Εργασία με τον Εαυτό σου

By Μαρία Νιάρχου

Ζούμε σε μια περίοδο της ανθρώπινης ιστορίας όπου καλούμαστε να ανταποκριθούμε σε πολλές προκλήσεις, σε συλλογικό αλλά και ατομικό επίπεδο: πανδημία, κλιματική αλλαγή, πληθώρα νέων πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών δυσκολιών. Αν μη τι άλλο, τώρα περισσότερο από ποτέ, είναι σημαντικό να καταφέρουμε να ανταποκριθούμε σε αυτές τις προκλήσεις με ηρεμία, και όχι πανικό.

Το βιβλίο αυτό γράφτηκε ως απάντηση στο αυξημένο στρες και άγχος που βιώνουμε καθημερινά, και περιλαμβάνει μεθόδους που εφαρμόζοντάς τες στην καθημερινότητά μας, μπορούν να μας βοηθήσουν να μειώσουμε τα επίπεδα του άγχους μας και να καλωσορίσουμε περισσότερη ηρεμία και γαλήνη στη ζωή μας.

Πώς λειτουργούν αυτές οι μέθοδοι; Πολύ από το καθημερινό μας στρες και άγχος οφείλεται στο νόημα που δίνουμε σε ό,τι μας συμβαίνει, που δεν είναι άλλο από τις σκέψεις που προηγούνται ή ακολουθούν ένα γεγονός.

Πιστεύοντας σκέψεις τύπου δεν θα τα καταφέρω, έπρεπε να μου απαντήσει, δεν έπρεπε να μου πει ψέματα, δεν θα τα προλάβω όλα, σκέφτεται μόνο τον εαυτό του, κανείς δεν με καταλαβαίνει, δεν βγάζω αρκετά χρήματα, δεν είμαι αρκετή, η ζωή είναι δύσκολη, έκανα λάθος επιλογές προκαλούνται επώδυνα συναισθήματα που με τη σειρά τους προκαλούν περισσότερες σκέψεις. Αποτέλεσμα; Κούραση, θυμός, απογοήτευση, θλίψη, καβγάδες, παρεξηγήσεις. Πιστεύοντας αυτές τις σκέψεις, μπαίνουμε σε ένα φαύλο κύκλο που μπορεί να επιδεινώσει χωρίς ουσιαστικό λόγο την εμπειρία μας και αυτό γιατί συνήθως σκέψεις σαν αυτές δεν ανταποκρίνονται στην αλήθεια.

Οι μέθοδοι που περιγράφονται στο βιβλίο θα σου δείξουν πώς να παίρνεις απόσταση από στρεσογόνες σκέψεις, πριν τις πιστέψεις ως αληθινές. Παρατηρώντας και διερευνώντας τες, θα μάθεις από υπηρέτης να γίνεσαι κυρίαρχος του μυαλού σου. Αποτέλεσμα; Λιγότερο άγχος, περισσότερη ηρεμία, καλύτερες διαπροσωπικές σχέσεις, πιο ευχάριστη ζωή.

• Language: Ελληνικά
• Publisher: iWrite - Pigi - Daidaleos
• Release date: Sep 24, 2023
• ISBN: 9789606273735

Book preview

ergasia_eauto_ebook.jpg

τίτλος συγγράματος: Εργασία με τον εαυτό σου

συγγραφέας: Μαρία Νιάρχου

έκδοση ebook: Ιούνιος 2022

isbn: 978-960-627-373-5

διεύθυνση έκδοσης: Βαλάντης Ναγκολούδης

σύμβουλος έκδοσης: Γιώργος Ιωαννίδης

atelier: Αντώνης Καραναύτης, Γιάνννης Ερμείδης,

Λυδία Χατζήμαρκου

φιλολογική επιμέλεια: Φώτης Γιάντσιος

Εκδόσεις iWrite

Θεσσαλονίκη-Αθήνα

Απαγορεύεται η δημοσίευση μέρους ή του συνόλου του βιβλίου αυτού, η αναπαραγωγή ή η μετάδοσή του με οποιοδήποτε οπτικοακουστικό μέσο, χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη.

