Burjaajii fi Duwwummaa Laphee Kee Keessaa Yoo Qabaatte Ifa Dhugaa Barbaaddadhu (I)

By Paul C. Jong

Kitaabni kun Amantiin Niiqiyaa, kan Bara Durii Mana Maree Niqiyaatti qophaaʼe, Kiristiyaanota bara kanaa irratti dhiibbaa hamaa hammam akka geessisee jiru ibsa.
Bara kana keessa dhugaa lammata dhalachuu bira ga’uuf dabalataan barachuun barbaachisaa dha. Akkasumas waa’ee amantii amantii hanga ammaatti amante gadi fageenyaan beekuu qabda.
Kitaaba kana keessatti hiika kan Amantaa Niiqiyaa keessaa hafe argachuu qabda. Fayyina dhugaa fi nagaa garaa kee keessatti argachuufis carraa guddaa argata.
Amma hiika dhugaa wangeela bishaanii fi hafuuraa Yohaannisiin cuuphamuu ni argatta. Dubbiin cuuphaa Yesuus Yohaannis cuuphaa irraa argate lubbuu kee irratti dhiibbaa akkamii akka geessise gadi fageenyaa fi ifatti ni beekta kanaaf amantiidhaan Waaqayyoof ulfina ni kennita.

• Language: Oromo
• Publisher: Paul C. Jong
• Release date: Mar 26, 2024
• ISBN: 9798215129364

Book preview

Seensa

Seenaan Kiristaanummaa burjaajii fi duwwummaadhaan kan guutame dha. Yaada ti’ooloojii fi barumsa amantii hundumaa wajjinis akkasuma. Akkasumas, qalbiin warra Yesusitti amananii tokkuma. Sababni isaas burjaaja’anii fi duwwaa waan ta’aniif cubbuun isaanii garaa isaanii keessa gad fagoo waan ta’eef Fayyisaa barbaadaa jiru. Namoonni baay'een Yesus akka fayyisaa isaaniitti amananii waggoota dheeraa booda ammas burjaaja'aa jiru. Ogeeyyiin ti’ooloojii akkas jedhu: Yesuusitti amanuudhaan fayyite, fayyina, fayyinas ni argatta jedhu. Amma kana hubattee? Amantii fi amantiin gosa kanaa haala amma kiristaanonni har’a keessa jiranidha.

Kiristiyaanonni yeroo harʼaa amantii burjaajessu kan qaban maaliifi? Amantaa burjaajessutti waan amananiif. Kiristaanonni har’aa cubbuun abbootii isaanii irraa dhaalan yeroo Yesusitti amananii mana kiristaanaa keessatti cuuphaa fudhatan dhiifama akka argatu ni amanu, cubbuun jireenya isaanii keessatti raawwatame hundi icciitii torban waldaa isaaniitiin tumametti amanuudhaan akka furamu ni amanu. Yaadonni ti’ooloojii isaan uumanis barumsa kadhannaa gaabbii, suuta suutaan qulqullaa’uu fi gaabbii kan dabalatu ture.

Kadhannaa gaabbii ofii keenyaatiin cubbuu keenya dhiqachuun ni danda’amaa? Yoo akkas sitti fakkaate, barumsa fayyinaa hayyuu ti'ooloojii keessatti bobbaattee jirta. Adeemsi qulqullaa’uu kiristaanaa yeroo darbuu irratti kan hundaa’e yoo ta’e, barumsa amantiiwwan namni tolche qofa keessatti ni danda’ama. Namoonni dhangala’aa yeroo irratti hirkatanii akkamitti dhiifama cubbuu argachuu danda’u? Cubbuun namaa yeroon darbaa deemuun dhiqamuu kan danda’u yoo ta’e, yaada fi fedha ofiitti cimsee amanuu irraa kan dhufu fakkeessaa qofaadha.

Haaromsi Luuteriin jalqabe Kaalviiniin kan cicciramee fi ilaalchaan sirnaan kan qophaa’e ture. Namoonni Luuter kan Haaromsa raawwate akka ta’ee fi Kaalviin kan Haaromsa ti’ooloojiidhaan qindeesse akka ta’e dubbatu. Haa ta’u malee, hanga har’aatti Haaromsi akka taatee seenaa salphaa ta’etti xumuramee, namoonni haaromsa keessatti cubbamoota ta’anii jiraachaa jiru.

Amma wanti guutummaatti si barbaachisu dhugaa fayyinaa Gooftaan, Fayyisaan dhala namaa, Yohaannis cuuphaa cuuphamuudhaan al tokkoof cubbuu dhala namaa irratti fudhate beekuudha. Amantii kanaanis dhiifama cubbuu argachuu qabda.

Akkasitti, hojii cuuphaa Yesus akka kakuu moofaa fi kakuu haaraa keessatti mul’ate yoo beektee fi amante, sana booda nama lammata dhalate ta’uun kee hin oolu. Ta’uu baannaan cubbuu garaa kee keessaa qabattee du’aaf murteffama. Kitaaba kana keessatti, wal hin simne Amantaa Ergamootaa, akkamitti akka hundeeffamee fi hafuuraan miidhaa akkamii akka si geessise ni hubatta.

Kiristaanota Bara Kaanf Furmaanni Amantii Maali?

Amantiin duuka buutota Yesus kan akka Ergamaa Pheexiroos, Ergamaa Phaawuloos fi Ergamaa Yohaannis Macaafa Qulqulluu keessatti mul’ateera. Sana booda amantii isaan qaban qabaachuu qabna.

