Zenginlik Yolunda

By Mustafa Uğur Etike

The Way to Wealth (Zenginlik Yolunda) yahut Father Abraham's Sermon (Peder Abraham'ın Vaazı) ismiyle bilinen bu eser, Zavallı Richard'ın Almanağı serisinde 25 yıldır yayımlanan yazıların ve Franklin'in yazarlık kariyerinin adeta bir özetidir.

Günün birinde onun arkasını toplamakla uğraşan karısı, yıldızları izleyen Benjamin'e bakar ve eğer bu yazdıkları ile evine gelir getirecek bir iş yapmazsa, tüm kitaplarını ve ıvır zıvırını -Benjamin'in "enstrümanlarım" dediği gözlem aletlerine karısı böyle seslenmektedir- yakacağını söyler. O günden itibaren Franklin, yazılarını almanağında paylaşır.

Zenginlik Yolunda, işte bu uzun ve emek dolu sürecin -gururlu ve biraz da sitemkâr- genel bir değerlendirmesini içeriyor. Bu kitapta eserin tercümesini, tercümenin yorumunu ve Franklin'in hayatından bazı enstantaneleri bulacaksınız.

• Language: Türkçe
• Publisher: Mustafa Ugur Etike
• Release date: Jan 31, 2024
• ISBN: 9798224006113

Book preview

ZENGİNLİK YOLUNDA

The Way to Wealth

Benjamin Franklin

(1758)

Tercüme Eden ve Yayıma Hazırlayan: Mustafa Uğur Etike

GİRİŞ

The Way to Wealth (Zenginlik Yolunda, 1758) yahut Father Abraham’s Sermon (Peder Abraham’ın Vaazı) ismiyle bilinen bu eser, Zavallı Richard’ın Almanağı serisinde 25 yıldır yayımlanan yazıların ve Franklin’in yazarlık kariyerinin adeta bir özetidir.

Günün birinde onun arkasını toplamakla uğraşan karısı, yıldızları izleyen Benjamin’e bakar ve eğer bu yazdıkları ile evine gelir getirecek bir iş yapmazsa, tüm kitaplarını ve ıvır zıvırını -Benjamin’in enstrümanlarım dediği gözlem aletlerine karısı böyle seslenmektedir- yakacağını söyler. O günden itibaren Franklin, yazılarını almanağında paylaşır[1].

Benjamin Franklin (1706-1790), bir hezârfen, bilim insanı, düşünür, yazar, devlet adamı, yayımcı... Onu, meşhur uçurtma deneyini yapan kişi olarak da hatırlıyor olabilirsiniz. Karşımızda, kolonilerin 1776’da anakaradan bağımsızlığını ilân edişine öncülük etmiş ve aynı yıl içinde klasik iktisadın -Adam Smith’in Ulusların Zenginliği eseriyle- ortaya çıkışına şahit olmuş bir entelektüel var. 18. yüzyıl, Batı Avrupa ve Amerika için fikri açıdan hareketli, sanayi devrimine sebep olacak icatların da ortaya çıkmaya başladığı bir dönem.

Zavallı Richard’ın Almanağı[2], Franklin’in Richard Saunders mahlası altında 1732’den itibaren yayımlamaya başladığı bir yıllık takvimdi. Her yıl on bin kopyadan fazla basılıyor, Philadelphia’daki rakiplerini geride bırakıyordu. 1758’de Zenginlik Yolunda kitabı çıktığında, Amerika’nın koloni döneminde çıkan en meşhur kitap olacaktı[3]. Günümüzde almanak kültürü devam etmekte, yeni basımlar yapılmaktadır.

Franklin’in saf merak duygusuyla ve başka bir çıkar gözetmeksizin araştırmalar yaptığını biliyoruz. Bunun yanında gençliğinden beri idealist bir yanı olduğu da yadsınamaz. O, toplumları aydınlatmak ülküsüyle erdemi övmüştür. Erdem ise zenginlikle bir arada ilerler, zira ona göre fakirlik, dürüstlüğe giden yolun önüne çekilmiş bir bariyerdir. O böylece, çevresindeki idealist insanlarla birlikte yaptığı yayımlarda verdiği ahlâki dersleri, topluma ve Tanrı’ya birer hizmet olarak görüyordu[4].

Franklin, Bağımsızlık Bildirgesi’ni imzalayanlar arasındaki en yaşlı kişiydi. Hatta Kurucu Babalar[5] içinde kendisinden sonraki en tecrübeli insan olan George Washington’ın doğduğu yıl, Franklin’in ilk almanağı yayımlanacaktı. Birleşik Devletler’in kurucu -kuzeyli- zihniyeti; devrimci, özgürlükçü ve yasal bir devlet kurma çabasındaydı. Amerikalı Tarihçi Richard B. Morris’e göre bu isimleri tanımlayan üç önemli unsur bulunuyordu: Liderlik, süreklilik ve devlet adamlığı.

Ben [6] Franklin, tüm yeteneklerine ek olarak güzel söz söyleme sanatında da yetkindi. Tercümesini yaptığımız bu eserinde görebileceğiniz üzere, günümüze kadar ulaşmış özdeyişleri kullanılmaya devam edilmektedir. Zenginlik Yolunda, bu özdeyişleri aktarırken bize iktisadi bir bakış açısı önermektedir. Bu bakış açısına göre harcayacak paranızın kalmamasının sebebi paranızın olmaması değildir, paranızı harcamanızdır. Sıkı çalışmanın sonunda yaratılan bütçeler, kendini büyütecek, topluma ve insana bir fayda sağlayacak şekilde kullanılmaz; insanın iflah olmaz tüketim arzusuna kurban gider. Anlamsız lüks harcamaları, zamanı geldiğinde ihtiyacımız olanı satın alamamamıza sebep olur. Özendiğimiz birine benzemek için hiç olmadığımız birine dönüşmeyi dener, bu yolda cebimizi