Στράτος Κοντόπουλος, Επιλεγμένα Α'

By Manos Tasakos

Τριάντα τρία επιλεγμένα νεναικά ποιήματα τού Στράτου Κοντόπουλου, με κριτικό σχολιασμό από τον Μάνο Τασάκο.

• Language: Ελληνικά
• Publisher: Manos Tasakos
• Release date: Aug 14, 2020
• ISBN: 9781393097587

Manos Tasakos

Ο Μάνος Τασάκος γεννήθηκε στην Αθήνα. Γράφει λογοτεχνικά δοκίμια, κριτικά σημειώματα, πεζά κείμενα και ποίηση. Διατηρεί το λογοτεχνικό ιστολόγιο www.tasakos.gr και επιμελείται την έκδοση τού περιοδικού κριτικής τής λογοτεχνίας «χίμαιρα». Το βιβλίο «Ο μέτριος βίος του Αλέξανδρου Βαλέτα» είναι πρωτόλειο έργο που ολοκληρώθηκε το 2009. Στην παρούσα έκδοση έγιναν μικρές διορθώσεις και ποιητικές προσθήκες, χωρίς ουσιαστικές αλλοιώσεις στην πρώτη και αυθεντική γραφή τού κειμένου.

Book preview

https://www.tasakos.gr/wp-content/uploads/2019/09/Κοντόπουλος-Στράτος-εξώφυλλο-για-το-διαδίκτυο-640x1024.jpghttps://www.tasakos.gr/wp-content/uploads/2019/09/ΔΑΦΝΕΣ-ΓΙΑ-ΚΕΙΜΕΝΟ.png

Προλεγόμενα

OΣτράτος Κοντόπουλος , (1940 Ἀθῆνα,-2018 Ἀθῆνα) , ἀνήκει στήν γενεά τοῦ μεταπολέμου. Τό κριτήριο στήν περίπτωσή του, σέ ἀντίθεση μέ τά κοινῶς παραδεκτά, δέν εἶναι ἡ ἡλικία του, δέν εἶναι κάν ὁ χρόνος δημοσίευσης τοῦ ἔργου του, ( δέν δημοσίευσε ἄλλωστε σχεδόν τό παραμικρό ἐνόσω ζοῦσε, τουλάχιστον ὄχι μέ τό τελετουργικό μιᾶς ἐπίσημης ἔκδοσης ...). Θά ἔλεγα πώς ἡ κατάταξή του προκύπτει κυρίως ἀπό τήν ἱστορικότητα τῆς γενεᾶς του – μία γενεά πού λειτούργησε ὡσάν συνδετικός κρίκος ἀνάμεσα σε ἐκεῖνο πού ξεκίνησε νά πεθαίνει στά τέλη τῆς δεκαετίας τοῦ 50 καί στό ἄλλο πού ἄρχισε νά ἀχνοφέγγει στήν μεταδικτατορική τοῦ '74 μεταπολίτευση. Τό ἀπερχόμενο, ( τό «παλαιό» ) ἦταν μία ἀνθρωποκεντρική ἀντίληψη γιά τήν ζωή καί τίς κοινωνίες, κάτι ἀπόλυτα κατανοητό μετά ἀπό τήν φρίκη τοῦ μεγάλου πολέμου καί τοῦ ἐμφυλίου. Καί τό ἐπερχόμενο, ( τό «νέο» ), μία ἀντίληψη οἰκονομοκεντρική, μία κυριαρχία τῆς ὕλης ἐπί τοῦ πνεύματος, ἤ ἀκόμη καλύτερα μία κυριαρχία τοῦ ἀσήμαντου ἐπί τοῦ σημαντικοῦ.  Αὐτό τό δεύτερο κτίστηκε ἀνεπαισθήτως καί σήμερα πιθανῶς ἔχει ἀγγίξει τίς κορυφές του.

Γιά τόν Κοντόπουλο ἡ ποίηση τυπικά ἦταν ἕνα πάρεργο, μέ τήν ἔννοια ὅτι οἱ περισσότερες ὧρες του ἤσαν ἀφιερωμένες στήν ἐπιβίωση. Οἰκογενειακά προβλήματα καί φτώχεια δέν τοῦ ἐπέτρεψαν νά συνεχίσει τίς σπουδές του, κάτι πού τόν καθήλωσε σέ ἐργασίες ἄχαρες, κακοπληρωμένες, πρόσκαιρες, ἀπαραίτητες ὅμως γιά νά συνεχίσει νά ζεῖ μέ στοιχειώδη ἀξιοπρέπεια. Δέν τόν θυμᾶμαι νά παραπονιέται ποτέ του καί πολύ περισσότερο νά ἀποδέχεται, (ἔστω καί μία φορά...), τήν βοήθεια πού τοῦ προσφέραμε, ὅσο πιό ἁπλόχερα ἦταν μπορετό, οἱ φίλοι του καί οἱ λιγοστοί ἀναγνῶστες του. Θυμᾶμαι τά πολλά καί μικρά «κόλπα» πού ἐφευρίσκαμε γιά νά μπορεῖ κάποτε νά ἔχει μία ἄνεση -  κάποια λαχεῖα ξεχασμένα πού δῆθεν κέρδιζαν μικροποσά, κάποιες ἰσχνές ἀμοιβές ἀπό ἀρθρογραφία, χρήματα πού ἔρχονταν τάχα ἀπό θαυμαστές του. Ὁ Στράτος κουβαλοῦσε τήν ἀθῳότητα τῆς γενεᾶς του, μία ἀθῳότητα πού δέν τραυματίστηκε στό ἐλάχιστο ἀπό τόν πόλεμο καί τόν θάνατο. Καί τά πίστευε ὅλα τοῦτα καί χοροπηδοῦσε ἀπό χαρά σάν μικρό παιδί γιά τά ξαφνικά μικρά θαύματα καί τούτη, ἡ ἀφελής σχεδόν, πίστη τόν ἔκαμε ἀκόμη πιό καλόβολο, ἀκόμη πιό ὑπομονετικό μέ κεῖνα πού τόν πλήγωναν, ἀκόμη πιό ποιητή.

