Γέροντας Σωφρόνιος ο Θεολόγος του Ακτίστου Φωτός: Πρακτικά Διορθόδοξου Επιστημονικού Συνεδρίου Αθήνα (19-21 Οκτωβρίου 2007)

By Τόμος Συλλογικός

“Ὁ Γέροντας Σωφρόνιος (1896-1993) εἶναι ἕνα σημεῖο ἀναφορᾶς γιὰ τὴν ἐποχή μας. Γαλουχήθηκε μὲ τὴν ὀρθόδοξη ἀσκητικὴ παράδοση καὶ τὴν γνώρισε στὴν πιὸ ἀκραιφνὴ μορφή της ποὺ εἶναι ἡ ἁγιορείτικη. Ἀπέκτησε φρόνημα καὶ βίωμα ὑποτακτικό, ἡσυχαστικὸ καὶ εὐχαριστιακό, ποὺ τὸν ἀνέδειξε ὄχι ἁπλὰ ἕναν θεολόγο τῆς ἀσκητικῆς ἐμπειρίας ἀλλὰ ἀληθινὰ ἕναν μεγάλο θεολόγο. Δὲν οἰκοδόμησε τὴν θεολογία του ἀκαδημαϊκὰ καὶ διανοητικὰ ἀλλὰ βιωματικὰ καὶ ἐμπειρικὰ στηριζόμενος στὴν ἐν Χριστῷ ζωὴ καὶ τὶς στέρεες πατερικὲς βάσεις.” (Από τον πρόλογο του βιβλίου)

• Language: Ελληνικά
• Publisher: Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου
• Release date: Mar 11, 2022
• ISBN: 9786185314552

Book preview

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Ὁ Γέροντας Σωφρόνιος (1896-1993) εἶναι ἕνα σημεῖο ἀναφορᾶς γιὰ τὴν ἐποχή μας. Γαλουχήθηκε μὲ τὴν ὀρθόδοξη ἀσκητικὴ παράδοση καὶ τὴν γνώρισε στὴν πιὸ ἀκραιφνὴ μορφή της ποὺ εἶναι ἡ ἁγιορείτικη. Ἀπέκτησε φρόνημα καὶ βίωμα ὑποτακτικό, ἡσυχαστικὸ καὶ εὐχαριστιακό, ποὺ τὸν ἀνέδειξε ὄχι ἁπλὰ ἕναν θεολόγο τῆς ἀσκητικῆς ἐμπειρίας ἀλλὰ ἀληθινὰ ἕναν μεγάλο θεολόγο. Δὲν οἰκοδόμησε τὴν θεολογία του ἀκαδημαϊκὰ καὶ διανοητικὰ ἀλλὰ βιωματικὰ καὶ ἐμπειρικὰ στηριζόμενος στὴν ἐν Χριστῷ ζωὴ καὶ τὶς στέρεες πατερικὲς βάσεις.

Ὁ μακάριος Γέροντας θεωροῦσε τὴν ὑπακοὴ ὡς βάση τοῦ μοναχισμοῦ· δὲν μποροῦσε νὰ διανοηθεῖ μοναχισμὸ δίχως αὐτήν. Τόνιζε ὅτι ἡ ὑπακοὴ κυοφορεῖ τὴν καθαρότητα τοῦ νοῦ καὶ σὲ καθαρὸ νοῦ καρποφορεῖ ἡ ἄσκηση τῆς ἡσυχίας. Ἡ ἐν τῇ καρδίᾳ εὐκτικὴ διαμονὴ τοῦ νοῦ βεβαιώνεται μὲ τὴν παρουσία τῆς Χάριτος. Ἡ συνεχὴς αἰσθητὴ παρουσία τῆς Χάριτος στὴν καρδία τοῦ ἀνθρώπου ὁδηγεῖ στὸν φωτισμὸ τοῦ νοῦ καὶ ἰδιαίτερα στὴν διάνοιξη καὶ εἰσχώρηση τοῦ ἀνθρωπίνου πνεύματος στὰ τελούμενα ἐν τῇ Θείᾳ Λειτουργίᾳ. Μόνο μὲ τὶς προϋποθέσεις αὐτὲς στὶς εὐχαριστιακὲς ἐνσωματώσεις τὸ κτιστὸ θραύεται ὑπὸ τοῦ Ἀκτίστου. Ὁ Γέροντας βίωνε τὴν Θεία Λειτουργία τὴν ὁποία καὶ τελοῦσε ὡς πραγματικὸς μυσταγωγός.

Ἡ θεωρία τοῦ Θεοῦ, ἡ θεωρία τοῦ ἀκτίστου φωτὸς ὡς ὀντολογικὸ γεγονὸς καὶ ὄχι ὡς ψυχολογικὸ βίωμα, ἦταν συνέπεια αὐτῆς τῆς συγκροτημένης ἐμπειρικῆς βιοτῆς ὑποτακτικοῦ, ἡσυχαστικοῦ καὶ εὐχαριστιακοῦ χαρακτήρα. Ἔτσι ὁ Γέροντας κατέστη ὁ θεολόγος καὶ ὁ κήρυκας τοῦ ἀκτίστου φωτός. Αὐτὸ ὅμως δὲν τὸν ἀπομάκρυνε ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους ἀλλὰ ἀντίθετα τὸν ἔφερνε κοντὰ στὸν καθένα, τὸν καθιστοῦσε οἰκουμενικὸ καὶ παγκόσμιο. Ἔτσι εἶχε μία γνήσια ἀνθρώπινη καὶ ἀληθινὴ κοινωνικότητα. Ἡ ἀληθινὴ κοινωνικότητα ἀποτελεῖ τὸ περιεχόμενο τοῦ ἡσυχασμοῦ, τοῦ ἁγιασμοῦ. Ὁ Γέροντας ἦταν «ὁ ἀληθινὸς ποιμήν», ὁ ἀληθινὸς Πατέρας· κοντά του εὕρισκαν ἀνάπαυση πάρα πολλοὶ ἄνθρωποι. Τὸ ἐκπληκτικὸ μάλιστα εἶναι ὅτι ἄνθρωποι διαφορετικῆς κοινωνικῆς τάξεως καὶ ἐκκλησιαστικῶν ἀξιωμάτων, ποικίλων ἐνδιαφερόντων καὶ μὲ τόσο διαφορετικὸ χαρακτήρα αἰσθάνονταν τὸν Γέροντα ἀποκλειστικὰ δικό τους. Εἶχε τὴν ταπείνωση, τὴν ἀγάπη καὶ τὴν διάκριση, ὥστε νὰ μπορεῖ νὰ γίνεται ἕνα μὲ τὸν συνομιλητή του· πράγμα πολὺ σπάνιο στὴν ποιμαντικὴ πράξη.

Νομίζουμε ὅμως ὅτι ἡ εἰδοποιὸς διαφορὰ μεταξὺ τοῦ Γέροντος Σωφρονίου καὶ ἄλλων συγχρόνων μακαρίων Γερόντων, ὅπως τοῦ Γέροντος Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτη, τοῦ Γέροντος Ἰακώβου Τσαλίκη, τοῦ Γέροντος Παϊσίου, δὲν εἶναι τὸ βίωμά του, τὰ ποικίλα χαρίσματά του, τὰ θαύματά του –καὶ οἱ ἄλλοι τὰ εἶχαν αὐτά– ἀλλὰ ἡ θεολογία του. Πεπαιδευμένος κατὰ κόσμον, προικισμένος μὲ μία ἰδιαίτερη εὐφυία καὶ σοφία ἀλλὰ καὶ μὲ στερεωμένο τὸ πνεῦμα του στὴν ὕψιστη ἐμπειρία τοῦ Θεοῦ, γνώστης τῆς διδασκαλίας τῶν συγχρόνων του (Μπουλγκάκωφ, Μπερντιάγεφ) καὶ προγενεστέρων (Χωμιακώφ, Σολόβιεφ), ποὺ εἶχαν θέσει τὰ θεμέλια τῆς νεώτερης θρησκευτικῆς φιλοσοφίας καὶ ἀπὸ τὴν ὁποία ἐπηρεάστηκαν ὄχι μόνο οἱ Ρῶσοι μετανάστες στὴν Δύση ἀλλὰ καὶ πολλοὶ Ἕλληνες θεολόγοι, μπόρεσε νὰ ἀπαντήσει μὲ αὐθεντία στὰ ζητήματα ποὺ ἔθεσε ἡ σύγχρονη φιλοσοφικὴ καὶ θεολογικὴ διανόηση. Μακριὰ ἀπὸ κάθε στείρα προσωπολογία φιλοσοφικοθρησκευτικῆς διαστάσεως παρουσιάζει δυναμικὰ καὶ ὑπαρξιακὰ τὴν καθολικὴ φανέρωση τοῦ προσώπου. Ὁ Χριστὸς εἶναι τὸ ἀπόλυτο, τὸ πρωταρχικὸ πρόσωπο καὶ ὁ ἄνθρωπος ὡς εἰκόνα Του μπορεῖ νὰ γίνει ἀληθινὸ καὶ αἰώνιο πρόσωπο. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος ἀνακαλύψει καὶ ζήσει τὸ ὁμοούσιο τοῦ ἀνθρωπίνου γένους, τότε πραγματώνεται ἐνεργητικὰ αὐτὴ ἡ ὑποστατικὴ σχέση μεταξὺ ἀνθρώπου καὶ Θεοῦ.

Νομίζουμε ὅτι ἀποτελοῦσε χρέος μας ἡ πραγμάτωση τοῦ Διεθνοῦς Ἐπιστημονικοῦ Συνεδρίου γιὰ τὸν Γέροντα Σωφρόνιο, καὶ τώρα ἡ ἔκδοση τῶν Πρακτικῶν του, γιατὶ ὁ μακάριος Γέροντας εἶναι μία μεγάλη μορφὴ τῆς Ἐκκλησίας μας, ἀλλὰ καὶ γιατί, καθὼς καὶ ὁ ἴδιος ὁμολογοῦσε, ἦταν καὶ αὐτὸς Βατοπαιδινὸς μοναχός (εἶχε κάνει γιὰ ἕνα διάστημα στὴν βατοπαιδινὴ Σκήτη τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέου).

Εὐχαριστοῦμε θερμὰ τὸν Καθηγούμενο τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Τιμίου Προδρόμου Ἔσσεξ, Γέροντα Κύριλλο, καὶ τοὺς πατέρες τῆς Μονῆς γιὰ τὴν ἄμεση συνεργασία τους, τοὺς εἰσηγητὲς γιὰ τὴν συμμετοχή τους στὸ Συνέδριο καὶ τὸν πρόεδρο τῆς Ἐπιστημονικῆς Ἐπιτροπῆς ὁμότιμο καθηγητὴ τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Α.Π.Θ. κ. Γεώργιο Μαντζαρίδη γιὰ τὴν πολύτιμη συμβολή του στὴν ὀργάνωση τοῦ Συνεδρίου καὶ τὴν ἔκδοση τῶν Πρακτικῶν.

Ὁ Καθηγούμενος τῆς Ἱερᾶς

Μεγίστης Μονῆς Βατοπαιδίου

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ

Τὸ ἐνδιαφέρον γιὰ τὸ πρόσωπο καὶ τὴν διδασκαλία τοῦ Γέροντα Σωφρονίου στὸν ὀρθόδοξο ἀλλὰ καὶ στὸν εὐρύτερο χριστιανικὸ κόσμο ἦταν ζωηρὸ καὶ ἐκδηλώθηκε ἤδη πρὶν ἀπὸ τὴν κοίμησή του (1993). Ἐπιστημονικὰ ἄρθρα καὶ διατριβὲς ἄρχισαν νὰ συντάσσονται καὶ νὰ ἀναλύουν τὶς θεολογικὲς καὶ ἀνθρωπολογικὲς θέσεις του. Τὸ ἰδιαίτερο μάλιστα ἐνδιαφέρον τῶν ἐρευνητῶν προκάλεσε ἡ περὶ προσώπου διδασκαλία του, τὴν ὁποία συνόψισε σὲ ἰδιαίτερο κεφάλαιο τοῦ βιβλίου του Ὀψόμεθα τὸν Θεὸν καθώς ἐστι, καὶ παρουσίασε ἐπιγραμματικὰ μὲ τὴν ἔννοια τῆς «ὑποστατικῆς ἀρχῆς» ἢ τῆς «ἀρχῆς τοῦ προσώπου».

Μέσα στὴν σύγχυση τῶν ποικίλων περσοναλισμῶν τῆς νεωτερικῆς καὶ μετανεωτερικῆς Δύσεως, ἀλλὰ καὶ τῶν ἀσκητικῶν θεωριῶν καὶ ἀντιλήψεων τῶν ἀνατολικῶν θρησκειῶν ὁ Γέροντας Σωφρόνιος παρουσίασε μὲ ἐκπληκτικὴ πληρότητα καὶ σαφήνεια τὴν «ὑποστατικὴ ἀρχὴ» ποὺ ἀποτελεῖ τὴν πεμπτουσία τῆς θεολογίας καὶ τῆς ἀνθρωπολογίας τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας. Ἔτσι δὲν πρόβαλε μόνο τὸ βασικότερο γνώρισμα τῆς παραδόσεως τῆς Ὀρθοδοξίας, ἀλλὰ καὶ ὑποδήλωσε τὴν κύρια συντεταγμένη τῆς πορείας της μέσα στὴν ἱστορία καὶ τοῦ διαλόγου της μὲ τὶς διάφορες ὁμολογίες καὶ φιλοσοφικὲς δοξασίες, ὅπως καὶ μὲ ὁλόκληρο τὸν κόσμο.

Ὁ Γέροντας Σωφρόνιος δὲν στηρίζει τὴν θεολογία του σὲ ἀφηρημένες ἀρχὲς ἀλλὰ στὴν ζωντανὴ ἐμπειρία τοῦ Θεοῦ. Συνεχίζει πιστὰ τὴν παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας, τὴν ὁποία καὶ παρουσιάζει μὲ σύγχρονο τρόπο ποὺ ἀνταποκρίνεται θαυμάσια στὴν προβληματικὴ τῆς ἐποχῆς μας. Δὲν περιφρονεῖ τὴν ἀκαδημαϊκὴ θεολογία, τὴν ὁποία μάλιστα θεωρεῖ ἰδιαίτερα χρήσιμη γιὰ τὴν ἐξυπηρέστηση τῆς θεσμικῆς μορφῆς τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλὰ καὶ δὲν ἐπιχειρεῖ νὰ θεολογήσει ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὴν προσευχὴ καὶ τὴν μυστηριακὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας. Ὡς κατεξοχὴν καταστάσεις θεολογίας ἐπισημαίνει τὴν ὑποστατικὴ προσευχὴ καὶ τὴν Θεία Εὐχαριστία.

Κινούμενος πέρα ἀπὸ ζηλωτικὲς ἀκρότητες καὶ νεωτερικοὺς σχετικισμοὺς ὁ Γέροντας Σωφρόνιος προβάλλει ὡς κανόνας τῆς Ὀρθοδοξίας καὶ ὡς «σημεῖο» τῆς παρουσίας τοῦ Θεοῦ στὴν γενεά του. Γι’ αὐτὸ ἡ ἀναφορὰ στὴν θεολογία του καὶ ἡ ἀξιοποίησή της στὴν σύγχρονη ἐκκλησιαστικὴ ζωὴ καὶ διδασκαλία μπορεῖ νὰ καλύψει δύο διαφορετικὲς ἀλλὰ καὶ ταυτόχρονα ἐπιτακτικὲς ἀνάγκες· τὴν παραμονὴ στὴν παράδοση καὶ τὸν (ὑγιὴ) ἐκσυγχρονισμό. Ἡ παραμονὴ στὴν παράδοση εἶναι ἀπαραίτητη γιὰ τὴν διατήρηση τῆς ταυτότητας τῆς Ἐκκλησίας. Ἀλλὰ καὶ ὁ ἐκσυγχρονισμὸς εἶναι ἀναγκαῖος γιὰ τὴν μαρτυρία τῆς παρουσίας της στὸ παρόν.

Ἤδη ἡ θεολογία τοῦ Γέροντα Σωφρονίου ἔχει ἐπηρεάσει οὐσιαστικὰ τὴν σκέψη καὶ τὴν διδασκαλία πολλῶν ὀρθοδόξων θεολόγων, ἀλλὰ καὶ ἔχει ἀπασχολήσει θετικὰ τὴν δυτικὴ θεολογία. Μὲ τὴν σαφὴ ἀνάδειξη καὶ προβολὴ τοῦ οἰκουμενικοῦ πνεύματος τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας, ἀλλὰ καὶ μὲ τὴν διακριτικὴ ἀπόρριψη καὶ ἀνασκευὴ κάθε οἰκουμενιστικοῦ συγκρητισμοῦ συμβάλλει δημιουργικὰ στὸν εἰλικρινὴ διαχριστιανικὸ διάλογο. Τέλος μὲ τὸν τονισμὸ τῆς παγκοσμιότητας τοῦ χριστιανισμοῦ καὶ τὴν προβολὴ τῆς ἀγάπης πρὸς τοὺς ἐχθροὺς ὡς τῆς κεφαλαιώδους χριστιανικῆς ἀρετῆς παρουσιάζει τὴν ἀσφαλέστερη βάση γιὰ μία οὐσιαστικὴ παγκόσμια προσέγγιση καὶ συμφιλίωση.