Ergamaan Pheexiroos Yesus Yohaannis cuuphaan cuuphamuudhaan al tokkoof cubbuu biyya lafaa uffachuudhaan cubbuu isaa akka dhiqe ragaa ba’a. Macaafni Qulqulluun 1 Pheexiroos 3:21 irratti akkas jedha, Amma fakkeenyi amma nu fayyisu jira, innis cuuphaa (xurii foonii balleessuu osoo hin taane, gara Waaqayyootti yaada gaarii deebisuu malee), du’aa ka’uu Yesus Kiristoosiin. Phexros asitti, Akkasumas fakkeenyi amma nu fayyisu jira, innis cuuphaa. Pheexiroos cuuphaan Yesus Yohaannis cuuphaa irraa argate cubbuu dhala namaa irratti fudhachuu waan ta’eef, Yesus al tokkoof cubbuu isaa akka dhiqe amantii isaa himachuu isaa hubachuu dandeenya.

Akkasumas kan ergamaa Yohaannis keessatti illee, Yesus Yohaannis cuuphaa cuuphamuudhaan al tokkoof cubbuu biyya lafaa akka dhiqe dhugaa jiru irratti amantii isaa argachuu dandeenya. 1 Yohaannis 5:4-8 akkas jedha, Wanti Waaqayyoon dhalate hundinuu biyya lafaa in mo’ata. Kunis injifannoo biyya lafaa mo’ate dha—amantii keenya. Yesus ilma Waaqayyoo ta'uu isaa kan amanu malee inni biyya lafaa mo'u eenyu? Mirkanaa’uu Dhugaa Ba’aa Waaqayyoo Kun Inni bishaanii fi dhiigaan dhufedha—Yesus Kiristoos; bishaan qofaan osoo hin taane, bishaanii fi dhiigaan. Hafuurri dhugaa waan ta'eef kan dhugaa ba'u Hafuuradha. Samii irratti warri dhugaa ba'an sadii jiru: Abbaa, Dubbii fi Hafuura Qulqulluu; sadan kun immoo tokko. Lafa irratti kan dhugaa ba'an sadii jiru: Hafuura, bishaanii fi dhiiga; sadan isaaniis akka tokkootti walii galu. Asirratti Ergamaan Yohaannis amantiin biyya lafaa mo’u amantii Yesuus Kiristoos isa bishaanii fi dhiigaan gara biyya lafaa kana dhufetti amanuu akka ta’e ragaa ba’a. Yesus cuuphaa Yesus Yohaannis cuuphaa irraa argateen cubbuu biyya lafaa dhiqe jedhee dhugaa amanuudhaan biyya lafaa akka mo’u dubbata.

Ergamaan Phaawuloos Galaatiyaa 3:27 irrattis Isin keessaa warri gara Kiristoositti cuuphamtan hundinuu Kiristoos uffattaniittu jedha. Ergamaan Phaawuloos fayyinni isaa Yesus cuuphaa Yohaannis cuuphaa irraa argateen cubbuu isaa hunda akka dhiqe amantii irratti kan hundaa’e ta’uu isaa dubbachaa jira.

Haa ta’u malee, amantiin Amantaa Ergamootaa, kan amma itti amantan, Yesus isa fannifame qofa irratti kan hundaa’e yoo ta’u, dhugaa Yesus Yohaannis cuuphaa cuuphamuudhaan cubbuu biyya lafaa irratti fudhate dhabe. Har’a amantiin Kiristaanummaa jaarraa 21ffaa keessa jiru, Yesus Yohaannis cuuphaan cuuphamuudhaan cubbuu biyya lafaa baachuu isaa irratti kan hundaa’e waan hin taaneef rakkoo hedduu fidaa jira.

Kanaaf furmaata rakkoo cubbuu keenyaa dhugaa fayyinaa Gooftaan raawwate keessatti argachuu qabna. Yohaannis cuuphaan cuuphamuu isaatiin cubbuu biyya lafaa kana irratti kan fudhate dhugaa irratti hundoofnee Yesuusitti yeroo amannu qofa cubbuu keenya dhiqannee firdii cubbuu jalaa amantiidhaan jalaa bahuu dandeenya. Cuuphaa Yesus Yohaannis cuuphaa irraa argatetti amanuudhaan cubbuu keenya irraa dhiqamnee eebba gatii guddaa qabu hafuura qulqulluu akka kennaatti fudhachuu akka dandeenyu hubachuun nuuf barbaachisaa dha. Dubbii cuuphaa Yesus Yohaannis cuuphaa irraa argatetti amanuudhaan cubbuu keenya hundumaa qaama Yesuusitti dabarsuu eebba argachuu dandeenya. Haleeluiyaa!

QABIYYEE

Seensa

1. Gooftaan Cubbuu Warra Kami Fayyisa? (Luqaas 23:32-43)

2. Akkamitti Misirroota Yesuus Kiristoos Ta'uu Dandeenya? (Yohaannis 2:1-11)

3. Fayyinni Keenya Amantii Addunyaa Kanaa Wajjin Quba Wal Hin Qabu (Yohaannis 4:19-26)

4. Yesuus Fannifamuun Isaa Akka Namni Isaaf Gadduuf Miti (Luqaas 23:26-31)

5. Abdiin Ilma Namaa Tokkicha Sanyii Qulqulluu Dha (Isaayaas 6:1-13)

6. Gooftaan Bishaan Jireenyaa Namni Deebi'ee Hin Dheebonne Nuuf Kenneera (Yohaannis 4:4-14)

7. Yeroo Akka Lafee Goggogaa Turre Waaqayyo Hafuura Jireenyaa Nutti Baafatee Jireenyatti Nu Deebise (Hisqi'el 37:1-14)

LALLABA 1

Gooftaan Cubbuu Warra Kami Fayyisa?

< Luqaas 23:32-43 >

amoota hamaa godhan lamas immoo ajjeesuudhaaf isaa wajjin geessan. Iddoo Lafee mataa jedhamee waamamu yommuu ga'an, achitti Yesusin fannisan; warra hamaa godhanis, isa tokko mirga isaatti isa kaanis bitaa isaatti fannisan. Yesus garuu, Yaa abbaa, waan godhan hin beekani'o isaaniif dhiisi!" jedhe.