Βιογραφικό Συγγραφέα

Η Μαρία Νιάρχου γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Καλαμάτα. Σπούδασε ψυχολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ), έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στη Νευροψυχολογία στο Πανεπιστήμιο του Bristol στην Αγγλία και είναι διδάκτωρ της Ιατρικής σχολής του Πανεπιστημίου του Cardiff στην Ουαλία. Στη διάρκεια του μεταδιδακτορικού της, εξειδικεύτηκε στη στατιστική γενετική στο University of Pennsylvania στην Αμερική, και στο Πανεπιστήμιο του Queensland στην Αυστραλία. Σήμερα ζει με τον σύζυγό της, Μαρκ, και το παιδί τους στο Nashville, στην Αμερική, όπου και εργάζεται ως Λέκτορας στο τμήμα γενετικής ιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Vanderbilt.

Το πρώτο της βιβλίο αυτοβοήθειας «Εργασία με τον εαυτό σου – απλά μαθήματα αυτοδιαχείρισης», γράφτηκε ως απάντηση στο αυξημένο στρες και άγχος που βιώνουμε καθημερινά, και που τελευταία έχει οξυνθεί λόγω των νέων κοινωνικών, οικονομικών και πολιτικών προκλήσεων στις οποίες καλούμαστε να ανταποκριθούμε. Έχοντας η ίδια προσωπική εμπειρία με την αγχώδη διαταραχή και την κατάθλιψη, στο βιβλίο αυτό μοιράζεται τις μεθόδους που τη βοηθούν να επαναφέρει την ηρεμία στη ζωή της ανεξαρτήτως καιρού και συνθηκών.

Περιεχόμενα

Πρόλογος

Ένα. Ο πραγματικός και ο φανταστικός κόσμος

Δύο. Οι τάσεις του μυαλού

Τρία. Ο διαλογισμός

Τέσσερα. The Work

Επίλογος

Ευχαριστίες

Βιβλιογραφία

Πρόλογος

Αυτό το βιβλίο γράφτηκε εν μέσω πανδημίας του ιού Κόβιντ και κατά τη διάρκεια της αμερικάνικης εκλογικής περιόδου. Με τόσο φόβο και άγχος που έβλεπα να μεταδίδεται τόσο εύκολα σε γνωστούς και φίλους, και σε εμένα ενίοτε, ένιωσα πως ήρθε η ώρα να μοιραστώ μαζί σου κάποιες μεθόδους και εργαλεία που χρησιμοποιώ τα τελευταία χρόνια, και που με έχουν βοηθήσει να ηρεμώ, ανεξαρτήτως καιρού και συνθηκών.

Μου πήρε περίπου δεκαπέντε χρόνια για να μάθω να βρίσκω την ηρεμία μου, στη διάρκεια των οποίων έπασχα από αγχώδη διαταραχή, επεισόδια κατάθλιψης και βουλιμίας. Έπειτα από μια προσωπική κρίση που πέρασα όταν, λόγω δουλειάς, βρέθηκα στην Αυστραλία, άλλαξε άρδην ο τρόπος με τον οποίο βλέπω τη ζωή. Μου αποκαλύφθηκε ένας νέος κόσμος, πιο όμορφος, που δεν μπορούσα να δω πριν. Ένας κόσμος γεμάτος ζωή, αγάπη, και ομορφιά. Από τότε ο φόβος, η μοναξιά, το διαρκές άγχος και στρες, έκαναν χώρο στην ηρεμία και την αγάπη. Η αλλαγή δεν έγινε από τη μια μέρα στην άλλη, και ήταν εφικτή κατά μεγάλο μέρος χάρη στην καθημερινή πρακτική του διαλογισμού και του The Work (της μεθόδου της Byron Katie, που θα αναπτύξω αργότερα).