Τὰ δεδομένα αὐτὰ καθιστοῦν, νομίζουμε, προφανὴ τὴν ἀνάγκη μιᾶς σοβαρῆς ἐπιστημονικῆς προσεγγίσεως τοῦ ἔργου καὶ τῆς διδασκαλίας τοῦ Γέροντος Σωφρονίου. Αὐτὴν ἄλλωστε τὴν ἀνάγκη ἦρθε νὰ καλύψει κατὰ τὸ δυνατὸ τὸ Συνέδριο ποὺ διοργάνωσε ἡ Ἱερὰ Μεγίστη Μονὴ Βατοπαιδίου σὲ συνεργασία μὲ τὸ Κέντρο Ἑλληνικοῦ καὶ Ὀρθοδόξου Πολιτισμοῦ. Αὐτὸ τέλος ἐπικροτεῖται μὲ τὴν εὐμενέστατη ἀποδοχὴ τοῦ Συνεδρίου ἀπὸ θεολογικοὺς καὶ ἐκκλησιαστικοὺς κύκλους καὶ μὲ τὴν ἐνθουσιώδη συμμετοχὴ τοῦ κοινοῦ στὶς ἐργασίες του.

Πιστεύουμε ὅτι οἱ εἰσηγήσεις ποὺ δημοσιεύονται στὰ Πρακτικὰ αὐτὰ θὰ συμβάλουν στὴν καλύτερη προσέγγιση καὶ τὴν περαιτέρω προβολὴ τοῦ προσώπου καὶ τοῦ ἔργου τοῦ μεγάλου αὐτοῦ θεολόγου τῆς ἐποχῆς μας. Πιστεύουμε ἀκόμα ὅτι καὶ τὰ ὑπόλοιπα ἔργα τοῦ Γέροντος Σωφρονίου, ποὺ παραμένουν ἀνέκδοτα ἢ ἔχουν ἐκδοθεῖ σὲ δυσπρόσιτες γιὰ τὸ εὐρύτερο κοινὸ δημοσιεύσεις, θὰ δημοσιευθοῦν σύντομα καὶ θὰ βοηθήσουν περισσότερο στὴν κοινοποίηση καὶ τὴν ἀξιοποίηση τῆς θεολογικῆς καὶ πνευματικῆς παρακαταθήκης του.

Ἐκ μέρους τῆς ἐπιστημονικῆς ἐπιτροπῆς τοῦ Συνεδρίου ἐκφράζουμε τὶς θερμὲς εὐχαριστίες πρὸς ὅλους τοὺς εἰσηγητές, οἱ ὁποῖοι μὲ τὴν παρουσία τους καὶ τὶς ἐμπεριστατωμένες εἰσηγήσεις τους συνέβαλαν ἀποφασιστικὰ στὴν ἐπιτυχὴ διεξαγωγὴ τοῦ Συνεδρίου, ἀλλὰ καὶ πρὸς τὴν Ἱερὰ Μεγίστη Μονὴ Βατοπαιδίου ποὺ εἶχε τὴν πρωτοβουλία καὶ ἀνέλαβε τὸ βάρος τῆς συγκλήσεως αὐτοῦ τοῦ Διορθοδόξου Συνεδρίου.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ι. ΜΑΝΤΖΑΡΙΔΗΣ

ΔΙΟΡΘΟΔΟΞΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ

ΑΘΗΝA (19-21 Ὀκτωβρίου 2007)

ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΣΩΦΡΟΝΙΟΣ

ΘΕΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΑΚΤΙΣΤΟΥ ΦΩΤΟΣ

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Ὁμότιμος Καθηγητὴς κ. Γεώργιος Γαλίτης,

Ὁμότιμος Καθηγητὴς κ. Γεώργιος Μαντζαρίδης,

Καθηγητὴς κ. Δημήτριος Τσελεγγίδης.

ΔΙΟΡΓΑΝΩΤΕΣ

ΙΕΡΑ ΜΕΓΙΣΤΗ ΜΟΝΗ ΒΑΤΟΠΑΙΔΙΟΥ

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 19 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2007

09:30 Προσφωνήσεις τοῦ Καθηγουμένου τῆς Ἱερᾶς Μεγίστης Μονῆς Βατοπαιδίου Ἀρχιμανδρίτου Ἐφραὶμ καὶ τοῦ Προέδρου τοῦ «Κέντρου Ἑλληνικοῦ καὶ Ὀρθοδόξου Πολιτισμοῦ» κ. Φοίβου Χριστοδουλίδη.

Χαιρετισμοί.

Κήρυξη ἐνάρξεως τῶν ἐργασιῶν τοῦ Συνεδρίου.

10:30 Ἐναρκτήρια εἰσήγηση τοῦ Ἀρχιμανδρίτου Ζαχαρία: «Εἰσαγωγὴ στὴ θεολογία τοῦ Γέροντος Σωφρονίου».

11:20 Διάλειμμα – Κέρασμα.

ΣΥΝΕΔΡΙΑ Α΄. Πρόεδρος: Ὁμότιμος Καθηγητὴς κ. Γεώργιος Μαντζαρίδης.

12:00 Γέρων Μωυσῆς Ἁγιορείτης: «Ὁ Γέροντας Σωφρόνιος ὡς ἁγιορείτης».

12:20 Ἱερομόναχος Νικόλαος Σαχάρωφ: «Ὁ μοναχικὸς βίος κατὰ τὸν Γέροντα Σωφρόνιο».

12:40 Ἐπίσκοπος πρώην Ἑρζεγοβίνης κ. Ἀθανάσιος: «Ὁ ἐν χάριτι μοναχὸς κατὰ τὸν Γέροντα Σωφρόνιο».

13:00 Συζήτηση.

13:20 Λήξη Συνεδρίας.

ΣΥΝΕΔΡΙΑ Β΄. Πρόεδρος: Καθηγητὴς κ. Ἀνέστης Κεσελόπουλος.

17:00 Ὁμότιμος Καθηγητὴς κ. Ἰωάννης Καραβιδόπουλος: «Ἡ ἀσκητικὴ μέθοδος τῆς ἑρμηνείας τῶν Γραφῶν».

17:20 Ὁμότιμος Καθηγητὴς κ. Γεώργιος Γαλίτης: «Ὁ παλαιὸς καὶ ὁ καινὸς Ἀδὰμ στὴ θεολογία τοῦ Γέροντος Σωφρονίου».

17:40 Ἐπίσκοπος Ἱλαρίων Alfeyev: «Ὁ Γέροντας Σωφρόνιος ὡς θεολόγος τοῦ Θείου Ὀνόματος».

18:00 Καθηγούμενος Ἱερᾶς Μεγίστης Μονῆς Βατοπαιδίου Ἀρχιμ. Ἐφραίμ: «Ἡ θεοεγκατάλειψη κατὰ τὸν Γέροντα Σωφρόνιο».

18:20 Διάλειμμα – Κέρασμα.

ΣΥΝΕΔΡΙΑ Γ΄. Πρόεδρος: Καθηγητὴς κ. Δημήτριος Τσελεγγίδης.

18:40 Ὁμότιμος Καθηγητὴς κ. Κωνσταντῖνος Σκουτέρης: «Ἡ Τριαδολογία τοῦ Γέροντος Σωφρονίου».

19:00 Πρωτοπρεσβύτερος Andrew Louth: «Παράδοση καὶ ἀνανέωση στὴ θεολογία τοῦ Γέροντος Σωφρονίου».

19:20 Δρ. Θεολογίας Νίκος Κόϊος: «Δόγμα καὶ ἦθος στὰ ἔργα τοῦ Γέροντος Σωφρονίου».

19:40 Μητροπολίτης Κενύας κ. Μακάριος: «Χρόνος καὶ αἰωνιότητα κατὰ τὴ διδασκαλία τοῦ Γέροντος Σωφρονίου».

20:00 Συζήτηση Συνεδριῶν Β΄ καὶ Γ΄.

20:30 Λήξη Συνεδρίας.

ΣΑΒΒΑΤΟ 20 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2007

07:00 Ὄρθρος – Θεία Λειτουργία.

ΣΥΝΕΔΡΙΑ Δ΄. Πρόεδρος: Ὁμότιμος Καθηγητὴς κ. Γεώργιος Γαλίτης.

09:30 Καθηγητὴς κ. Ἀνέστης Κεσελόπουλος: «Ὁ πνευματικὸς ἀγώνας κατὰ τὸν Γέροντα Σωφρόνιο».

09:50 Ὁμότιμος Καθηγητὴς κ. Γεώργιος Μαντζαρίδης: «Ἡ μετοχὴ στὴν ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ ὡς ὅρος πραγματώσεως τῆς ὑποστατικῆς ἀρχῆς στὸν ἄνθρωπο».

10:10 Μητροπολίτης Περγάμου κ. Ἰωάννης Ζηζιούλας: «Ἡ περὶ προσώπου ἀντίληψη τοῦ Γέροντος Σωφρονίου σὲ σχέση μὲ τὰ σύγχρονα θεολογικὰ ρεύματα».

10:20 Μητροπολίτης Ναυπάκτου κ. Ἱερόθεος Βλάχος: «Τό πρόσωπο ὡς ἀλήθεια στὴ διδασκαλία τοῦ Γέροντος Σωφρονίου».

10:50 Διάλειμμα – Κέρασμα.

ΣΥΝΕΔΡΙΑ Ε΄. Πρόεδρος: Μητροπολίτης Μεσογαίας καὶ Λαυρεωτικῆς κ. Νικόλαος.

11:10 Ἀρχιμανδρίτης Ζαχαρίας: «Τὸ ἄκτιστο φῶς στὴ ζωὴ καὶ τὴ διδασκαλία τοῦ Γέροντος Σωφρονίου».

11:40 Μητροπολίτης Λεμεσοῦ κ. Ἀθανάσιος: «Ἡ ἱερωσύνη κατὰ τὸν Γέροντα Σωφρόνιο».

12:00 Καθηγούμενος Ἱερᾶς Μονῆς Σίμωνος Πέτρας Ἀρχιμ. Ἐλισαῖος: «Ἡ πνευματικὴ πατρότητα κατὰ τὸν Γέροντα Σωφρόνιο».

12:20 Γέρων Νικόδημος Ἁγιοπαυλίτης: «Ὁ Γέροντας Σωφρόνιος ὡς πνευματικὸς στήν Ἱερὰ Μονὴ Ἁγίου Παύλου».

12:40 Συζήτηση Συνεδριῶν Δ΄ καὶ Ε΄.

13:10 Λήξη Συνεδρίας.

16:30 Ἑσπερινός.

ΣΥΝΕΔΡΙΑ Ϛ΄. Πρόεδρος: Πρωτοπρεσβύτερος Βασίλειος Καλλιακμάνης.

17:45 Πρωτοπρεσβύτερος George Zavershinsky: «Θεολογικὸς ὑπαρξισμὸς στὸν Γέροντα Σωφρόνιο».

18:05 Ἀναπληρωτὴς Καθηγητὴς κ. Χρυσόστομος Σταμούλης: «Ἐπίψαυσις αἰωνιότητος. Ἡ γοητεία τῆς ζωγραφικῆς καὶ ἡ ἀτελεύτητος δημιουργία τῆς προσευχῆς».

18:25 Μοναχὸς Βαρθολομαῖος: «Ἡ συμβολὴ τοῦ Γέροντος Σωφρονίου στὴν εἰκονογραφία».

18:45 Διάλειμμα – Κέρασμα.

ΣΥΝΕΔΡΙΑ Ζ΄. Πρόεδρος: Ὁμότιμος Καθηγητὴς κ. Ἰωάννης Καραβιδόπουλος.

19:10 Ἱερομόναχος Σωφρόνιος Μιχαηλίδης: «Ἡ ἀσκητικὴ ἀνθρωπολογία κατὰ τὸν Γέροντα Σωφρόνιο».

19:30 Καθηγητὴς κ. Δημήτριος Τσελεγγίδης: «Ἡ συνεργία τῆς θείας καὶ τῆς ἀνθρώπινης θελήσεως».

19:50 Καθηγητὴς κ. Jean-Claude Larchet: «Ἡ θέση τῆς ὀδύνης στὴν πνευματικὴ ζωὴ κατὰ τὴν ἐμπειρία καὶ τὴ διδασκαλία τοῦ Γέροντος Σωφρονίου».

20:10 Συζήτηση Συνεδριῶν Ϛ΄ καὶ Ζ΄.

20:30 Λήξη Συνεδρίας.

ΚΥΡΙΑΚΗ 21 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2007

07:00 Ὄρθρος – Ἀρχιερατικὴ Θεία Λειτουργία.

ΣΥΝΕΔΡΙΑ Η΄. Πρόεδρος: Ἀρχιμανδρίτης Ζαχαρίας (Ζάχαρου).

11:30 Πρωτοπρεσβύτερος Βασίλειος Καλλιακμάνης: «Ἡ θεολογία τοῦ Γέροντος Σωφρονίου στὸ ἔργο τῆς παιδαγωγικῆς».

11:50 Ἀρχιμανδρίτης Νικόδημος Σκρέττας: «Ἡ διδασκαλία τοῦ Γέροντος Σωφρονίου γιὰ τὴν προσευχὴ τοῦ Ἰησοῦ».

12:10 Ἱερομόναχος Νικόλαος Σαχάρωφ: «Ἡ Ὑποστατικὴ Ἐσχατολογία. Ἡ προσευχὴ γιὰ τὸν κόσμο καὶ ἡ ἐσχατολογικὴ προοπτικὴ στὸν Γέροντα Σωφρόνιο».

12:30 Πρωτοπρεσβύτερος Δημήτριος Τζέρπος: «Οἱ λειτουργικὲς εὐχὲς τοῦ Γέροντος Σωφρονίου».

12:50 Συζήτηση.

13:20 Λήξη Συνεδρίας.

ΣΥΝΕΔΡΙΑ Θ΄. Πρόεδρος: Μητροπολίτης Ναυπάκτου κ. Ἱερόθεος.

17:00 M. Jean-Claude Polet: «Ἡ ὑπέρβαση τῆς ἐθνικῆς συνειδήσεως κατὰ τὸν Γέροντα Σωφρόνιο».

17:20 Ἱερομόναχος Νικόλαος Σαχάρωφ: «Ὁ Γέροντας ὡς συγγραφέας τῶν γραμμάτων».

17:40 Ἀρχιμανδρίτης Ἀλύπιος, Λαύρας Ἁγίου Σεργίου: «Ἡ ἐπίδραση τοῦ Γέροντος Σωφρονίου στὴ Ρωσία».

18:00 Διάλειμμα – Κέρασμα.

ΣΥΝΕΔΡΙΑ Ι΄. Πρόεδρος: Μητροπολίτης Περγάμου κ. Ἰωάννης.

18:20 Μητροπολίτης Μεσογαίας κ.κ. Νικόλαος: «Ὑπακοὴ καὶ ἐλευθερία κατὰ τὸν Γέροντα Σωφρόνιο».

18:40 Πρωτοπρεσβύτερος Νικόλαος Λουδοβῖκος: «Ἡ ἔκσταση ὡς κάθοδος: Τὸ παλαμικὸ ὑπόβαθρο τῆς θεολογίας τοῦ Γέροντος Σωφρονίου».

19:00 Ἱερομόναχος Ραφαὴλ Νόϊκα: «Ὁ προφητικὸς λόγος καὶ ἡ χαρισματικὴ ἐμπειρία κατὰ τὸν Γέροντα Σωφρόνιο».

19:30 Συζήτηση Συνεδριῶν Θ΄ καὶ Ι΄.

20:00 Λήξη τῶν ἐργασιῶν τοῦ Συνεδρίου ἀπὸ τὸν Καθηγούμενο τῆς Ἱερᾶς Μεγίστης Μονῆς Βατοπαιδίου Ἀρχιμ. Ἐφραίμ.

ΠΡΟΣΦΩΝΗΣΕΙΣ

ΠΡΟΣΦΩΝΗΣΗ ΤΟΥ ΚΑΘΗΓΟΥΜΕΝΟΥ

ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΕΓΙΣΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΒΑΤΟΠΑΙΔΙΟΥ

ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ ΕΦΡΑΙΜ

Σεβασμιώτατοι ἀρχιερεῖς,

ἐλλογιμώτατοι κύριοι εἰσηγητές, ἀγαπητοὶ σύνεδροι.

