Sa dòpia ferta: Limba sarda e dipendèntzia de sa Sardigna: un’informe

By AA.VV.

Sa dòpia ferta mentovada in custu libru est s’illacanamentu de sa limba sarda, ammuntonadu e connessu cun àteras formas de esclusione: su gènere, sa classe, su pagu istùdiu, su pagu prestìgiu, sa poberesa. Est pròpiu su chi nd’est essidu a pìgiu dae sa I Cunferèntzia Aberta de su Sardu, chi s’est fata in Nùgoro su 14 de ghennàrgiu 2017, e a manera particulare dae sos panel o trumas de traballu suos. Cuddos resonos sunt presentados in custu report, un’informe chi ddos ammustrat a pustis chi sunt istados elaborados e cunfrontados segundu formas de codìfica e de anàlisi de is iscièntzias sotziales. Duncas, is ideas a pitzus de su sardu e de su benidore suo, chi tenent is chi leant parte a su movimentu linguìsticu o puru traballant cun su sardu sunt s’ogetu de custu libru polifònicu. Polìticas linguìsticas, status de su sardu, gènere e sardu, su sardu in s’iscola, su sardu in is mèdias, su sardu e sa literadura e medas àteras cosas.
Sa tenta de custu libru est duncas de cumprèndere su chi pensant e chie sunt is chi sunt traballende pro sa torrada de su sardu che limba dinna, respetada e aguale in sa Sardigna de oe, is trèulos e is isperos issoro, e sa faina chi isetat a totus is chi cumpartzint custu traballu pro sa paridade linguìstica.

• Language: Српски језик
• Publisher: Condaghes
• Release date: Mar 3, 2018
• ISBN: 9788873569381

Book preview

Acordu

Sòtziu pro sas cunferèntzias abertas

Sa dòpia ferta

Limba sarda e dipendèntzia

de sa Sardigna: un’informe

Prima cunferèntzia aberta de su sardu

(Nùgoro, 14 de ghennàrgiu 2017)

ISBN 978-88-7356-938-1

Condaghes

Ìnditze

Introdutzione de Lisandru Mongile

I. Sa situatzione de su sardu

II. Una limba de pagu contu

III. Una limba educadora

IV. Sa paridade?

V. Un’istandard o medas istandard?

VI. Comente nde essimus?

Apendìtzios

Ringratziamentos

S'Autore

La collana Convegni e Incontri

Colophon

Introdutzione

Alessandro Mongili

Cando amus pensadu a una Cunferèntzia Aberta de su Sardu (CAS) durante s’istiu 2016, imparis cun Alexis Barranger, Giuanna Casagrande, Manuela Ennas, Bakis Mùrgia e deo etotu, non fiamus seguros de nche resessire a la cuncordare. Manuela Ennas pùblicat unu giornale online in sardu (Boxis de Murriali), e deo apo traballadu a sa chirca sotziolinguìstica commissionada dae sa Regione Autònoma de Sardigna durante is annos 2006-2007, ma ambos duos non semus in su grustu de sas persones prus connotas chi si ocupant de sardu¹. Alexis est unu giòvanu frantzesu chi at imparadu su sardu a mannu (sardòfonu nou) che a Giuanna, chi si nch’est torrada a faeddare su sardu dae pagu. Infines b’at Bakis, chi l’impreat in sa comunicatzione pùblica cosa sua sende chi est unu graphic-designer. Tando sa pregunta chi nos ant postu in medas fiat semper «chie seis, chie tenides in palas?».

A dies de oe nois semus in bator in su diretivu de s’assòtziu Acordu. Bakis puru si nch’est istesiadu dae sa CAS, e nos at agiudadu Andrea Maccis pro s’informàtica e sa gestione de su situ internet cosa nostra. Tenimus ideas diversas a pitzu de sa LSC o de su dòpiu istandard, però totus istimamus su sardu e lu cherimus defensare.

Deo e Bakis amus connotu su tentativu aurtidu de cuncordare una grandu Cunferèntzia Aberta cun Sardegna Possibile, in s’ùrtimu perìodu de s’esistèntzia sua. Tambene Giuanna, che a mie, at traballadu e partetzipadu a is OST de Sardegna Possibile. Duncas nos interessaiat a sighire custa esperièntzia de partetzipatzione e teniamus carchi abilidade in custa faina.

