6362 Sayılı Sermaye Piyasası Kanunu Gerekçeleri

By Sermaye Piyasası Kurulu

TC Başbakanlık Sermaye Piyasası Kurulu
6362 Sayılı Sermaye Piyasası Kanunu Gekçeleri

• Language: Türkçe
• Publisher: Sermaye Piyasası Kurulu
• Release date: Mar 15, 2014
• ISBN: 9781311722027

Sermaye Piyasası Kurulu

Capital Markets Board of Turkey 1. Capital Markets Board of Turkey (CMB) is the regulatory and supervisory authority in charge of the securities markets in Turkey. Empowered by the Capital Markets Law (CML), which was enacted in 1981, the CMB has been making detailed regulations for organizing the markets and developing capital market instruments and institutions for the past nineteen years in Turkey. 2. Based on the main objectives of fair and orderly functioning of the markets and protecting the rights of investors, the CMB has a wide range of responsibilities. Depending upon the development stages of the markets and the state of the country's economy, the list of priorities changes from time to time. However the major objective remains the same: to take the necessary measures for fostering the development of capital markets, and hence to contribute to the efficient allocation of financial resources in the country while ensuring investor protection. Mission Statement 3. To make innovative regulations, and perform supervision with the aim of ensuring fairness, efficiency and transparency in Turkish capital markets, and improving their international competitiveness. Goals and Objectives 4. Within the scope of its mission the CMB has established its main strategic objectives as to: - enhance investor protection, - adopt the norms of the international capital markets and fully integrate them into regulations, - promote and enhance the effectiveness of both the supply and the demand side of the markets, - promote transparency and fairness in the capital markets, - facilitate modernisation of the market structure, - enhance the infrastructure of the capital markets, - enhance the quality of the work products and staff members of the Board. Legal Framework of the Capital Markets in Turkey 5. The legal framework of the Turkish capital markets consists of three major legislations, one of which is specifically devoted to this area, the Capital Markets Law (CML). The others are the Decree with force of Law No. 91 concerning the securities exchanges and the Turkish Commercial Code. 6. The objective of the CML is to regulate and control the secure, fair and orderly functioning of the capital markets and to protect the rights and benefits of the investors. Following the enactment of the CML in 1981, the necessary regulations have been made by the CMB in order to organize the markets and the capital market institutions. Joint stock corporations with more than 100 shareholders or which offer their shares to the public were subject to the CML. According to the amendment to the CML made in 1999, t he shares of joint stock corporations having more than 250 stockholders are considered to have been offered to the public and such companies are subject to the provisions applicable to publicly held joint stock corporations. In addition to these, issuing of securities by the State Economic Enterprises (SEEs) -including those within the scope of the privatization program- municipalities and related institutions are subject to the disclosure requirements of the CMB as regulated by the amendments to the CML. 7. The principles for the establishment, operation and the auditing of the stock exchanges are determined by the Decree with force of Law No. 91 enacted in 1984. The legal structure pertaining to the operation of the secondary markets is formulated by this Decree. 8. The Turkish Commercial Code, enacted in 1956, regulates the establishment and operation of companies and defines and regulates financial instruments in general. Thus, joint stock corporations subject to the CML are required to comply with the provisions of the Commercial Code whenever there is no provision in the CML. 9. Apart from the above mentioned legislation, another important regulation affecting the development process of the securities markets is the Decree No. 32 about the Protection of the Value of the Turkish Currency. This Decree enacted in August 1989, aims at further liberalization of the financial system and allows not only nonresidents to invest in the Turkish securities, government bonds and Treasury Bills, but also permits the outflow of domestic capital into foreign securities etc. through financial intermediaries authorized by the CMB. For more: http://www.cmb.gov.tr/indexcont.aspx?action=showpage&menuid=0&pid=0&submenuheader=-1

Book preview

T.C.

Başbakanlık

Kanunlar ve Kararlar

Genel Müdürlüğü 18/6/2012

Sayı: B.02.0.KKG.0.10/101-541/2663

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

Başkanlığınıza arzı Bakanlar Kurulu’nca 2/5/2012 tarihinde kararlaştırılan Sermaye Piyasası Kanunu Tasarısı ile gerekçesi ilişikte gönderilmiştir.

Gereğini arz ederim.

Recep Tayyip Erdoğan

Başbakan

Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 337)

HAVALE EDİLDİĞİ KOMİSYONLAR

(1/638)

ESAS Plan ve Bütçe Komisyonu

TALİ Adalet Komisyonu

Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar,

Bilgi ve Teknoloji Komisyonu

GENEL GEREKÇE

I. SERMAYE PİYASALARINDA YAŞANAN GELİŞMELER

1. Küresel Finans Piyasalarının Yapısı ve Bu Yapı İçinde Türkiye’nin Yeri

Yirmi birinci Yüzyıl, dünya finans sisteminde hem büyüklükler, hem de sermaye piyasası aracı çeşitliliği açısından çok önemli gelişmelere sahne olmaktadır. Bu konuda rakamlar çok dikkat çekicidir. [McKinsey Global Institute, Mapping Global Capital Markets, 2011]. Sınırlar arası sermaye akımlarına bakıldığında 2000 yılında 4,7 trilyon dolar olan yabancı sermaye akımları 2007 yılına gelindiğinde 10,9 trilyon dolara ulaşmış, ancak daha sonra yaşanan kriz nedeniyle önemli bir gerileme yaşanmıştır. Yabancı yatırımcıların başka ülkelerdeki varlıkları 1990 yılına göre 10 kat artarak 96 trilyon dolara ulaşmıştır.

