Iulius Caesar

By William Shakespeare and Michael Bauer (Editor)

One of William Shakespeare's classic plays about the murder of Julius Caesar.

Originally translated and published by Uilleam M MacGilleMhoire in 1911, digitised, fully proofread and typeset for this new edition

This is the first volume in the series "An t-Àrd-ùrlar Beag" which aims to p

• Language: Gàidhlig
• Publisher: Akerbeltz
• Release date: Apr 28, 2024
• ISBN: 9781907165115

William Shakespeare

William Shakespeare ha sido considerado unánimemente como el escritor más importante de la literatura universal. Se mantiene que nació el 23 de abril de 1564 y consta que fue bautizado, tres días más tarde, en Stratford-upon-Avon, Warwickshire. Cuatro años después de su llegada a Londres hacia 1588, ya había obtenido un notable éxito como dramaturgo y actor teatral, lo que pronto le valió el mecenazgo de Henry Wriothesley, tercer conde de Southampton. De haberse dedicado únicamente a la poesía, Shakespeare habría pasado de todas formas a la historia por poemas como Venus y Adonis, La violación de Lucrecia o sus Sonetos. Sin embargo, fue en el campo del teatro donde Shakespeare realizó grandes y trascendentales logros. No en vano es el responsable principal del florecimiento del teatro isabelino, uno de los mascarones de proa de la incipiente hegemonía mundial de Inglaterra. A lo largo de su carrera escribió, modificó y colaboró en decenas de obras teatrales, de las cuales podemos atribuirle plenamente treinta y ocho, que perviven en nuestros días gracias a su genio y talento. William Shakespeare murió el 23 de abril de 1616 en su ciudad natal, habiendo conocido el favor del público y el éxito económico.

Book preview

Roimh-ràdh

Chan aithne dhomh gun deachaidh dàin-chluichean Shakespeare a-riamh a thionndadh gu Gàidhlig na h-Alba. Tha seo ’na iongnadh mòr dhomh-sa, a chionn nach eil sluagh litreachail san domhain gun eòlas beag no mòr, nan cainnt fhèin, air sgrìobhaidhean neo-chumanta ainmeil an duine chliùitich seo. Tha an leabhran seo, a-rèist, air a chlò-bhualadh chum nach urrainnear a ràdh nach eil na Gàidheil eòlach air earrainn, co-dhiù, de dhàin eachdrachail a’ bhàird seo. Carson a bhitheadh sinn air deireadh air sluagh dhùthchannan eile ann an eòlas no oilean sam bith? Tha dàin eachdrachail Shakespeare air an teagasg do chlann nan sgoilean Beurla agus mar tha fhios againn, tha clann dèidheil air a bhith a’ leughadh a leithid seo de bhàrdachd.

Bu chòir an cothrom a bhith aig òigridh na Gàidhealtachd ’nan cainnt fhèin agus is i seo a’ chiad oidhirp a chum an cothrom sin thoirt dhaibh.

Ma shoirbhicheas an leabhran seo am measg luchd na Gàidhlig agus gu sònraichte am measg luchd-teagaisg ar cainnt, cha dèid ùine fhada seachad gun chompanach a bhith aig a’ chiad-ghin Ghàidhlig seo de dhàin-chluichean bàrd ainmeil linn Ealasaid. Tha mi a’ tairgseadh mo dheagh-thaing do mo bhràthair, ministear na h-Eaglais Shaoir Aonaichte, ann an sgìre Loch Carrann, airson mhearachdan san eadar-theangachadh a cheartachadh.

Uilleam M. MacGilleMhoire

An Lùnastal 1911

NA PEARSACHAN

IULIUS CAESAR

OCTAVIUS CAESAR, MARCUS ANTONIUS, M AEMILIUS LEPIDUS

Na trì fir-riaghlaidh an dèidh bàs Chaesair.

CICERO, PUBLIUS, POPILIUS LENA

Seanairean

MARCUS BRUTUS, CASSIUS, CINNA, CASCA, TREBONIUS, LIGARIUS, DECIUS BRUTUS, METELLUS CIMBER

Luchd na co-fhoill an aghaidh Chaesair

FLAVIUS is MARULLUS

Cinn-fheadhna

ARTEMIDORUS

Sophist à Cnidos

Fiosaiche

CINNA

Am bàrd

Bàrd eile

LUCILIUS, TITINIUS, MESSALA, CATO ÒG is VOLUMNIUS

Càirdean do Bhrutus is Cassius

VARRO, CLITUS, CLAUDIUS, STRATO, LUCIUS, DARDANIUS

Seirbhisich do Chassius

PINDARUS

Seirbheiseach do Chaesar

CALPHURNIA

Bean Chaesair

PORTIA

Bean Bhrutuis

Seanairean, fir-bhaile, saighdearan dìon, luchd-frithealaidh etc.