Unu sòtziu neutrale e una Cunferèntzia aberta. S’idea fiat sa de s’imbentare una forma de Cunferèntzia Aberta chi aeret tentu sa punna de pònnere a pare totus sas partes de su movimentu linguìsticu in un’atòbiu, nointames sa majoria de custas personas non siant de acordu a pitzus de su standard o apant cuntierradu in is annos colados.

Gràtzias a s’agiudu de sa gente amantiosa de su sardu, amus pregontadu a totus is «ghiadores» de su movimentu linguìsticu sa neutralidade, est a nàrrere si non teniant nudda contra custa initziativa. No est istadu fàtzile però totus ant nadu chi sa cosa si podiat fàghere. Feti unu de custos ghiadores – de Nùgoro – at refudadu s’initziativa cosa nostra. A tènnere un’opositzione pròpiu in Nùgoro est istadu dificultosu, e incapas at minimadu sa presèntzia de unu muntone de gente chi traballat cun sa digitalizatzione de su sardu. Làstima.

Nos semus postos a fainare, furende tempus a su traballu e a is impinnos chi, totus, tenimus. Nos amus dadu un’iscadèntzia (a sa prima su 4 de su mese de Idas, posca su 14 de ghennàrgiu), e amus chircadu de leare a innantis s’impinnu nostru.

Sa primu cosa de importu e fundamentale, chi amus leadu che a impinnu primàriu fiat sa neutralidade totale. Si, est naturale, cada unu de nois tènet ideas pròpias subra s’istandard o subra àteras chistiones chi pertocant sa limba sarda, sa truma chi amus costituidu, chi est su nùcleu de s’assòtziu Acordu – Sòtziu pro sas Cunferèntzias Abertas no nde tenet peruna. Sa paràula seberada, «Acordu», in medas partes de Sardigna cheret nàrrere «A s’agatare in unu logu pro resonare o chistionare impare», su chi in àteras limbas si narat meeting, réunion, etc. In àteros logos, cheret nàrrere «Agatare unu puntu a cumone intre positziones diversas» (mutidu Acòrdiu a Cabu de Giosso e in àteras limbas agreement, accord). S’intentu fiat duncas (e semper est) de abarrare neutrales ma de agiudare a sas persones chi si òcupant de sardu a agatare una Agorà, unu logu pro arresonare, unu logu de dibata ma mescamente unu ispàtziu de traballu a cumone. Amus detzìdidu de non chircare agiudos finantziàrios de cale si siat ente privadu o pùblicu pro nos pònnere che «òmines de mesu». Duncas amus pedidu a is partetzipantes una cuota de partetzipatzione a manera chi s’eventu siat autofinantziadu. Custa giai est istada una novidade manna chi nos at permìtidu de abarrare neutrales e indipendentes.

Tocat a nàrrere chi amus retzidu unu sustentu logìsticu dae su Comunu de Nùgoro e a manera particulare dae s’Assessore a sa Cultura, Sebastian Cocco, in unu clima de totale indipendèntzia.

Sa Cunferèntzia Aberta non depiat bogare a campu Declaratziones Comunas, ma in ònnia Panel is partetzipantes podiant fàghere su chi cheriant, leare detzisiones, initziativas, progetos e totu su chi liberamente seberaiant. Nois asseguraiamus sa moderatzione de sa dibata e sa regorta de su materiale de sa discussione chi, elaboradu, format sa sustàntzia de s’informe chi como seis leghende.

