DAHA İYİ BİR DÜNYA İÇİN YAPAY ZEKA

By Onur Koç and Mustafa Kasap

İnsanın evrimi yeni başlıyor

Yapay zekâ hakkında hepimizin bir fikri var ama pek azımız bilgi sahibiyiz. Aklımıza takılanlara cevap bulamıyor, hatta kendimizi kaybolmuş hissediyoruz. Oysa bu yeni teknolojik araç, insanın hayal gücü ve yaratıcılığının sonsuza uzanan yolculuğunda yalnızca bir durak değil, büyük bir dönüşümün başlangıcı olacak.

Teknoloji tutkunu bir baba ve Microsoft Türkiye CTO'su olan Onur Koç'un yediden yetmişe herkes için kaleme aldığı Daha İyi Bir Dünya İçin Yapay Zekâ, aklımızda olan –belki de olmayan– tüm sorulara bir cevap niteliğinde.

• Language: Türkçe
• Publisher: Doğan Yayınları
• Release date: Aug 2, 2023
• ISBN: 9786258380965

Book preview

DAHA İYİ BİR DÜNYA İÇİN YAPAY ZEKÂ

Yazan: Onur Koç

Editör: Sıla Arlı

Yayın hakları: © Doğan Yayınları Yayıncılık ve Yapımcılık Tic. A.Ş.

Bu eserin bütün hakları saklıdır. Yayınevinden yazılı izin alınmadan kısmen veya

tamamen alıntı yapılamaz, hiçbir şekilde kopya edilemez, çoğaltılamaz ve yayımlanamaz.

Dijital yayın tarihi: /Mayıs 2022 / ISBN 978-625-8380-96-5

Kapak tasarımı: Feyza Filiz

Doğan Yayınları Yayıncılık ve Yapımcılık Tic. A.Ş.

19 Mayıs Cad. Golden Plaza No. 3, Kat 10, 34360 Şişli - İSTANBUL

Tel. [phone] / Faks (212) 355 83 16

www.dogankitap.com.tr / [e-mail] / [e-mail]

Daha İyi Bir Dünya İçin

Yapay Zekâ

Onur Koç

Mustafa Kasap ile birlikte

Hayal gücümün ve yaratıcılığımın kaynağı,

oğlum Demir’e

İnsanın evrimi yeni başlıyor

Önsöz ve teşekkür

Yeni bir döneme giriyoruz. Yapay zekâ teknolojileri gündelik hayatımıza girmeye başladı. Hem özel hayatımızda, hem iş hayatımızda hem de yaşadığımız toplumda etkilerini inanılmaz derecede hissediyoruz. Ancak yaşadığımız dünyadaki insanların pek çoğu için yapay zekâ teknolojileri hâlâ bilimkurgu filmlerdeki sahnelerden ibaret ve oldukça yabancı. Çoğu kişinin yapay zekâyla ilgili kafalarında birçok soru, hatta derin korkular var.

İnsanların teknoloji deneyimi ve bilgisinden bağımsız, bu yeni teknolojiyi basitçe açıklayan, kafalarındaki soruları cevaplayan ve gelişmelerin hayatımızı nasıl değiştirdiğini herkesin anlayabileceği örneklerle anlatan bir kitap kaleme almak istedim.