AN SEALLADH, – San RÒIMH rè ùine mhòr dhen chluich; aig Sardis is faisg air Philippi an uair sin.

A’ CHIAD CHLUICH

A’ CHIAD SEALLADH

AN RÒIMH. Sràid.

FLAVIUS, MARULLUS agus sgaoth de dhaoine a’ bhaile a’ tighinn a-steach.

FLAVIUS

A-mach sibh! Dhachaidh leibh, ghràisg gun seagh:

Cha latha fèille seo! Nach aithne dhuibh,

sibh a tha ’nur luchd-ceàird, nach bu chòir dhuibh

a bhith a’ coiseachd nan sràid gun chomharradh

ur ceàird oirbh air latha ur n-oibre dlighiche? –

Abair do cheàrd-sa!

SAOR

Tha mi ’nam shaor-dubh, a dhuine-uasail.

MARULLUS

Càit a bheil d’ aparan leathrach is d’ inneal-tomhais, a dhuine?

Carson a tha thu le d’ aodach math ort? –

Thusa, a dhuine, do cheàrd?

CEÀRD

Is fìor e, a dhuine-uasail, a thaobh oibriche ealainte,

gum bheil mi, mar a chanadh tu, ’nam fhear-càraidh.

MARULLUS

Ach ciod e do cheàrd? Freagair mo cheist gu sgiobalta.

CEÀRD

Ceàrd, a dhuine-uasail, a dh’fhaodas mi a’ leantainn le cogais neo-tharcaiseach; ’s e sin, a dhuine-uasail, gum bheil mi ’nam fhear-càraidh dhroch-bhonn.

MARULLUS

A shlaoightire, ’s a dhaor-shlaoightire, ciod e do cheàrd?

CEÀRD

Tha mi a’ guidhe ort, a dhuine-uasail, a bhith socair rium; agus mur bi, nì mise do chàradh.

MARULLUS

Mise a chàradh, a shlaoightire; ciod tha thu a’ cur romhad le sin?

CEÀRD

Dìreach, a dhuine-uasail, do chàradh.

FLAVIUS

Is e greusaiche a tha annad, nach e?

CEÀRD

Gu dearbh, a dhuine-uasail, ’s ann leis an àl tha mi a’ dèanamh mo bheòshlaint; chan eil mi a’ cur gròbaidh air gnothaichean luchd-ceàird sam bith, no air mnaoi, ach air an àl; ’s lighich’ mi do sheann-bhrògan; nuair tha iad an cunnart tha mi ’gan leigheas; sheas air m’ obair-làimh-sa daoine cho eireachdail ’s a sheas a-riamh air buinn leathrach.

FLAVIUS

Carson, ma-tà, nach eil thu ’nad bhùth-oibreachaidh an-diugh?

Carson a tha thu a’ sràideamachd a’ bhaile air ceann nan daoine sin?

CEÀRD

Da-rìreadh, a dhuine-uasail, a chum am brògan a chaitheamh is obair fhaotainn dhomh fhèin; ach, gu fìor, a dhuine-uasail, tha sinn a’ dèanamh latha-fèille a chum Chaesair fhaicinn is ar gàirdeachas a nochdadh dha an àm a bhuaidh.

MARULLUS

Carson an gàirdeachas, ma-tà? A bheil e da-rìreadh a’ tighinn dhachaidh le buaidh?

Agus cò iad na rìghrean ceannsaichte

a tha ’ga leantainn gu baile na Ròimhe,

a chum loinn a chur air a charbadan-catha?

A dhallaran neo-mhothachail, nas ìsle na nithean gun chiall!