Comente fiat cuncordada custa Cunferèntzia Aberta, duncas? S’idea fiat sa de nche bogare su palcu e de fainare cun grustos de traballu – panel – temàticos. Cheriamus fàghere unu bandu pro regòllere sas propostas de is grustos de traballu, ma a dolu mannu no amus acudidu a lu fàghere pro problemas organizativos e de tempus, e amus detzìdidu nois etotu cales podiant èssere is panels de interessu majore. Nd’amus seberadu oto e una sessione poster². Sceti unu panel e sa sessione poster non sunt andados a in antis, ma is àteros grustos ant àpidu una resessida bona e unos cantos no ant pòtzidu acollire a totus, ca su nùmeru prus mannu de partetzipantes a intro de is panel fiat de dòighi persones. Is grustos de traballu o panel si sunt arrangiados pro fàghere tres sessiones de una ora e mesu durante sa die de sa Cunferèntzia. Sa de una fiat dedicada a sa Dibata generale, mentras sa de duas e sa de tres depiant permìtere s’elaboratzione de unu Documentu/Progetu/Proposta finale. A càusa de s’emergèntzia mèteo non semus resèssidos a fàghere s’ùrtimu acordu in ònnia Panel, e sa Corona o Assemblea finale puru l’amus giumpada cando sas novas asseguraiant chi fiat niende in totu sa Sardigna tzentrale. Su giogu de su moderadore fiat su de agiudare a totus a intervènnere, duncas de respòndere a sa prima pregunta (ite nde pensat vosté de su tema de su panel, comente lu bidet?). In sa de duas sètzidas o sessiones, moderadores e segretàrios depiant propònnere una lista de puntos essidos a campu in sa prima sessione e fàghere detzìdere cale si podiat isboddicare mègius in s’ora e mesa de traballu, cun s’idea de lòmpere a carchi concruida pro nde bogare carchi initziativa, declaratzione o progetu in sa de tres sessiones. S’intentu nostru fiat duncas su de cambiare su palcu cun unu cuncordu impare a manera chi nde essiat a campu sa faina comuna, ue totus podiant collaborare, intames de su giogu de sas positziones personales.

Sa neutralidade de Acordu fiat garantida mescamente de su fatu chi ònnia Panel fiat manigiadu dae unu Moderadore o fatzilidadore. Issa – o issu – teniat sa funtzione de gestire su panel e s’assegurare chi totus aerent pòtzidu faeddare liberamente e sena essere limitados. B’aiant puru unos cantos segretàrios chi teniant sa funtzione de trascrìere is arresonos de su panel chi pustis est confluidu in su testu chi seis leghende.

No est istadu fàtzile a aparitzare custu cuncordu. Tocaiat a agatare gente bona a fàghere su moderadore e capatze de iscrìere in sardu pro sighire e trascrìere is interventos comente segretàriu o segretària. Sa situatzione minorizada de su sardu nd’est essida a campu in custu problema. Pro sa faina de moderadore, boliat chircada gente capatze de gestire una truma o unu grustu a manera professionale, e duncas chi teniat esperièntzia. Sotziòlogos, mescamente. Pro is segretàrios bi cheriat gente chi ischiat iscrìere in sardu. Sa cumanda nostra fiat a l’iscrìere comente cheriant, non a manera netzessària in LSC o sighende is Arrégulas, ma in cale si siat manera. Su resurtadu at dadu resessida mala. In Nùgoro belle nemos s’est presentadu ca timiant a no ddu iscrìere giustu. Comente chi custos annos de cuntierra subra sa manera de iscrìere su sardu apat fatu sentire sa gente semper isballiada in s’iscritura.

Mancu a agatare moderadoras e moderadores – bonos a lu fàghere – est istadu simple, ca sa classe istudiada in Sardigna l’ant seletzionada a s’arrevèsciu, cunforma a su sardu. Prus pagu l’ischis e mègius andas in sa carriera e in sa vida. Tando, a dolu mannu, carchi grustu est istadu moderadu in italianu. Nointames custas dificultades depimus torrare gràtzias – e meda – a manera particulare a sas moderadoras e a is moderadores, est a nàrrere a Andrea Caneglias, Giuanna Dessì, Carla Locci, Antoni Muscas, Marta Onnis, Mariantonietta Piga, Enrico Putzolu e deo etotu, a sas segretàrias e a is segretàrios, est a nàrrere a Luigi Bangoni, Sara Cocco, Alessia Etzi, Martine Faedda, Annamaria Loddo, Salvatorina Murru, Diego Portas Sollai e torra a Enrico Putzolu, e a is duos voluntàrios Federico Ferranti e Cinzia Mattana. Chentza de su traballu issoro sa CAS non si