Blockchain is WTF: Waarschijnlijk Toch Fundamenteel

By Gerrie Smits and Peter Hinssen

OVER HET BOEK

“WTF is blockchain”, dacht Gerrie Smits een paar jaar geleden. Hij had al veel nieuwe technologieën zien passeren, maar geen enkele had hem ooit ’s nachts wakker gehouden. Dit keer was het anders. Blockchain had de eigenschappen om impact te hebben op een fundamenteel niveau: op hoe bedrijven functioneren, op de toegevoegde waarde van middle men, op basisconcepten als geld, vertrouwen en identiteit, zelfs op de manier waarop we als mensen samenwerken en -leven.
Dit was WTF, Waarschijnlijk Toch Fundamenteel. Vandaar dit boek.
Om op een niet-technische manier uit te leggen wat blockchain nu eigenlijk is. Om aan te geven waar blockchain nu eigenlijk voor gebruikt kan worden. En vooral om handvatten aan te bieden zodat een brede groep mensen, vanuit hun eigen kennis en ervaring, mee kunnen beginnen denken.
Want het hele blockchain-verhaal is nog maar net uit de wieg gekropen. En ook al heeft de technologie veel potentieel, het is belangrijk dat niet-technische mensen meedenken, meedoen en mee vragen stellen. En niet blijven hangen bij bitcoin en rijk worden.
Join the ride!

OVER DE SCHRIJVER

Gerrie Smits heeft meer dan 20 jaar ervaring (waarvan 15 in Londen) in industrieën die disrupted zijn door het internet. Nu gebruikt hij die ervaring om bedrijven en organisaties te leren om te gaan met de alsmaar digitaler wordende wereld. Als consultant, spreker en coach variëren zijn klanten van FMCG corporates tot overheid, van kleine modestart-ups tot grote telco’s. Als Program Director was hij ook een van de medeoprichters van het postgraduaat Digital Business bij Antwerp Management School en KdG Hogeschool. Sinds 2,5 jaar focust hij op de impact van blockchain.

• Language: Nederlands
• Publisher: Die Keure Publishing
• Release date: May 31, 2018
• ISBN: 9789048632800

Book preview

Ik heb het voordeel al iets langer mee te draaien in de technologiewereld. Ik kan me dus de eerste dotcom-hype herinneren alsof het gisteren was. Toen de eerste browsers en de eerste websites ons landje begonnen te ontdekken in 1995 was het internet nog een bijzonder rare plek, en voor de meesten een totale absurditeit.

Ik ging in die periode van bedrijf tot bedrijf om het ‘internet’ te tonen en ik zie nog het gezicht van die bedrijfsleiders toen ik de eerste keer het concept ‘browser’ of ‘server’ moest uitleggen, en hoe ze totaal de mist ingingen wanneer ze hun eerste ‘URL’ moesten typen. En geef toe, de eerste keer dat je daar ‘haa tee tee pee dubbelepunt slash slash’ ingaf, dacht je: Waar ben ik begot mee bezig?

Vandaag heeft elke reclamespot zijn URL en vinden we het absurd als een bedrijf geen website zou hebben. En als die website niet mobile-friendly is, zien ze ons er ook niet meer terug. Het ‘internet’ is ‘normaal’ geworden in recordtempo, en niet meer weg te denken uit onze maatschappij.

Na het enthousiasme over de eerste roerselen van het internet eind jaren negentig kwam de eerste crash. De NASDAQ klapte in elkaar in maart 2000, en de dotcom-hype maakte plaats voor de dotcom-crash. Op dat moment dachten velen dat het gedaan was met de gekte, en dat de rust zou terugkeren. Niets was minder waar. De echte uitbouw van het internet kwam er pas na de crash, toen bedrijven als Google en Facebook pas echt toonden waar de technologie naartoe kon leiden.