A dhaoine cruaidh-chridheach, an-iochdmhor na Ròimhe,

nach b’ eòlach sibh air Pompey? Is iomadh uair is tric,

a streap sibh suas ballachan casa,

tùir àrda ’s uinneagan, seadh, agus ri luidhearan,

naoidheanan ’nur gàirdeanan agus shuidh sibh an-sin

fad latha an dùil gum faiceadh sibh e

a’ siubhal troimh shràidean na Ròimhe:

nuair a chunnaic sibh carbad Phompey a’ tighinn,

chuir sibh suas aona sgread àrd,

a chuir an abhainn Tìber, le rùcail mac-talla

an còsaibh a bruachan, air chrith.

A bheil sibh, a-nis, a’ cur oirbh ur n-aodach as fhearr?

Agus a bheil sibh a’ gairm an latha an-diugh ’na latha-fèille?

Agus a bheil sibh a’ sgapadh bhlàthan roimh cheuman an duine sin

a tha a’ tighinn am buaidh thar fuil Phompey?

Bithibh a’ falbh!

Ruithibh gu ’r tighean, air ur glùinean leibh,

a dh’aslachadh nan dia na plàighean

a chumail air falbh uaibh a thoill ur mì-thainge.

FLAVIUS

Falbhaibh, falbhaibh, mo luchd-dùthcha,

agus airson a’ chionta mhòir seo,

cruinnichibh gu bruachan na h-abhainn Tìber daoine bochda de ’r seòrsa,

is silibh ur deòir innte

gus an èirich na h-uisgeachan as ìsle

suas ri bilibh àrda a bruachan.

[Dh’fhalbh daoine a’ bhaile.

An gluaisear càil as ìsle nan daoine seo?

Dh’fhalbh iad gu lèir balbh-theangaichte ’nan ciont.

Gabh thusa, Mharulluis, an rathad sin gu teampull Iupiteir:

is thèid mise rathad eile:

ma chì thu ìomhaighean cloiche sam bith

sgeadaichte le suaicheantas no sròl, rùisg iad.

MARULLUS

Am faod sinn sin a dhèanamh?

Is aithne dhut gur h-e an-diugh latha cuirm Lupercail.

FLAVIUS

Cha dèan sin atharrachadh sam bith; na ceadaich idir

ìomhaighean Chaesair a bhith air an sgeadachadh le suaicheantais buaidh.

Bheir mise cuairt air a’ bhaile is sgapaidh mi a’ ghràisg o na sraidean:

dèan thusa an nì ceudna ma chì thu iad a’ cruinneachadh an ceann a chèile.

Ma spìonar o sgiathan Chaesair na h-itean tha air ùr-fhàs,

lughdaichidh sin a sgiathalaich gu mòr;

mura dèanar sin èiridh e os cionn an t-sluaigh

agus cumar sinn am fiamh na tràillealachd.

[Dh’fhalbh iad.

AN DARA SEALLADH

AN RÒIMH. Àite poblach.

Fuaim thrompaidean. CAESAR; ANTONAIDH ’na aodach ruith; CALPHURNIA, PORTIA, DECIUS, CICERO, BRUTUS, CASSIUS agus CASCA a’ tighinn air adhart; an sluagh ’gan leantainn agus fiosaiche ’nam measg.

CAESAR

Calphurnia!

CASCA

Isdibh, isdibh, ’nur tosd! Tha Caesar a’ labhairt.

[Sguir an ceòl.

CAESAR

Calphurnia!

CALPHURNIA

Tha mi an-seo, mo thriath.

CAESAR

Nuair a ruitheas Antonaidh, seas thusa ’na rathad. Antonaidh!

ANTONAIDH

A Chaesair, mo thriath!

CAESAR

Antonaidh, na dìochuimhnich thusa ’nad chabhag

beantainn ri Calphurnia, oir tha na seanairean ag ràdh seo,

ma bhios bean mhì-thorrach air a bualadh air an t-slighe choisrigte seo

bithidh i air a leigheas bho aimhleas a mì-thorrachais.

ANTONAIDH

Cha dìochuimhnich:

nuair a chanas Caesar, dèan seo, nithear e.

CAESAR

Tòisichibh a-nis; ’s na dèanaibh dìochuimhne air nì sam bith.

[Ceòl.

FIOSAICHE

A Chaesair!

CAESAR

Seadh! Cò tha a’ gairm air m’ ainm-sa?

CASCA

Isdibh! Bithibh ’nur tost!

[Sguir an ceòl.

CAESAR

Cò am measg an t-sluaigh seo a tha a’ gairm air Caesar?

Tha mi