Μὲ ἰδιαίτερη χαρὰ σᾶς καλωσορίζουμε στὴν ἔναρξη τῶν ἐργασιῶν τοῦ Διορθοδόξου Ἐπιστημονικοῦ Συνεδρίου «Γέροντας Σωφρόνιος – Ὁ θεολόγος τοῦ ἀκτίστου φωτός», ποὺ διοργανώνεται πρὸς τιμὴ τοῦ μεγάλου θεολόγου καὶ Πατέρα τῆς Ἐκκλησίας γιὰ τὸν 20ο αἰώνα, μακαρίου Γέροντος Σωφρονίου.

Ἐκτὸς ἀπὸ τὴν μεγάλη ἐκτίμηση καὶ ἀφοσίωση ποὺ διατρέφουμε πρὸς τὸ πρόσωπο τοῦ Γέροντος, θεωροῦμε, κατὰ κάποιο τρόπο, καὶ χρέος μας τὴν διεξαγωγὴ αὐτοῦ τοῦ Συνεδρίου γιὰ τὸν λόγο ὅτι ἡ Μονή μας εἶχε ἄμεση σχέση μὲ τὸν Γέροντα. Ὁ Γέροντας Σωφρόνιος ὡς ἐγγεγραμμένος στὴν βατοπαιδινὴ Σκήτη τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέα στὶς Καρυές, ἀνεχώρησε ἀπὸ τὸ Ἅγιον Ὄρος γιὰ τὴν Γαλλία γιὰ λόγους ὑγείας. Εἶχε παραμείνει στὴν Σκήτη γιὰ περισσότερο ἀπὸ ἕνα χρόνο.

Ἡ ἄδεια ἐξόδου τοῦ Γέροντος, τὴν ὁποία ἐξέδωσε ἡ κυρίαρχος Μονὴ Βατοπαιδίου καὶ ὑπέγραφαν οἱ ἐπίτροποι τῆς Μονῆς καὶ ὁ βατοπαιδινὸς τότε ἅγιος Πρῶτος, Γέρων Θεοδόσιος, ἔχει ἡμερομηνία 10 Μαρτίου 1947. Δηλαδὴ ἀκριβῶς πρὶν 60 χρόνια.

Ὁ Γέροντας Σωφρόνιος δὲν εἶχε μία συνηθισμένη ζωή. Ἀπὸ τὰ πρῶτα κιόλας ἔτη τῆς ζωῆς του, ὡς νήπιο, εἶχε τὴν ἐμπειρία τοῦ ἀκτίστου φωτός. Ἀργότερα, στὴ νεανική του ἡλικία, ἔγινε καλλιτέχνης, ἐπιδόθηκε στὴν ζωγραφικὴ τέχνη. Ὡς ζωγράφος ἀπέκτησε μία μοναδικὴ εὐαισθησία στὶς σχέσεις του μὲ τὸν ἄνθρωπο, τὴν φύση καὶ τὸν Θεό, ἡ ὁποία ἀργότερα θὰ μεταμορφωθεῖ σὲ ἕνα ἰσχυρὸ πνευματικὸ καρδιακὸ βίωμα ποὺ θὰ ἐκτείνεται ἀπὸ τὸν ᾅδη ὣς τὸν Οὐρανό. Ἀναζήτησε τὸ ὑπερπροσωπικὸ Ἀπόλυτο μέσω τῶν ἀνατολικῶν θρησκειῶν. Τὸ πνεῦμα του ὅμως δὲν εὕρισκε ἀνάπαυση μέχρις ὅτου τοῦ ἀποκαλύφθηκε ὁ ἀληθινός, ὁ ζῶν Θεός, «ὁ Ὤν». Ἀπὸ ἐκείνη τὴν στιγμὴ καὶ ἔπειτα ἀρχίζει νὰ ζεῖ μὲ τὸ πνεῦμα τῆς μετανοίας. Τοῦ ἐδόθη τὸ χάρισμα τῆς μετανοίας ὅσο σὲ ἐλαχίστους ἄλλους ἀνθρώπους μέσα στὴν ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας. Καὶ πόσο ἀνάγκη ἔχει σήμερα ἡ ἀνθρωπότητα ἀπὸ αὐτὸ τὸ πνεῦμα τῆς μετανοίας!

Ἡ πύρινη προσευχὴ τῆς μετανοίας δὲν τὸν ἄφησε στὰ ὑπόλοιπα ἔτη τῆς ζωῆς του. Ἦταν ὅλος, «ψυχῇ τε καὶ σώματι» μέσα στὸ ἄυλο πῦρ τῆς μετανοίας. Αἰσθανόταν ὅλο τὸν ἑαυτό του ὡς ἕνα κάρβουνο ποὺ καταφλέγεται ἀπὸ ὅλες τὶς ὄψεις, ὅπως ἀναφέρει ὁ ἴδιος στὴν πνευματική του αὐτοβιογραφία. Καὶ πολλὲς φορὲς αὐτὸ τὸ πῦρ μεταμορφωνόταν στὸ ἄκτιστο φῶς τῆς θείας ὑπάρξεως. Ἡ ἐμπειρία του αὐτὴ τὸν ἔκανε θεολόγο καὶ κήρυκα τοῦ ἀκτίστου φωτός. Ὁ Γέροντας εἶναι ἀπὸ τοὺς λίγους Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, ποὺ μᾶς ἔχει διασώσει μία αὐθεντικὴ καὶ ἰδιαίτερη διδασκαλία γιὰ τὴν θέα τοῦ ἀκτίστου φωτὸς ὅτι αὐτὴ συμβαίνει «ἐν παραφορᾷ μετανοίας».

Ἔγινε μοναχὸς καὶ ἔζησε γιὰ 22 χρόνια στὸ Ἅγιον Ὄρος, ἀρχικὰ σὰν κοινοβιάτης καὶ κατόπιν ὡς ἐρημίτης καὶ πνευματικὸς πολλῶν Μονῶν, Σκητῶν καὶ Κελλίων τοῦ Ἁγίου Ὄρους. Μαθήτευσε στὸ Ἅγιον Ὄρος καὶ εἰδικὰ «παρὰ τοὺς πόδας» τοῦ ἁγίου Σιλουανοῦ τοῦ Ἀθωνίτου, τοῦ ὁποίου ἔγραψε τὸν βίο καὶ μᾶς διέσωσε τὶς γραφές του. Θεωροῦσε ὅτι ἡ μεγαλύτερη εὐλογία τοῦ Θεοῦ πρὸς αὐτὸν ἦταν ἡ συνάντηση καὶ ἡ γνωριμία του μὲ τὸν ἅγιο Σιλουανό. Μὲ αὐτὸν συνδέθηκε καὶ ἐξαρτήθηκε πνευματικά. Ἔλεγε ὁ ἴδιος πὼς ὅ,τι καλὸ τοῦ ἔδωσε ὁ Θεὸς τὸ ἔλαβε μέσω τοῦ ἁγίου Σιλουανοῦ. Ἀπέκτησε γνήσια ἁγιορειτικὴ συνείδηση καὶ φρόνημα, ἐμπλουτίσθηκε μὲ θεῖες ἐμπειρίες, ἁγιάσθηκε μέσα στὸ Ἅγιον Ὄρος καὶ κατέστη ἱκανὸς «καὶ ἑτέρους διδάξαι» (Β΄ Τιμ. 2,2). Γι’ αὐτὸ ὅταν ἡ θεία Πρόνοια τὸν ἐπέλεξε γιὰ κτίτορα, ἱδρυτὴ καὶ ἡγούμενο τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Τιμίου Προδρόμου στὸ Ἔσσεξ τῆς Ἀγγλίας, ἦταν ἱκανὸς ὥστε ἀπὸ τὸν πνευματικό του πλοῦτο νὰ τρέφει πνευματικῶς χιλιάδες ψυχὲς ποὺ προσέτρεχαν ἐκεῖ. Προσείλκυε ὄχι μόνο ὀρθοδόξους πιστοὺς ἀλλὰ καὶ μὴ ὀρθοδόξους, οἱ ὁποῖοι προβληματίζονταν ἀπὸ τὴν παρουσία, τὸ βίωμα καὶ τοὺς λόγους του καὶ πολλοὶ ἀπὸ αὐτοὺς ἀσπάζονταν τὴν Ὀρθοδοξία.

Τὰ βιβλία του ποὺ ἔχουν ἐκδοθεῖ σὲ πολλὲς ξένες γλῶσσες, ἐμφοροῦνται ἀπὸ τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο. Ἡ θεολογία του εἶναι ἐμπειρική, ἡ διδασκαλία του αὐθεντικὴ καὶ σοφή, ὁ λόγος του διεισδυτικός, «ἐνεργὴς καὶ τομώτερος ὑπὲρ πᾶσαν μάχαιραν δίστομον» (Ἑβρ. 4,12), γι’ αὐτὸ καὶ τὰ κείμενά του πληροφοροῦν καὶ μεταμορφώνουν τὶς καρδιὲς τῶν ἀναγνωστῶν.

Ὁ Γέροντας Σωφρόνιος ἔχει σφραγίσει μὲ τὴν παρουσία του τὴν πνευματικὴ ζωὴ καὶ τὴν θεολογία τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας στὴν ἐποχή μας. Συνέδεσε ἀδιάρρηκτα τὴν ἐσωτερικὴ πνευματικὴ ζωὴ μὲ τὸ δόγμα. Ἡ πνευματικὴ ζωή, κατὰ τὸν Γέροντα, εἶναι βιωματικὴ ἐμπειρία τοῦ Θεοῦ μὲ τὶς συνεχεῖς ἐναλλαγὲς ἐπισκέψεως τῆς θείας Χάριτος καὶ Θεοεγκαταλείψεως. Ἡ πνευματικὴ γνώση ποὺ ἀποκτᾶ ὁ πιστὸς ποὺ ἀγωνίζεται καὶ ζεῖ ἐν Χάριτι, διαγράφει τὴν δογματικὴ συνείδηση. Ὁ χριστιανὸς ὀφείλει νὰ προσεύχεται γιὰ ὅλο τὸν Ἀδάμ, γιὰ ὅλη τὴν ἀνθρωπότητα ὅπως καὶ γιὰ τὸν ἴδιο τὸν ἑαυτό του. Καὶ στὴν προσευχὴ αὐτὴ ὁ ἄνθρωπος ἀνακαλύπτει τὴν ὑποστατική του ἀρχή.

Νομίζουμε ὅμως ὅτι μὲ τὶς ἐργασίες τοῦ Συνεδρίου αὐτοῦ θὰ φανοῦν ἀναλυτικὰ καὶ μεθοδικὰ τόσο τὸ μέγεθος τοῦ προσώπου ὅσο καὶ ἡ ἀξία τοῦ ἔργου τοῦ μακαρίου Γέροντος.

Εὐχαριστοῦμε ἰδιαίτερα τὸν Πρόεδρο τοῦ «Κέντρου Ἑλληνικοῦ καὶ Ὀρθοδόξου Πολιτισμοῦ» κ. Φοῖβο Χριστοδουλίδη γιὰ τὴν ἄρτια συνεργασία στὴν διοργάνωση τοῦ Συνεδρίου, καὶ ὅλους τοὺς εἰσηγητάς, οἱ ὁποῖοι ἀνταποκρίθησαν στὴν πρόσκλησή μας νὰ λάβουν μέρος στὸ Συνέδριο. Χωρὶς τὴν πρόθυμη συμμετοχή τους δὲν θὰ ἦταν ἐφικτὴ ἡ πραγματοποίηση αὐτοῦ τοῦ Συνεδρίου. Ἰδιαίτερες εὐχαριστίες ὀφείλουμε στὰ μέλη τῆς Ἐπιστημονικῆς Ἐπιτροπῆς, τοὺς καθηγητὲς κ. Γεώργιο Γαλίτη, κ. Γεώργιο Μαντζαρίδη καὶ κ. Δημήτριο Τσελεγγίδη. Ἐκφράζουμε τὶς εὐχαριστίες μας στοὺς χορηγοὺς τοῦ Συνεδρίου, τὸν Πρόεδρο καὶ Διευθύνοντα Σύμβουλο κ. Γεώργιο Σαχπατζίδη τοῦ ὁμίλου ἑταιρειῶν GDS, τὸν Πρόεδρο καὶ Διευθύνοντα Σύμβουλο κ. Ἀθανάσιο Πάπιστα τοῦ ὁμίλου ἑταιρειῶν ΠΑΠΙΣΤΑΣ, καὶ τὸν Διευθύνοντα Σύμβουλο κ. Μιχαὴλ Χατζηπαύλου τῆς ἑταιρείας ΝΤΗΛΟΪΤ, ποὺ δίχως τὴν οἰκονομικὴ ἀρωγή τους θὰ ἦταν ἀνέφικτη ἡ πραγματοποίηση τοῦ παρόντος Συνέδριου. Ἐπίσης εὐχαριστοῦμε τοὺς χορηγοὺς ἐπικοινωνίας ΓΕΝΙΚΗ ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΗ καὶ τὸν ραδιοφωνικὸ σταθμὸ ΠΕΙΡΑΪΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ γιὰ τὴν ἀπευθείας δορυφορικὴ ἀναμετάδοση τοῦ Συνεδρίου.

Θὰ ἦταν παράλειψη νὰ μὴν εὐχαριστήσουμε τὸν ἐξοχώτατο Ὑπουργὸ Ἐθνικῆς Ἀμύνης κ. Εὐάγγελο Μεϊμαράκη καὶ τὸ Δ.Σ. τοῦ Πολεμικοῦ Μουσείου γιὰ τὴν παραχώρηση τοῦ συνεδριακοῦ χώρου καὶ τὴν ἄψογη συνεργασία.

Εὐχόμεθα ἀπὸ καρδίας οἱ ἐργασίες τοῦ Συνεδρίου νὰ γίνουν πρὸς ἐμβάθυνση τῆς διδασκαλίας τοῦ μακαρίου Γέροντος Σωφρονίου, πρὸς ἀγάπη καὶ δόξα Θεοῦ καὶ πρὸς πνευματικὴ ὠφέλεια καὶ ἀναβάθμιση ὅλων μας.

ΠΡΟΣΦΩΝΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΟΥ

«ΚΕΝΤΡΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ»

κ. ΦΟΙΒΟΥ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΙΔΗ

Σεβασμιώτατοι ἀρχιερεῖς,

ἐλλογιμώτατοι κύριοι εἰσηγητές, ἀγαπητοὶ σύνεδροι.

Τὸ «Κέντρο Ἑλληνικοῦ καὶ Ὀρθοδόξου Πολιτισμοῦ» ἔχει τὴν τιμὴ καὶ τὴν χαρὰ νὰ σᾶς καλωσορίζει στὸ Διορθόδοξο Ἐπιστημονικὸ Συνέδριο «Γέροντας Σωφρόνιος – Ὁ θεολόγος τοῦ ἀκτίστου φωτός», τὸ ὁποῖο συνδιοργανώνεται μὲ τὴν Ἱερὰ Μεγίστη Μονὴ Βατοπαιδίου τοῦ Ἁγίου Ὄρους.

Θεωροῦμε τὸν Γέροντα Σωφρόνιο πολὺ οἰκεῖο μας, γιατὶ ἡ «ΠΕΜΠΤΟΥΣΙΑ», τὸ περιοδικὸ ποὺ ἐκδίδει τὸ Κέντρο μας, ἐπιδιώκει νὰ ἀσχολεῖται καὶ νὰ προβάλλει τὸ πρόσωπο τοῦ Γέροντα. Στὸ τελευταῖο τεῦχος ἔχει ὡς ἐξώφυλλο τὸν Γέροντα καὶ δημοσιεύει μία ἐκτενὴ συνέντευξη τοῦ Γέροντα γιὰ τὸν ἅγιο Σιλουανὸ τὸν Ἀθωνίτη, πολὺ ἀντιπροσωπευτικὴ γιὰ τὴν διδασκαλία τοῦ ἁγίου Σιλουανοῦ. Ἐνῶ σὲ τρία ἄλλα παλαιότερα τεύχη ἔχουν φιλοξενηθεῖ σπουδαῖα ἄρθρα γιὰ τὸν Γέροντα Σωφρόνιο.

