ΕΛΛΗΝΑΣ, ο Ήρωας της Ευρώπης

By Φραντσέσκο Ντε Πάλο

Θα καταφέρει η Ελλάδα να ξεφύγει από την κινούμενη άμμο και να δώσει ελπίδα στο λαό της; Θα καταφέρει η Ευρώπη να πλησιάσει πάλι τον πολιτισμό της, με τον τρόπο που ακούνε, που διαισθάνονται και ζουν οι χώρες της Μεσογείου και να νιώσει πάλι περήφανη για τις ρίζες της; Εδώ και δύο χρόνια, η συζήτηση για την Ελλάδα σχετίζεται με ιστορίες κρίσης και αποτυχίας. Αντίθετα, ακριβώς στο DNA του ελληνικού λαού, μπορεί να βρεθεί η λύση στους σκοτεινούς καιρούς που ταλανίζουν την Αθήνα αλλά και ολόκληρη την Ευρώπη. Η ιστορία της Ελλάδος βρίθει θετικών παραδειγμάτων: κάθε φορά που η Ελλάδα βρέθηκε με την πλάτη στον τοίχο, ένα βήμα πριν το γκρεμό, κατόρθωσε να σταθεί πάλι στα πόδια της και να αντιμετωπίσει τον εκάστοτε εχθρό, αλλάζοντας καθοριστικά την πορεία της Ιστορίας. 

• Language: Ελληνικά
• Publisher: Albeggi Edizioni
• Release date: Oct 31, 2015
• ISBN: 9788898795253

Book preview

ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ

Νέα σημείωση του συγγραφέα 2015

Είναι περασμένα μεσάνυχτα στην Ελλάδα και οι κάλπες των εθνικών εκλογών (των δεύτερων μέσα σε επτά μήνες και τέταρτων μέσα σε τρία χρόνια) έκλεισαν λίγες ώρες πριν. Ο Αλέξης Τσίπρας κέρδισε και πάλι με ένα πολύ διαφορετικό πρόγραμμα από αυτό που είχε εξαγγείλει επτά μήνες πριν, αλλά το ερώτημα είναι άλλο. Τι θα αλλάξει τώρα για τη χώρα από τη στιγμή που τον Αύγουστο του 2015 υπογράφηκε ένα ακόμη μνημόνιο με την τρόικα που επέστρεψε με θράσος για άλλη μια φορά στην Αθήνα; Πόσο καιρό θα διατηρηθεί η νέα παλιά κυβέρνηση Συνασπισμού Ριζοσπαστικής Αριστεράς (ΣΥΡΙΖΑ) και Ανεξάρτητων Ελλήνων (ΑΝΕΛ) απαλλαγμένη από τους αποσχιστές υπέρ της δραχμής και από τη σκιά του Γιάννη Βαρουφάκη, επί το έργον για ένα διακρατικό ευρωπαϊκό κίνημα; Τι μπορεί να κάνει αυτό το τρίτο αιματηρό πακέτο μέτρων για την κατεστραμμένη ελληνική οικονομία και για μια Ευρώπη που δυσκολεύεται να ανανεωθεί και να ενωθεί; Θα γίνουν οι Βρυξέλλες πιο ευέλικτες και η Αθήνα πιο σύγχρονη, και στη νοοτροπία των νέων γενεών;

Ας προσπαθήσουμε να βρούμε μια απάντηση μέσα από τη λογική και την ιστορία. Η σύγχρονη ταυτότητα μιας χώρας αντικατοπτρίζεται στα προϊόντα που παράγει και στις εξαγωγές της. Η Ιταλία έχει το made in Italy, με ενδύματα, τρόφιμα και βιοτεχνίες. H Γερμανία έχει αυτοκίνητα, τρυπάνια και φάρμακα, η Γαλλία κοσμήματα και καλλυντικά. Οι χώρες του Κόλπου πετρέλαιο και ούτω καθεξής. Η Ελλάδα τι παράγει σήμερα; Φέτα, γιαούρτι και λίγα ακόμη πράγματα, διότι εισάγει το 85% των προϊόντων που χρειάζεται. Ναι, αλλά χθες;

