Ο Χαρισματούχος Υποτακτικός: Γέροντας Εφραίμ ο Κατουνακιώτης

By Γέροντας Ιωσήφ Βατοπαιδινός

...Ο Χριστός δοξάζει (θεώνει) τους Αγίους Του και αυτοί δοξάζουν την Εκκλησία Του ως γνήσια μέλη Του. Ένας από αυτούς τους θεούμενους είναι και ο αγιορείτης Γέροντας Εφραίμ ο Κατουνακιώτης, που κοιμήθηκε το 1998. Έζησε 65 χρόνια αυστηρής ασκητικής ζωής στο Άγιον Όρος (από τα οποία, τα 42 ως υποτακτικός) μακριά από τον κόσμο, πτωχός κατά κόσμον, αλλά πλούσιος κατά Θεόν με τα υπερφυσικά χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος που είχε αποκτήσει, και αναδείχθηκε ο "χαρισματούχος" υποτακτικός. Είναι πράγματι δύσκολο να επιτευχθεί στην σύγχρονη υλόφρονα, ορθολογιστική και ανθρωποκεντρική εποχή μας η απόκτηση των χαρισμάτων του Αγίου Πνεύματος, όχι όμως και αδύνατο. 

(Αρχιμ. Εφραίμ. Καθηγούμενος Ι.Μ.Μ. Βατοπαιδίου, από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

• Language: Ελληνικά
• Publisher: Pemptousia
• Release date: Aug 3, 2019
• ISBN: 9786185314255

Book preview

ὑπακοῆς.

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Τὸ Ἅγιον Ὄρος εἶναι ὁ κατ᾿ ἐξοχὴν τόπος τῆς βιώσεως τοῦ Εὐαγγελίου. Εἶναι ὁ τόπος τῆς ἐμπειρίας τοῦ Θεοῦ, τῆς κοινωνίας κτιστοῦ καὶ Ἀκτίστου, τῆς ἀδιάλειπτης προσευχῆς καὶ τοῦ χαροποιοῦ πένθους. Ἔχει ἁγιασθεῖ τοῦτος ὁ τόπος ἀπὸ τοὺς ἀσκητικοὺς ἀγῶνες ὁσίων ἀνδρῶν ποὺ ἔγιναν «θείας φύσεως κοινωνοί» (Β´ Πέτρ. 1,4) καὶ ἀναδείχθηκαν «σκεύη ἐκλογῆς» (Βλ. Πράξ. 9,15).

Ὁ Χριστὸς δοξάζει (θεώνει) τοὺς Ἁγίους Του καὶ αὐτοὶ δοξάζουν τὴν Ἐκκλησία Του ὡς γνήσια μέλη Του. Ἕνας ἀπὸ αὐτοὺς τοὺς θεούμενους εἶναι καὶ ὁ ἁγιορείτης Γέροντας Ἐφραὶμ ὁ Κατουνακιώτης, ποὺ κοιμήθηκε ἀκριβῶς πρὶν ἀπὸ τρία χρόνια, τὸ 1998. Ἔζησε 65 χρόνια αὐστηρῆς ἀσκητικῆς ζωῆς στὸ Ἅγιον Ὄρος (ἀπὸ τὰ ὁποῖα, τὰ 42 ὡς ὑποτακτικός) μακριὰ ἀπὸ τὸν κόσμο, πτωχὸς κατὰ κόσμον, ἀλλὰ πλούσιος κατὰ Θεὸν μὲ τὰ ὑπερφυσικὰ χαρίσματα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ποὺ εἶχε ἀποκτήσει, καὶ ἀναδείχθηκε ὁ «χαρισματοῦχος» ὑποτακτικός. Εἶναι πράγματι δύσκολο νὰ ἐπιτευχθεῖ στὴν σύγχρονη ὑλόφρονα, ὀρθολογιστικὴ καὶ ἀνθρωποκεν­τρικὴ ἐποχή μας ἡ ἀπόκτηση τῶν χαρισμάτων τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ὄχι ὅμως καὶ ἀδύνατο.