Warri isa fannisan immoo uffata isaa buufata mukaatiin hirmaatan. Namoonni achi dhaabatanii in ilaalu turan; warri biyya seerratanis itti qoosanii, Namni kun namoota biraa oolcheera, inni Masiihii isa Waaqayyo fo'ate yoo ta'e, ofii isaa haa oolchu! jedhan.

Warri loltuus immoo itti ga'isaa, daadhii waynii dhangaggaa'e kennaniifii, Yoo dhuguma mooticha Yihudootaa taate, ofii kee oolchi! jedhaniin.

Caaffanni, Mootichi Yihudootaa isa kana jedhu tokko immoo mataa isaa irraan ture. Warra hamaa godhanii achitti fannifaman lamaan keessaa inni tokko, Ati Kiristos isa abdachiifame mitimoo? Egaa'oo of oolchi, nuunis oolchi! jedhee isa arrabse.

Inni kaan garuu isa ifatee, Namana, akkuma isaa firdiidhaan dhiphachaa utuu jirtuu Waaqayyoon illee hin sodaattu moo? Nuyi qajeeltootti nutti faradamee hojii keenya nyaanne; inni kun garuu homaa hin yakkine jedheen. Yesusiin immoo,Yaa Yesus, mootummaa keetiin yommuu dhuftu na yaadadhu! jedhe.

Yesus immoo, Dhuguman sitti hima har'a anaa wajjin jannata keessatti in argamta jedheen."

Ilmi namaa amma addunyaa kanarra jiraatu gara xumura dhumaatti qajeela. Rakkoon qilleensaa pilaaneetii lafaa kanaaf balaa guddaa waan ta’eef addunyaan guutuun Konveenshinii Jijjiirama Qilleensaa mallatteessitee jirti, tokkoon tokkoon biyyi imaammata gurmaa’insa industiriitiin gadi lakkifamuu kaarboonii hir’isuuf qophaa’e fudhattee jirti. Addunyaa guutuun qilleensa waraanaa ammas bara Waraana Qorqorroo boodaa liqimsaa jiruun marfamtee jirti. Weerara, waraanaa fi eegumsa meeshaalee jallisii fi nyaata irratti dabalaa jiru irraa kan madde, dhiyeessiin addunyaa tasgabbii dhabuu itti fufee jira, qaala’iinsi jireenyaa babal’achaa osoo jiruu, hiyyummaa fiduu sodaachisaa jira. Biyyoonni rakkoo liqaa waliin rakkachaa jiran duruu ni jiru. Kana hunda gidduutti humnoonni gurguddoon jaarraa 21ffaa keessatti olaantummaa irratti wal dorgomaa jiru. Kun fi wantootni hedduun biroo addunyaa guutuu tasgabbii dhabsiisuu fi mallattoo waraanni saboota gidduutti dhufu agarsiisaa jiru.

Guyyoota kanatti addunyaan hammam saffisaan jijjiiramaa akka jirtu yoo ilaalle, barri farda diimaa Macaafa Qulqulluu keessatti barreeffame sanaa waan dhihaate fakkaata. Bara sanatti addunyaan guutuun jaarmiyaa addunyaa tokko jalatti galtee Mormituu Kiristoosiin kan bulfamu yoo ta’u, guyyaan kun daran dhihaachaa waan deemu fakkaata. Barri kun yeroo jalqabu hoggantoonni biyyoolessaa addunyaa irraa karaa dhaabbilee addunyaa kan akka Dhaabbata Mootummoota Gamtoomanii yeroo ammaa jiran walitti dhufuun, rakkoo dinagdee, siyaasaa, qilleensaa fi baqattootaa addunyaa furuuf deebii waloo kaa’uuf ni yaalu.

Addunyaan kun akkuma jijjiiramaa jirtu, jijjiirama hafuuraa guddaa fuuldura keenya jiru ilaalaa jirraa fakkaata. Yeroon Mormituu Kiristoos sooma kana nutti dhihaate yoo ta’e, Yesus cubbuu biyya lafaa kanaa baatee cuuphaa isaatiin cubbuu amantoota isaa akka dhiqate wangeela lallabuuf daran saffisaan socho’uu qabna jedheen amana. Hundi keenya amantii bara Mormituu Kiristoos obsuu danda'u qopheessuu qabna. Kana gochuuf hundi keenya Dubbii cuuphaa Gooftaan argatetti amanuudhaan lammata dhalachuu qabna, amantii lammata dhalate kanaan Gooftaa deebi’u eeggachuu qabna.

Yakkamtoonni Lamaan Yesuus waliin Fannifaman

Dubbisa Caaffata Qulqullaa’oo har’aa keessatti yakkamtoota lama Yesus waliin fannifamanii argina. Yakkamtoonni lamaan kun Kiristaanonni gosa amantii adda addaa lama qaban gosa lama akka jiran nutti agarsiisu. Yakkamtoota lamaan keessaa tokko Yesus akka fayyisaa isaatti kan hin amanne yoo ta’u, inni kaan immoo qajeelummaa isaa hubatee ture. Iyyesuus Kiristoos mana murtii Philaaxosiin du’aa yommuu itti murtaa’e, biyya lafaa kana irratti yakka tokko tokko waan raawwateef hin yakkamne. Yesus cuuphaa isaatiin al tokkoof cubbuu biyya lafaa kanaa waan fudhateef qofa ture. Innis cuuphaa Yohaannis cuuphaa irraa argateen cubbuu biyya lafaa hundumaa al tokkoof bara baraaf ofitti waan fudhateef ture. Iyyesuus Kiristoos Yohaannis cuuphaa cuuphamuudhaan cubbuu biyya lafaa al tokkoof bara baraaf baachuu isaa gocha ajajamuu cubbuu dhala namaa dhiquuf raawwate ture.