Χιλιετίες προ Χριστού η Ελλάδα παρήγαγε κάτι με το οποίο ξεδίψασαν κατά τους αιώνες όλοι οι λαοί και όλα τα Κράτη: τον πολιτισμό. Ο λεγόμενος Πολιτισμός ήταν η κόλλα των επιτυχιών και των θριάμβων, της διαιώνισης των άλλων πολιτισμών και της επιστημονικής προόδου, των μεταστροφών στην πορεία της ιστορίας, των πτώσεων και των ανυψώσεων. Όχι, δεν πρόκειται για μια επίμονη και ρητορική αναφορά στη νοσταλγία του παρελθόντος, αλλά για ένα στοίχημα: επικίνδυνο αλλά και συναρπαστικό. Η επανάσταση, που μέχρι τώρα έχει ξεχαστεί, του μεγάλου ιστορικού και πολιτισμικού υπόβαθρου της Ελλάδας θα μπορούσε σήμερα να είναι η νέα ζωή για την πολυαναμενόμενη ευρωπαϊκή αναγέννηση της Μεσογείου, η οποία είναι απαραίτητη όπως ο αέρας τόσο στην Ελλάδα όσο και στα άλλα κράτη μέλη. Η τιμωρία του ενός για να παραδειγματιστούν και να εκπαιδευτούν οι υπόλοιποι είκοσι επτά δεν θα εξαλείψει τα προβλήματα που είναι ακόμα εμφανής πάνω στο τραπέζι: η κοινοκτημοσύνη του εκάστοτε χρέους, η επιδίωξη της ευρωπαϊκής ανάπτυξης χωρίς να υπονομευτούν οι σχέσεις καλής γειτονίας με την Ανατολή και τη Δύση, η έλλειψη μιας δομημένης πολιτιστικής πολιτικής, το πρόβλημα της μετανάστευσης, το dossier της ενέργειας με τις νέες γεωπολιτικές ισορροπίες, το καυτό μέτωπο της Μέσης Ανατολής, οι συνομιλίες με τις Χώρες BRICS. Με μια λέξη: μια ευρωπαϊκή ατζέντα κοινή και ισχυρή που δεν θα υποβιβάζει τη Γηραιά ήπειρο στο ρόλο του κομπάρσου.

Όλα αυτά δένονται με το Αιγαίο μέσω ενός ομφαλίου λώρου. Ενώ είναι αλήθεια ότι στην Πολιτεία του Πλάτωνα διδάσκεται το κύριο καθήκον του να «προσκαλεί να σκεφτεί τη μοίρα της ατομικής και κοινωνικής ζωής των ανδρών για ένα πεπρωμένο που μπορεί κανείς να φανταστεί, να συζητήσει και να υποστηρίξει» είναι εξίσου αλήθεια ότι τις τελευταίες πέντε δεκαετίες λείπει ένας σοβαρός και διορατικός κοινωνικός – πολιτικός σχεδιασμός και από τις ελίτ. Οι τελευταίες αντί να ενεργήσουν ως κίνητρο για την ευρωπαϊκή πολιτική, αποκοιμήθηκαν σε ένα μείγμα, λασπώδη και άφωνο, που παρήγαγε την ευρωπαϊκή ακινησία της οποίας σήμερα είμαστε μάρτυρες. Μια πολιτική που αποφεύγει ερωτήσεις, ιδέες, αναλύσεις και δεν σηκώνει το χέρι για να παρέμβει είναι μια πολιτική που δεν έχει μεγάλη διάρκεια ζωής. Και σε αυτή τη σύντομη παρένθεση της δεν αποδίδει καρπούς, αλλά μπαλώματα ή ακόμα χειρότερα ζημιές. Αντίθετα, μια εταιρεία που καταλογίζει στη διοικητική κακοδιαχείριση και στη γενικευμένη κακοδιαχείριση κάθε ευθύνη (συμπεριλαμβανομένης και της δικής τους) προορίζεται, πριν εξαφανιστεί τελείως, να παραμείνει μικρή. Η κοινωνία και η πολιτική πρέπει να μιλήσουν και να κατανοήσουν ο ένας τον άλλο, να συζητήσουν και να αποφασίσουν για το καλύτερο, να συγκρουστούν για να επιτρέψουν στην ιδέα να γεννηθεί. Πρέπει να μιμηθούν τους σωκρατικούς διαλόγους, όταν οι ώρες που αφιερώνονταν στη συζήτηση των επιχειρημάτων, για να απορριφθούν οι λανθασμένες απόψεις και να επικρατήσει η πιο σωστή, δεν ήταν ποτέ αρκετές.