Bu büyüklük içinde Türk sermaye piyasasının yerini saptayabilmek için borsa kapitalizasyonu, borsa işlem hacmi büyüklüğü gibi çeşitli kriterleri dikkate alarak bir değerlendirme yapıldığında, ülkemizin gelişmekte olan piyasalar içinde önemli bir gelişme potansiyeline sahip olduğu açık bir biçimde görülmektedir.

Bu değerlendirmeyi çeşitli rakamsal verilerle desteklemek gerekirse;

a) Küresel Piyasalarda Borsa Kapitalizasyonu Büyüklükleri Bakımından

Sermaye piyasası büyüklüklerini kıyaslamada kullanılan en önemli ölçütlerden biri borsa kapitalizasyonudur (borsalarda işlem gören menkul kıymetlerin ilişkin olduğu şirketlerin toplam değeri). Borsa kapitalizasyonunda, ABD 15.6 trilyon dolarlık büyüklükle dünyada en önde gelen hisse senedi piyasasıdır. ABD’den sonra Japonya, İngiltere, Kanada ve Almanya’nın borsa kapitalizasyonlarının toplamı 9.9 trilyon dolarla ABD’nin altında kalmaktadır.

Gelişmekte Olan Ülke Borsa Kapitalizasyonları (Milyar Dolar)

2000-2010 döneminde dünyada borsaların kapitalizasyonu yüzde 50 artarak 54 trilyon dolara yükselmiştir. 2000 yılında dünya çapında tedavülde bulunan menkul kıymet stoku (borsa kapitalizasyonu ve tedavüldeki borçlanma araçları) 83 trilyon dolarken 2010 yılında bu rakam 163 trilyon dolara ulaşmıştır. Bu dönemde ülkemizin de aralarında bulunduğu gelişmekte olan ülkelerin dünya çapındaki tedavülde olan menkul kıymet stokundaki payı 2000 yılına göre üçe katlanarak yüzde 18’e yükselmiştir.

Bu kapsamda, gelişmekte olan ülkelere bakıldığında, BRIC olarak adlandırılan Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin borsalarının ön plana çıktığı görülmektedir. Çin, 3 trilyon doları aşan piyasa büyüklüğü açısından dördüncü sıraya yükselerek dünyanın en büyük piyasaları arasına girmiştir. Brezilya, Hindistan, Rusya ve Güney Kore borsaları ise, 1 trilyon doları civarındaki borsa kapitalizasyonları ile gelişmiş ülkeler ligine daha yakın durmaktadırlar. Türkiye ise, 197 milyar dolar ile İsrail, Polonya, Arjantin; Yunanistan ve Macaristan gibi ülkelerin üstünde, ancak Tayvan, Meksika, Malezya ve Endonezya’nın dahil olduğu ülkeler grubunun gerisinde kendisine yer bulmuştur.

b) Borsa Kapitalizasyonunun GSYH’a Oranı

Borsa kapitalizasyonunun GSYH’a olan oranı, ülkelerin ekonomik büyüklükleri arasında farklılıklar olduğu için borsanın ekonomideki yerini göstermek açısından daha iyi bir fikir vermektedir.

Gelişmiş ülkelerde borsa kapitalizasyonunun GSYH’a olan oranı Japonya ve Almanya hariç 1’in üzerindedir. Japonya ve Almanya’nın diğer gelişmiş ülkelerin gerisinde kalmasında bankacılık sistemlerinin bu ülkelerde ön plana çıkmasının etkisi bulunmaktadır.

Gelişmekte olan ülkelere bakıldığında ise 1.87 ile Güney Afrika uç değer alarak liderlik pozisyonuna oturmaktadır. Dinamik sermaye piyasaları ile öne çıkan Malezya’nın 1.60 seviyesine ulaştığı ve yine ekonomik reformlarıyla ünlü Şili’nin 1.11 seviyesinde yer aldığı görülmektedir. BRIC ülkelerine bakıldığında borsa kapitalizasyonunun ekonomiye olan oranının gelişmekte olan ülkelerin borsa kapitalizasyonu/GSYH oranının medyanına yakın bir değer olan yüzde 50 civarında olduğu görülmektedir.

Türkiye’nin ise yüzde 26’lık oranla 19 gelişmekte olan ülke içinde 16. sırada yer almaktadır.

3. Halka Arzların Toplam Büyüklüğü Bakımından

Dünya çapında şirket halka arzları 2010 yılında 2005 yılına göre yüzde 61.5 artarak 281 milyar dolara ulaşmıştır. Ancak gelişmekte olan ülkelerde halka arzlardaki artış yüzde 223 olmuş ve gelişmiş ülkelerdeki halka arz toplamını geçmiştir. Krizin gelişmiş ülkelerde yaşanması nedeniyle halka arz gibi akım değerlerinde gelişmekte olan ülkelerin önemi artmaya başlamıştır. Gelişmekte olan ülke borsalarında yapılan halka arzlar 2000 yılında 11 milyar dolarken bu rakam 2010 yılına geldiğinde 165 milyar dolara çıkmıştır.

Gelişmekte olan ülke borsalarının dünya çapında halka arz büyüklükleri açısından payı artarken, bu borsalar gelişmiş ülke