Ὅταν ἤμουν φοιτητὴς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς στὴν Ἀθήνα, ἄκουσα γιὰ πρώτη φορὰ γιὰ τὸν Γέροντα Ἐφραὶμ καὶ δημιουργήθηκε μέσα μου ἕνας πόθος γιὰ νὰ τὸν γνωρίσω. Ἐπειδὴ ἀντιμετώπιζα ὁρισμένα προβλήματα, τοῦ ἔστειλα ἕνα γράμμα σχετικὰ μὲ αὐτά. Ἡ ἀπάντηση τοῦ διακριτικοῦ καὶ διορατικοῦ Γέροντος δὲν ἔλυσε μόνο τὰ συγκεκριμένα ἐκεῖνα προβλήματα, ἀλλὰ μοῦ ἑρμήνευσε ὅλη τὴν ἐσωτερική μου κατάσταση. Ὅταν τελικὰ τὸν ἐπισκέφθηκα στὰ Κατουνάκια, προδιέγραψε ὅλη τὴν ἐξέλιξη τῆς ζωῆς μου ὡς ἕνας ἀληθινὸς προφήτης.

Ὁ μακάριος Γέροντας ἦταν ὁ ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ, ὁ βιαστὴς μοναχὸς ποὺ ἐπιβεβαίωσε τὸν ὁρισμὸ τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Σιναΐτου ὅτι «μοναχός ἐστι, βία φύσεως διηνεκής» (Κλῖμαξ, Λόγος 1, 10). Διψοῦσε ἀκορέστως τὴν θεία Χάρη, διατήρησε τὸν ἀρχικό του ζῆλο ἕως τὰ τέλη τῆς ζωῆς του, εἶχε ἐνέργεια καὶ κατάσταση προσευχῆς. Ἐπίσης εἶχε τὸ χάρισμα τῶν δακρύων σὲ ἀπίστευτο βαθμό· ἔκλαιε μὲ λυγμοὺς στὴν Θεία Λειτουργία καὶ ὅλο τὸ βράδυ στὶς προσευχές του γιὰ τοὺς θλιβομένους ἀδελφοὺς καὶ γιὰ τὴν σωτηρία ὅλου τοῦ κόσμου. Καὶ μόνο ἡ ὄψη του πρόδιδε τὴν ὑψηλὴ ἐσωτερικὴ πνευματική του κατάσταση· νόμιζες ὅτι ἀντίκρυζες τὸν θεόπτη Μωυσῆ. Ὅταν στεκόσουν ἐνώπιόν του γινόσουν διαφανὴς καὶ μὲ τὰ διορατικὰ μάτια τῆς ψυχῆς του σοῦ ἔκανε «πνευματικὴ ἀκτινογραφία». Μόλις ἔβλεπε κάποιον λαϊκὸ διέκρινε ἂν εἶχε καλὴ πνευματικὴ ζωή, ἐνῶ ἂν ἦταν μοναχὸς ἂν ἔκανε σωστὴ ὑπακοή.

Μὲ τὴν ἀκρίβεια τῆς συνειδήσεώς του καὶ μὲ τὴν ἀκρότατη φιλοπονία του στὴν ἄσκηση τῆς ὑπακοῆς καὶ τῆς προσευχῆς κατόρθωσε συνεργίᾳ τῆς θείας Χάριτος νὰ ἀναδειχθεῖ σὲ μία σύγχρονη ὁσιακὴ ἁγιορειτικὴ μορφή.

Μολονότι ἦταν ἕνας μεγάλος ἡσυχαστὴς πρότασσε στοὺς μοναχοὺς τὴν ὑπακοὴ ὡς τὴν ὁδὸ τῆς πνευματικῆς τελειώσεως. Ἰδιαίτερα τόνιζε τὴν ἀνάπαυση τοῦ Γέροντος ἀπὸ τὸν ὑποτακτικό του ὡς σημεῖο καὶ ἔνδειξη πνευματικῆς προόδου τοῦ μοναχοῦ. Ἡ Χάρις τὸν πληροφοροῦσε γιὰ τὸ κάλλος καὶ τὸ μεγαλεῖο τῆς κοινοβιακῆς ζωῆς καὶ τοῦ ἔδειχνε σημεῖα πόσο ἕνας καλὸς κοινοβιάτης εὐαρεστεῖ τὸν Θεό. Αὐτὸ τὸ διαπιστώνουμε καὶ ἀπὸ ὁμιλίες ποὺ ἔκανε σὲ κοινόβια ἐντὸς καὶ ἐκτὸς Ἁγίου Ὄρους, οἱ ὁποῖες συγκλόνιζαν τὶς ἀγωνιζόμενες ψυχές. Στήριζε τὴν κοινοβιακὴ ζωή, παρ᾿ ὅλο τὸν ἀπόλυτα αὐστηρὸ ἀσκητικὸ τρόπο ζωῆς του.