Απευθύνσου σε γιατρό/ψυχίατρο/επαγγελματία ψυχικής υγείας για βοήθεια

Δεν είμαι γιατρός, και αν και έχω σπουδάσει ψυχολογία, δεν ασκώ το επάγγελμα του ψυχολόγου στην κλινική πράξη. Επομένως, στο βιβλίο αυτό δεν σου μιλάω ούτε ως γιατρός, ούτε ως ψυχοθεραπευτής, ούτε ως σύμβουλος ψυχικής υγείας. Τα όποια συμπεράσματα έχω βγάλει, βασίζονται καθαρά στη σχεδόν αποκλειστική μου ενασχόληση με μία μόνο ασθενή. Εμένα. Τελειώνοντας, τα εργαλεία τα οποία περιγράφω, μπορείς, αν θες, να τα εντάξεις στη ζωή σου, αλλά δεν είναι υποκατάστατα ψυχοθεραπείας ή φαρμακοθεραπείας. Πάντα επικοινώνησε με τον γιατρό σου ή με κάποιον επαγγελματία ψυχικής υγείας, αν έχεις ερωτήσεις ή χρειάζεσαι βοήθεια. Ποτέ μην παραμερίσεις/καθυστερήσεις επαγγελματική ιατρική/ψυχολογική βοήθεια, για κάτι που μπορεί να διάβασες σε αυτό το βιβλίο.

Πώς να διαβάσεις αυτό το βιβλίο

Το βιβλίο αυτό χωρίζεται σε τέσσερα μέρη. Στο πρώτο μέρος εξηγώ την αιτία που προβλήματος, του λόγου για τον οποίο υποφέρεις, όπως την αντιλήφθηκα για εμένα και όπως μπορεί να ισχύει και για σένα. Στο δεύτερο μέρος περιγράφω τις τάσεις του μυαλού και πώς να αναγνωρίσεις όταν αρχίζεις να παγιδεύεσαι σε ατελέσφορους τρόπους σκέψης. Περιγράφω πώς η αρνητική σκέψη ενεργοποιεί τα συναισθήματα, που με τη σειρά τους προκαλούν περισσότερες αρνητικές σκέψεις, που με τη σειρά τους προκαλούν ακόμα περισσότερα συναισθήματα (π.χ., άγχος, θυμός, πανικός) και ούτω καθεξής. Όταν είσαι μέσα σε αυτόν τον φαύλο κύκλο, είναι πολλές φορές δύσκολο να βγεις. Παίρνοντας τον ρόλο του παρατηρητή και καλλιεργώντας την ικανότητα του να αναγνωρίζεις τις πρωταρχικές αρνητικές σκέψεις/τάσεις του μυαλού, μπορείς να διακόψεις αυτόν τον φαύλο κύκλο πριν καν ξεκινήσει. Αυτός ο κύκλος, σκέψη-συναίσθημα-σκέψη, είναι σαν ένα τρένο. Όσο είναι σταματημένο στην αφετηρία του και λίγο πριν ξεκινήσει, μπορείς να τρέξεις στον οδηγό να του πεις να σταματήσει. Αν έχει ήδη ξεκινήσει να απομακρύνεται και είσαι ακόμη στην αποβάθρα, είναι πιο δύσκολα τα πράγματα.