Haa ta’u malee, namoonni bara kana keessa jiran akka yakkamaa qajeelummaa Yesuus hin beekne sanaati. Dubbii Waaqayyootti amanuu irra, barumsa qalbii diddiirrannaa fi barumsa qulqullummaa dabalataatti amanu. Barumsi kunniin dogmaa namni tolche yoo ta’u, duwwaa yeroo haaromsitoonni Pirootestaantii bara giddu galeessaa amantii Amantaa Naayiqee osoo hin tuqamne dhaalanii uumame guutuuf qophaa’aniidha. Namoonni barumsawwan kanatti amanuudhaan cubbuu isaanii irraa dhiqamuu akka danda’an waan yaadaniif, hayyoonni ti’ooloojii isaan waliin dhufanis galataa fi ulfina guddaa argataniiru. Haa ta’u malee, barumsi qabatamaan cubbuu baay’ee har’a raawwachaa jirru dhiquu danda’u bakka kamittiyyuu hin jiru. Kana malees, cubbuu ilmaan namootaa jaarraa 21ffaa keessa jiraatan raawwatan cubbuu dhaloonni darban raawwataniin wal bira qabamee yoo ilaalamu sadarkaa hamaa irra kan gahe fakkaata.

Guyyaa guyyaan kadhannaa gaabbii dhiheessaa turtanis, cubbuu kee hanga har’aatti furmaata hin arganne waliin jiraachaa jirta. Kadhannaan gaabbii akkasii kan godhe cubbuu garaa kee caalaatti akka hubattu si gochuu qofa. Kunis kadhannaan gaabbii har’a kiristaanonni dhiyeessan Dhugaa fayyinaa waan hin taaneef. Barumsi namni tolche barumsa amantii uumamaan cubbuu nama kamiyyuu furuu hin dandeenye malee homaa miti.

Kanaaf dhiifamni cubbuu kan fudhatamu aarsaa araaraa cuuphaa Yesuus fi dhiiga isaa wajjin akka kakuu Macaafa Qulqulluu lamaan keessatti himametti amanuudhaan akka ta’e hubachuun keenya barbaachisaa dha. Cuuphaa Gooftaa fi dhiiga isaatiin cubbuu keenya irraa dhiqamna jedhu amantii qabannee jiraachuu qabna. Amantiin cuuphaa fi dhiiga Yesuus kun amantii sirrii Waaqayyo duratti ta’uu isaa hubachuu qabna.

Yesus maaliif mana murtii Philaaxosiin du’aan akka itti murtaa’ee fi dhiiga isaa Fannoo irratti akka dhangalaase hubachuuf, jalqaba Yesus Yohaannis cuuphaa akka isa cuuphuuf barbaadee akka ture hubachuu qabna. Kunis kan ta’eef, Yesus cubbuu biyya lafaa kanaa al tokkoof baachuu kan danda’e cuuphamuu isaatiin ture (Maatewos 3:13-17). Yesus cubbuu hundumaa al tokkoof waan fudhateef, kanneen amma jaarraa 21ffaa keessa raawwataman illee, karaa cuuphaa Yohaannis cuuphaa irraa argateen, mana murtii Philaaxosiin du’a itti murtaa’ee adabbii warra Qaxxaamuruu. Kanaaf cuuphaan Yesuus Yohaannis cuuphaa irraa argate gocha abboomamummaa isa hunda caalaa qajeelaa ta’ee fi fedha Waaqayyoo abbaa hordofee ture.

Bulchaan Philaaxos gocha dogoggoraa barbaaduuf mana murtii isaa keessatti Yesusiin qoratus, homaa argachuu hin dandeenye. Philaaxos Fayyisaan dhala namaa Yesus Fayyisaan dhala namaa Yohaannis cuuphaa cuuphamuudhaan cubbuu biyya lafaa kanaa hundumaa qaama isaa irratti akka fudhate yaada waan hin qabneef kun baay’ee tilmaamamuu danda’a ture. Yesuus amma fedha Abbaa isaatiif akka bitamuuf mana murtii Philaaxositti murtii argachaa ture. Kunis kan dhufe cuuphaa isaatiin cubbuu dhala namaa hundumaa biyya lafaa kana irratti baatee hoolaa Waaqayyoo waan ta’eef.

Ofii keenyaan tokkoon keenyayyuu cubbamoota ta'uu keenya hin beeku. Hundi keenya cubbamoota ta’uu keenya kan hubannu Dubbii Seera Waaqayyoo Macaafa Qulqulluu keessatti barreeffametti amanuudhaani. Sana booda kiristaanonni baay’een isaanii dhiiga gati jabeessa Yesus Fannoo irratti dhangalaase sanatti amanuudhaan cubbuu isaanii dhiquuf yaalu, garuu amantii gosa kanaan cubbuun isaanii akka hin dhiqamne yeroon darbaa deemuun baay’achaa dhufuu isaati. Jalqaba Yesus akka fayyisaa keetti erga amantee gara waggaa kudhanii booda, dhuguma Waaqayyo duratti cubbamaa kana caalu ta’uu kee ni beekta. Kanaafuu, ofii kee cubbamaa arguudhaan, akkamitti dhiqannaa cubbuu keetii argachuu akka dandeessu irratti baay’ee fedhii qabaachuu jalqabda.

Kunis sababni isaas sodaa firdii Waaqayyootiin waan nyaatameef, sababiin isaas ati Yesus akka fayyisaa keetti erga amantee boodas amma iyyuu cubbamaa dha-dhugaa dubbachuuf, ofii kee ammaa yeroo ilaaltu, amma cubbamaa caalaa hammaataa ta’uu kee argita dura. Kanaafuu, kadhannaa gaabbii dhiheessuun cubbuu kee guyyaa guyyaa dhiquuf yaalta, garuu qabatamaan kana galmaan gahuu hin dandeessu, kanarraa kan ka’es cubbuu keetiin hidhamtee dhumta. Ilmi namaa hundinuu uumamaan cubbuu lakkoofsa hin qabne hojjechuu isaanii yommuu argu garaa isaa dhabu. Cubbamoonni Waaqayyo dura dhaabbatan immoo cubbuu isaaniif akka malutti murtii argachuu akka qaban waan beekaniif, sodaa yeroo hundumaa keessa jiraachuu dhiisuu hin danda’an.