Ik voel veel parallellen met de huidige situatie van blockchain. Net zoals de dotcom-hype is het begin een periode van verwarring en heel veel technologische mumbo-jumbo. Het is grappig om de verwarring te zien bij mensen als het over crypto-currencies gaat, en concepten als hashing, mining en ledgers vrolijk door elkaar worden geklutst. Toen je de technologie van de eerste browsers zag, en hoe ellendig traag op dat moment een beeld stukje voor stukje op je scherm tevoorschijn kwam, kon je ook nooit bedenken dat wij vandaag YouTube-filmpjes zouden streamen dat het een lieve lust is. Als YouTube nu ook maar een momentje hapert, krijg ik als vader direct de volle lading van mijn tieners dat de wifi weer op niets trekt.

Blockchain is bijzonder prille technologie. Het concept is pas op de kaart gezet in 2008, door de bijzonder ongrijpbare Satoshi Nakamoto, en is pas heel recent doorgedrongen tot het mainstreamvocabularium.

Het grote gevaar vandaag is dat blockchain en crypto-currencies op één hoopje worden gegooid door de media, die vaak totaal niet begrijpt wat er aan de hand is. Het is natuurlijk spectaculair om de rollercoaster van Bitcoin en Ether te volgen, maar dit geeft ook een vertekend beeld. Het geeft het beeld van wilde speculatie, en als de CEO van J.P. Morgan dan nog eens vindt dat de technologie alleen goed is voor drugsdealers en moordenaars, dan krijgt blockchain ook direct een criminele connotatie.

Helemaal fout dus.

In mijn ogen is blockchain een fundamentele stap in de ontwikkeling van onlinetechnologie. Waarschijnlijk even belangrijk in de evolutie als de introductie van het World Wide Web in 1995. World Wide Web heeft de wereld van content, en business-to-consumer totaal veranderd. We informeren ons anders, we lezen anders, we kijken anders. Diezelfde invloed kan blockchain hebben, maar dan in de wereld van transacties, en de wereld van business-to-business. De manier waarop wij afspraken maken, vertrouwen hebben en ons organiseren zou door deze technologie wel eens radicaal kunnen veranderen.

Op dit moment is blockchain echter nog een jungle. Een kluwen van technische pistes om te proberen de embryonale technologie van blockchain te ontwarren. Vandaar dat een handboek als dit bijzonder handig is om u daar door te loodsen.

Het is vandaag essentieel om de onderliggende concepten van blockchain goed te begrijpen, om te beginnen de contouren van oplossingen te zien. Als u later wil begrijpen wat de kracht, de mogelijkheden en de opportuniteiten van blockchain zullen zijn, dan is het nu het ideale moment om de basis te doorgronden.

Ik wens u bijzonder veel succes in de zoektocht naar het ontrafelen van blockchain, maar hou in het achterhoofd dat dit nog maar het moment is dat de eerste GIF tergend langzaam in stukjes en brokjes op uw scherm tevoorschijn komt. En probeer u dan eens de wereld over 25 jaar voor te stellen wanneer blockchain op YouTube-snelheid begint te komen.

Veel succes in de wondere wereld van Distributed Ledgers.

Peter Hinssen

Voilà, dit is wat er met mij gebeurd is de laatste 2, 3 jaar. Blockchain heeft mij verward.

© Gerrie Smits

Want ja, blockchain is moeilijk. Ja, blockchain is complex.

Ik weet nog dat ik ergens in 2013 dacht: hoe koop je dat nu, zo’n bitcoin? Vanuit mijn job (consultant op het vlak van impact van digitale trends) weet ik namelijk graag hoe dingen werken. En weet je wat: ik heb er geen gekocht. Ik durfde het niet. Nu zijn er wisselmarkten, exchanges, waar je op een toegankelijke manier een keer een beetje van die munten kan kopen om te experimenteren. Maar toen moest je afspreken met een of andere vage, anonieme persoon met een pseudoniem als uit een computerspel, dragonslayer of kingwhatever of zo. En daar had ik dan toch net niet de ballen voor. De bitcoin stond toen om en bij de 200 euro. Als ik dit schrijf, staat de bitcoin om en bij de 9.000 euro.