Daha İyi Bir Dünya İçin Yapay Zekâ, oğlumla yaşadığım yolculuktan; onun gelişimine tanık olarak insanın yaratıcılığının ve hayal gücünün nereden geldiğini sorgulayarak başlıyor. Hayal gücü ve yaratıcılık bence bizleri programlardan ve makinelerden ayrıştıran en önemli özelliklerimiz. Kitap, benim nasıl bir öğrenci, oğlumun da nasıl bir öğretmen olduğunu, oğlumun yaratıcılığının küçük yaşlarda nasıl filizlendiğini, onun bana nasıl öğrettiğini anlatarak başlıyor. Ardından insanın yaratıcılığını ve hayal gücünü kullanarak nasıl araçlar yarattığını ve bu araçların insanın yeteneklerini nasıl artırdığına geçiyor. Biz insanlar, aslında en kestirme ifadeyle araç yapıcılarız. Bizler 21. yüzyıl boyunca ilerlerken aynı zamanda yeni bir araç yaratmaktayız: Yapay Zekâ. Bu araç, insanlık tarihinde yarattığımız diğer araçlardan oldukça farklı. Kitap, yapay zekânın geçmişi ve geleceğinden kesitler sunuyor. 2010 yılının, benim kanımca, neden önemli bir kırılım noktası olduğunu açıklıyor. 2010’dan sonra yapay zekâ teknolojilerinin gelişmesinin önündeki engelleri tamamıyla kaldıran dört önemli gelişmenin neler olduğuna değiniyor. Ardından herkesin anlayabileceği örneklerle makinelerin ve programların nasıl öğrendiğine geçiyor. Yapay zekâ teknolojilerinin hem kişisel hayatımızı hem de endüstrileri nasıl değiştirdiğini kolay anlaşılan örneklerle açıklıyor.

Kitap, yapay zekâyla ilgili herkesin kafasında olan zor sorulara da cevap arıyor:

• Yapay zekâ işlerimizi elimizden mi alacak? Yoksa biz insanlara yeni fırsatlar mı sunacak?

• Yapay zekâ ve kuantum bilgisayarlar tanışınca ne olacak?

• Geçmişte yaptığımız hatalardan ders alarak, yapay zekâ teknolojilerinin gücünü insanlığın iyiliği ve yaşadığımız dünyanın faydası için nasıl kullanabiliriz?

• İnsanın ruhunu ve karar verme mekanizmasını programlara ve makinelere öğretebilmek mümkün mü?

• Yapay zekâ teknolojilerinin insanlara hiçbir zaman zarar vermemesini nasıl sağlarız?

• İnsanoğlunun önyargılarından arınmış, sorumlu ve şeffaf bir yapay zekâ nasıl yaratırız?

Biz teknoloji ekosisteminde çalışanlar, kendi içimizde geliştirdiğimiz kısaltmaları bol bol kullandığımız ve sadece bizlerin anladığı bir dille bu konuları sıklıkla konuşuyor ve tartışıyoruz. Ama bu, küçük bir azınlığın kendi arasında yaptığı bir iletişim. Özellikle son yıllarda yapay zekâyla ilgili, teknoloji sektöründen olmayan birçok kişi bana içinde biraz merak biraz da endişe barındıran sorular sormaya başladı. Yapay zekâ konusunu ilköğretim mezunu annem bile merak ediyor ve bana Oğlum, korkmalı mıyız? diye soruyor. Eşim gelecekte yapay zekâyla iç içe bir dünyada oğlumuzun ne yapacağını, önünde ne gibi yeni fırsatlar olacağını merak ederken onu nasıl hazırlamamız gerektiğini sorguluyor. Bir arkadaşım İnsanları yapay zekâdan ayıracak en önemli unsurlar neler olacak? diyor. Bir bankacı yönetici dostum yapay zekânın bankacılığı nasıl değiştireceğini merak ediyor. Doktor kuzenim yapay zekâyla hem doktorluk deneyimini hem de teknolojiyi birleştirerek hastalıkları nasıl daha etkin ve daha erken tespit edeceğimizi soruyor. Üretim sektöründe çalışan makine mühendisi kardeşim, akıllı fabrikaları, yapay zekâyla daha kaliteli ve daha inovatif ürünlerin nasıl üretileceğini merak ediyor. Mentorluk yaptığım yerli bir yazılım start-up’ı yapay zekâ teknolojilerini kullanarak ürettiği çözümü dünyaya nasıl ulaştırabileceğini soruyor. İş dolayısıyla bir araya geldiğim CXO’lar¹ yapay zekâ teknolojileriyle müşterilere nasıl farklı deneyimler sunabiliriz, operasyonlarımızı nasıl optimize ederiz, çalışanlarımızın üretkenliğini nasıl artırabiliriz, daha önce hiç düşünmediğimiz yeni ürün, hizmet ve iş modellerini nasıl yaratırız diye düşünüyor. Çevre sorunlarına hassas arkadaşlarım, yapay zekâ teknolojilerini dünyanın iklim ve çevre problemlerini çözmede kullanabilir miyiz, işte bunu merak ediyor. Oturduğum semtteki bir perakende zincirinin mağaza müdürü soruyor, gelecekte acaba perakendecilik yapay zekâ teknolojileriyle nasıl değişecek? Avukat bir arkadaşım yapay zekâ teknolojileriyle insansız araçların olduğu bir dünyada kimin neden sorumlu olacağına kafa yoruyor.