Στο τρίτο μέρος αναφέρομαι στον διαλογισμό, μια τεχνική πανάρχαια, που μπορεί να σε βοηθήσει να γίνεις κυρίαρχος των σκέψεων και του μυαλού σου. Περιγράφω τους μύθους γύρω από τον διαλογισμό και σου δίνω κάποιες κατευθυντήριες γραμμές, αν θες και εσύ να δοκιμάσεις να τον εντάξεις στην καθημερινότητά σου. Εξηγώ επίσης γιατί πιστεύω πως αξίζει να του δώσεις μια ευκαιρία. Στο τέταρτο μέρος περιγράφω το The Work και παραθέτω οδηγίες για το πώς να συμπληρώσεις τα φύλλα εργασίας. Το The Work είναι μια μέθοδος που σου δείχνει πως να διερευνήσεις σκέψεις και πεποιθήσεις που μπορεί να αποτελούν τροχοπέδη στη ζωή σου. Πολλές φορές δεν ξέρουμε καν ότι έχουμε τέτοιου είδους σκέψεις και πεποιθήσεις, και αυτό γιατί πολλά από όσα πιστεύουμε, τα πιστέψαμε από όταν ήμασταν παιδιά, που ακόμη δεν είχαμε τις γνωστικές ικανότητες να διακρίνουμε σωστό και λάθος, και μπορεί κουβαλώντας αυτές τις πεποιθήσεις στην ενήλικη ζωή να ερχόμαστε αντιμέτωποι ή και να προκαλούμε εμείς οι ίδιοι προβλήματα στις διαπροσωπικές μας σχέσεις, είτε αυτές είναι φιλικές, ερωτικές ή επαγγελματικές. Με το The Work θα μάθεις να διακρίνεις καλύτερα ποιες είναι αυτές οι πεποιθήσεις και να αξιολογήσεις αν σε βοηθούν ή αν χρειάζεται να τις αλλάξεις. Το The Work και ο διαλογισμός μού έδειξαν έναν άλλο τρόπο να βλέπω τη ζωή και είμαι αιώνια ευγνώμων στους ανθρώπους που έφεραν τις μεθόδους αυτές στον δρόμο μου. Με τη σειρά μου και εγώ θέλω να μοιραστώ μαζί σου την προσωπική μου εμπειρία και τι έμαθα εφαρμόζοντας αυτές τις μεθόδους που άλλαξαν τη ζωή μου προς το καλύτερο. Μπορείς να ξεκινήσεις να διαβάζεις το βιβλίο παραδοσιακά, από την αρχή ως το τέλος, ή να το διαβάσεις από όπου θες εσύ, μιας και τα κεφάλαια είναι αυτοτελή.

Κλείνοντας, θέλω να σου πω πως μπορείς να έχεις τη ζωή που θες και την ηρεμία που αποζητάς. Είναι στο χέρι σου.

Ας ξεκινήσουμε.

Ένα.

Ο πραγματικός και ο φανταστικός κόσμος

«Έχω ζήσει πολλές τραγικές καταστάσεις, εκ των οποίων οι περισσότερες δεν συνέβησαν ποτέ».

Michel De Montagne

Για αυτές τις τραγικές καταστάσεις θα σου μιλήσω, οι οποίες αν και είναι φανταστικές, τις ζεις σαν να είναι πραγματικές. Και αν κοπείς στις εξετάσεις; Και αν σε απολύσουν από τη δουλειά; Και αν σε χωρίσει; Γιατί δεν σε καταλαβαίνει ποτέ κανείς; Και αν ξεμείνεις από λεφτά; Και αν αρρωστήσεις; Και αν δεν χάσεις ποτέ τα κιλά των Χριστουγέννων;

Οι φανταστικές αυτές καταστάσεις δεν είναι παρά μόνο ένα θεωρητικό σενάριο, που αποτελείται από σκέψεις τις οποίες τις πιστεύεις ως αληθινές. Καθημερινά περνάνε από το μυαλό σου γύρω στις 6.200 σκέψεις. Το 90% περίπου αυτών των σκέψεων είναι επαναλαμβανόμενες και έχουν το ίδιο μοτίβο. Αφορούν σε κάτι που πήγε στραβά ή σε κάτι που μπορεί να πάει στραβά. Αυτές οι σκέψεις είναι συχνά αιτία άγχους, στρες και φόβου, και μπορούν να σου χαλάσουν τη μέρα, τον μήνα, ακόμα και όλη σου τη ζωή. Και δεν είσαι μόνη σου σε αυτό. Αυτός ο επικριτικός σχολιασμός που κατοικεί στο κεφάλι σου, κατοικεί σε όλων μας τα κεφάλια. Είναι μέρος της ανθρώπινης κληρονομιάς. Δεν κάνει διακρίσεις σε πλούσιους και φτωχούς, μαύρους η άσπρους, γυναίκες ή άντρες, ετεροφυλόφιλους ή ομοφυλόφιλους.