Πολλὲς φορές, ἀκόμη καὶ ὡς φοιτητής, εἶχα τὴν εὐλογία νὰ παρευρεθῶ στὶς κατανυκτικὲς Λειτουργίες του. Ὡς λειτουργὸς ἐνώπιον τοῦ θείου θυσιαστηρίου ἦταν ἄμεμπτος. Τελοῦσε τὴν Θεία Λειτουργία μὲ μία φλογερὴ καρδία καὶ πλήρη αἴσθηση τῆς Χάριτος, ἐνῶ συχνὰ ἀπὸ τὰ πολλὰ δάκρυά του καὶ τὶς θεῖες ἀποκαλύψεις δὲν μποροῦσε νὰ κάνει τὶς ἐκφωνήσεις· νομίζω πὼς ἦταν ἀνεπανάληπτος. Ὅπως μοῦ ἔλεγε, ἀπὸ τὴν πρώτη φορὰ ποὺ λειτούργησε μέχρι καὶ τὴν τελευταία Λειτουργία του ἔβλεπε «πνευματικῷ τῷ τρόπῳ» πάντοτε τὴν θεία Χάρη νὰ καθαγιάζει τὰ τίμια δῶρα σὲ Σῶμα καὶ Αἷμα Χριστοῦ. Πολλὲς φορὲς ἔβλεπε μέσα στὸ ἅγιο δισκάριο, ὄχι τὸν ἄρτο ποὺ βλέπουμε ἐμεῖς, ἀλλὰ τὸν ἴδιο τὸν Χριστό. Ἄλλοτε πάλι ἔβλεπε ἀριστερὰ καὶ δεξιά του ἀγγέλους νὰ παραστέκονται ἐνώπιον τοῦ φρικτοῦ Μυστηρίου. Ὅλη ἡ ζωή του ἦταν μία Θεία Λειτουργία: ἡ προετοιμασία μὲ τὴν ἀκριβῆ τήρηση τῆς συνειδήσεώς του καὶ μετὰ ἡ τέλεση καὶ οἱ καρποὶ τῆς ἱερᾶς αὐτῆς ὄντως Μυσταγωγίας.

Εἶχε καταστεῖ πηγὴ τῆς θείας Χάριτος καὶ Τὴν μετέδιδε ὡς «συνεργὸς Θεοῦ» (Βλ. Α´ Κορ. 3,9) ὅταν προσευχόταν γιὰ κάποιον. Πολλὲς φορὲς ἔλεγε σὲ αὐτοὺς ποὺ τὸν ἐπισκέπτονταν αὐτοσχέδιες προσευχὲς μεστὲς θεολογικῶν νοημάτων, ἐνῶ τοὺς ἀκουμποῦσε μὲ τὸ χέρι του στὸ κεφάλι τους καὶ τοὺς μετέδιδε ἔτσι «ἐν αἰσθήσει» τὴν «ὑπὲρ νοῦν καὶ αἴσθησιν» ἐνέργεια τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.

Ὁ σεβαστὸς Γέροντάς μας Ἰωσὴφ ὁ Βατοπαιδινὸς ἦταν πνευματικὸς ἀδελφός του ἀπὸ τὸ 1947 καὶ τὸν ἔζησε ἀπὸ κοντὰ ὅσο λίγοι ἄλλοι. Αἰσθανόμενος μία ἐσωτερικὴ ἀνάγκη καὶ κατὰ κάποιο τρόπο ἕνα χρέος τιμῆς, καταθέτει ἐγγράφως τὴν μαρτυρία του γιὰ τὴν θαυμαστὴ ζωὴ τοῦ παραδελφοῦ του, τὸν ὁποῖο τόσο ἀγάπησε καὶ ἀγαπήθηκε ἀπὸ αὐτόν.