Har’a warri Yesus akka fayyisaa isaaniitti amanan hundinuu akka qajeelota yeroo hundumaa cubbuu hin qabne ta’anii Waaqayyo duratti jiraachuuf hawwu. Hawwii keenya kana guutuuf, cuuphaa Yesus, Gooftaa cubbuu biyya lafaa kanaa baatee beekuu fi amanuuf amantii qabaachuu qabna. Jalqaba cubbuu keenya Waaqayyo duratti erga hubannee booda dha, Yesus Fayyisaa keenya isa Yohaannis cuuphaan cuuphamee gara Fannootti baatee al tokkoof bara baraaf cubbuu biyya lafaa baate ta’uu isaa kan beeknu. Dhiifama cubbuu kan argannu amantiidhaan, gara Gooftaa isa cuuphamee dhiiga isaa dhangalaase bakka keenyatti cubbuu keenya hundumaaf akka itti murtaa’utti ilaaluu fi itti amanuudhaan. Hundi keenya cuuphaa Gooftaan argatee fi dhiiga inni nuuf dhangalaasetti garaa guutuun amanuudhaan cubbuu keenya irraa dhiqamuu qabna.

Yoom Akka Cubbuu Keenya irraa Fayyifamne Beekna?

Yesus gara lafa kana kan dhufe gara waggaa 2,000 dura. Akkasumas Yohaannis cuuphaa cuuphamuudhaan cubbuu dhala namaa baate. Hundi keenya waa’ee cuuphaa Yesus barachuu fi hiika isaa hubachuu qabna. Yesuus cubbuu kee fi kan koo baatee al tokkoof dhiqachuuf Yohaannis cuuphaan cuuphame. Anaa fi si cubbuu biyya lafaa jalaa oolchuuf, cuuphaa isaatiin cubbuu keenya guyyaa guyyaa al tokkoof bara baraaf baatee, gara Fannoo dhaqee, dhiiga isaa qaalii dhangalaasee, kanaanis cubbuu biyya lafaa irraa fayyina keenya raawwateera. Cuuphaa isaatiin cubbuu keenya fudhatee dhiiga isaa dhangalaasuun, Yesus araara cubbuu keenyaa ta’ee ofii isaa akka dhiheesse hubachuu dandeenya. Hojii kana irraa kan ka’e amma cuuphaa Yesusii fi dhiiga isaatti amantii qabnuun fayyina argachuu dandeenyeerra.

Dubbii Caaffata Qulqullaa’oo keessatti kan dhokate wangeela dhiqannaa cubbuu, kennaa lootarii mo’ataa addunyaa kanarra jiru kamiyyuu caalaa guddaa ta’e, kennaa fayyinaa waan ta’eef. Caalaatti addatti wangeelli kun cuuphaa Yesus Yohaannis cuuphaa irraa argatee fi Fannoo irratti du'uu isaati, Dhugaan kun hundinuus akka fakkii dhokataatti Dubbii kakuu lamaan keessatti dhokatee jira.

Tikeetiin lootarii buufata gaazaa US keessatti gurgurame tokko jackpot rukutee doolaara biiliyoona 1.34 guddaa akka injifate dhiheenya kana oduu irratti dhaga’eera. Yesuus Yohaannis cuuphaan cuuphamuu isaatiin al tokkoof cubbuu biyya lafaa kanaa baatee ture. Dubbii cuuphaa Yesusiin cubbuu keenya irraa dhiqamuu akka dandeenyu yoo hubanne fi amanne, kana jechuun kennaa lootarii kana caalaa baay’ee guddaa ta’e, kennaa fayyinaa, karaa amantii argachuu dandeenya jechuudha. Fayyina ajaa'ibaa argachuu fi dhiifama cubbuu argachuu dandeessa, cubbuun garaa kee keessa dhokate hundi cuuphaa Yesus Yohaannis cuuphaa irraa argateen al tokkoof bara baraaf dhiqame. Akka nama dhiifama cubbuu akkasii argatteetti, ati dhuguma addunyaa kana irratti hunda caalaa carraa qabda. Wanti dhuguma nama gaddisiisu garuu, namoonni baay’een amantii kiristaanaa shaakalan, hanga har’aatti, Dhugaa Yesus cuuphaa Yohaannis cuuphaa irraa argateen cubbuu biyya lafaa kanaa baatee fi fudhate argachuu fi amanuu dadhabuu isaaniiti.

Wangeela Fayyinaa Dhugaa

Maatewos 13:44-46 irratti akkas jedhamee barreeffameera: Mootummaan samii ammas akka qabeenya maasii keessa dhokatee, kan namni argatee dhokse ti; itti gammadee immoo dhaqee waan qabu hunda gurguree maasii sana ni bita. Ammas, mootummaan samii akka daldalaa luqqisii babbareedaa barbaaduu, luqqisii gatii guddaa qabu tokko erga argateen dhaqee waan qabu hundumaa gurguree bite." Yesus cuuphaa Yohaannis cuuphaa irraa argateen cubbuu biyya lafaa kanaa baatee gara Fannootti akka baate ni amanta, asitti kutaa kana keessatti Gooftaan daldalaa isa hunda caalaa gatii guddaa qabu barbaaduu wajjin wal fakkeessuudhaan waa’ee amantii kee dubbachaa jira addunyaa irratti luqqisii. Daldalaan kun luqqisii addunyaa kanarraa gatii guddaa qabu tokkoon waan argateef, waan qabu hunda gurguree luqqisii sana bite. Maarree, luqqisii asitti nuuf gatii guddaa qabu maali? Luusii kun Yesus cubbuu biyya lafaa kanaa Yohaannis cuuphaan cuuphamee fudhatee, utuu garba isaa baasee gara Fannootti akka deeme, adabbii cubbuu keenyaa akka baate, kanaanis isaan irraa akka nu oolche wangeela labsudha.