Η Ελλάδα, πιάνοντας πάτο, έχει τώρα την ευκαιρία να κοιτάξει μέσα στα μάτια τους βασανιστές της: την απάθεια, την τρόικα, τις καφετέριες πάντα γεμάτες κόσμο ακόμα και τις καθημερινές, την υψηλή διαφθορά ανάμεικτη με μια χρόνια αδυναμία της ηγεσίας της. Και να ακολουθήσει το δρόμο της νεωτερικότητας ξεκινώντας από τα ταλέντα της: τη γεωργία που δεν εκμεταλλεύεται σωστά, τον τουρισμό εκτός της εποχής του καλοκαιριού με την ένταξη των βουνών και των λόφων στα ίχνη των πολιτιστικών και ιστορικών διαδρομών, μέχρι στιγμής ανύπαρκτων παρά τα χιλιάδες παραδείγματα, την εικόνα του δασκάλου που οδηγεί το μαθητή από το χέρι για να ανεβούν μαζί τη σκάλα της γνώσης.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, μετά από μια δραματική χρονιά τόσο από οικονομική όσο και από ανθρωπιστική σκοπιά (κυρίως με το ζήτημα των προσφύγων) έχει την ευκαιρία να εξετάσει τις ιδέες που προτάθηκαν από το διοικητή της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Mario Draghi για μια μελλοντική ομοσπονδία και όχι για την ενίσχυση της Παγγαίας που κατευθύνεται μονόπλευρα, έχοντας ως αποτέλεσμα έναν νικητή-διαχειριστή και όλοι οι άλλοι είναι οι ηττημένοι.

Το να είναι κανείς φιλέλληνας δεν σημαίνει πως πρέπει να προβάλει tout court δικαιολογίες ή να είναι τυφλός οπαδός του λαού. Φιλέλληνας σημαίνει να υποκλίνεται κανείς σε αυτή την ατελείωτη αλφάβητο πολιτισμού που αναπτύχθηκε πριν από χιλιάδες χρόνια και να το κάνει κτήμα του, να το εφαρμόσει στην εποχή της ανεξέλεγκτης παγκοσμιοποίησης, να το αποστάξει στις νεότερες γενιές έτσι ώστε να μη μεγαλώνουν αποθαρρυμένες, να το ενσταλάξει στις ψυχές των μελών της άρχουσας τάξης, που ξεχνούν το ρόλο και την κοινωνική λειτουργία τους, να το ενισχύσει στους πραγματικoύς ήρωες της Ευρώπης που θέλει να εκδιώξει το Μεσαίωνα 2.0 μέσα στον οποίο ζούμε: οι εκπαιδευτικοί που, ήδη από σήμερα, αναθρέφουν τους μελλοντικούς πολίτες.

Αυτοί είναι οι νέοι ερμηνευτές της γνώσης του αύριο, οι μεταφορείς που θα μας συνοδεύσουν σε ένα νέο ουρανό και μια νέα γη. Με τον ελληνισμό στο τιμόνι που, παρ 'όλα αυτά, εξακολουθεί να είναι αθάνατος. Και πάντα θα είναι.

20 Σεπτεμβρίου 2015

Σημείωση του συγγραφέα

Για ποιο λόγο η συγγραφή ενός ακόμη βιβλίου για την Ελλάδα; Δεν πρόκειται απλά για την πένα ενός ονειροπόλου συγγραφέα, υπερβολικά ερωτευμένου με τη μυστικιστική ελληνική γη που βρέχεται από το μπλε κοβάλτιο του Αιγαίου Πελάγους. Πρόκειται για την κοινωνική και κυρίως την ανθρώπινη συνειδητοποίηση ότι τα δύσκολα μονοπάτια της ιστορίας μπορούν να τα περπατήσουν και να τα διασχίσουν μόνο μεγάλοι άνδρες με μεγάλες ιδέες. Άνδρες που, με μοναδικό τους όπλο την ψυχή, κατορθώνουν να μη βρεθούν εκτός δρόμου, κατορθώνουν να ακολουθήσουν πιστά τα μονοπάτια που απλώνονται μπροστά τους και να φτάσουν στον προορισμό τους.

Δεν πρόκειται για ένα ακόμη αμιγώς οικονομικό ή πολιτικό βιβλίο των όσων λαμβάνουν χώρα την τελευταία τριετία στην Ελλάδα, όπως άλλα αξιόλογα βιβλία που δημοσιεύτηκαν αυτό το διάστημα. Είναι μια διαφορετική προσπάθεια αφήγησης του πως, κατά το παρελθόν, η πορεία της χώρας που γέννησε τη φιλοσοφία, τη δημοκρατία, τις τέχνες και την ιατρική, σημαδεύτηκε από ιστορίες θάρρους και από αγώνες σκληρούς αλλά πετυχημένους. Ο στόχος είναι να βρεθεί μια λύση στο δράμα της οικονομικής κρίσης που ταλανίζει σήμερα την Ελλάδα.