Ὅπως ὁ ἴδιος ὁ σεβαστὸς Γέροντάς μας ἀναφέρει, ὁ παπα-Ἐφραὶμ ὁ Κατουνακιώτης μὲ τὴν ὅλη ἁγία βιοτή του ἀποδεικνύει ὅτι ἦταν ἕνας ἀληθινὸς καὶ ἀκριβὴς μιμητὴς τῆς ζωῆς τοῦ μακαρίου Γέροντος Ἰωσὴφ τοῦ Ἡσυχαστοῦ, ὁ ὁποῖος πρωτοστάτησε ὥστε ὁ σύγχρονος ἁγιορειτικὸς μοναχισμὸς νὰ συνεχίζει νὰ βιώνει τὴν νηπτικὴ ἐργασία καὶ γενικὰ τὴν ἡσυχαστικὴ ζωὴ ποὺ εἶναι ἡ πεμπτουσία τῆς ὀρθόδοξης πνευματικῆς ζωῆς.

Ὁ μακάριος Γέροντας Παΐσιος θυμᾶμαι ποὺ μᾶς ἔλεγε: «Νὰ σημειώνετε τὶς ἐμπειρίες ποὺ γνωρίζετε γιὰ εὐλαβεῖς Γέροντες, γιατὶ θὰ ἔρθει καιρὸς ποὺ θὰ ἐκλείψει τὸ ἔμπρακτο παράδειγμα καὶ ὁ λαὸς τοῦ Θεοῦ θὰ ζητᾶ μὲ πόθο νὰ ἀκούει βιωματικὸ λόγο καὶ νὰ τρέφεται πνευματικὰ μὲ αὐτόν». Ἀναμφισβήτητα ἡ προφητεία τοῦ Γέροντος Παϊσίου ἐπαληθεύεται στὴν ἐποχή μας. Γι᾿ αὐτὸν τὸν λόγο νομίζω ὅτι ἡ συγγραφὴ αὐτοῦ τοῦ βιβλίου ἀποτελεῖ μία προσφορὰ γιὰ τὴν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, γιατὶ προβάλλει τὰ πνευματικὰ βιώματα ἑνὸς συγχρόνου ἁγίου ποὺ ἔζησε στὶς ἡμέρες μας καὶ ἀνάμεσά μας.

Ὁ Καθηγούμενος τῆς Ἱερᾶς

Μεγίστης Μονῆς Βατοπαιδίου

Σάββατο τῆς Τυρινῆς 11/24 Φεβρουαρίου 2001

Μνήμη τῶν ἐν ἀσκήσει λαμψάντων Ὁσίων

Ὁ Γέροντας Ἐφραὶμ ὁ Κατουνακιώτης μὲ τὸν τότε ἱερομόναχο, καὶ νῦν Καθηγούμενο τῆς Ἱ.Μ.Μ. Βατοπαιδίου Ἀρχιμ. Ἐφραίμ, στὰ Κατουνάκια τὸ ἔτος 1984.

ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΕΚΔΟΤΟΥ

ΓΙΑ ΤΗΝ Ι΄ ΕΚΔΟΣΗ

Επ᾿ εὐκαιρίᾳ τῆς συμπληρώσεως ἐφέτος εἴκοσι ἐτῶν ἀπὸ τῆς μακαρίας κοιμήσεως τοῦ μακαρίου Γέρον­τος Ἐφραὶμ τοῦ Κατουνακιώτου καὶ λόγῳ ἐξαντλήσεως τῶν ἀντιτύπων τῆς προηγουμένης ἐκδόσεως, ἡ Μονή μας προβαίνει στὴν παροῦσα ἐπαυξημένη καὶ βελτιωμένη ἐπανέκδοση τοῦ βιβλίου αὐτοῦ.