Maatewos 3:15-16 irratti Yesus Yohaannis cuuphaan cuuphamuu isaa dura, Akkasitti qajeelummaa hundumaa raawwachuun nuuf in ta’a jedheera. Asirratti qajeelummaan Waaqayyoo hundi jechuun maal jechuudha? Innis, beekamaadha, hojii Yesus cuuphaa isaatiin cubbuu biyya lafaa kanaa hundumaa yeroo baatu hojjete kan agarsiisudha. Gooftaan gara biyya lafaa kana yeroo dhufu, cubbamoota cubbuu isaanii irraa oolchuuf wanti inni jalqaba gochuu qabu, Yohaannis cuuphaa cuuphamuudhaan al tokkoof cubbuu dhala namaa baachuu ture. Kanaafidha Yesus cuuphaa isaa Yohaannis cuuphaa irraa kan fudhate, cubbamaa biyya lafaa kanarra jiru hundumaa cubbuu isaa irraa oolchuuf.

Kanaaf, cubbuun biyya lafaa kanaa hundinuu cuuphaa isaatiin qaama Yesuusitti waan darbeef fannifamee dhiiga jireenyaa isaa akka araara keenyaatti dhangalaasuu danda’e. Cuuphaan Yesuus Yohaannis cuuphaa irraa argate Gooftaan cubbuu kee fi kan koo qaama isaa irratti baattee al tokkoof akka dhiqatu karaa fayyinaa ture, nuti immoo kanatti yoo amanne cubbuu kee fi kan koo hundinuu dhugumatti dhiqame. Yesuus Yohaannis cuuphaan cuuphamee fannoo irratti dhiiga isaa dhangalaasuun isaa hojii fayyinaa cubbuu keenya dhiqee yeroo tokkotti araara isaaf godheedha.

Cuuphaan Yesus argatee fi dhiigni inni Fannoo irratti dhangalaase araara aarsaa inni cubbuu keenyaaf kenne akka ta’e amanuu qabna. Sababa cuuphaa Yesuus fi du’a Fannoo isaatiin amma dhiqannaa cubbuu fi furuu isaanii gara garaa keenyatti amantiidhaan argachuu akka dandeenyu asitti hubachuu qabna. Kana jechuun cuuphaan Yesus Yohaannis cuuphaa irraa argate fi dhiigni inni Fannoo irratti dhangalaase araara keenya ta’uu amanuu qabna. Amantii kana yoo qabaanne malee Yesusitti amannus fayyina bira gahuu hin dandeenyu, inumaayyuu gowwummaatti kufna, akka warra amantii addunyaa kanaatti kadhannaa gaabbii ofii keenyaatiin cubbuu keenya akkasumaan dhiquuf yaalna.

Yesuus mataan isaa Yohaannis cuuphaan cuuphamuu isaatiin cubbuu dhala namaa hundumaa al tokkoof bara baraaf baatee ture. Akkasitti cubbuu keenya hunda qaama isaa irratti erga fudhatee booda, Yesus gara Fannootti deemee adabbii cubbuu keenyaa nuuf baatee, karaa kanaan nu warra Dhugaa kanatti amannu bara baraan fayyise. Cuuphaa isaatiin cubbuu keenya nurraa fuudhuudhaan Gooftaan cubbuu keenya hundumaa irraa bara baraan nu oolcheera, hamma bahaan dhihaa irraa fagaattutti.

Dhiifama Cubbuu Keenya Dhugaa

Aarsaa araaraa Yesus keenya cubbuu keenya baachuuf Yohaannis cuuphaan cuuphamee dhiiga isaa Fannoo irratti dhangalaasuun dhiheesse malee cubbuun kee fi kan koo dhiqamuu hin danda'u, kanaafis hojii fayyinaa isaa kan raawwate. Yesuus cuuphaa isaa Yohaannis cuuphaa irraa osoo hin fudhatiin dhiiga isaa nuuf dhangalaase yoo ta’e, gochi akkanaa qajeelaas ta’e haqa miti jechuun ni danda’ama. Asirratti hubachuu qabna, Yesus fayyisaa keenya ta’ee yommuu amannu cubbuun keenya dhuguma kan haqamu yoo jalqaba Yesus cuuphaa Yohaannis cuuphaa irraa argateen cubbuu keenya akka baate yoo hubanne fi amanne qofaadha. Dhugaa cuuphaa Iyyesuusii fi dhiiga isaatti amanuu malee fayyinni dhugaa bira gahuun akka hin danda'amne sitti himuu nan danda'a. Yeroo ammaa kana dhiifamni cubbuu gara garaa keetti kan fudhatamu Yesus isa fannifametti amanuu qofaan yoo amantan, kun amantii biyya lafaatti amanuu irraa adda miti. Sababni isaas amantiiwwan biyya lafaa karaa barbaaddeen fayyina kee yaaduu fi itti amanuu dandeessa waan jedhaniif.

Haa ta'u malee Waaqayyo Yesus Ilmi isaa Yohaannis cuuphaan cuuphamee saba isaa cubbuu isaanii irraa oolchuuf jechaa jira. Osoo Yesus dursee cuuphaa isaa osoo hin fudhatiin fannifamuun araara keenyaaf of aarsaa ta’ee, kun cubbamaan tokko bara kakuu moofaa keessatti aarsaa seeraan ala ta’e tokko harka isaa mataa isaa irra osoo hin kaa’in ajjeesee cubbuu isaa itti hin dabarsin aarsaa seeraan ala ta’e dhiyeessuun wal fakkaata ture dursa. Wangeelli akkasii fi amantiin akkasii Dhugaa fayyinaa isa dhugaa miti, kanaafis Dhugaa haaromsa irraa fagaataniiru.