O kadar sık duyuyorum ki bu tür soruları, bu kitabı yazma amacım işte bu soruları cevaplamak... Eğer siz de bu soruları soran bir anne, bir eş, bir doktor, bir eğitimci, bir avukat, fabrikada çalışan beyaz veya mavi yakalı biri, bir girişimci, bir CXO veya burada saymadığım bir meslek dalında çalışan ama bunlara kafa yoran biriyseniz bu kitap tam size göre. Biz teknolojistlerin görevi de sizlere bu sorulara basit, herkesin anlayacağı cevaplar ve kafalarında canlandırabilecekleri örnekler vermek.

Geçmişe, tarihe baktığımızda insanoğlu yarattığı araçlarla mucizeler gerçekleştirmiştir. Peki, bugün vardığımız noktada insanın yeteneklerinin sınırına mı geldik? Bence hayır. Daha İyi Bir Dünya İçin Yapay Zekâ, gelecekte insanoğlunun yeteneklerini nasıl artırabileceğini, şu anda var olan biyolojik sınırları nasıl ortadan kaldırabileceğini, yok olan sınırlarla beraber kazanacağımız yeni yetenekleri hayal gücümüzle nasıl kullanacağımızı anlatan bir yolculuğa çıkıyor.

Yapay zekâ teknolojileri ile elimize çok büyük bir fırsat ve güç geçiyor. İnsanlığın bu gücü, çocuklarımıza bırakacağımız daha güzel bir dünyanın inşası için kullanacağını düşünüyor, bunu istiyor ve umut ediyorum. Hep birlikte yapay zekâ teknolojilerinin, sadece bir grup insana değil, tüm insanlığa fayda sağlayacak alanlarda kullanılması gerektiğini düşünüyorum.

Canım oğluma ve sevgili eşime tüm hayatım boyunca bana verdikleri destekten ve enerjiden dolayı çok teşekkür ediyorum. Onlar hayatım boyunca attığım her adımda benim en büyük destekçim ve hayal gücümün kaynağı oldular. Her ikisini de çok seviyorum.

Canım oğlum, sana özellikle çok teşekkür ediyorum, seninle birlikte hayatımda yeni ufuklar açıldı. Sen büyüdükçe bir baba olarak ben de seninle büyüdüm. Senin hem yaratıcılığının ve hayal gücününün gelişimine tanık olmak büyük bir keyif ve beni de geliştiriyor.

Sevgili Mustafa Kasap’a bu kitaba katkılarından dolayı çok teşekkür ediyorum. Mustafa ile dört yıl önce Türkiye’ye döndüğümde tanıştım. Onunla çalışmak, gelişimine şahit olmak ve dünya çapında yetenekli bir yazılım mühendisine dönüşmesini görmek inanılmaz bir keyif oldu benim için. Mustafa şu anda Microsoft Seattle ana merkezde yapay zekâ teknolojileri üzerinde çalışan bir ekibin üyesi ve kendisiyle gurur duyuyorum.

Sevgili Microsoft ailesi; tam 17 senedir bu ailenin bir parçasıyım, bu yolculuk sırasında farklı ülkeler ve kıtalarda tanıştığım birçok inanılmaz insan ve proje bana ilham kaynağı oldu. Yapılamaz denilen şeylerin nasıl yapılabileceğini bu ailede gördüm. Teknolojinin insan hayatını nasıl değiştirdiğine, ırk, dil, cinsiyet ayrımı