Δεν είναι τυχαίο ότι τα επίπεδα κατάθλιψης, αγχώδους διαταραχής, αυτοκτονιών, είναι στα ύψη. Ούτε είναι τυχαίο που πολλοί από εμάς πέφτουν σε όλων των ειδών τις καταχρήσεις, είτε αυτές είναι το αλκοόλ, τα ναρκωτικά, η πορνογραφία, ο τζόγος. Είναι φυσιολογικό, όταν πιστεύεις αρνητικές σκέψεις, όπως ότι δεν σε αγαπάει κανείς, ότι δεν αξίζεις, ότι όλο κάνεις λάθη, να φορτίζεσαι συναισθηματικά και μετά να ψάχνεις απεγνωσμένα να βρεις έναν τρόπο να διαχειριστείς αυτά τα συναισθήματα, έναν τρόπο να κάνεις ένα διάλειμμα από αυτόν τον εφιάλτη.

Είναι κοινό λοιπόν χαρακτηριστικό εμάς των ανθρώπων, να περνάμε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μας υποφέροντας. Υποφέρουμε γιατί μάθαμε να υπηρετούμε το μυαλό, να πιστεύουμε ό,τι μας λέει, αντί να κυριαρχούμε του μυαλού, δηλαδή να επιλέγουμε συνειδητά τι θέλουμε να πιστέψουμε και τι όχι. Με το ρήμα «υποφέρω», εννοώ όταν νιώθεις κάποιο αρνητικό συναίσθημα. Έχεις τη δυνατότητα να αισθάνεσαι πληθώρα συναισθημάτων, τα οποία μπορούμε να εντάξουμε σε μια κλίμακα που ξεκινάει από θετικά συναισθήματα, όπως είναι η ευτυχία και η χαρά, το ενδιαφέρον, η ευχαρίστηση, και καταλήγει σε αρνητικά συναισθήματα, όπως είναι ο θυμός, η λύπη, το άγχος, ο φόβος, η ντροπή, η ενοχή, η απόγνωση.

Το πρόβλημα λοιπόν δεν είναι οι τόσο οι σκέψεις σου, όσο ότι τις πιστεύεις. Η φύση του μυαλού είναι να φτιάχνει ιστορίες, συνήθως τρόμου. Τη στιγμή που τις πιστεύεις, τότε είναι που αρχίζεις να ζεις την ιστορία σαν να είναι αληθινή, σαν να συμβαίνει εδώ και τώρα. Αυτή λοιπόν η τρομάρα, η αγωνία, η ανησυχία, που μπορεί να σε ταρακουνήσει για τα καλά, είναι χωρίς ουσιαστικό λόγο και άρα μπορεί να αποφευχθεί. Το τι πιστεύεις και τι όχι είναι στο χέρι σου να αποφασίσεις εσύ η ίδια. Θα σου δείξω πώς από υπηρέτης μπορείς να γίνεις κυρίαρχος του μυαλού σου. Πρώτα όμως θέλω να σου δείξω τι εννοώ όταν λέω υπηρέτης, διότι το πρώτο βήμα για τη λύση ενός προβλήματος είναι να συνειδητοποιήσεις ότι υπάρχει.

Τι συμβαίνει στον εγκέφαλό σου όταν αγχώνεσαι;

Ο ανθρώπινος εγκέφαλος αποτελείται από μέρη. Κάποια μέρη εξελίχθηκαν πρωτύτερα από άλλα. Τα μέρη του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνα για την επιβίωσή μας είναι πιο πρωτόγονα από εκείνα που είναι υπεύθυνα για τη λογική σκέψη, τη γλώσσα και τις άλλες γνωστικές μας λειτουργίες.