Har’as amantaa qulqulloonni Waldaa Duraa keessa turan sana akka qabaannuuf, haqa Gooftaa isa Yohaannis cuuphaan cuuphamuudhaan al tokkoof bara baraaf cubbuu biyya lafaa baatetti amanuudhaan fayyuu qabna, fannifamee, akkasitti aarsaa cubbuu keenyaaf of aarsaa godhe. Cuuphaan Gooftaa fi dhiigni isaa haqa Yesus Kiristoos cubbuu keenya irraa nu oolchuuf raawwate akka ta’e amanuu qabna. Duuka buutota Yesus ta’uu kan dandeenyu cuuphaa Gooftaa fi dhiiga isaa Fannoo irratti amanuudhaani. Cuuphaa Yesus Yohaannis cuuphaa irraa argatee fi dhiiga Fannoo irratti argamu fayyina keenya isa amma cubbuu hundumaa jalaa nu baaseetti amanuu qabna.

Cuuphaa fi dhiiga Yesuus fayyina keenya ta’ee yoo amanne qofaadha dhuguma cubbuu hundumaa irraa fayyine jechuu kan dandeenyu. Cubbuu hundumaa irraa nu fayyisuuf Yesus Yohaannis cuuphaan cuuphamuu qaba ture, yeroo sana qofa fannifamuu, adabbii inni baatee mindaa cubbuu keenyaa kaffalee, amma fayyisaa keenya ta’uu danda’a. Yesus cubbuu keenya akka araara keenyaatti qaama isaa irratti yoo fudhate qofa cubbuun keenya al tokkoof bara baraaf dhiqamuu danda’a.

Amantii kiristaanota har'aa dhiiga qaalii Yesus Fannoo irratti dhangalaase qofatti akka amannu yommuu ilaallu, cubbuu isaanii dursanii gara isaatti osoo hin dabarsin, dhiiga Yesus qofaan cubbuu isaanii irraa dhiqamuu akka danda'an yeroo himatan argina . Haa ta’u malee, Yesus dhiiga isaa isa gatii guddaa qabu Fannoo irratti dhangalaasuu akka danda’u sirriitti sababni isaas inni jalqaba cuuphaa Yohaannis cuuphaa irraa argateen cubbuu kee waan fudhateef asitti hubachuun kee guutummaatti murteessaadha.

Har’a kiristaanonni Yesus isa fannifame akka fayyisaa isaaniitti yeroo amanan, cubbuu gara fuulduraatti hojjechuuf dhufan dhuguma hin yaadan. Yesus cuuphaa Yohaannis cuuphaa irraa argateen akka Maatewos 3:13-17 irratti barreeffametti akkamitti cubbuu biyya lafaa kanaa akka baate osoo hin yaadin Fannoo qofatti waan amananiif, gara warra amantii duwwaa kan dirqamni itti dhaga’amutti jijjiiramaniiru cubbuu isaanii dhiquuf yaaluuf guyyaa guyyaan kadhachuu. Kunis kan ta’eef, hamma Yesus fayyisaa isaaniitti amananitti, hojii inni cuuphaa isaatiin cubbuu biyya lafaa kanaa baachuudhaan raawwate dhiisanii waan hojjetaniif. Kiristaanonni har’aa Yesus isa fannifame qofatti amanan cuuphaa isaa fi dhiqannaa cubbuu isaanii gidduu walitti dhufeenya uumuu fi haaluma kanaan amanuu hin danda’an, kanaaf amantiin isaanii hojii cuuphaa Yesus isa baay’ee barbaachisaa ta’e dhiisa.

Yesus Yohaannis cuuphaan cuuphamee gara Fannootti baatee cubbuu biyya lafaa kanaa al tokkoof bara baraaf fudhatee gara Fannootti akka baate Dhugaa jiru osoo hin beekin, kiristaanonni kun Yesus fannifamuu isaa qofa beeku, Yesus fannifame kanas fayyisaa isaanii ta’ee ni amanu. Kanarraa kan ka’e, cubbuu guyyaa guyyaan raawwatan furuuf yaaluun kadhannaa gaabbii ofii isaanii irratti hirkatanii hojjechuu filataniiru. Cuuphaa Yesusitti amanuudhaan cubbuun isaanii akka dhiqamu Dhugaa guutummaatti waan wallaalaniif, yeroo kanattillee ammayyuu Fannoo qofa irratti fannifamanii, cubbuu hojjetan hunda akka dhiqatu Gooftaan kadhachaa jiru.

Kadhannaa gaabbii isaaniitiin cubbuu guyyaa guyyaa isaanii irraa dhiifama argachuuf erga yaalanii booda, dhuma irratti Yesus isa fannifame duratti ofitti qaana’uu dhufu. Kanaaf, dhumarratti, jireenya amantii isaanii dhiisanii dhumu. Cubbuun isaanii guyyaa guyyaa baay’ee waan ta’eef, amantiin isaanii yeroo hundumaa akka hanqate arguu dhiisuu hin danda’an. Kanarraa kan ka’es kadhannaa gaabbii kennuun gahaa akka hin taane itti dhaga’ama. Hanga ammaatti Dubbii cuuphaa Yesus argateen cubbuu isaanii dubbachuu waan hin dandeenyeef, yeroo hundumaa cubbamaa ta’anii jiraachuuf murtaa’aniiru. Kanaafidha amma cubbuu kee fi kan koo hundumaa Yesus cuuphaa Yohaannis cuuphaa irraa argateen al tokkoof bara baraaf akka baate amanuudhaan dhiqachuu qabna. Akkasumas dhiigni Yesus Fannoo irratti baase adabbii cubbuu keenyaaf akka ta’e amma amanuu qabna. Yesuus cubbuu biyya lafaa kanaa al tokkoof Yohaannis cuuphaan cuuphamuu isaatiin waan baateef gara Fannootti baatee dhiiga isaa dhangalaasee bakka keenya du’uu qaba ture.

