อยๆ เลยก็คือเราไม่เห็นความจริงของกายของใจ เราก็อยากให้กายให้ใจเป็นสุข อยากให้กายให้ใจไม่ทุกข์นะ ไม่เห็นความจริงก็เกิดตัณหา เกิดอยาก มีความอยากก็มีความดิ้นรน ใจมันจะดิ้นรน ทันที่เกิดความดิ้นรน เรียกว่าเกิดภพ ความทุกข์ก็จะเกิดขึ้น -- หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช วัดสวนสันติธรรม 14 มีนาคม 2563 ไฟล์ 630314 ซีดีแผ่นที่ 86