Για παράδειγμα, αν έρθεις αντιμέτωπη με μια τίγρη, ο εγκέφαλος θα ενεργοποιήσει την απόκριση πάλης ή φυγής. Δηλαδή, θα σε ετοιμάσει να ανταποκριθείς άμεσα στην απειλή, είτε με το μείνεις και να παλέψεις είτε με το να φύγεις όσο πιο γρήγορα γίνεται. Το ίδιο συμβαίνει και στα ζώα. Όταν λοιπόν δίνεται σήμα για την απόκριση πάλης ή φυγής, ενεργοποιείται το συμπαθητικό νευρικό σύστημα. Συγκεκριμένα, στον εγκέφαλο με την αμυγδαλή, ενεργοποιείται το κέντρο του φόβου του εγκεφάλου. Με τη σειρά της, η αμυγδαλή ενεργοποιεί το κεντρικό σύστημα ανταπόκρισης στο στρες, γνωστό και ως άξονας υποθαλάμου-υπόφυσης-επινεφριδίων (ΥΥΕ). Το σύστημα αυτό ελέγχει τις ορμόνες και συγκεκριμένα την κορτιζόλη. Μόλις ενεργοποιηθεί, αυξάνονται άμεσα τα επίπεδα της γλυκόζης, οι καρδιακοί παλμοί, και αυξάνεται η ροή του αίματος στους μυς των χεριών και των ποδιών μας, ώστε να μπορέσουμε να ανταποκριθούμε άμεσα και αποτελεσματικά σε μια απειλή. Αφού περάσει ο κίνδυνος, το σύστημα αυτό επαναφέρει τις ορμόνες στα φυσιολογικά τους επίπεδα και ενεργοποιείται το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα, που είναι υπεύθυνο για την ξεκούραση, τη χαλάρωση, τη δυνατότητα να νιώσουμε ηρεμία, όταν πια ο κίνδυνος έχει περάσει.

Το ζήτημα με τον εγκέφαλο είναι ότι δεν μπορεί να διακρίνει πότε η τίγρης είναι αληθινή και πότε όχι. Όταν πιστεύεις πως κάτι καταστροφικό συμβαίνει ή θα συμβεί, είτε αυτό είναι τίγρης είτε ότι δεν θα προλάβεις το λεωφορείο, για τον εγκέφαλο δεν κάνει διαφορά. Ο εγκέφαλος αντιμετωπίζει οτιδήποτε πιστεύεις ως πραγματική απειλή, ως απειλή της ίδιας σου της επιβίωσης, και ακολούθως ενεργοποιεί την απόκριση πάλης ή φυγής.

Αξίζει να σημειωθεί ότι όταν ενεργοποιείται η απόκριση πάλης-φυγής, τα μέρη του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνα για τις ανώτερες λειτουργίες υπολειτουργούν. Για αυτό πολλές φορές όταν νιώθεις έντονο άγχος και στρες, δεν μπορείς να σκεφτείς λογικά, και η ικανότητά σου να αντιμετωπίσεις μια κατάσταση με ψυχραιμία και αποτελεσματικά μειώνεται δραστικά. Αυτό συμβαίνει γιατί έχει ενεργοποιηθεί η απόκριση πάλης-φυγής και δεν έχεις πρόσβαση σε ανώτερες γνωστικές λειτουργίες, που θα μπορούσαν να σε βοηθήσουν να επιλύσεις το οποιοδήποτε πρόβλημα.

Σου έχει συμβεί να ξυπνάς μια χαρά το πρωί, και αν και το μόνο που έχεις κάνει όλη μέρα είναι να κάθεσαι σε ένα γραφείο, όταν έρχεται το βράδυ είσαι πτώμα από την κούραση; Η απάντηση είναι πως το σώμα έχει κουραστεί από το άγχος.