Ὁ Γέροντας Σωφρόνιος ἔχει καθορίσει μὲ τὸ πρόσωπο καὶ τὸ ἔργο του τὴν πνευματικὴ ζωὴ τῆς ἐποχῆς μας. Ἦταν ὁ αὐθεντικὸς Ἁγιορείτης μοναχός, ὁ ἐμπειρικός, ὁ οἰκουμενικὸς θεολόγος ποὺ ὑπερέβη μὲ τὸ βίωμά του καὶ τὴν διδασκαλία του τὴν μικροπρέπεια, τὴν μιζέρια τοῦ ἠθικισμοῦ, τῆς νοησιαρχίας καὶ τοῦ ἐθνικισμοῦ.

Ἡ ζωή του προβάλλει ὡς πρότυπο χριστιανοῦ γιὰ τὸν σύγχρονο ἄνθρωπο. Σὲ κάποια ὁμιλία του πρὸς ἐπισκέπτες τῆς Μονῆς του στὸ Ἔσσεξ, τόνιζε ὅτι τὸ νὰ εἶναι σήμερα κάποιος χριστιανὸς εἶναι δύσκολο καὶ πολὺ βαθὺ πράγμα. Καὶ πράγματι ἔτσι εἶναι. Γιατὶ σήμερα δὲν εἶναι ὅπως στὴν ἐποχὴ τοῦ Βυζαντίου, ποὺ ὅλοι οἱ πολίτες εἶχαν τὴν συνείδηση τοῦ πιστοῦ χριστιανοῦ. Σήμερα συναντοῦμε πολὺ λίγους ποὺ ξεχωρίζουν γιὰ τὴν βαθιὰ χριστιανικὴ συνείδησή τους ὡς περιεχόμενο τοῦ εἶναι τους. Ἐπειδὴ σήμερα λείπουν τὰ πρότυπα καὶ οἱ προκλήσεις τῆς ἁμαρτίας εἶναι ἔντονες, οἱ βιοτικὲς μέριμνες αὐξάνονται, κυριαρχοῦν καὶ ὑπερισχύουν στὴν ζωή μας. Ὅλα τὰ σημαντικὰ πράγματα τὰ ζοῦμε συνήθως ἐπιπόλαια. Θέλουμε νὰ ἔχουμε γνώμη ἐπὶ παντὸς ἐπιστητοῦ, ἀλλὰ νὰ μὴν ἀγωνιζόμαστε, νὰ μὴν θυσιαζόμαστε γιὰ κάτι ἀνώτερο, γιατὶ οὐσιαστικὰ δὲν πιστεύουμε ἀληθινὰ σὲ αὐτό.

Ἕνα πρότυπο ἀληθινοῦ χριστιανοῦ ἦταν ὁ Γέροντας, πρότυπο ὑψηλό, αὐθεντικό, γεμάτο ἀνθρωπιά, ἀρχοντιὰ καὶ εὐγένεια, συνάμα ὅμως καὶ πρότυπο θεϊκό.

Ἐλπίζουμε ὅτι μὲ τὶς ἐργασίες αὐτοῦ τοῦ μεγάλου Διορθοδόξου Ἐπιστημονικοῦ Συνεδρίου θὰ ὀσφρανθοῦμε τὴν πνευματικὴ εὐωδία ἀπὸ τὴν διδασκαλία τοῦ Γέροντα Σωφρονίου, θὰ αἰσθανθοῦμε τὴν πνευματικὴ παρουσία του καὶ ἐδῶ σὲ αὐτὸν τὸν τόπο, τὸ «κλεινὸν καί (δεινόν) ἄστυ».

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΤΗΣ Α.Θ.Π.

ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ

Κ.Κ. ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΥ

Ὁσιώτατοι ὅ τε Ἡγούμενος Ἀρχιμανδρίτης κύριος Ἐφραὶμ καὶ οἱ λοιποὶ Πατέρες τῆς ἐν Ἁγίῳ Ὄρει Ἱερᾶς Βασιλικῆς, Πατριαρχικῆς καὶ Σταυροπηγιακῆς Μονῆς τοῦ Βατοπαιδίου, τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητὰ τῆς ἡμῶν Μετριότητος, χάρις εἴη τῇ ὑμῶν Ὁσιότητι καὶ εἰρήνη παρὰ Θεοῦ.

Μετὰ πολλῆς χαρᾶς ἡ ἡμετέρα Μετριότης ἐπληροφορήθημεν τὴν ὑπὸ τῆς περιπύστου καθ’ ὑμᾶς Ἱερᾶς Μονῆς σύγκλησιν Διεθνοῦς Ἐπιστημονικοῦ Συνεδρίου μὲ θέμα τὴν διδασκαλίαν καὶ τὸ ἔργον τοῦ μακαρίου Γέροντος Σωφρονίου, διατελέσαντος ἐπί τι διάστημα ἐξαρτηματικοῦ ἀδελφοῦ αὐτῆς.

Ὁ Γέρων Σωφρόνιος πολλὰ καὶ σπουδαῖα προσήνεγκε τῇ καθόλου Ὀρθοδοξίᾳ διὰ τῶν γλυκυτάτων ρημάτων αὐτοῦ. Πλήρης ὢν τῆς ἀγάπης, γέγονε καὶ τῆς Θεολογίας. Ἀληθῶς, ἐν τοῖς ἐσχάτοις ἡμῶν καιροῖς ὁ πανάγαθος Θεὸς ἀνέδειξε τὸν Γέροντα Σωφρόνιον εἰς μέγαν φωστῆρα ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ, διδάσκοντα ἡμῖν ἐναργῶς καὶ ἀσφαλῶς τὰς ὁδοὺς τῆς θεογνωσίας. Κεκοσμημένος διὰ τε τῆς κοσμικῆς καί τῆς θείας σοφίας ἐκαλλιέργησε δαψιλῶς τὸ χάρισμα τῆς Θεολογίας, συγκεράσας τοῦτο μετὰ τῆς ὑψηλῆς καὶ ὑπὲρ φύσιν ἀσκητικῆς βιοτῆς, τῆς φλογερᾶς μετανοίας καὶ τοῦ λειτουργικοῦ βιώματος. Κατέστησεν οὕτω τὴν ἑαυτοῦ ψυχὴν συνδρομὴν καὶ συνοικίαν παντὸς ἀγαθοῦ, πάντας μετὰ θαύματος χειρουμένην καὶ πάντων πρὸς ἑαυτὴν τὰς ψυχὰς ἐπιστρέφουσαν (Ἁγίου Φιλοθέου Κοκκίνου, Λόγος εἰς Ἅγιον Γρηγόριον Παλαμᾶν, παρ. 20).

Τὸ θεολογικὸν αὐτοῦ ἔργον δύναται νὰ παραβληθῇ πρὸς τὸ τοιοῦτον μεγάλων Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας, ὡς τοῦ Ἁγίου Συμεὼν τοῦ Νέου Θεολόγου καὶ τοῦ κλείσαντος τὴν καθ’ ὑμᾶς Ἱερὰν Μετάνοιαν Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, Ἀρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης, δυνάμενον νὰ μεταδώσῃ ὑμῖν τὴν γνῶσιν τοῦ Φωτὸς ἐν ᾧ οὐκ ἐστι σκοτία οὐδεμία (Α΄ Ἰωάν. 1,5), τοῦ ἀχρόνου καὶ ἀπροσίτου ἐκείνου Φωτός, τὸ ὁποῖον ἔλαμψεν ἐν Θαβωρίῳ καὶ καταυγάζει ἀεὶ τὰς καρδίας τῶν αἰτουμένων αὐτὸ ἐν συντριβῇ καὶ πόθῳ μεγάλῳ.

Ὁ ἀοίδιμος Γέρων, καίτοι ὑπέστη πολλὰς στερήσεις, θλίψεις, εἰσέτι καὶ διωγμοὺς ἐν τῇ ζωῇ αὐτοῦ καὶ ἐφάνη συχνάκις ἀνυπεράσπιστος ἐνώπιον τοῦ Ἄρχοντος τοῦ κόσμου τούτου, ἀλλ’ ὅμως εἶναι ἀληθῶς μέγας κατὰ τὸ ἐνοικοῦν ἐν αὐτῷ Πνεῦμα. Ἡ Βασιλεία, εἰς τὴν ὁποίαν ἀνήκει κατὰ τὴν ἄνωθεν δωρεὰν δὲν εἶναι ἐκ τοῦ κόσμου τούτου (Ὀψόμεθα τὸν Θεὸν καθώς ἐστι, σελ. 70-71).

Πεποιθότες, λοιπόν, ὅτι τὸ ὀργανούμενον Συνέδριον θὰ ἀποτελέσῃ σταθμὸν διὰ τὴν ἀνάδειξιν τῆς ὑπερπολυτίμου πνευματικῆς κληρονομίας, τήν ὁποίαν κατέλιπεν ἡμῖν ὁ ἀλήστου μνήμης θεόφρων Γέρων Σωφρόνιος, συγχαίρομεν ὑμᾶς, διότι ὡς φιλοπάτορα τέκνα τιμᾶτε τὴν ἱερὰν αὐτοῦ μορφήν, καθὼς καὶ τὰ κοπιάσαντα μέλη τῆς Ἐπιστημονικῆς Ἐπιτροπῆς τοῦ Συνεδρίου ἐκλεκτοὺς Καθηγητὰς Γέωργιον Γαλίτην, Γεώργιον Μαντζαρίδην καὶ Δημήτριον Τσελεγγίδην.

Ἐκ δὲ τῆς Βασιλευούσης Πόλεως χαιρετίζομεν διὰ τοῦ παρόντος καὶ διὰ τοῦ ἐκπροσώπου ἡμῶν Ἱερωτάτου Μητροπολίτου Περγάμου κυρίου Ἰωάννου τὴν ἔναρξιν τοῦ Συνεδρίου, ἀπονέμοντες πᾶσιν ὑμῖν ἐκθύμως τὴν Πατριαρχικὴν εὐλογίαν τῆς ἡμετέρας Μετριότητος, εὐχομένης ὅπως αἱ ἐργασίαι αὐτοῦ καρποφορήσουν ἑκατονταπλασίως καὶ φωτίσουν περισσοτέρας πλευρὰς τοῦ ἔργου τοῦ ἀειμνήστου Πατρός. Εἴθε διὰ τῶν ἁγίων εὐχῶν τοῦ ἐξ οὐρανοῦ νὰ καθοδηγῇ καὶ νὰ ἐμπνέῃ οὗτος τὴν καθ’ ὑμᾶς θεόλεκτον Βατοπαιδινὴν Ἀδελφότητα πρὸς θεοφιλῆ συνέχισιν τῆς ὑπερχιλιετοῦς προσφορᾶς τῆς ὑφ’ ὑμᾶς Ἱερᾶς καὶ Θεομητοροσκεπάστου Μονῆς τῇ Μητρὶ Ἐκκλησίᾳ.

Ἡ δὲ Χάρις καὶ τὸ Ἔλεος τοῦ ἐν Τριάδι προσκυνουμένου Θεοῦ ἡμῶν εἴησαν μεθ’ ὑμῶν πάντων τῶν ἀγαπητῶν Συνέδρων.

͵βζ΄ Ὀκτωβρίου ιθ΄

Χαιρετισμος του παπα και Πατριάρχου

αλεξανδρείας και πάσης αφρικης

κ.κ. Θεοδώρου

«Χαιρετισμὸς τῆς Αὐτοῦ θειοτάτης Μακαριότητος τοῦ Πάπα καὶ Πατριάρχου Ἀλεξανδρείας καὶ Πάσης Ἀφρικῆς κ.κ. Θεοδώρου τοῦ Β΄ εἰς τὸ Διεθνὲς Ἐπιστημονικὸν Συνέδριον ὑπὸ τὸν τίτλον « Γέροντας Σωφρόνιος, ὁ Θεολόγος τοῦ Ἀκτίστου Φωτός».

Πανοσιολογιώτατε Ἀρχιμανδρίτα π. Ἐφραίμ, Καθηγούμενε τῆς Ἱερᾶς καὶ Σεβασμίας Μεγίστης Μονῆς τοῦ Βατοπαιδίου μετὰ τῶν σὺν ἡμῖν ἐν Χριστῷ ἀδελφῶν, τέκνα τῆς ἡμῶν μετριότητος Χάρις εἴη ὑμῖν καὶ εἰρήνη παρὰ Θεοῦ.

Ἀγαπητοὶ σύνεδροι καὶ λοιποὶ ἐντυγχάνοντες, τέκνα τῆς ἡμῶν μετριότητος ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά.

Ἡ διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας δὲν ἀποτελεῖ σόφισμα οὔτε ἰδεολόγημα ἀλλὰ λογικὴ ἔκφραση τῆς ἐμπειρίας τῶν Προφητῶν, τῶν Ἀποστόλων καὶ τῶν Ἁγίων. Ἐμπειρικὴ μετοχὴ στὴν ἀποκεκαλυμμένη ἀλήθεια τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ὑπὸ τὴν ἔννοια αὐτὴ κατὰ τὴν μακρόχρονον ἱστορικὴν πορείαν της Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας ἤκμασαν πολλὰ κέντρα καὶ ἀνεδείχθησαν πολλοὶ κορυφαῖοι θεολόγοι, οἱ ὁποῖοι ἀναγνωρίζονται καὶ τιμῶνται ὡς ἡ βάση τοῦ θεολογεῖν, δηλαδὴ τῆς λογικῆς ἐκφορᾶς τῆς σχέσεως τῆς ἐκκλησιαστικῆς κοινότητας μὲ τὸν ἔνσαρκο Λόγο τοῦ Πατρός.

Μεταξὺ τῶν κέντρων τῆς ἀνάπτυξης τῆς Ὀρθοδόξου θεολογίας εὑρίσκονται ἀναμφισβήτητα τόσον ἡ Ἀλεξάνδρεια διὰ τῶν μεγάλων ἀειμνήστων Πατριαρχῶν, ἀσκητικῶν μορφῶν μοναχῶν, ὅσον καὶ ὁ ἱερὸς τόπος τοῦ Ἁγίου Ὄρους εἰς τὸν ὁποῖον ἔλαμψαν διὰ τῆς ἀκλονήτου πίστεως καὶ τοῦ ψυχικοῦ καὶ πνευματικοῦ τῶν πλούτου ἐπιφανέστατα τέκνα τοῦ Θεοῦ, ὡς ὁ Γέρων Σωφρόνιος, ὁ θεολόγος τοῦ Ἀκτίστου φωτός, ἐξ οὗ καὶ ὁ τίτλος τοῦ παρόντος Συνεδρίου.

Τὸ Πατριαρχεῖον Ἀλεξανδρείας χαίρει καὶ πάντοτε ἐπευλογεῖ ἀναλόγους συνάξεις καὶ ἐκδηλώσεις, ὡς ἡ παροῦσα, διότι καθ’ ὅλην τὴν διάρκειαν τῆς ἱστορικῆς του διαδρομῆς ὑπῆρξε πάντοτε δύναμις ἑνοποιός, δύναμις διακονίας ἀγάπης, καταλλαγῆς, συμφιλιώσεως καὶ ἀνάπτυξης τῆς θεολογικῆς σκέψεως. Ἡ θεολογικὴ σκέψη τοῦ μακαρίου Γέροντος περὶ τοῦ Ἀκτίστου φωτὸς καὶ δὴ ἡ βιῶσα περιγραφὴ τῆς ὁράσεως τούτου ἀποτελοῦν τρόπον εἰσόδου τοῦ πνεύματος τοῦ μετανοοῦντος καὶ ἀγαπῶντος πιστοῦ εἰς τὴν Βασιλείαν τοῦ Θεοῦ. Μεταδίδεται εἰς ἡμᾶς ἡ ἐπίγνωση τοῦ ὑπερκοσμίου Ὄντος, οὐχὶ δι’ ὀπτικῶν ἢ αἰσθητῶν ἀλλὰ διὰ πνευματικῶν ὁράσεων.

Ὑπὸ τὶς παραπάνω λίαν συμπυκνωμένες ἀρχὲς ἀπὸ τῆς Ἀποστολικῆς Καθέδρας τοῦ Ἀποστόλου Μάρκου καὶ τῆς Μεγάλης Πόλεως Ἀλεξανδρείας χαιρετίζουμε τὸ ἐξαιρετικὰ ἐπίκαιρο τοῦτο συνέδριο καὶ εὐχόμεθα πᾶσαν παρὰ τοῦ Κυρίου ἐνίσχυση στοὺς διοργανωτές του καὶ τοὺς συμμετέχοντας σὲ αὐτό. Ἀναμένοντες δὲ τὰ συμπεράσματα καὶ τὰ Πρακτικά του, τὰ ὁποῖα μετὰ βεβαιότητος θὰ συμβάλουν στὴν πληρέστερη κατανόηση τῆς προσφορᾶς τοῦ Γέροντος Σωφρονίου, ἀπονέμομε πρὸς πάντας τοὺς συνέδρους, τοὺς κοπιάσαντας καὶ τοὺς ἐντυχάνοντας, τὴν ὁλόθυμη Πατρικὴ καὶ Πατριαρχική μας εὐλογία.