Στὴν ἔκδοση αὐτὴ ἔχουν προστεθεῖ στὰ δύο τελευταῖα μέρη τοῦ βιβλίου (Μαρτυρίες καὶ Ἐπιστολές) νέες καὶ ἀξιόλογες μαρτυρίες γιὰ τὸν Γέροντα ἀλλὰ καὶ ἐπιστολές του, ποὺ μᾶς δόθηκαν προσφάτως ἀπὸ πρόσωπα τὰ ὁποῖα εἶχαν προσωπικὴ ἢ δι’ ἀλληλογραφίας ἐπικοινωνία μαζί του. Ἐπίσης ἐντοπίσθηκαν περισσότερα Ἁγιογραφικὰ καὶ Πατερικὰ χωρία καὶ τὸ κείμενο βελτιώθηκε φιλολογικά.

Τὰ λόγια τοῦ Γέροντος Ἐφραίμ, τὰ ἁγιογραφικὰ καὶ τὰ πατερικὰ χωρία, καθὼς καὶ λόγια τρίτων, γιὰ νὰ ξεχωρίζουν ἀπὸ τὸ ὑπόλοιπο κείμενο, βρίσκονται ἐντὸς τῶν εἰσαγωγικῶν «…». Ἂν κάποια χωρία ἢ λόγια τρίτων περιλαμβάνονται σὲ κείμενο «…», περικλείονται ἐντὸς τῶν εἰσαγωγικῶν ….

Ἔχουν ἤδη περάσει ἐννιὰ χρόνια μετὰ τὴν κοίμηση τοῦ Γέροντός μας Ἰωσὴφ μοναχοῦ, συγγραφέα τοῦ βιβλίου αὐτοῦ. Γι’ αὐτὸ καὶ θεωροῦμε σημαντικὴ τὴν ἐπανέκδοσή του, γιατὶ μέσα ἀπὸ τὶς σελίδες του φαίνεται ἡ πολλὴ πνευματικὴ ὁρμὴ καὶ πηγαία θέρμη μὲ τὴν ὁποία βιογραφεῖ ἕνα ἀπὸ τὰ ἀγαπητά του πρόσωπα, ἴσως τὸ πιὸ ἀγαπητὸ μετὰ τὸν Γέροντά του Ἰωσὴφ τὸν Ἡσυχαστή. Μάλιστα, ἐφόσον τὶς πνευματικὲς καταστάσεις καὶ τὰ θεῖα βιώματα τοῦ βιογραφουμένου ὁ συγγραφέας –μὴ ὄντας ἄμοιρος αὐτῶν– καὶ τὰ συλλαμβάνει καὶ τὰ ἑρμηνεύει θεολογικά, μπορεῖ νὰ διακρίνει κάποιος μέσα ἀπὸ τὸ ἐν λόγῳ βιβλίο τὴν ὑψηλὴ πνευματικὴ κατάσταση καὶ τῶν δύο.

Μὲ τὶς ἅγιες πατρικὲς εὐχὲς τῶν μακαριστῶν αὐτῶν Γερόντων νὰ ἐντρυφοῦμε στοὺς λόγους τους καὶ νὰ μιμούμεθα τὸ παράδειγμά τους.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Ακατονόμαστες πεπλανημένες καὶ σατανικὲς θεωρίες ὁδηγοῦν τὸν σημερινὸ ἄνθρωπο τῆς ὑλοφροσύνης, σὲ ἀποθάρρυνση καὶ ἀναποφασιστικότητα. Ὁ λόγος γιὰ τὴν μετάνοια, ὡς τοῦ ἀπολύτου μέσου τῆς σωτηρίας τοῦ πλανεμένου ἁμαρτωλοῦ, ἐπιβάλλεται στοὺς καιρούς μας. «Ἰδοὺ νῦν καιρὸς εὐπρόσδεκτος, ἰδοὺ νῦν ἡμέρα σωτηρίας»¹.

Ἐπιχειροῦμε στὸ βιβλίο αὐτὸ νὰ περιγράψουμε τὰ πνευματικὰ βιώματα τοῦ ὁσιωτάτου Πατέρα καὶ ἀδελφοῦ μας Ἐφραὶμ Κατουνακιώτου· ὅσα ἔγιναν ἀντιληπτὰ ἀπὸ τὴν ταπεινότητά μας, γιατὶ ἡ ζωὴ ἑνὸς ἀληθινὰ πνευματικοῦ ἀνθρώπου εἶναι ἀπροσπέλαστη καὶ μόνο δείγματα, ἀκτίνες καὶ σκιὲς ἀφήνονται σὲ μᾶς, γιὰ νὰ κατανοήσουμε τὸ μεγαλεῖο τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς τους. Ζήσαμε ἀρκετὰ χρόνια μαζί του, καὶ προβάλλουμε τὸ ζωντανὸ παράδειγμά του, μὲ τὸ ὁποῖο κάθε «στόμα φράζεται» ἀπὸ κάθε ἀντιλογία καὶ «καθίσταται ὑπόδικος ἅπας ὁ κόσμος»² τῆς διαστροφῆς.