Ik durfde het niet. Want ik snapte het niet. Waarom was dat nu goed, zo’n digitale, decentrale munt. Toen zat ik dus in mijn WTF is Blockchain?-fase.

Tot ik eind 2015 – door gesprekken met vrienden die er diep in zaten – door begon te krijgen dat dit over veel meer ging dan een digitale of virtuele munt, die – toegegeven – nogal vreemde en sinistere connotaties had. Mijn coin begon te vallen. En toen ging het van WTF is blockchain? naar Blockchain is wtf – Waarschijnlijk toch Fundamenteel.

Die dipjes in de grafiek? Ken je dat gevoel als je iets probeert te snappen? Je denkt dat je het hebt, maar opeens gaat er weer een deur open, en weer een, en nog een. Die rollercoaster is blockchain. Blockchain is een veelkoppig monster, een ui met veel lagen complexiteit. Join the ride.

FUNDAMENTEEL? TOCH WEL…

Een jaar of zes geleden verhuisde ik, na 15 jaar Londen, terug naar België. Ik moest van mijn toenmalige werkgever mijn werkgeschiedenis voorleggen en aantonen dat ik sociale bijdragen had betaald. Je kan je inbeelden: dat was geen pretje. De administratieve rompslomp was indrukwekkend.

Een beetje later moest ik geld overzetten van mijn Engelse rekening naar mijn Belgische rekening. Tegen dat het geld beschikbaar was, na een paar dagen, was ik pakweg 5% van mijn geld kwijt, aan verschillende fees, niet zo gunstige wisselkoersen etc. Mijn eigen geld.

Begin 2017 was ik in Athene met mijn familie. We namen een Uber en de chauffeur begon redelijk snel te klagen over hoe hard hij moest werken omdat hij 20, 30 procent van het bedrag dat ik betaalde, moest afgeven aan Uber. Hoewel ik de Uber-app ongelooflijk fantastisch vind, heeft me dat toch weer doen nadenken over de rol van dat platform.

Begin jaren 2010 heb ik met een paar Londense mensen gewerkt om een nieuwe vorm van creatief bureau op te richten. Hoe kan je een nieuwe manier van cocreatie bedenken zodat je mensen stimuleert om toegevoegde waarde te creëren? En hoe kan je die op een andere manier belonen dan uurtje/factuurtje of via een loon? Ondanks het feit dat er heel succesvolle projecten opgeleverd werden, heeft dat bedrijf niet lang bestaan. De markt snapte het niet. De technologie was er niet. Maar het idee raakte wel aan een kernprobleem: hoe beloon je meerwaarde?

Inefficiënt databeheer, centrale controle, achterhaalde samenwerkingsverbanden, monopolies, oneerlijke verdeling van waarde, groeiende ongelijkheid ook. Het zijn een aantal redenen waarom ik geloof dat blockchain fundamenteel is.

Ik weet het. ‘Fundamenteel’ is een zwaar woord. Ik weet het. Blockchain is een hype. Congressen, lezingen, start-ups … op alles wordt een laagje blockchain gelegd. En normaal gezien ben ik niet iemand die graag grote woorden gebruikt of blind met hypes meeholt. Maar het zijn dat soort ervaringen die mij ervan overtuigd hebben dat blockchain fundamenteel is. Oké dan, Waarschijnlijk Toch Fundamenteel. Ik hou wel van nuance.

Zal blockchain ook een impact hebben op de kmo die betonblokken maakt of op de lokale schoenmaker? Zal dit voor morgen zijn? Aan u, slimme lezer, om op het eind van het boek een inschatting te maken. Ik hoor het graag. Maar sowieso zie ik genoeg redenen om het F-woord te gebruiken. Blockchain is dé technologische evolutie die een fundamentele impact kan hebben op bedrijven in zo goed als alle industrieën, op processen, op businessmodellen, op economie in het algemeen, op communities, op governance, op politiek, op ons als mens … You name it.