Ὁ Ἀλεξανδρείας Θεόδωρος ὁ Β΄

Ἐν τῇ Μεγάλῃ Πόλει τῆς Ἀλεξανδρείας 3η Ὀκτωβρίου 2007.

ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΣΥΝΕΔΡΟΥΣ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ «ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΣΩΦΡΟΝΙΟΣ, ΘΕΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΑΚΤΙΣΤΟΥ ΦΩΤΟΣ».

Ἀθῆναι, 19-21 Ὀκτωβρίου τοῦ 2007.

Ἐγκαρδίως προσαγορεύομεν τοὺς ἱεράρχας, κληρικούς, θεολόγους τῆς Ἐκκλησίας καὶ ὅλους τοὺς συνελθόντας στὴν Ἀθήνα γιὰ νὰ συζητήσουν τὸ θέμα συμβολῆς τοῦ ἀειμνήστου ἀρχιμανδρίτου Σωφρονίου (Σαχάρωφ) στὴν ὑπόθεση ἀναπτύξεως τῆς ὀρθοδόξου θεολογικῆς σκέψεως.

Χωρὶς ὑπερβολὴ μποροῦμε νὰ σημειώσωμεν ὅτι ἡ προσωπικότης καὶ τὰ ἔργα τοῦ γέροντος Σωφρονίου ἔχουν καθολικὴ διάσταση. Ρῶσος τὸ γένος, μποροῦσε νὰ συνδυάση στὴ ζωὴ του τὴ λεπτὴ γνώση τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας καὶ τὸν πολιτισμὸ μὲ τὴ δυτικοευρωπαϊκὴ μόρφωση καὶ στὸν ἴδιο βαθμὸ ἦτο στενὸς μὲ τοὺς Ρώσους καὶ Ἕλληνας καὶ Εὐρωπαίους, οἱ ὁποῖοι ζητοῦσαν ἀπ’ αὐτὸν συμβουλὴ καὶ παρηγοριά. Εἶχε καὶ μόρφωση καὶ ἁπλότητα καὶ ἀνοιχτὴ καρδιὰ σχετικὰ μὲ τοὺς περὶ αὐτὸν καὶ ἐμβάθυνση στὴ θεωρία τῶν θείων μυστηρίων.

Ἡ καθολικὴ προθυμία τοῦ γέροντος Σωφρονίου εἶναι ἀποτέλεσμα καὶ καρπὸς τῆς βαθείας ταπεινώσεως, εἰλικρινείας καὶ ἀγάπης του πρὸς τὸν Θεὸν καὶ συνάδελφον, χάρις στὰ ὁποῖα τοῦ ἀνοίγεται ἡ καρδιὰ τοῦ ἀνθρώπου. Ἐπὶ κεφαλῆς τῆς ζωτικῆς φιλοσοφίας του εἶναι ἡ Προσωπικότης τοῦ Θεοῦ καὶ ἡ προσωπικότης τοῦ ἀνθρώπου. Δὲν εἶναι αὕτη ἡ φιλοσοφία θεωρητικὴ γνώση ἀλλὰ ἐμπειρία, ποὺ βασίζεται πάνω στὴν ἐπικοινωνία μὲ τὸν Θεὸν καὶ ἱκανότητα νὰ διεσδύει στὰ ἐνδότερα τῆς ἀνθρωπίνης ψυχῆς. Ὁ γέροντας Σωφρόνιος δέν εἶναι θεολόγος θεωρητικὸς ἀλλ’ ἀσκητὴς ποὺ ἐνσάρκωσε στὴ ζωή του τά μαθήματα εὐσεβείας τῶν ἀρχαίων ἀσκητῶν καὶ καταξιώθηκε τῶν θείων φωτίσεων, τάς ὁποίας βλέπομεν στὶς μαρτυρίες τῶν μεγάλων Πατέρων τοῦ παρελθόντος.

Ὅλα αὐτά καθιστοῦν τὸ πρόσωπον καὶ τὴ διδασκαλία τοῦ γέροντος Σωφρονίου ἐπίκαιρα μέχρι σήμερα, ἐπειδὴ εἶναι σύγχρονός μας καὶ ταυτόχρονα κοινωνὸς τῆς πνευματικῆς ἐμπειρίας τῶν ἀρχαίων ἀσκητῶν. Αὐτὲς καὶ ἄλλες πλευρὲς τῆς πνευματικῆς κληρονομίας του πρέπει νὰ συζητηθοῦν στὸ Συνέδριο. Πιστεύομεν, ὅτι ἡ ἐπικειμένη συζήτηση θὰ βοηθήσει νὰ καταλάβουν καλύτερα τὸν ὑπό τοῦ γέροντος Σωφρονίου χαραγμένον δρόμον τῆς ὀρθοδόξου πνευματικότητος καὶ ἐκεῖνοι ποὺ βρίσκονται στὴν ἀρχὴ τοῦ δρόμου, καὶ ἐκεῖνοι πού πρὸ πολλοῦ τὸν διάλεξαν ὡς μοναδικῶς ἀσφαλῆ καὶ εὐθεῖαν ὁδὸν πρὸς τὸν Θεόν.

Ἐπικαλοῦμαι σ’ ὅλους τοὺς συνέδρους τὴν θείαν εὐλογίαν.

ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΜΟΣΧΑΣ ΚΑΙ ΠΑΣΗΣ ΡΩΣΙΑΣ ΑΛΕΞΙΟΣ

ΜΗΝΥΜΑ ΤΗΣ ΑΥΤΟΥ ΜΑΚΑΡΙΟΤΗΤΟΣ

ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ ΣΕΡΒΙΑΣ κ.κ. ΠΑΥΛΟΥ

ΠΡΟΣ ΤΗΝ Ι.Μ. ΒΑΤΟΠΑΙΔΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟ

ΘΕΟΛΟΓΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΓΙΑ ΤΟΝ π. ΣΩΦΡΟΝΙΟ

Ἀθῆναι, 19-21 Ὀκτωβρίου.

Μὲ τὴν χάριν τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, τοῦ Σωτῆρος παντὸς κόσμου, καὶ μὲ τὶς εὐχὲς τῆς Παναγίας Θεοτόκου, τῆς Ἡγουμένης Ἁγιωνύμου Ὄρους Ἄθω, χαιρετίζομεν τὸν Πανοσιολογιώτατο Καθηγούμενο τῆς Βασιλικῆς Μονῆς Βατοπαιδίου καὶ τοὺς πατέρες καὶ ἀδελφοὺς συνέδρους, συνεδρίου τελουμένου πρὸς τιμὴν καὶ μνήμην τοῦ ἀειμνήστου Ὁσιολογιωτάτου μοναχοῦ καὶ θεολόγου, αἰωνίας μνήμης πατρὸς Σωφρονίου, ἁγιορείτου καὶ ἱδρυτοῦ τῆς Ἱ.Μονῆς τοῦ Τιμίου Προδρόμου εἰς Essex Ἀγγλίας, εὐχόμενοι τὴν χάριν τοῦ Παναγίου Πνεύματος διὰ τὴν εὐόδωσιν τῶν ἐργασιῶν, πρὸς ὄφελος τῶν μοναχῶν καὶ ὅλων τῶν ἀνὰ τὸν κόσμον Ὀρθοδόξων Χριστιανῶν, ὡς καὶ τῶν συγχρόνων ἀνθρώπων ποὺ διψοῦν τὴν ἀληθινὴν καὶ τοῦ θεοειδοῦς ἀνθρώπου ἀντάξιαν ζωὴν καὶ σωτηρίαν.

Ὁ Χριστὸς μεθ’ ὑμῶν καὶ ἡμῶν!

Ἐν Βελιγραδίῳ,

17/3 Ὀκτωβρίου 2007.

Ο ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΣΕΡΒΙΑΣ

ΠΑΥΛΟΣ

καὶ ἐντολῇ αὐτοῦ

ΑΜΦΙΛΟΧΙΟΣ

Ἀρχιεπίσκοπος Τσετίνιου

καὶ Μητροπολίτης Μαυροβουνίου καὶ Παραθαλασσίας.

ΧΑΡΕΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΜΑΚΑΡΙΩΤΑΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΝΕΑΣ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΗΣ ΚΑΙ ΠΑΣΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

Κ.Κ. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ

Πανοσιολογιώτατον

Καθηγούμενον Μονῆς Βατοπαιδίου

κύριον Ἐφραίμ,

Ἅγιον Ὄρος,

Ἑλλάδα.

Μετὰ χαρᾶς ἐπληροφορήθημεν τὴν ἀπόφασιν τῆς Ἱερᾶς Μεγίστης Μονῆς Βατοπαιδίου ὅπως προβῇ εἰς τὴν συγκρότησιν Διεθνοῦς Ἐπιστημονικοῦ Συνεδρίου μὲ θέμα «Γέρων Σωφρόνιος, ὁ Θεολόγος τοῦ Ἀκτίστου Φωτὸς», ἀπὸ 19ης ἕως 21ης προσεχοῦς μηνὸς Ὀκτωβρίου, ἐν τῷ ἐν Ἀθήναις «Πολεμικῷ Μουσείῳ τῆς Ἑλλάδος».

Διεξερχόμενοι τὸ Πρόγραμμα τοῦ Ἐπιστημονικοῦ τούτου Συνεδρίου, ἐθαυμάσαμεν τὸ πλῆθος καὶ τὴν ποικιλίαν τῶν ὑπὸ διαπραγμάτευσιν θεμάτων καὶ διεπιστώσαμεν μεθ’ ἱκανοποιήσεως ὁπόσοι καὶ ὁποῖοι περισπούδαστοι ἐπιστήμονες κληρικοὶ καὶ λαϊκοὶ θὰ εἶναι οἱ εἰσηγηταὶ τῶν θεμάτων τούτων.

Τοῖς θερμοῖς ἡμῶν συγχαρητηρίοις ἐπισυνάπτομεν καὶ τὰς ἐγκαρδίους ἡμῶν εὐχὰς διὰ πλήρη ἐπιτυχίαν τῶν ἐργασιῶν τοῦ Συνεδρίου καὶ ἐπίτευξιν τῶν σκοπῶν, δι’ οὓς τοῦτο συγκαλεῖται.

Ἐν τῇ Ἱερᾷ Ἀρχιεπισκοπῇ Κύπρου,

τῇ 19ῃ Ἰουνίου 2007.

Διάπυρος πρὸς Κύριον εὐχέτης

ΤΟΥ ΜΑΚΑΡΙΩΤΑΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΑΘΗΝΩΝ

ΚΑΙ ΠΑΣΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ κ.κ. ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ ΕΠΙ ΤΗ ΕΥΚΑΙΡΙΑι ΤΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΜΕ ΘΕΜΑ:

«ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΣΩΦΡΟΝΙΟΣ, Ο ΟΕΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΑΚΤΙΣΤΟΥ ΦΩΤΟΣ».

(Ἀθήνα, 19-21 Ὀκτωβρίου 2007).

Μὲ ἰδιαίτερη χαρὰ καὶ συγκίνηση χαιρετίζω τὸ παρὸν Συνέδριον, τὸ ὁποῖο ἀναφέρεται σὲ μία μεγάλη πνευματικὴ μορφὴ τῶν τελευταίων χρόνων, τοῦ Γέροντος Σωφρονίου (Σαχάρωφ).

Ἀπὸ τὴ γενέτειρά του Ρωσία, ὅπου σπούδασε Καλὲς Τέχνες, καὶ τὴν Γαλλία, ὅπου σπούδασε θεολογία, μετέβη εἰς τὸ Ἁγιώνυμον Ὄρος, ὅπου εἶχε τὴν εὐλογία νὰ συνδεθῇ πνευματικὰ μὲ μία μεγάλη ἀσκητικὴ μορφή, τὸν Ἅγιο Σιλουανὸ τὸν Αθωνίτη, ὁ ὁποῖος διαδραμάτισε σημαντικὸ ρόλο στὴν περαιτέρω ἐξέλιξη καὶ πνευματική του πορεία. Ὁ Γέρων Σωφρόνιος φέρων τὸ μοναχικὸν τριβώνιον, τὸ ἀγγελικὸν σχῆμα, μὲ ἀπόλυτη ἀφοσίωση στὸν Χριστὸ καὶ στὴν Παναγία, τὴν Μητέρα τῶν Μοναχῶν καὶ Προστάτιδα τῆς Ἀθωνικῆς Πολιτείας, διηκόνησε ὡς πνευματικὸς πολλὲς Ἱερὲς Μονές, ὡς Σίμωνος Πέτρας, Ὁσίου Γρηγορίου, Ἁγίου Παύλου, Ὁσίου Ξενοφῶντος καὶ πολλὰ ἄλλα κελλιὰ καὶ σκῆτες. Τὸ 1948 ἐξέδωκε στὴ Γαλλία τὰ χειρόγραφα τοῦ Ἁγίου Σιλουανοῦ μὲ τὸ βίο καὶ τὴ διδασκαλία του καὶ τὸ 1959 ἵδρυσε τὴν Ἱερὰ Πατριαρχικὴ καὶ Σταυροπηγιακὴ Μονὴ Τιμίου Προδρόμου στὸ Ἔσσεξ τῆς Ἀγγλίας. Ἐκοιμήθη ἐν Κυρίῳ τὴν 11ην Ἰουλίου 1993. Πολλὰ ἔργα του μεταφράστηκαν σὲ πολλὲς γλῶσσες (ἀγγλική, γαλλική, γερμανική, ἰταλικὴ κ.λπ.), τὰ όποῖα κυκλοφόρησαν καὶ στὴν ἑλληνική, μὲ πολλὲς ἐπανεκδόσεις, τά: «Ὁ Ἅγιος Σιλουανὸς ὁ Αθωνίτης», «Ὀψόμεθα τὸν Θεὸν καθὼς ἐστιν», «Περὶ προσευχῆς», «Περὶ πνεύματος καὶ ζωῆς«, «Ἁγώνας Θεογνωσίας».

Ὁ Σεπτὸς Γέροντας ἦταν πνεῦμα ἀνήσυχο. Οἱ ἔντονες μεταφυσικὲς ἀναζητήσεις, τὰ πλούσια φυσικὰ καὶ πνευματικὰ χαρίσματα ἀπὸ τὰ ὁποῖα ἐκοσμεῖτο, συνέβαλαν, χάριτι Θεοῦ, στὴν ἀποταγὴ τοῦ κόσμου καὶ στὴν ἀπόλυτη ἀφοσίωση στὸν Τριαδικὸ Θεό. Ὑπῆρξε ἄνθρωπος τῆς ἀγάπης πρὸς τὸν πλησίον καὶ τῆς ἀνιδιοτελοῦς προσφορᾶς. Ἦτο ἄνθρωπος τῆς ἀδιαλείπτου προσευχῆς γιὰ τὴν ὁποία ἔλεγε: «Ἡ Προσευχὴ εἶναι ἀτελεύτητος δημιουργία, ἀνωτέρα πάσης τέχνης ἢ ἐπιστήμης, Διὰ τῆς προσευχῆς εἰσερχόμεθα εἰς κοινωνίαν μετὰ τοῦ Ἀνάρχου Ὄντος» (σελ. 15, στὸ «Περὶ προσευχῆς»).