Ήταν ακριβώς σε στιγμές κρίσης, όταν είχε χαθεί και η τελευταία ελπίδα σωτηρίας, που οι Έλληνες τραβούσαν, όπως λέγεται σε αυτές τις περιπτώσεις, τον άσσο από το μανίκι για να ανατρέψουν την κατάσταση, να αντικρούσουν τις επιθέσεις των αντιπάλων και να αποκαταστήσουν την ισορροπία του παιχνιδιού. Για να δώσουν ένα σημάδι ζωής πέρα από το θάνατο και για να τιμήσουν με τις πράξεις τους την περίφημη φράση του βασιλιά Λεωνίδα εναντίον του Ξέρξη: «Μολών λαβέ».

Η αναφορά δεν γίνεται μόνο στα μεγάλα έπη του παρελθόντος, όπως η αξέχαστη θυσία του Λεωνίδα και των 300 Σπαρτιατών στις Θερμοπύλες, αλλά και στους ήρωες της ελληνικής επανάστασης κατά των Τούρκων το 1821, στο θάρρος εκείνων που, όπως ο ογδοντάχρονος Μανώλης Γλέζος, αψήφησε τους Ναζί και ανέβηκε στο υψηλότερο σημείο του Παρθενώνα για να κατεβάσει τη χιτλερική σημαία. Διηγούμαστε τις ιστορίες ανθρώπων που, ανεξάρτητα από την αναλογία χρέους / Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) και της τρόικας, αποφασίζουν να διακινδυνεύσουν τα πάντα.

Μια χούφτα ιστορίες που αποδεικνύουν ότι δεν έχουμε τελειώσει, ότι πρέπει να αγωνιστούμε για ακόμη μια φορά. H ιστορία μας, αυτό επιβάλλει.Με πρόσωπα και γεγονότα που σκιαγραφούν την ανθρώπινη πλευρά της ελληνικής γης. Ένα οδοιπορικό, ένα ταξίδι μεταξύ ξηράς και θάλασσας με έναν κοινό παρονομαστή: τον αυθορμητισμό, έναν αυθορμητισμό φαινομενικά χωρίς λογική που καθόρισε τις τύχες αυτής της χώρας καθιστώντας την μοναδική και αντιφατική. Όπου η απάντηση στα πολλά γιατί που εγείρονται αριστερά και δεξιά, περικλείεται στο χαρακτήρα του Έλληνα: ένας χαρακτήρας τραχύς αλλά εξαιρετικά παθιασμένος, χαοτικός αλλά απροσδόκητα αποφασιστικός, ακατέργαστη πηγή μεγάλων ιδεών, απότομος όπως τα βράχια των απόκρημνων ακτών, γλυκός όπως η γεύση που αφήνουν οι μεγάλες πράξεις. Πράξεις που παραμένουν ανεξίτηλα χαραγμένες στην ιστορία.

Ο συγγραφέας

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ

Χάος αλά ελληνικά

Τι συμβαίνει σε μια χώρα όταν από τη μία μειώνονται οι μισθοί, οι συντάξεις, τα επιδόματα και οι υπηρεσίες ενώ από την άλλη ο Φόρος Προστιθέμενης Αξίας (ΦΠΑ) ορίζεται στο 23%, η βενζίνη αγγίζει τα δύο ευρώ το λίτρο και τα εβδομαδιαία ψώνια στο σουπερμάρκετ αποτελούν πλέον πολυτέλεια για λίγους; Το αποτέλεσμα είναι να αυξηθεί το ποσοστό των ανθρώπων που ζουν στα όρια της φτώχειας, να βουλιάξει η μεσαία τάξη υπό το βάρος μέτρων που δυσκολεύουν μέχρι και την αγορά των ειδών πρώτης ανάγκης όπως το ψωμί και το γάλα, να αυξηθεί ο αριθμός των αστέγων όπως και των υποσιτισμένων παιδιών (σύμφωνα με τα στοιχεία του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη).