EEN NIEUW INTERNET

De usecases en de voorbeelden die ik aanhaal in het boek klinken soms onwaarschijnlijk. Maar vergelijk het met het internet. Toen het internet zijn technische kinderschoenen ontgroeid was en wat meer mainstream werd, was er een golf van eureka. Het werd gezien als een democratiserende technologie: informatie was vrij, iedereen kon met iedereen connecteren en communiceren. En datzelfde gevoel van dit gaat de wereld veranderen kom je heel vaak tegen in de wereld van blockchain. Het wordt opnieuw gezien als een technologie met een democratiserend potentieel. Like the internet was meant to work is een zin die je wel eens hoort of leest in de visiedocumenten van de blockchaincommunities. Het zit op dat niveau, dat WTF-niveau. En ja, WTF staat dan zowel voor What The F*** is dit nu weer?, als voor Waarschijnlijk Toch Fundamenteel.

Let wel: ik beschouw mezelf niet als een blinde blockchain-believer. Ik ben geen voorvechter van blockchain op zich. Zelfs Vitalik Buterin, de bedenker van de Ethereum-blockchain en waarschijnlijk een van de slimste mensen die met het onderwerp bezig zijn, zegt dat er beperkingen zijn die opgelost moeten worden. Zo fundamenteel is het. Zo jong is de technologie ook nog. Er zijn de laatste jaren een paar pijlers van het internet herschreven en dat brengt nieuwe vragen met zich mee. De intellectuele discussies die gevoerd worden onder de pioniers zijn dan ook vaak heftig.

Maar ik ben wel een voorvechter van na te denken over blockchain en ermee te beginnen te werken. Dat is de reden waarom dit boek geschreven is. Wijlen Roy Amara, een futurist die vooral in de jaren 70 en 80 actief was, heeft ooit gezegd: We tend to overestimate the effect of a technology in the short run and underestimate the effect in the long run. Dat gevoel heb ik bij blockchain heel erg.

VOOR WIE IS DIT BOEK?

Dit is dus geen boek voor blockchainexperten. De experten zitten al een paar boeken verder. Of nee, die lezen geen boeken. De geeks zitten op de Slacks, de fora, de GitHubs en de Gitters waar geavanceerde kennis tegen een hoog tempo wordt gedeeld. Zij lezen de white papers van de start-ups. Zij ontwikkelen zelf mee aan blockchaintoepassingen. Zij beheren hun portfolio’s van verschillende cryptomunten.

En toch: misschien is dit wél een boek voor experten. In die zin dat ze het kunnen doorgeven aan hun partners, vrienden en familie. Hier, dit is waar ik het altijd over heb op café/familiefeesten/… Dit is waar ik mee bezig ben. Want wie ermee bezig is, is er vaak redelijk enthousiast over en krijgt meestal fronsende blikken van zijn medemensen die het allemaal niet snappen. Dat is niks voor mij, hoor. Daarom dus een boek. Want het is wél iets voor ‘ons’, de niet-techneuten.

De insteek van dit boek is niet-technisch. Gewoon, omdat ik niet technisch ben. Ik kan wel doen alsof ik het verschil ken tussen NodeJS en PHP, maar echt snappen, nee dat niet. Waar ik wel goed in ben, is in de technologie duiken en doorgronden wat de impact ervan is. Ik zoek naar de overlap tussen technologische evoluties, de impact op mensen, hun verwachtingen en hun behoeften en de impact op organisaties, business, businessmodellen …

Wat zijn de dingen die ik wil behandelen?

Wat is blockchain en wat is er nu zo speciaal aan?

Waarom wordt blockchain in bedrijven ingezet om dingen sneller en efficiënter te maken?

Waarom heeft blockchain het potentieel om een aantal fundamenten van onze maatschappij en onze economie in vraag te stellen?