Περιγράφουμε τὴν πραγματικὴ καὶ πρακτικὴ ἔννοια τῆς μετανοίας. Αὐτῆς ποὺ μετέβαλε τὸν ἄνθρωπο τῆς πτώσεως καὶ τῆς πλάνης καὶ τὸν ἀνακάλεσε στὸ πρῶτο ἀξίωμα τοῦ «κατ᾿ εἰκόνα καὶ καθ᾿ ὁμοίωσιν»³. Αὐτῆς ποὺ ἐπανέφερε στὴν υἱοθεσία ὅσους μὲ τὸν ὀρθὸ βίο ἔλαβαν τὸν Χριστὸ καὶ «ἔδωκεν αὐτοῖς ἐξουσίαν τέκνα Θεοῦ γενέσθαι»⁴.

Τὰ πνευματικὰ παιδιὰ τῆς συνοδίας του ἤδη ἔχουν ἐκδόσει μὲ ἕνα γλαφυρὸ τρόπο τὴν βιογραφία καὶ λόγους τοῦ Γέροντος. Ἐμεῖς ταπεινῶς καταθέτουμε τὴν ἐμπειρία μας γιὰ τὸν Γέροντα Ἐφραίμ, τὸν πνευματικὸ ἀδελφό μας, ὅπως τὸν γνωρίσαμε, τὸν ζήσαμε καὶ «αἱ χεῖρες ἡμῶν ἐψηλάφησαν»⁵. Ἔτσι παρουσιάζουμε τὴν μορφὴ καὶ τὴν διδασκαλία τοῦ ὁσίου Γέροντος, κυρίως μέσα ἀπὸ τὴν σχέση ποὺ εἶχε μὲ τὴν συνοδία μας. Αὐτὸ ποὺ εἴδαμε στὴν ζωή του ἦταν τὸ βίωμα τῆς ἀληθινῆς μετανοίας, ποὺ εἶναι ἡ πεμπτουσία καὶ ὁ σκοπὸς τῆς Πατερικῆς μας παραδόσεως. Ὁ θρίαμβος τῆς μετανοίας στὸ πρόσωπο τοῦ Γέροντος λύνει τὴν ἀμφιβολία καὶ τὸν δισταγμὸ τῆς προφάσεως τῶν νυσταζόντων, ὅτι ὄχι «τῷ καιρῷ ἐκείνῳ» ἀλλὰ καὶ τώρα, καὶ σήμερα, συνεχίζεται ἡ ἐπαγγελία τοῦ Κυρίου μας, «ὅτι μεθ᾿ ἡμῶν ἐστι»⁶ καὶ ἑπομένως εἶναι ἀπόλυτα «πιστὸς ἐν πᾶσι τοῖς λόγοις Αὐτοῦ»⁷ καὶ «παντὶ τῷ αἰτοῦντι»⁸ παρέχει τὴν θεία Χάρη καὶ εὐλογία, σὲ ὅσους θέλουν νὰ Τὸν ἀκολουθήσουν καὶ νὰ Τὸν μιμηθοῦν.

