Cybernetyczna definicja życia: inherentna niemożliwość?

By Piotr Karocki

W tym tekście zajmuję się definicją życia jako takiego, czym się różni żywe od nie-żywe. Czy są jakiekolwiek (mierzalne) różnice między żywym i martwym?
Po paru ogólnych uwagach, przedstawiam cybernetyczną koncepcję systemu autonomicznego autorstwa polskiego cybernetyka, profesora Mazura. Próbuję tą definicję wykorzystać do określenia granic systemu jakim jest człowiek (np. czy komensale są częścią człowieka? czy sperma jest żywa?).
Kokludując, twierdzę iż aby definicja życia mogła powstać, musi być oparta o cybernetykę - aczkolwiek nie będzie to wcale łatwym zadaniem.

Źródło pierwotnego druku: The Peculiarity of Man, 2015, nr 22, s. 49-62, ISSN 2083-9235..

• Language: Język polski
• Publisher: Piotr Karocki
• Release date: Apr 14, 2016
• ISBN: 9788394395155

Book preview

Czy istnieje różnica?

Na pierwsze pytanie były stawiane różne odpowiedzi. Starożytni filozofowie uznali, że byty żywe od nieożywionych różnią się duszą wegetatywną, świat semicki wprowadził pojęcie נֶפֶשׁ [nefesz]. Nie są to jednak różne określenia tego samego pojęcia; np. dla starożytnego Greka żywym był kryształ (jako że rósł), zaś dla semity roślina żywą nie była (nefesz jest w krwi, a roślina krwi nie ma)¹.

W XX wieku jezuita, geolog i paleontolog Pierre Teilhard de Chardin rozwinął koncepcję ewolucji: Wszechświat podlega ciągłej ewolucji, wszystko co widzimy jej podlega. I jest to ta sama ewolucja – przedżycie, życie i myśl rozpatruje jako jeden ciągły nurt rozwoju, który doprowadził do pojawienia się duszy ludzkiej na drodze przekształcenia psychizmu niższego². Pojawienie się życia przerobiło materię nieożywioną przez dodanie do jej cech nowych własności, które są charakterystyczne dla poziomu życia, a transcendentne w stosunku do poprzednich³. To „nowe nie zostało dodane z zewnątrz, lecz zostało rozwinięte z „dawnego; stało się transcendentnym w stosunku do poprzedniego. Jest to równocześnie transcendencja nieodwracalna⁴. Ale również nie sposób pokazać „punktu przełomu, nie da się powiedzieć „dotąd jest martwe, odtąd jest żywe. Idąc konsekwentnie za jego ideami musielibyśmy założyć że nigdy definicji życia nie stworzymy, że przejście między żywym a martwym jest płynne, nie ma żadnej ostro zarysowanej granicy.

Wydaje się jednak że definicję życia można stworzyć, wykorzystując cybernetyczny model systemu autonomicznego prof. Mazura.

Profesor Mazur w swojej książce Cybernetyka i charakter wprowadza ładną⁵, a mało znaną koncepcję osobowości. Wychodzi ona z założenia że człowiek jest, z cybernetycznego punktu widzenia, systemem autonomicznym. Posługując się nią można stawiać postulaty wynikające