Όταν το σύστημα απόκρισης στο στρες είναι σε εγρήγορση συχνά και δεν υπάρχει ισορροπία μεταξύ του συμπαθητικού και του παρασυμπαθητικού νευρικού συστήματος, μπορεί να προκληθούν ψυχικά και σωματικά προβλήματα. Οι ίδιες ορμόνες που βοηθάνε στην αποτελεσματική αντίδραση του οργανισμού σε περίπτωση απειλής, είναι αυτές που μπορούν να οδηγήσουν σε χρόνια προβλήματα πέψης, προβλήματα ύπνου και ενός γενικότερα αδύναμου ανοσοποιητικού συστήματος. Άλλα προβλήματα με τα οποία έχει συνδεθεί είναι αυξημένος κίνδυνος καρδιακής προσβολής, διαβήτη, υψηλής πίεσης, αλλά και αυξημένο κίνδυνο για κατάθλιψη και αγχώδη διαταραχή.

Υπάρχουν πολλοί τρόποι που μπορούν να σε βοηθήσουν να χαλαρώσεις από το άγχος. Για παράδειγμα, υπάρχει η φαρμακευτική οδός, η οποία δρα σε επίπεδο εγκεφάλου και σώματος. Μια άλλη επιλογή είναι και η μέθοδος αλλαγής της συμπεριφοράς. Η μία δεν είναι καλύτερη από την άλλη και το τι θα επιλέξεις εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως το τι είναι διαθέσιμο εκεί που ζεις, τι σου ταιριάζει και τι είσαι εσύ διαθέσιμη να παρέχεις από άποψη χρόνου αλλά και οικονομική. Σε αυτό το βιβλίο, θα σου δείξω κάποιες μεθόδους με τις οποίες θα μπορείς να ενεργήσεις στο επίπεδο της σκέψης, που σύμφωνα με τη δική μου εμπειρία, είναι και η αιτία όλου του αχρείαστου άγχους. Αχρείαστου επειδή τις περισσότερες φορές η απειλή είναι φανταστική και δεν τίθεται θέμα επιβίωσης.

Η δύναμη του μυαλού

Το μυαλό έχει μεγάλη δύναμη. Δεν είναι τυχαίο που έχουμε γίνει υπηρέτης του. Χάρη στο μυαλό είμαστε εδώ που είμαστε ως είδος. Χωρίς τον νου, δεν θα μπορούσαμε να συλλάβουμε αυτόν τον κόσμο. Χωρίς τον νου, δεν υπάρχει ο κόσμος, έτσι όπως τον ξέρουμε.

Αν σε ένα δάσος δεν είναι κανείς και πέσει ένα δέντρο, θα ακουστεί;

Όχι, δεν θα ακουστεί. Διότι δεν θα είναι εκεί κανείς να συλλάβει τον ήχο και κανείς να δει το δέντρο που πέφτει. Το τι είναι δέντρο και το τι είναι ήχος έχει οριοθετηθεί από το μυαλό. Δώσαμε μια ταμπέλα σε κάτι που το ονομάσαμε δέντρο και μια ταμπέλα στην αίσθηση της ακοής. Ο ήχος προϋποθέτει κάποιον να τον συλλάβει και το δέντρο κάποιον να το ονομάσει. Ζούμε επομένως μεταξύ δύο κόσμων. Ο ένας είναι ο πραγματικός κόσμος, ο φυσικός κόσμος, και ο άλλος είναι ο κόσμος του μυαλού, ο φανταστικός κόσμος, ο κόσμος των συμβόλων.

Ο πραγματικός κόσμος δεν έχει σύμβολα. Δεν έχει ταμπέλες. Δεν ονομάζεται κάπως από μόνος του. Οι λέξεις δέντρο, λουλούδι, βουνό, χέρι, πόδι, βάτραχος, είναι εκεί για να σηματοδοτήσουν κάτι, δεν είναι όμως αυτό το κάτι. Εμείς οι άνθρωποι τους δώσαμε αυτές τις ονομασίες και συλλογικά συμφωνήσαμε σε αυτές τις ονομασίες και σε άλλες πολλές, σε τέτοιο βαθμό που