Στὴν ὀρθὴ ἀπόφασή του νὰ ἐκπληρώσει τὸν στόχο τοῦ ἀνθρωπίνου προορισμοῦ σύμφωνα μὲ τοὺς νόμους τῆς θείας ἀποκαλύψεως, ἔχοντας τὴν διπλὴ καθαρότητα, τῆς ψυχῆς καὶ τοῦ σώματος, παραδόθηκε ὁλόψυχα στὴν ἀρχικὴ βαθμίδα τῆς μακαρίας ὑπακοῆς καὶ ἀποδεσμεύθηκε ἀπὸ τὶς ἀκατονόμαστες προφάσεις τοῦ παλαιοῦ ἀνθρώπου. Μὲ τὰ φτερὰ τῆς ἀληθινῆς ὑπακοῆς, ποὺ τὴν συνόδευε ἡ αὐταπάρνηση καὶ ἡ φιλοπονία, δὲν ἄργησε νὰ γευθεῖ τὴν γλυκύτητα τῆς Χάριτος καὶ νὰ αὐξάνει τὴν πίστη του στὴν πανσωστικὴ πρόνοια τοῦ Χριστοῦ μας. Ἔτσι ἀποδυνάμωσε τὶς σατανικὲς πονηρίες καὶ παγίδες, ποὺ πολεμοῦν ἰδιαίτερα τοὺς ἀρχαρίους.

Ἀκολούθησε καὶ δεύτερη θεία εὐλογία. Ἡ γνωριμία μὲ τὸν Γέροντα Ἰωσὴφ τὸν Ἡσυχαστή, τὸν πνευματικό του Πατέρα, ὁ ὁποῖος τοῦ χάραξε τὸν ἀπλανῆ δρόμο τῆς μετανοίας καὶ ἀληθινῆς ἐσωστρεφείας καὶ ποὺ μὲ τὶς πατρικὲς εὐχὲς καὶ εὐλογίες τὸν στήριζε στὴν σωστὴ πορεία γιὰ εἰλικρινῆ καὶ ἀνόθευτη ὑπακοή, τὴν ὁποία συνεχῶς πρόβαλλε καὶ δίδασκε. Ὄντως, μακαρία εἶναι ἡ ὑπακοή, ποὺ συντρίβει τὰ μέλη καὶ ὄργανα τοῦ παλαιοῦ ἀνθρώπου, τοῦ νόμου τῆς διαστροφῆς. Πολὺ νωρὶς τὴν ἀγκάλιασε ὁ νεαρὸς ἀθλητὴς Ἐφραὶμ καὶ ἀποδείχθηκε «παιδαριογέρων»⁹.

Δὲν ἄργησαν τὰ γερὰ θεμέλια τῆς Πατερικῆς μας παραδόσεως νὰ ἀποφέρουν τοὺς καρποὺς καὶ ἡ ἐργασία τῆς «πρακτικῆς» ἔφθασε στὸ τέλος ἐπιτυχῶς. Ἀφοῦ κατ᾿ ἀρχὰς «νεκρώθηκαν τὰ μέλη τὰ ἐπὶ τῆς γῆς»¹⁰ μὲ τὴν ἀκριβῆ αὐταπάρνηση καὶ φιλοπονία, ἔργο ποὺ πέτυχε ὁ «νήφων νοῦς», τότε ἡ Χάρις ὑποτάχθηκε στὸν νοῦ –κατὰ τὴν πατερικὴ ὁρολογία– καὶ ἔφθασε ὁ «νόμιμος ἀθλητής»¹¹ στὴν «θεωρία» στὴν ὁποία ὑπάρχει ὡς ἔνοικος ὁ θεῖος φωτισμός.

Ἔχοντας ἔνοικο τὸν θεῖο φωτισμό, χωρὶς ἐμπόδια, εἰσῆλθε στὴν γνώση τῶν θείων μυστηρίων καὶ σύμφωνα μὲ τὴν πρόρρηση τοῦ πνευματικοῦ του Πατέρα, πάτησε τὴν σκάλα τῆς θείας ἀνόδου πρὸς τὸν ἁγιασμό, ποὺ εἶναι τὸ τέρμα τῶν θείων ἐπαγγελιῶν γιὰ τὴν ὁλοκλήρωση τοῦ ἀνθρωπίνου προορισμοῦ.

Θὰ περιγράψουμε ἐλάχιστα ἀπὸ τὰ προσωπικά του χαρίσματα, ποὺ ἦταν φανερὰ στὶς μεταξύ μας ἐπαφές. Τὸ διορατικὸ καὶ προορατικό του χάρισμα ἦταν πολὺ γνωστὰ στοὺς ἀνθρώπους ποὺ τὸν πλησίαζαν καὶ εἶναι ἀδύνατο νὰ παραθέσουμε ὅλες τὶς μαρτυρίες τους. Γνώριζε μὲ λεπτομέρεια τὰ παρελθόντα καὶ τὰ παρόντα καὶ προέλεγε τὰ μέλλοντα προκαλώντας κατάπληξη σὲ ὅσους ἀποκάλυπτε τὰ κρύφια τῆς καρδίας τους.