Ἡ ἐμπειρικὴ θεολογία τοῦ Γέροντα εἶναι πλούσια καὶ ἀποκαλυπτική. Ὁ ἴδιος ζεῖ πράγματα τὰ ὁποῖα πολλὲς φορὲς εἶναι ἀδύνατον νὰ ἐκφράσῃ πρὸς τὸν ἔξω κόσμο. Δὲν εἶναι μόνον ὁ θεολόγος τοῦ Ἀκτίστου Φωτὸς ἀλλὰ εἶναι αὐτὸς ποὺ βιώνει τὸ ἄτιστον Φῶς διότι ζεῖ μέσα σ᾿ αὐτό. Γι᾿ αὐτὸν εἶναι ὁ Ἴδιος ὁ Θεός. Δὲν μπορεῖ νὰ τὸ ἀποχωρισθεῖ οὔτε στὸν νῦν οὔτε στὸν μέλλοντα αἰῶνα. Στὸ ἔργο του «Ὀψόμεθα τὸν Θεὸν καθὼς ἐστιν» γράφει χαρακτηριστικά; «Θαυμασταὶ αἱ ἐνέργειαι τοῦ Φωτὸς τούτου ἐφ᾿ ἡμᾶς. Ἱστάμεθα μετ᾿ ἄκρας ἐκπλήξεως πρὸ τοῦ Ἀσυλλήπτου Θαύματος τῆς ἐμφανίσεως ἡμῶν εἰς τὸν κόσμον τοῦτον. Ἡ δημιουργία παντὸς ὑπαρκτοῦ ἀποτελεῖ μυστήριον ἑλκῦον ἡμᾶς πρὸς Αὐτόν (σελ. 236)... Ἐν τῷ φωτὶ τούτῳ ἐνορῶμεν τὸν Πατέρα· ἀντιλαμβανόμεθα τοῦτο τὸ φῶς ὡς Πνεῦμα Ἅγιον· ἐν αὐτῷ βλέπομεν τὸν Χριστὸν ὡς τὸν Μονογενῆ Υἱὸν τοῦ Πατρός. Διὰ τῆς ἐμπειρίας ταύτης γνωρίζομεν τὸ Ὁμοούσιον τῶν Τριῶν. Προσευχόμενοι εἰς αὐτὸν τὸν Θεόν, βιοῦμεν τὸ ἓν εἶναι τῶν Τριῶν» (σελ. 263). Ὁ Γέρων Σωφρόνιος, ὁ Θεολόγος τοῦ Ἀκτίστου Φωτός, εἶχε πάντοτε κατὰ νοῦν τὸ τοῦ Ἁγίου Σιλουανοῦ «Ὁ πνευματικός (ἄνθρωπος) ἵπταται ὡς ἀετὸς, ἡ ψυχὴ αὐτοῦ αἰσθάνεται τὸν Θεὸν καὶ βλέπει τὸν κόσμον ὅλον, καίτοι προσεύχεται ἐν τῷ σκότει τῆς νυκτός (σελ. 602, στὸ «Ὁ Ἅγιος Σιλουανὸς ὁ Αθωνίτης»).

Κατακλείων, εὔχομαι ἀπὸ καρδίας καλὴ ἐπιτυχία στὸ Συνέδριό σας, τοῦ ὁποίου τὰ πορίσματα ἀναμένομεν μετὰ πολλῆς χαρᾶς, καὶ ὁ Δωρεοδότης Θεὸς νὰ εὐλογῇ καὶ νὰ ἐνισχύῃ τὴ ζωὴ καὶ τὸ ἔργο σας μὲ ἀνάλογες πνευματικὲς ἐκδηλώσεις πρὸς δόξαν τοῦ Ἁγίου Ὀνόματός Του.

Μετὰ πατρικῶν εὐχῶν καὶ ἀγάπης ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ

Ο ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΥΤΟΥ ΜΑΚΑΡΙΟΤΗΤΟΣ

ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΒΑΡΣΟΒΙΑΣ ΚΑΙ ΠΑΣΗΣ ΠΟΛΩΝΙΑΣ

ΕΙΣ ΤΗΝ ΕΝΑΡΞΙΝ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΥΠΟ ΤΟΝ ΤΙΤΛΟΝ

«ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΣΩΦΡΟΝΙΟΣ, Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΑΚΤΙΣΤΟΥ ΦΩΤΟΣ»

Σεβασμιώτατοι,

Εὐλαβέστατοι Πατέρες,

Πάτερ ᾽Εφραίμ, Καθηγούμενε τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Βατοπαιδίου, Ἁγιορεῖτες Μοναχοί,

Κυρίες καὶ Κύριοι!

Ἡ κάθε ἐποχὴ καυχιέται μὲ τὰ ἰδιαίτερα ἐπιτεύγματα καὶ τοὺς ἐκπροσώπους της. Μερικὰ ἐξ αὐτῶν ἀνήκουν σὲ ἐξέχοντα καὶ ἄλλα ἀποτελοῦν μόνον μία σημαντικὴ συμπληρωματικὴ συμβολὴ εἰς τὸ ἐσωτερικό τους περιεχόμενο. Ὁ εἰκοστὸς αἰώνας ἦταν περίοδος πολλῶν μεταβολῶν καὶ γεγονότων, ἀλλὰ ἐπίσης ἦταν καὶ περίοδος μεγάλων ἀνθρώπων τοῦ πνεύματος. Ἕνας ἐξ αὐτῶν ἀναμφιβόλως ἦταν ταπεινὸς Ἁγιορείτης μοναχὸς ὁ Ρῶσος Ἀρχιμανδρίτης Σωφρόνιος (Σαχάρωφ).

Αὐτὸς ἄνθρωπος ἦταν ἐφοδιασμένος ἀπὸ τὸν Θεὸν μὲ χάρισμα προσευχῆς καὶ διορατικότητας. Ὄντας πιστὸς μαθητὴς τοῦ ἁγ. Σιλουανοῦ τοῦ Ἀθωνίτη εἶχε τὴν ἱκανότητα νὰ διεισδύσει εἰς τὴν ἀσκητικὴ σοφία τοῦ δασκάλου του καὶ νὰ τὴν ἐκφράσει γραπτῶς ἀφήνοντας οὕτω σὲ ἑπόμενες γενιὲς ἕνα μεγάλο πλοῦτο. Ὁ πατὴρ Σωφρόνιος ὅμως δὲν περιορίστηκε μόνον εἰς τὴν περιγραφὴ αὐτῶν ποὺ εἶδε εἰς τὸν Γέροντά του, ἀλλὰ πράττοντας οὕτω, τὰ μετασχημάτιζε σὲ περιεχόμενο καὶ τῆς ἴδιας του ζωῆς. Μένοντας εἰς τὸ Ἅγιον Ὄρος ἀνέπτυσσε εἰς τὸν ἑαυτό του τὸ δῶρο τῆς ἡσυχαστικῆς προσευχῆς ὑπηρετώντας οὕτω ταυτόχρονα εἰς ὅλον τὸν κόσμον. Ἀλλὰ ἡ φήμη του αὐξανόταν καθημερινῶς καὶ ἔφτανε εἰς πολλὲς ἀνθρώπινες καρδίες καὶ διάνοιες, ἐπειδὴ αὐτὸς δὲν ἦταν μόνον ἕνας ἀφοσιωμένος ἀσκητὴς ἀλλὰ παράλληλα καὶ ἕνας μεγάλος θεολόγος τοῦ θείου φωτός, ἕνας θεολόγος ὁ ὁποῖος μίλησε γιὰ τὸν Θεὸν σὲ κατηγορίες ἐμπειρο-νοητικές. Κατὰ πόσο περισσότερα γνώριζε γι’ Αὐτόν, κατὰ τόσο περισσότερο βυθιζόταν εἰς τὰ βάθη προσευχῆς καὶ σιωπῆς.

Ὁ Χριστὸς ἦταν γι’ αὐτὸν τὸ Ἀκλόνητον θεμέλιον καὶ τὸ Ἐσχατολογικὸν Κριτήριον τῆς ἀνθρωπολογικῆς διδασκαλίας τῆς ᾽Εκκλησίας. Ὅλα ὅσα σχετιζονται μὲ τὴν οἰκονομία τῆς σωτηρίας γίνονται εἰς τὸν Χριστὸν καὶ εἰς τὴν ᾽Εκκλησίαν. Ἡ ἐμπειρία τοῦ ἀκτίστου φωτὸς ἐπίσης εἶναι δυνατὴ μόνον εἰς αὐτὰ τὰ πλαίσια, τὰ ὁποῖα ὅμως δὲν πρέπει νὰ περιοριζονται μὲ γεωγραφικὲς κατηγορίες. Ἕνεκα τούτου, λοιπόν, αἰσθανόμενος μίαν τέτοιαν πνευματικὴν ἀνάγκη, ὁ Γέρων Σωφρόνιος ἐγκαταλείπει τὸ Ἅγιον Ὄρος καὶ ἀποφασίζει νὰ ἱδρύσει μία νέα ἄμπελο τῆς σωτηρίας εἰς τὸ Ἔσσεξ Ἀγγλίας. Ἡ προϋπόθεση αὐτοῦ τοῦ νέου Μοναστηριοῦ ἔγινε ἡ ἡσυχαστικὴ παράδοση ἡ ὁποία βασίζεται εἰς τὸν συλλογισμὸν καὶ τὴν προσευχὴ τοῦ Ἰησοῦ, ποὺ ἐκφωνεῖται σὲ πολλὲς γλῶσσες λόγω τῆς ἐπικρατούσης ἐκεῖ ἐθνικῆς ποικιλομορφίας. Δάσκαλος αὐτῆς τῆς παράδοσης ἔγινε γιὰ τοὺς νέους ὁ ἴδιος ὁ π. Σωφρόνιος. Ὁ πλοῦτος τῆς ἡσυχαστικῆς του ἐμπειρίας ἦταν τόσο μεγάλος ὥστε αὐτὸς ἀποτελοῦσε γιὰ πολλοὺς ποὺ ἀναζητοῦσαν τὴν σωτηρίαν, ἕνα θησαυρό. Αὐτὸς ἦταν περισσότερο θεολόγος τῆς δράσεως παρὰ τοῦ λόγου, ἀσκητὴς πράξεως καὶ θεωρίας, μοναχὸς ἀλήθειας καὶ ἐπιστήμης.

᾽Εγκαρδίως χαιρετίζω ὅλους τοὺς συμμετέχοντες εἰς τὸ Συνέδριον ἀφιερωμένον εἰς τὸν π. Σωφρόνιο Σαχάρωφ ὡς θεολόγο τοῦ ἀκτίστου φωτός, καὶ συγχαίρω γιὰ τὴν ὑπέροχην πρωτοβουλία τῆς διοργάνωσής του. Εὔχομαι νὰ βοηθήσει αὐτὸ εἰς τὴν κατὰ τὸ δυνατὸν καλύτερη προσέγγιση πρὸς τὸ πρόσωπον αὐτοῦ τοῦ μεγάλου ἀσκητοῦ καὶ τὴν ἡσυχαστική του διδασκαλία ἡ ὁποία ἂς τεθεῖ εἰς τὴν ὑπηρεσίαν τῆς σωτηρίας τοῦ σύγχρονου κόσμου.

† Ὁ Βαρσοβίας καὶ πάσης Πολωνίας

Σάββας

Μήνυμα

τοῦ Προέδρου τῆς Δημοκρατίας

κ. Τάσσου Παπαδόπουλου.

ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΜΕΓΑΡΟ

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ

Θερμὰ συγχαρητήρια ἐκφράζω πρὸς τὴν Ἱερὰν Μεγίστη Μονὴ Βατοπαιδίου καὶ ἰδιαιτέρως πρὸς τὸν Καθηγούμενον αὐτῆς Ἀρχιμανδρίτη κ. Ἐφραίμ, γιὰ τὴν πρωτοβουλία ὀργάνωσης Διεθνοῦς Ἐπιστημονικοῦ Συνεδρίου, τιτλοφορούμενου «Γέροντας Σωφρόνιος, ὁ Θεολόγος τοῦ Ἀκτίστου Φωτός».

Ἡ διερεύνηση καὶ ἀνάδειξη τοῦ πολύμορφου καὶ πολύτιμου ἔργου τοῦ Γέροντα Σωφρονίου, συνιστᾶ ἐκπλήρωση ἠθικῆς ὑποχρέωσης πρὸς ἕνα κορυφαῖο θεολόγο ἀλλὰ καὶ θετικὴ ἀνταπόκριση πρὸς ἐπιτακτικὴ ἀνάγκη τοῦ νῦν καὶ ἀεὶ ἀνθρώπου, τοῦ ἐπιζητοῦντος τὴν ἀλήθεια τοῦ Εὐαγγελίου ὡς τὴν ὑπέρτατη ἀλήθεια τῆς ζωῆς.

Ἐγκαρδίως χαιρετίζω τοὺς συμμετέχοντας συνέδρους καὶ ὁλοψύχως εὔχομαι κάθε ἐπιτυχία στὸ Συνέδριο.

Τάσσος Παπαδόπουλος

Πρόεδρος τῆς Κυπριακῆς Δημοκρατίας

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ

κ. ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΡΟΥΣΟΠΟΥΛΟΥ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΥ

ΤΟΥ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΥ κ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΑΡΑΜΑΝΛΗ

Σεβαστοί μας Γέροντες, ἀγαπητοὶ Πατέρες, ἀγαπητοὶ συμετέχοντες στὸ συνέδριο,

Στὸ Ἅγιον Ὄρος βρέθηκα τὸ 1997. Ἡ πρώτη μου ἐπίσκεψη εἶχε σὰν ἀφορμὴ τὴν παρουσίαση μιᾶς μοναδικῆς ἔκδοσης τοῦ πανομοιότυπου χειρογράφου τῆς Γεωγραφίας τοῦ Πτολεμαίου, ποὺ φυλασσόταν στὴ βιβλιοθήκη τῆς Ἱερᾶς Μεγίστης Μονῆς τοῦ Βατοπαιδίου. Ὅπως καταλάβατε πῆγα ὡς δημοσιογράφος τότε. Ἐκεῖ, ἀντιλήφθηκα γιὰ πρώτη φορὰ ὅτι τὸ ἔργο ποὺ ἐπιτελεῖται, σὲ πνευματικὸ ἐπίπεδο, εἶναι κάτι τὸ τελείως ξεχωριστό. Οὕτως ἢ ἄλλως, εἶναι θαυμαστὸ τὸ γεγονὸς ὅτι νέοι ἄνθρωποι, ποὺ προέρχονται ἀπὸ τὴ δική μας κοινωνία καὶ ὄχι μόνο τὴν Ἑλληνικὴ ἀλλὰ καὶ τῆς Δύσεως, ἔχουν ἀφήσει τὶς ἀπολαύσεις τοῦ κόσμου καὶ ζοῦν μία ζωὴ τελείως διαφορετική.

Ἐκεῖ πληροφορήθηκα καὶ εἶδα πρακτικὰ ἀνθρώπους νὰ ἀγωνίζονται νὰ ἀποκτήσουν ἀρετές, νὰ προσεύχονται συνεχῶς, νὰ νηστεύουν σύμφωνα μὲ τοὺς κανόνες τῆς Ἐκκλησίας μας, νὰ θυσιάζονται μὲ αὐταπάρνηση, προκειμένου νὰ ἀγαπήσουν τὸν Θεὸ καὶ τὸν ἄνθρωπο.

Αὐτὴ ἡ πνευματική τους ἐργασία, ἔχει ἄμεση ἀντανάκλαση καὶ στὴν προσπάθειά τους νὰ συντηρήσουν, διαφυλάξουν καὶ ἀναδείξουν τὸν μοναδικὸ πολιτιστικὸ ἐθνικό μας πλοῦτο, μία προσπάθεια ποὺ ὁ ἐπισκέπτης διαπιστώνει ὅτι τὴν κάνουν μὲ ἐξαιρετικὴ ἀπόδοση. Ἐξάλλου, γιὰ τὴν προβολὴ ἑνὸς τέτοιου ἔργου, βρισκόμουν, ὅπως σᾶς εἶπα, ἐκεῖ ὡς δημοσιογράφος.

Τὸ πιὸ ἐντυπωσιακὸ ὅμως ἦταν ὅτι στὰ πνευματικά τους ἀγωνίσματα οἱ μοναχοὶ εἶχαν σὰν παραδείγματα πρὸς μίμηση πνευματικὲς προσωπικότητες, ὅπως ὁ Γέροντας Παΐσιος. ὁ Γέροντας Ἰωσὴφ ὁ Σπηλαιώτης, ὁ Ἅγιος Σιλουανὸς ποὺ ἦταν καὶ ὁ Γέροντας τοῦ πατρὸς Σωφρονίου, γιὰ τὴν προσωπικότητα τοῦ ὁποίου μᾶς μιλοῦν ἤδη οἱ διακεκριμένοι εἰσηγητὲς τοῦ Συνεδρίου αὐτοῦ.

Ὁ Γέροντας Σωφρόνιος, ὅπως καὶ τὸ μεγαλύτερο μέρος τῶν συγχρόνων μοναχῶν, εἶχε ἰδιαίτερη ἐπιστημονικὴ μόρφωση. Ἦταν ἐπίσης καὶ ζωγράφος μὲ σπουδὲς στὴ Σχολὴ Καλῶν Τεχνῶν τῆς γενέτειράς του.

Σίγουρα, ὑπάρχουν σύγχρονες ἁγιασμένες μορφὲς καὶ ἐκτὸς τοῦ Ὄρους. Στὸ Ὄρος, ὅμως, εἶχα τὴ δυνατότητα ὄχι μόνο νὰ ἀκούσω ἀλλὰ καὶ νὰ δῶ πρακτικὰ ἕνα πνευματικὸ σύστημα συγκροτημένο, ὅπως διδάσκει ἡ ὀρθόδοξη παράδοση ποὺ προέρχεται ἀπὸ τὰ πρωτοχριστιανικὰ χρόνια.