Ενώ η Ελλάδα προσπαθεί να βρει μια κυβέρνηση ευπαρουσίαστη (πρόκειται ίσως για τον 13ο Άθλο του Ηρακλή!), ένα γεγονός που έλαβε χώρα το Μάιο του 2012, καταδεικνύει τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει το Κράτος και κυρίως οι πολίτες. Το Μάιο, λοιπόν, του 2012 εκατοντάδες πολίτες συγκεντρώθηκαν από τις πρώτες κιόλας πρωινές ώρες στο Πεδίο του Άρεως για να προμηθευτούν δωρεάν οπωροκηπευτικά. Ο κρητικός αγροτικός συνεταιρισμός Ανατολή από την Ιεράπετρα, σε συνεργασία με το δήμο Αθηναίων, είχε αποφασίσει να διανείμει 2.500 κονσέρβες προϊόντων (μελιτζάνες, αγγούρια, ντομάτες και πιπεριές) – σε συσκευασίες των δέκα κιλών – στις άπορες οικογένειες που είχαν καταγραφεί από τις κοινωνικές Υπηρεσίες του δήμου. Συγκεντρώθηκε πλήθος κόσμου και οι υπεύθυνοι του δήμου μοίρασαν τα τρόφιμα, προσπαθώντας να διατηρήσουν την τάξη. Η διατροφή και τα φάρμακα είναι τα μεγάλα θύματα της ελληνικής κρίσης. Οι φαρμακοποιοί λόγω των συσσωρευμένων οφειλών του Κράτους, αδυνατούν να προβούν σε νέες παραγγελίες φαρμάκων, μη μπορώντας έτσι να εξυπηρετήσουν τους ασθενείς.

Η συζήτηση για ένα νέο Σχέδιο Μάρσαλ προς τη μεσογειακή ευρωζώνη δεν θα πρέπει να εστιάζει στο αν επιβάλλεται ή όχι να χορηγηθεί μια τέτοιου είδους βοήθεια. Είναι αυτονόητο πως ο μόνος τρόπος για να δοθεί λύση στο αδιέξοδο είναι η αλληλεγγύη και η αλληλοϋποστήριξη μεταξύ των κρατών. Το ερώτημα, λοιπόν, δεν είναι αν θα πρέπει ή όχι να δοθεί βοήθεια, αλλά ποιος θα αναλάβει το σχεδιασμό και την εφαρμογή ενός τέτοιου σχεδίου. Απλά και μόνο η χορήγηση δισεκατομμυρίων ευρώ δεν είναι αρκετή. Χρειάζεται να τεθούν προτεραιότητες και να οριστούν οι πρωταγωνιστές της παράστασης. Η σωστή στρατηγική μπορεί να οδηγήσει με τη σειρά της στην ενδυνάμωση της Μεσογείου, στη στήριξη της ανάπτυξης των δικαιωμάτων όπως αυτά εκφράστηκαν στις πλατείες της Βόρειας Αφρικής πριν από τρία χρόνια και τέλος, στην αντιμετώπιση όχι μόνο της οικονομικής κρίσης αλλά κυρίως της κρίσης των δομών που πλήττει τη Γηραιά ήπειρο. Η Ευρώπη χωρίς τη Μεσόγειο παύει να υπάρχει. Δεν υπάρχει άλλη λύση για την Ευρώπη η οποία βρίσκεται ανάμεσα στη γεωπολιτική της κλίση ως λιμάνι της Μεσογείου από τη μία και ως φυσικό σταυροδρόμι μεταξύ Αφρικής και Ανατολής από την άλλη.

Ποιό δρόμο λοιπόν πρέπει να ακολουθήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση; Οφείλει να τηρήσει μια στάση αποφασιστική, μια στάση συνεργασίας χωρίς να είναι υποχείριο στην κάθε υπερδύναμη της στιγμής. Οφείλει να δώσει έμφαση στο εσωτερικό κοινωνικό διάλογο έχοντας επίγνωση της ιστορίας της και της πολιτιστικής κληρονομιάς της. Ένα νέο Σχέδιο Μάρσαλ αφιερωμένο σε όλη τη μεσογειακή ευρωζώνη υπό τις οδηγίες της Ιταλίας που θα βρίσκεται στο κέντρο χάρη στην καταπληκτική βιτρίνα του Expo του Μιλάνο 2015, μπορεί να αποτελέσει την ευκαιρία λύτρωσης της Ευρώπης. Η Ιταλία μπορεί να παίξει τον ενδιαφέροντα ρόλο του big chief, ένα είδος γέφυρας του Παναμά που θα συνδέει τις Βρυξέλλες με τη Βόρεια Αφρική, με τα φυλάκια που βρίσκονται στις όχθες της Μέσης Ανατολής όπου συντελούνται κοσμογονικές αλλαγές. Ένα σχέδιο σύμφωνα με το οποίο η απειλή των spreads και ο κίνδυνος default στην Ελλάδα θα υποχωρήσουν, θα υποστηριχθεί το Ισραήλ στη μάχη του ενάντια στην αναζωπύρωση των αντισημιτικών στοιχείων, οι