Het is de bedoeling van dit boek om de discussie aan te zwengelen en breder te trekken. Om het onderwerp uit de technologiesfeer te halen. Want zoals vaak het geval is bij nieuwe technologieën, is het makkelijk om je te verliezen in de toeters en bellen. Dit is wat het kan. Dit is hoe het werkt. En dat is niet altijd constructief.

De bedoeling is niet: alles coveren. De puristen zullen af en toe hun wenkbrauwen fronsen. Ja maar, eigenlijk is het zus en zo. Ik geef je nu al gelijk. Maar ik geloof ook nogal sterk in het TBU-principe. True. But useless. Allemaal waar, maar voor dit verhaal is niet alles relevant.

Blockchain is voor mij een ui. Er zitten lagen van technische en conceptuele complexiteit in, die je al doende, al lezende en lerende begint af te pellen. De bedoeling van dit boek is niet Nu snap ik het, want dat zou een illusie zijn. De bedoeling is eerder: Aha, nu begin ik een beetje het licht te zien. Er zijn ook bij de kenners soms nog heel conflicterende visies op wat er nu al dan niet belangrijk is aan blockchain.

Daarom kies ik ervoor om het boek op te bouwen in drie niveaus.

Blockchain 1.0 gaat over simpele, financiële transacties. Over bitcoin en dergelijke. Omdat dat nu eenmaal moet en omdat het wel handig is om de basis van blockchain te snappen.

Blockchain 2.0 gaat over toepassingen van blockchain. Dit stuk is interessant voor bedrijfsmensen, start-ups, entrepreneurs …

Blockchain 3.0 gaat eerder over nieuwe modellen en nieuwe waardestromen. Dit stuk is interessant voor bedrijfsmensen die écht durven meedenken.

Op elk van die niveaus probeer ik aan te duiden wat er allemaal al kan, wat de vragen zijn en hoe je er als mens of bedrijf mee zou kunnen omgaan.

Ik zal gelukkig zijn als je door dit boek te lezen kan meepraten, op café, op een familiefeest, of binnen je eigen bedrijf. Ik zal gelukkig zijn als je in je eigen bedrijf een aantal dingen kan uitleggen. Ik zal gelukkig zijn als je hierdoor nieuwe ideeën krijgt voor een start-up. Ik zal gelukkig zijn, als je de volgende keer iets hoort over blockchain op het nieuws, dat je niet meer denkt aan bitcoin of dat is niks voor mij of dat is voor criminelen. Ik zal gelukkig zijn als je benieuwd bent. Ik zal gelukkig zijn als ik je een beetje van WTF is Blockchain? naar Blockchain is Waarschijnlijk Toch Fundamenteel kan brengen.

Tot slot, dit is een boek. En boeken maken vraagt tijd, zo heb ik geleerd. Dus ja, het kan best zijn dat er een hoop dingen achterhaald zijn tegen dat je dit leest. Ik ga veel voorbeelden en cases geven en er zullen er ongetwijfeld een paar geflopt zijn of anders uitgedraaid. In het meest extreme geval is er een blockchain volledig achterhaald of fundamenteel veranderd. Wie weet is de koers van de bitcoin of ether helemaal in elkaar gestort. En toch: laat dat de pret niet bederven. De basisprincipes en de bredere impact zijn volgens mij sterk genoeg om erover te praten. En dat er dingen mislopen, maakt deel uit van het fundamentele karakter van de technologie.

Voilà, laat ons eraan beginnen.

Stel je voor dat …

een bedrijf geen financiële audits meer moet doen.

intellectuele eigendom opnieuw iets betekent.

iedereen in de wereld ‘geld’ naar elkaar kan sturen, zonder dat je een traditionele bankrekening nodig hebt.

je een huis koopt in 10 minuten, met de hele renovatiegeschiedenis onweerlegbaar vastgelegd.

je in de supermarkt kan betalen