Ἔτσι πού δέν ἔκαμε ποτέ του οἰκογένεια, τό σύνολο τοῦ ἐλεύθερου χρόνου του ἦταν ἀφιερωμένο στό κείμενο. Κείμενο κάθε λογῆς βεβαίως, ἀλλά κυρίως ποίηση. Ἐτοῦτος ὁ μοναχικός ἄνθρωπος, (τῶν χαμηλῶν τόνων καί τοῦ ψιθυριστοῦ σχεδόν προφορικοῦ λόγου...), γεννοῦσε καί ἔγραφε στίχους μέ μία συχνότητα πρωτοφανῆ. Χρόνος καί χῶρος δέν ἐπηρέαζαν ἐτοῦτο τό πρωτοφανές γεννοβόλημα. Στήν δουλειά του, στόν δρόμο, στό λεωφορεῖο, στήν ταβέρνα, ἀκόμη καί στό ἀπότομο ξύπνημα ἀπό κάποιο ἐφιαλτικό ὄνειρο, στίχοι σέ ἕνα μικρό σημειωματάριο πού γιόμιζε ὁλοένα, μά ἔμενε πάντοτε τό ἴδιο, (ἐκεῖνο τό μεταπολεμικό μέ τό ἀσημένιο σπιράλ...), στίχοι στά πακέτα τῶν τσιγάρων, (καί κάπνιζε τέσσερα πακέτα τήν μέρα...), στίχοι ἐπάνω σε χαρτοπετσέτες τῶν ταβερνείων καί τῶν καφενέδων, στίχοι παντοῦ.

Εὐτυχῶς ξέφυγε νωρίς ἀπό τόν βραχνά τοῦ ἐνοικίου, ἀλλά ἀκόμη καί κεῖνο τό πατρικό δυαράκι στήν Καλλιθέα πού κληρονόμησε, κατόρθωσε καί τό γιόμισε μέ στίχους στήν κάθε γωνιά του. Ὅταν τόν ἐπισκεπτόμουν ποτέ δέν μοῦ ἄνοιγε ἀμέσως, ἀπό τήν ἐξώπορτα ἀκουγόταν τό τρεχαλητό του νά εὕρει μία καρέκλα ἐλεύθερη ἀπό βιβλία, σημειώσεις, φωτοτυπίες καί ἄλλα συναφῆ. Ἐκεῖ στήν γωνιά τῆς μπαλκονόπορτας, (ἀντιπαθοῦσε τούς σκοτεινούς χώρους), βρισκόταν στριμωγμένο τό γραφειάκι του, ξέχειλο ἀπό ἀποτσίγαρα, χαρτιά καί μολύβια, πάντα μολύβια, ποτέ στυλό καί πολύ περισσότερο πληκτρολόγιο. Κάθε του γνώση γιά τήν γλῶσσα, τήν λογοτεχνία καί εἰδικά τήν ποίηση, προέκυψε μέσα ἀπό ἀτελείωτες ὧρες ἀνάγνωσης, μελέτης καί ἔρευνας – πάντοτε ὅμως ἔμενε τό ἀπωθημένο τῶν φιλολογικῶν σπουδῶν πού ἤθελε νά ἀκολουθήσει, κι ἅς ἦταν πολύ περισσότερο φιλόλογος ἀπό πολλούς πτυχιούχους, κι ἅς ἦταν πολύ περισσότερο ποιητής ἀπό πολλούς ποιητές.

Ἔχω γνωρίσει πολλούς συγγραφεῖς, διάσημους, ἄσημους, καλούς μέτριους καί κακούς, ἀλλά κανείς τους, (καί τό «κανείς τους» τό ἐννοῶ, μήτε ἕνας ἤ μία...), δέν εἶχε τήν στάση πού εἶχε ὁ Κοντόπουλος ἀπέναντι στό ἔργο του, μία στάση καί ἄποψη κολλητική κατά πῶς φαίνεται, καθώς τήν ἀσπάστηκα καί τήν ἀκολουθῶ ἀπό τότε μέ εὐλάβεια. Τό πρῶτο, πλήρης ἀδιαφορία γιά τήν ἔκδοση τῶν κειμένων του. Δέν ἔστειλε ποτέ του χειρόγραφα σέ ἐκδότη, δέν παρακάλεσε, (καί πολύ περισσότερο δέν πλήρωσε...), ποτέ του γιά ἔκδοση, δέν προσπάθησε ποτέ του μία ἀρχειοθέτηση, μία καθαρογράφηση, μία διόρθωση ἤ καί ἐπιμέλεια τοῦ ἔργου του. Γιατί εἶχε καί αὐτό τό κακό – σάν ἔβαζε μία τελεία σέ ἕνα πεζό ἤ σέ ἕνα ποίημα, δέν ἐπανερχόταν ποτέ,