Ἐκ μέρους τοῦ Πρωθυπουργοῦ, θέλω νὰ ἐκφράσω τὰ συγχαρητήριά μου πρὸς τὴν Ἱερὰ Μονὴ τοῦ Βατοπαιδίου, τὸ Κέντρο Ἑλληνικοῦ Ὀρθοδόξου Πολιτισμοῦ καὶ τὴν ἐπιστημονικὴ Ἐπιτροπὴ τοῦ παρόντος Συνεδρίου. Ἡ προσπάθεια τῆς διάδοσης τοῦ πνευματικοῦ πλούτου τῆς Ὀρθοδοξίας, εἶναι ἐξαίρετο ἔργο, ἰδιαίτερα χρήσιμο γιὰ τὴν ἐποχή μας, ἰδιαίτερα χρήσιμο γιὰ ὅλους μας καὶ γιὰ τὴν πατρίδα μας.

Θέλω ἐπίσης νὰ διαβεβαιώσω ὅτι ἡ Κυβέρνηση θὰ εἶναι πάντοτε ἀρωγὸς στὶς προσπάθειες τῶν πατέρων τοῦ Ἁγίου Ὄρους γιὰ τὴ διατήρηση τῆς πνευματικῆς καὶ πολιτιστικῆς μας κληρονομιᾶς, κάτι τὸ ὁποῖο ὁ ἴδιος ὁ Πρωθυπουργὸς ἐδήλωσε στὴν πρόσφατη, πρὶν ἀπὸ ἕνα περίπου χρόνο, ἐπίσκεψή του στὸ Ἅγιο Ὄρος. Θὰ ἤθελα νὰ σᾶς εὐχαριστήσω ἰδιαιτέρως γιὰ τὴν πρόσκληση.

Θὰ ἤθελα νὰ σᾶς πῶ ἀκόμη ὅτι γιὰ μᾶς τοὺς κοσμικοὺς εἶναι δύσκολο, μᾶλλον ἀδύνατο γιὰ νὰ κυριολεκτῶ, νὰ κατανοήσουμε τὴν ἔννοια τοῦ ἀκτίστου φωτός. Μποροῦμε νὰ πάρουμε κάτι στὴν ψυχή μας ἀπὸ τοὺς ἔμπλεους σοφίας λόγους, πνευματικῆς ἀλλὰ καὶ ἐμπειρικῆς σοφίας, ποὺ ἀκούστηκαν στὸ συνέδριο καὶ ποὺ εἶμαι βέβαιος ὅτι θὰ ἀκουστοῦν καὶ στὴ συνέχεια. Μποροῦμε νὰ νιώσουμε ὅτι μία λαμπάδα φωτός, ἡ λαμπάδα τῆς Ὀρθοδοξίας, φέρνει ὅλους ἐμᾶς τοὺς κοσμικοὺς πιὸ κοντὰ σ’ αὐτὸ ποὺ λίγοι ἔχουν τὴν δυνατότητα, τὴν ἱκανότητα, τὴ Θεία Χάρη νὰ διαπιστώσουν ἀφ’ ἑαυτῶν, δηλαδὴ στὸ ἀκτιστο φῶς.

Σᾶς εὐχαριστῶ καὶ πάλι γιὰ τὴν πρόσκληση.

Καλὴ ἐπιτυχία!

ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ Ι. ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ

Σύμβουλος τοῦ Ὑφυπουργοῦ Ἐθνικῆς Παιδείας καὶ Θρησκευμάτων Κου Ἀνδρέα Θ. Λυκουρέντζου.

Σεβασμιότατε ἐκπρόσωπε τοῦ Οἰκουμ. Πατριάρχου

κ.κ. Βαρθολομαίου Ἅγιε Περγάμου,

Σεβασμιότατοι Ἀρχιερεῖς,

Πανοσιολογιότατε Ἅγιε Καθηγούμενε τῆς Ἱερᾶς Μεγίστης Μονῆς Βατοπαιδίου Ἀρχιμ. Ἐφραίμ,

Ὁσιότατοι πατέρες,

Κυρίες καὶ κύριοι.

Ἐκ μέρους τοῦ Ὑψυπουργοῦ Ἐθνικῆς Παιδείας καὶ Θρησκευμάτων κου Ἀνδρέα Θ. Λυκουρέντζου χαιρετίζω τὸ συνέδριό σας καὶ εὔχομαι νὰ πραγματοποιηθοῦν ὅλοι οἱ στόχοι σας.

Ἐπιτρέψτε μου νὰ ἐκφράσω καὶ τὴν προσωπικὴ μου χαρὰ γιὰ τὴν πραγματοποίηση τοῦ συνεδρίου ποὺ εἶναι ἀφιερωμένο στὸ Γέροντα Σωφρόνιο, τὸν θεολόγο τοῦ Ἀκτίστου Φωτός.

Ὡς πτυχιοῦχος τοῦ τμήματος Θεολογίας τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Ἐθνικοῦ καὶ Καποδιστριακοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν εἶμαι ἰδιαίτερα συγκινημένος μὲ τὴν παρουσία τόσων Ἁγίων Πατέρων, σεβαστῶν Καθηγητῶν καὶ πιστῶν Χριστιανῶν στὴν αἴθουσα αὐτὴ γιὰ νὰ τιμήσουμε ὅλοι μαζὶ τὸν Γέροντα Σωφρόνιο, τὸν ὁδοδείκτη τῆς ζωῆς μας.

Δεχθεῖτε τὶς εὐχὲς τοῦ κου Ὑφυπουργοῦ καὶ τὶς δικές μου προσευχὲς γιὰ τὴν ἐπιτυχία τοῦ συνεδρίου αὐτοῦ, ἐπιτυχία ποὺ ἐγγυᾶται ἡ παρουσία τόσων σημαντικῶν εἰσηγητῶν, ἡ παρουσία τόσων εὐσεβῶν συνέδρων.

Καλὴ ἐπιτυχία.

Σᾶς εὐχαριστῶ.

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ

ΓΡΑΦΕΙΟ ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΥ

Ἀθήναι, 17 Ὀκτωβρίου 2007.

Πανοσιολογιώτατο Καθηγούμενο

Ἱ.Μεγίστης Μονῆς Βατοπαιδίου

Ἀρχιμανδρίτη Ἐφραίμ,

Σᾶς εὐχαριστῶ θερμὰ γιὰ τὴν πρόσκλησή σας νὰ παραστῶ στὴν ἔναρξη τῶν ἐργασιῶν τοῦ Διορθόδοξου Ἐπιστημονικοῦ Συνεδρίου «Γέροντας Σωφρόνιος – Ὁ Θεολόγος τοῦ ἀκτίστου φωτὸς», ποὺ διοργανώνετε. Λυποῦμαι διότι προγραμματισμένη ὑποχρέωση δὲν μοῦ ἐπιτρέπει νὰ ἀνταποκριθῶ.

Ἐπιτρέψτε μου, ὅμως, νὰ σᾶς συγχαρῶ γιὰ τὴν πραγματοποίηση τοῦ συνεδρίου τὸ ὁποῖο ἀφορᾶ τὸ βίο καὶ τὸ πνευματικὸ ἔργο ἑνὸς ἀσκητῆ τῆς Ὀρθόδοξης πίστεως, θεολογίας καὶ παράδοσης. Ἑνὸς πνευματικοῦ πατρός, ὁ ὁποῖος μὲ τὴν ἁπλότητα καὶ τὴν καθαρότητα τῆς ζωῆς του στὴν Ἀθωνικὴ Πολιτεία, ἐνσάρκωσε αὐθεντικὰ τὶς ἀρχὲς καὶ τὶς ἀξίες τοῦ Χριστιανισμοῦ.

Εἶμαι βέβαιος ὅτι τὸ συνέδριό σας θὰ δώσει τὴν εὐκαιρία στοὺς συμμετέχοντες νὰ γνωρίσουν σὲ βάθος τὴ διάσταση καὶ προσφορὰ τοῦ σεπτοῦ διδασκάλου, Γέροντος Σωφρονίου, ἡ πνευματικὴ παρουσία καὶ ὁ προτρεπτικὸς λόγος τοῦ ὁποίου παραμένουν ἐπίκαιροι στὴν ἐποχή μας.

Παρακαλῶ νὰ μεταφέρετε τὶς εὐχές μου στοὺς ἐκλεκτοὺς εἰσηγητὲς τῆς ἐκδήλωσης, καθὼς καὶ στὸ Κέντρο Ἑλληνικοῦ καὶ Ὀρθοδόξου Πολιτισμοῦ, συνδιοργανωτὴ τοῦ συνεδρίου.

Εὔχομαι κάθε ἐπιτυχία στὸ ποιμαντικὸ καὶ κοινωνικό σας ἔργο.

ΧΡΗΣΤΟΣ ΖΩΗΣ

Ὑφυπουργὸς Ἐσωτερικῶν.

ΧαιρετισμΟς

ΤΟΥ ΑντιπρόεδροΥ τοΥ ΕΥρωπαϊκοΥ

ΔημοκρατικοΥ Κόμματος τΗς Κύπρου

κ. Νικόλαου Κουτσου

Σεβαστοὶ Πατέρες, διακεκριμμένοι εἰσηγητές, ἀγαπητοὶ σύνεδροι,

Εὐχαριστῶ πάρα πολὺ γιὰ τὴν τιμὴ ποὺ μοῦ κάνατε νὰ πῶ δύο λόγια στὸ συνέδριό σας ἐκ μέρους τοῦ Εὐρωπαϊκοῦ- Δημοκρατικοῦ Κόμματος μὲ ἕδρα τὶς Βρυξέλλες καὶ μὲ 30 βουλευτὲς στὸ Εὐρωπαϊκὸ Κοινοβούλιο, καὶ ὡς Βουλευτὴς Ἀμμοχώστου μέλος τῆς Κυπριακῆς Βουλῆς.

Στὸ Ἅγιο Ὄρος διαφυλάχθηκε διὰ μέσου τῶν αἰώνων ἡ ὀρθόδοξη παράδοση μὲ τὴν ὁποία εἶναι διαποτισμένος ὁ ἑλληνικὸς λαὸς καὶ ἐντὸς καὶ ἐκτὸς τῆς Ἑλλάδος. Στὸ βάθος αὐτῆς τῆς παραδόσεως βρίσκεται ὁ Θεὸς τῆς ἀγαθότητος, τῆς καλωσύνης, τῆς φιλανθρωπίας, ὁ Θεὸς ποὺ ἔγινε ἄνθρωπος καὶ θυσιάστηκε γιὰ τὴν ἀνθρωπότητα. Ἡ εἰρήνη καὶ ὅλες οἱ ἀρετὲς εἶναι γέννημα τοῦ πνεύματός του γι’ αὐτὸ ὅσοι ἔχουν ἐπισκεφθεῖ τὸ Ἅγιον Ὄρος γνωρίζουν ὅτι ἡ ἀπόκτηση τῶν ἀρετῶν μέσα στὴν ὀρθόδοξη παράδοση εἶναι γιὰ τοὺς μοναχοὺς ὁλόκληρη ἐπιστήμη.

Καθηγητὴς τῆς ἐπιστήμης αὐτῆς ἀναδείχθηκε ὁ Γέροντας Σωφρόνιος, μαθητὴς τοῦ Ἁγίου Σιλουανοῦ τοῦ Ἀθωνίτου, ὁ ὁποῖος ἄφησε τὶς ἀπολαύσεις καὶ τὴν κενὴ δόξα ποὺ τοῦ παρεῖχε ὁ κόσμος, ἔγινε ἁγιορείτης καὶ προσέφερε πραγματικὴ βοήθεια στοὺς συμμοναστές του ὡς πνευματικὸς καὶ μετὰ μέσα στὰ σχέδια τῆς Πρόνοιας τοῦ Θεοῦ κατέληξε στὸ Ἔσσεξ τῆς Ἀγγλίας μεταλαμπαδεύοντας τὴν Ὀρθοδοξία στὴ Δύση καὶ ἐπιτελώντας σημαντικότατατο ἔργο, τὸ ὁποῖο συνεχίζει μέχρι σήμερα ἡ Ἀδελφότητα ποὺ ἵδρυσε.

Ἐμεῖς οἱ λαϊκοὶ ἀτενίζομε πρὸς τὸ Ἅγιον Ὄρος καὶ τοὺς Ἁγίους Γέροντες, ποὺ προβάλλουν συνεχῶς ἀπὸ ἐκεῖ, προκειμένου νὰ ἔχουμε ὁδοδεῖκτες γιὰ τὴν πνευματική μας πορεία, ἀλλὰ καὶ μὲ τὶς προσευχές τους φωτισμὸ ἀπὸ τὸν Θεὸ ποὺ εἶναι τόσο ἀναγκαῖος προκειμένου νὰ ἔχουμε σωστὲς κρίσεις καὶ νὰ ἐπηρεάζουμε λόγω τῆς θέσεώς μας μὲ ὀρθὲς ἀπόψεις, ὅσο μποροῦμε, τὴν πορεία τοῦ λαοῦ μας καὶ τοῦ ἔθνους μας.

Εὐχαριστοῦμε τὴν Ἱερὰ Μεγίστη Μονὴ Βατοπαιδίου, τὸ Κέντρο Ἑλληνικοῦ καὶ Ὀρθόδοξου Πολιτισμοῦ καὶ τὴν Ἐπιστημονικὴ Ἐπιτροπὴ ποὺ μᾶς ἔδωσαν τὴν δυνατότητα νὰ παρακολουθήσουμε τὸ ὡραῖο καὶ ἀξιόλογο αὐτὸ Συνέδριο καὶ εὐχόμεθα νὰ συνεχίσουν τὴν καλὴ αὐτὴ προσπάθεια προβολῆς ἁγιασμένων μορφῶν καὶ στὸ μέλλον. Σᾶς εὐχαριστῶ.

Χαιρετισμος

του αναπληρωτη πολιτικου διοικητη

του αγιου ορουσ κ. αρίστου Κασμίρογλου

Σεβασμιώτατε ἐκπρόσωπε τοῦ Παναγιωτάτου Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου, Πανοσιολογιώτατε ἐκπρόσωπε τοῦ Ποιμενάρχου τῆς πόλεως αὐτῆς μακαριώτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καὶ πάσης Ἑλλάδος, Σεβασμιώτατοι ἐκπρόσωποι τοῦ Πρεσβυγενοῦς Πατριαρχείου Ἀλεξανδρείας καὶ τοῦ Πατριαρχείων Ρωσίας καὶ Σερβίας, Σεβασμιώτατοι καὶ Θεοφιλέστατοι ἅγιοι Ἀρχιερεῖς, Ἅγιοι Καθηγούμενοι, σεβαστοὶ Πατέρες καὶ Γερόντισσες, κύριε Πρόεδρε τοῦ Κέντρου Ὀρθοδόξου καὶ Ἑλληνικοῦ Πολιτισμοῦ, κυρίες καὶ κύριοι,

Ἡ Διοίκηση Ἁγίου Ὄρους θερμὰ εὐχαριστεῖ τὴν Ἱερὰ καὶ Σεβασμία Μονὴ Βατοπαιδίου γιὰ τὴν ἐξαιρετικὴ τιμὴ τῆς προσκλήσεως, καθὼς καὶ τὸ Κέντρο Ἑλληνικοῦ καὶ Ὀρθοδόξου Πολιστισμοῦ. Συγχαίρει τοὺς διοργανωτὲς καὶ συντελεστὲς τῆς ἐκδήλωσης αὐτῆς καὶ εὔχεται ἐπιτυχία στὴ συνέχιση τῶν ἐργασιῶν.

Σᾶς εὐχαριστῶ.

Χαιρετισμος

τησ βουλευτου κ. Δήμητρασ Αράπογλου

εκπρόσωπου του Κόμματος «ΛΑΟΣ».

Εὐχαριστῶ ὅλους καὶ ἰδιαίτερα γιὰ τὴν πρόσκληση νὰ ἔλθω στὸ συνέδριό σας. Ἦταν πολὺ μεγάλη χαρὰ γιὰ μένα ὅταν τὴν ἔλαβα καὶ φυσικὰ δὲν μποροῦσα νὰ ἀντισταθῶ νὰ μὴν ἔλθω. Ἐκπροσωπῶ ὅπως ξέρετε τὸ πολιτικὸ Κόμμα τοῦ ΛΑΟΣ τοῦ κ. Γ. Καρατζαφέρη, ὁ ὁποῖος ἀπευθύνει χαιρετισμοὺς ὥστε νὰ ἔχετε πολὺ καλὴ ἐπιτυχία στὸ συνέδριό σας καὶ ἐλπίζει ὅτι στὸ μέλλον θὰ ἔχετε ἀκόμη μεγαλύτερες ἐπιτυχίες.