Μέχρι τὰ βαθιὰ γεράματα δὲν σταματοῦσε ὁ φλογερὸς ἀθλητὴς νὰ ὠφελεῖ καὶ νὰ στηρίζει τοὺς ἐπισκέπτες του. Μὲ τὴν ὁλοκληρωμένη μαρτυρία τῆς ὁσιακῆς ζωῆς του ἔκλεισε τὴν ἐδῶ παροικία του μὲ πλήρη αἴσθηση τῆς προσκλήσεώς του ἀπὸ τὸν Κύριο μας. «Δεῦτε πρός με πάντες οἱ κοπιῶντες καὶ πεφορτισμένοι, κἀγὼ ἀναπαύσω ὑμᾶς»¹² καὶ «ὅπου εἰμὶ ἐγώ, ἐκεῖ καὶ ὁ διάκονος ὁ ἐμὸς ἔσται»¹³.

ΓΕΡΩΝ ΙΩΣΗΦ ΒΑΤΟΠΑΙΔΙΝΟΣ

1. Β´ Κορ. 6,2.

2. Βλ. Ρωμ. 3,19.

3. Βλ. Γέν. 1,26.

4. Ἰωάν. 1,12.

5. Α´ Ἰωάν. 1,1.

6. Βλ. Ματθ. 28,20.

7. Ψαλμ. 144,13.

8. Βλ. Α´ Πέτρ. 3,15.

9. Βλ. Σωζομενοῦ, Ἐκκλησιαστικὴ ἱστορία 3, 14, PG 67, 1068D-1069AB. «Ἄρξομαι δὲ ἐκ... Μακαρίων τῶν δύο· τὸν δὲ Αἰγύπτιον λόγος... ὡς παιδαριογέροντα παρὰ τῶν μοναχῶν ὀνομάζεσθαι». Πρβλ. Κυρίλλου Σκυθοπολίτου, Βίος Ἁγίου Σάββα (Ἡγιασμένου) 49, 2, ἔκδ. Schwartz, E. Leipzig, Hinrichs 1939, σ. 94. «Ταύτην ἔχειν αὐτὸν (τὸν Σάββαν) τὴν πολιτείαν γνοὺς ὁ μέγας Εὐθύμιος ἐλάμβανεν αὐτὸν μεθ᾿ ἑαυτοῦ... πληροφορίαν ἔχων εἰς αὐτὸν καὶ παιδαριογέροντα αὐτὸν ὀνομάζων».

10. Βλ. Κολ. 3,5.

11. Βλ. Β´ Τιμ. 2,5.

12. Ματθ. 11,28.

13. Ἰωάν. 12,26.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1

ΑΠΟ ΤΗΝ ΘΗΒΑ ΣΤΟ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟ

ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΣΤΑ ΚΑΤΟΥΝΑΚΙΑ

Γεννήθηκε στὸ Ἀμπελοχώρι Θηβῶν τὸ 1912. Ὁ πατέρας του ὀνομαζόταν Ἰωάννης Παπανικήτας καὶ ἡ μητέρα του Βικτώρια. Εἶχε ἄλλα τρία ἀδέλφια. Ὁ παππούς του, παπα-Νικήτας, ἦταν ὁ ἐφημέριος τοῦ χωριοῦ.

Ἡ οἰκογένεια τοῦ Γέροντος εἶχε χριστιανικὲς ρίζες. Κρατοῦσε ἀπὸ τὴν ἀνατροφή του τὴν ζύμη τῆς ἀνόδου καὶ προκοπῆς καὶ αὐτὸ φάνηκε ἀπὸ τὴν ἀρχὴ τῆς ἀποταγῆς του. Ὅταν ὁ Εὐάγγελος –τὸ κοσμικὸ ὄνομα τοῦ Γέροντος– τελείωσε τὸ Γυμνάσιο προσπάθησε νὰ ἀποκατασταθεῖ κοινωνικά. Παντοῦ ὅμως ἀποτύγχανε.