Θὰ ἤθελα νὰ πῶ ὅτι τὸ πιὸ δύσκολο ὂν τῆς Δημιουργίας εἶναι ὁ ἄνθρωπος. Καὶ θὰ πρέπει πολὺ σοβαρὰ νὰ σκεφθοῦμε ὅτι ὁ ἄνθρωπος πρέπει νὰ κάνει κάτι γιὰ τὸ πνεῦμα του. Εἴμαστε ὕλη, εἴμαστε φθαρτοί. Εἶναι δύσκολο βέβαια νὰ σκεφθοῦμε καὶ τὸ πνεῦμα μας. Μᾶς δίνετε ὅμως προκλήσεις, μᾶς δίνετε λύσεις καὶ θὰ πρέπει νὰ τὶς ἀκολουθήσουμε. Ἐὰν ἀκολουθήσουμε αὐτὰ ποὺ ὁ Γέροντας Σωφρόνιος μᾶς διδάσκει θὰ μπορέσουμε νὰ καταφέρουμε χιλιάδες πράγματα. Καὶ θὰ πρέπει νὰ τὰ ἀκολουθήσουμε, ὅσο δύσκολα καὶ νὰ εἶναι. Καὶ δὲν πρέπει νὰ ξεχάσουμε ποτὲ ὅτι ναὶ μὲν εἴμαστε ἄνθρωποι ἀλλὰ δίνονται τόσες λύσεις μέσα ἀπὸ τὴ θρησκεία ποὺ μποροῦν νὰ μᾶς κάνουν εὐτυχεῖς. Φτάνει νὰ ὑπάρχει ἐλπίδα. Ἡ αἰσιοδοξία ὅτι ἐὰν βηματάκι-βηματάκι, σπόρο-σπόρο κάνουμε τὴν καρδιά μας πιὸ δυνατή, πιὸ ἱκανὴ νὰ δεχθεῖ τὸ λόγο τοῦ Θεοῦ, τότε μποροῦμε νὰ κατορθώσουμε αὐτὸ ποὺ θεωροῦμε αὐτὴ τὴ στιγμὴ δύσκολο. Ἐὰν λοιπὸν θέλουμε νὰ γίνωμε ἀνώτερα ὄντα, ἐὰν θέλομε νὰ γίνομε ἄνθρωποι σωστοί, ἱκανοί, στὴν κυριολεξία ἄνθρωποι, πρέπει νὰ ἀκολουθήσουμε τὰ λόγια τοῦ Γέροντα Σωφρόνιου. Δίνονται λύσεις νὰ πλησιάσουμε τὸν Θεό, ἂν θελήσουμε πραγματικὰ νὰ γίνομε αὐτὸ ποὺ πρέπει, γιὰ νὰ γίνει καλύτερη ἡ κοινωνία μας, γιὰ νὰ γίνομε καλύτεροι. Καὶ μὴ ξεχνᾶμε ὅτι τὸ μέλλον εἶναι σήμερα, μπορεῖ νὰ εἶναι αὔριο καὶ τὸ χθὲς ἀκόμα. Πρέπει νὰ τὰ ἀκολουθήσουμε ὅλα αὐτὰ καὶ εἶναι πολὺ σημαντικὰ ὅσα ἐσεῖς μᾶς λέτε. Εἶναι ὑπέροχα, εἶναι ἱκανὰ νὰ δώσουν τὶς λύσεις, ποὺ χρειαζόμαστε γιατὶ δυστυχῶς λίγο κατεβαίνουμε πιὸ χαμηλά. Ἂν θέλουμε νὰ πλησιάσουμε τὸν Θεό, νὰ πλησιάσουμε τὸν Χριστό μας, πρέπει νὰ ἀκολουθήσουμε αὐτὰ ποὺ ὅλοι ἐσεῖς λέτε.

Ἐλπίζω νὰ ἔχετε καλὴ ἐπιτυχία στὸ συνέδριό σας καὶ πιστεύω νὰ γίνετε φωτεινοὶ φάροι ἔτσι ὥστε τὸ αὔριο νὰ εἶναι καλύτερο. Καλὴ ἐπιτυχία στὸ συνέδριό σας καὶ πάλι. Χίλια εὐχαριστῶ γιὰ τὴν πρόσκληση καὶ γιὰ τὸν χρόνο ποῦ μοῦ διαθέσατε. Καλὴ ἐπιτυχία. Μὲ τὴν δύναμη τοῦ Θεοῦ ὅλα θὰ πᾶνε καλά.

ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ

Ἀρχιμ. Ζαχαρία (Ζάχαρου)

Δρ. Θεολογίας Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ

ΤΟΥ ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΣΩΦΡΟΝΙΟΥ

Ἡ ζωὴ τοῦ Γέροντος Σωφρονίου ἐκτείνεται σὲ ἕνα σχεδὸν αἰώνα. Ἡ κυριότερη πηγὴ ποὺ μᾶς πληροφορεῖ γιὰ τὴ μακρὰ ζωή του εἶναι τὰ συγγράμματά του καὶ ἡ ἐπὶ πολλὰ ἔτη συνδιαγωγὴ μαζί του. Στὰ αὐτοβιογραφικὰ κείμενα καὶ τοὺς λόγους του ἐλάχιστα ἀναφέρεται σὲ ἐξωτερικὰ γεγονότα τῆς ζωῆς του. Ἐκτεταμένα ὅμως σκιαγραφεῖ τὴν ἐσωτερική του πορεία καὶ τὴ σφοδρὴ ἀναζήτηση τῶν ὁδῶν τῆς σωτηρίας γιὰ τὸν ἑαυτό του καὶ ὅλο τὸν Ἀδάμ.

Γεννήθηκε στὴ Μόσχα στὶς 22 Σεπτεμβρίου τοῦ 1896. Τὸ κατὰ κόσμον ὄνομά του ἦταν Σέργιος. Σπούδασε ζωγραφικὴ στὴν Κρατικὴ Σχολὴ Καλῶν Τεχνῶν τῆς γενέτειράς του καὶ τὸ 1921, κατὰ τὴ διάρκεια τῆς ἐπαναστάσεως τῶν Μπολσεβίκων, ἔφυγε ἀπὸ τὴ Ρωσία μὲ κατεύθυνση πρὸς τὴν Εὐρώπη. Ἔφθασε στὴν Ἰταλία, λίγο ἀργότερα στὴ Γερμανία καὶ τελικά, τὸ 1922, ἐγκαταστάθηκε στὴ Γαλλία ὅπου ἀφοσιώθηκε μὲ ζῆλο στὴ ζωγραφική. Ἀναγνωρίσθηκε ὡς δόκιμος ζωγράφος καὶ κατόρθωσε νὰ ἐπιδείξει τὰ ἔργα του σὲ δύο (2) ἐκθέσεις, στὸ Salon d’ Automne, ἀκόμη στὸ ἐπιβλητικὸ Salon des Tuileries. Τὸ 1925 γράφτηκε στὸ Θεολογικὸ Ἰνστιτοῦτο τοῦ Ἁγίου Σεργίου, ποὺ μόλις εἶχε ἱδρυθεῖ. Στὶς 25 Νοεμβρίου τοῦ ἰδίου ἔτους ἀναχώρησε γιὰ τὸ Ἅγιον Ὄρος. Στὶς 11 Μαρτίου τοῦ ἑπομένου ἔτους ἐκάρη ρασοφόρος μοναχὸς μὲ τὸ ὄνομα Σωφρόνιος, στὴν Ἱερὰ Μονὴ τοῦ Ἁγίου Μεγαλομάρτυρος Παντελεήμονος καὶ στὶς 5 Μαρτίου τοῦ 1927 ἔγινε σταυροφόρος μοναχός. Στὶς 30 Ἀπριλίου τοῦ 1930 χειροτονήθηκε διάκονος ἀπὸ τὸ Μητροπολίτη Νικόλαο Βελιμίροβιτς, ἐπίσκοπο Ζίτσας καὶ Ἀχρίδος, ποὺ πρόσφατα ἀναγνωρίσθηκε ἅγιος ἀπὸ τὴν Ἱερὰ Σύνοδο τοῦ Πατριαρχείου τῆς Σερβίας. Στὶς 18 Ἰανουαρίου τοῦ 1935 ἔλαβε τὸ μεγάλο σχῆμα. Τὸ 1939 ἀναχώρησε στὴ φρικτὴ ἔρημο τῶν Καρουλίων, ἀπ’ ὅπου στὶς 2 Φεβρουαρίου τοῦ 1941 προσκλήθηκε ἀπὸ τὴν Ἱερὰ Μονὴ τοῦ Ἁγίου Παύλου νὰ χειροτονηθεῖ ἱερέας καὶ νὰ τὴ διακονήσει ὡς πνευματικός. Ἡ χειροτονία ἔγινε ἀπὸ τὸν ἐφησυχάζοντα στὸ Ἅγιον Ὄρος Μητροπολίτη Μελιτουπόλεως Ἱερόθεο. Ἀργότερα ἡ διακονία τοῦ Γέροντα ὡς πνευματικοῦ συμπεριέλαβε καὶ τὶς Ἱερὲς Μονὲς Σιμωνόπετρας, Γρηγορίου καὶ Ξενοφῶντος, καθὼς ἐπίσης καὶ πολλοὺς κελλιῶτες καὶ ἐρημίτες. Γιὰ νὰ διευκολύνεται στὴ διακονία του, ἐφυγε ἀπὸ τὰ Καρούλια καὶ ἐγκαταστάθηκε στὸ κελλὶ τῆς Ἁγίας Τριάδος κοντὰ στὸν ἀρσανᾶ τῆς Ἱ. Μονῆς τοῦ Ἁγίου Παύλου. Ἐκεῖ, στὴ σπηλιὰ τῆς Ἁγίας Τριάδος, ὁ Γέροντας παρέμεινε γιὰ τρία χρόνια. Τὸν τελευταῖο χρόνο εἶχε βαρὺ χειμώνα καὶ ἡ σπηλιὰ ἔπαθε ρωγμὴ ἐσωτερικὰ καὶ γέμιζε νερό. Ὅπως διηγόταν, πετοῦσε καθημερινὰ πολλοὺς κουβάδες νερό. Ἡ ὑγρασία καὶ ὁ κόπος κλόνισαν τὴν ὑγεία του καὶ ἀναγκάσθηκε νὰ μεταβεῖ στὴ Σκήτη τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέα στὶς Καρυές, ὁπότε ἔγινε ἐξαρτηματικὸς μοναχὸς τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Βατοπαιδίου. Τὸ Φεβρουάριο τοῦ 1947, μὲ εὐλογία καὶ ἀπολυτήριο τῆς παραπάνω Μονῆς, ἀναχώρησε ἀπὸ τὸ Ἅγιον Ὄρος μὲ σκοπὸ νὰ μεταβεῖ γιὰ ἕνα χρόνο στὸ Παρίσι καὶ ἐκεῖ νὰ ἐκδώσει τὰ κείμενα ποὺ τοῦ ἐμπιστεύθηκε ὁ Γέροντάς του ἅγιος Σιλουανὸς λίγο πρὶν ἀπό τὸ θάνατό του.

Παρὰ τὴν ἐπιδείνωση τῆς ὑγείας του καὶ τὴν ἄκρα πτωχεία του στὴ Γαλλία, ἐργάσθηκε σκληρὰ καὶ σὲ ἕνα ἔτος κατάφερε νὰ ἐκδώσει τὸ πρῶτο του βιβλίο γιὰ τὸν Ἅγιο Σιλουανὸ σὲ πολυγραφημένη ἔκδοση ποὺ ὁ ἴδιος φιλοτέχνησε τὸ 1948. Οἱ κακουχίες ὅμως τῶν προηγουμένων ἐτῶν καὶ οἱ στερήσεις τῆς περιόδου τοῦ δευτέρου παγκοσμίου Πολέμου ποὺ ὑπέστη, τοῦ δημιούργησαν σοβαρὸ ἕλκος στὸ στομάχι καὶ τελικά, τὸ 1948, ὑποβλήθηκε σὲ ὁλικὴ σχεδὸν γαστρεκτομή. Παρέμεινε στὸ νοσοκομεῖο μὲ ὀροὺς γιὰ 80 ἡμέρες καὶ μόλις κατόρθωσε νὰ ἐπιβιώσει. Μεταφέρθηκε ὡς ἀνάπηρος στὸ ρωσικὸ γηροκομεῖο τοῦ προαστείου τῶν Παρισίων τῆς Ἁγίας Γενεβιέβης τοῦ Δρυμοῦ. Μόλις ἀνάκτησε λίγο τὶς δυνάμεις του, ἄρχισε νὰ τελεῖ τὶς ἀκολουθίες στὸ παρεκκλήσι ποὺ ὑπῆρχε ἐκεῖ. Οἱ οἰκότροφοι τοῦ Γηροκομείου μετεῖχαν στὶς ἀκολουθίες καὶ μάλιστα μερικοὶ ἀπὸ αὐτοὺς πῆραν ἔμπνευση νὰ γίνουν μοναχοὶ καὶ μοναχές. Δημιουργήθηκε δηλαδὴ μέσα στὸ γηροκομεῖο μοναστικὴ ἀδελφότητα. Πρόλαβαν ὅμως νὰ ἐκδοθοῦν τὸ βιβλίο τοῦ Ἁγίου Σιλουανοῦ καὶ μερικὰ μικρὰ ἄρθρα τοῦ Γέροντα σὲ περιοδικά. Ἔγινε ἔτσι γνωστὸς καὶ ἄρχισε ἡ προσέλευση νέων ἀνθρώπων στὶς ἀκολουθίες οἱ ὁποῖες διαρκοῦσαν τρεῖς ὧρες τὸ πρωῒ καὶ τρεῖς ὧρες τὸ βράδυ. Οἱ πιστοὶ αὐτοὶ παρέμεναν σχεδὸν ὅλη τὴν ἡμέρα στὸ γηροκομεῖο καὶ ἄκουγαν τὶς ἐκτενεῖς διδασκαλίες τοῦ Γέροντα σχετικὰ μὲ τὴν προσευχὴ καὶ ἄλλα συναφὴ θέματα τῆς ἐσωτερικῆς πνευματικῆς ζωῆς.

Μὲ τὴν πάροδο τοῦ χρόνου οἱ νέοι ἄρχισαν νὰ ἐκφράζουν μὲ ἐπίμονο τρόπο τὴν ἐπιθυμία νὰ ἱδρύσει ὁ Γέροντας μοναστήρι ὅπου θὰ μποροῦσαν νὰ ζήσουν κοντά του τὴ μοναχικὴ ζωή. Ἐκεῖνος ἀρχικά, λόγῳ τῆς βεβαρυμένης ὑγείας του, ἦταν ἀπρόθυμος. Τελικὰ ὅμως συγκατένευσε ἀπὸ εὐσπλαγχνία καὶ ἄρχισε νὰ ἀναζητεῖ τόπο. Μέσῳ Ἄγγλων φίλων ποὺ μετέφρασαν καὶ ἐξέδωσαν τὸ βιβλίο του στὴν ἀγγλικὴ γλώσσα, βρέθηκε ὁ τόπος ὅπου βρίσκεται σήμερα ἡ Μονή του, στὸ Ἔσσεξ τῆς Ἀγγλίας. Μὲ ἕνα ἀπίστευτα θαυμαστὸ τρόπο τῆς Πρόνοιας τοῦ Θεοῦ κατάφερε νὰ πάρει τὴν ἄδεια ἀπὸ τὶς Ἀγγλικὲς Ἀρχὲς καὶ στὶς 5 Μαρτίου τοῦ 1959 ἔφθασε στὴν Ἀγγλία μὲ μικρὴ ὁμάδα ἀπὸ τρεῖς ἡλικιωμένες μοναχὲς καὶ λίγους νέους, προκειμένου νὰ συστήσει τὴν ἀδελφότητά του. Τὸ μέρος τότε ἦταν σχεδὸν ἔρημο καὶ ὁ Γέροντας χαιρόταν, γιατί, ὅπως ἔλεγε, κανένας δὲν θὰ τὸ ἐπιθυμοῦσε καὶ ἀπὸ κανένα δὲν θὰ τὸ στεροῦσε.

Ἡ ζωὴ στὴ Μονή, προπαντὸς τὰ πρῶτα χρόνια, ἦταν πολὺ ἡσυχαστικὴ καὶ ἡ μικρὴ Ἀδελφότητα ζοῦσε λάθρα καὶ ἀφανῶς, παρακεκλημένη ὅμως ἀπὸ τὸν πλούσιο λόγο τοῦ Γέροντα καὶ τὶς ἀκολουθίες στὸ Ναό. Πρῶτοι ποὺ ἀνακάλυψαν τὴ Μονὴ ἦταν οἱ Κύπριοι τοῦ Λονδίνου, οἱ ὁποῖοι στὸ πρόσωπο τοῦ Γέροντα βρῆκαν τὸν πνευματικό τους καὶ ἔκτοτε ἀποτελοῦν τὴν πλειονότητα τοῦ ἐκκλησιάσματος τῆς