Kiristaanonni guyyoota kanatti dhiiga gati jabeessa Yesus Fannoo irratti dhangalaase qofatti amanuudhaan cubbuu isaanii furmaata argachuu waan hin dandeenyeef gara dhaabbii hafuuraatti kufaa akka jiran asitti hubachuu qabna. Amma cubbuu kee irraa dhiqamuu dandeessa, garuu Yesus fayyisaa kee kan cuuphaa isaatiin cubbuu biyya lafaa baatee dhiiga isaa Fannoo irratti dhangalaase ta'uu yoo amante qofa. Jaalalli Waaqayyo anaa fi siif qabu akkamitti akka mul’ate beekuu qabda. Yesus bakka bu’aa dhala namaa kan ta’e Yohaannis cuuphaa cuuphamee Fannoo irratti waan du’eef cubbuu biyya lafaa kanaa al tokkoof bara baraaf baatee Fannoo irratti waan du’eef jaalalli Waaqayyoo amma nutti mul’achuu isaa hubachuu qabda.

Yesus Yohaannis cuuphaan cuuphamuu isaa dura jecha akkasitti jedhu yeroo fayyadamu, waa’ee cuuphaa cubbuu kee fi kan koo al tokkoof bara baraaf ittiin fudhatu dubbachaa ture. Akkasumas cuuphaa isaa erga fudhatee booda Yesus fannifamee dhiiga isaa gatii guddaa qabu Fannoo irratti dhangalaase, kanaanis amma jaalala Waaqayyoo dhala namaatti agarsiisaa jira.

Amma cubbuun kee eessa jira egaa? Ammallee garaa kee keessa jiruu moo gara qaama Yesuusitti darbaniiru? Yesus cubbuu kee fi kan koo hundumaa biyya lafaa kana irratti qaama ofii isaa irratti baatee cuuphaa Yohaannis cuuphaa irraa argateen al tokkoof bara baraaf akka fudhate ni amantaa? Moo cubbuun kee amma iyyuu garaa kee keessa jiraa, sababni isaas amma iyyuu dhugaa kana waan hin beekneef Yesus isa fannifame qofatti waan amantuuf? Dhuguma jaalala Yesus isa cuuphaa isaatiin cubbuu biyya lafaa kanaa baate osoo beekta ta’ee, amma cubbuun garaa kee keessatti hafee jiraachuu danda’aa? Lakki, akka hin taane beekamaadha! Walii hin galtuu? Dhugumatti hin danda'amu! Anii fi ati egaa cubbamoota yakkamtoota moo nuti qajeelota cuuphaa Yesuus fi dhiiga isaatti amanuudhaan dhiifama cubbuu arganne? Nuti warra qajeelota!

Jireenya amantii kee akka amma gochaa jirtutti Fannoo qofaafi barumsa gaabbii amanuun yoo jiraatte, dogoggora guddaa keessa ni kufta. Cubbuun kee cuuphaa isaatiin gara Yesusitti akka darbe osoo hin beekin, kadhannaa gaabbii guyyaa guyyaa keetiin cubbuu kee irraa dhiqamuuf yaalaa jirta, garuu kun hin danda’amu. Osoo dhuguma kadhannaa gaabbii gooftaaf kennuudhaan cubbuu keenya dhiqachuun ni danda’ama ta’ee, kun waan sirrii ta’a. Haa ta’u malee, yeroo akkasitti cubbuu hojjettu hundumaatti kadhannaa gaabbii yoo kennite, dhugumatti hamma kadhattutti abdii kutannaa daran guddaa keessa galta. Sana booda amantii addunyaa keessatti qabamtee achi jalaa miliquun siif hin danda'amu. Cubbuun garaa namaa hundumaa firdiin Waaqayyoo osoo hin kufin akka hordofu hubachuu qabda. Cubbuun nama hundumaa gabatee qalbii irratti kan barreeffame waan ta’eef, namni cubbuu xiqqoo illee qabu cubbuu isaatiif Waaqayyoon itti murtaa’uu akka qabu of beeka. Cuuphaan Yesuus fi dhiigni isaa Fannoo irratti fayyina keenya ta'uu isaa labsuun Dhugaatti amanuudhaan fayyuu qabna. Dhugaa haaromsaa kun Dubbii Gooftaan nutti dubbate irraa hubachuun ni danda’ama.

Akkuma beeknu kennaan fayyinaa cuuphaa Iyyesuusii fi dhiiga isaatiin raawwatame amantootaaf jireenya bara baraati. Kennaan fayyinaa Gooftaa keessatti jireenya bara baraa ta’uu isaa asitti kana jechuu dha: cubbuu keenya baachuuf, Gooftaan cubbuu biyya lafaa kanaa kan fudhate Yohaannis cuuphaan laga Yordaanos keessatti cuuphamee, fannifame, dhiiga isaas dhangalaase; akkasumas Dubbiin kun kennaa fayyinaa dhiifama cubbuu akka argannu nu dandeessisudha. Akkasumas Yesus akka fayyisaa kee isa cuuphaa isaatiin cubbuu biyya lafaa baatee gara Fannootti baateetti yoo qabaatte, dhiifama cubbuu bara baraa fi jireenya bara baraa ni argatta.

Cuuphaa Gooftaa fi dhiiga isaatti yoo amante nagaa Gooftaa biraa dhufu ni argatta. Kanaaf Dhugaan araaraa Gooftaan Yohaannis cuuphaa cuuphamee dhiiga isaa nuuf dhangalaasuun raawwate kun qajeelummaa Waaqayyoo hundumaa nuuf akka ta’e hubachuun amanaa akka taattan isin gaafadha. Kadhannaa gaabbii Fannoo qofatti amanamuudhaan kennaa turte kanaan yoomiyyuu cubbuu kee dhiquu hin dandeessu. Kanaaf amma cuuphaa Iyyesuusii fi dhiiga isaa isa qaalii Fannoo irratti amannee, amantaa kanaan fayyina keenya bira haa geenyu, amantii keenya akka qajeelotaatti haa eegnu, galata waliin haa jiraannu!

Dubbii Fannoo qofa irratti amantaa qabdu irratti hundaa’uun kadhannaa gaabbii dhiheessaa jirtuun cubbuu kee akka qorra adii dhiqachuu akka hin dandeenye yoo argite, amma yeroon filannoo haaraa barbaaddu ga’eera. Gooftaan keenya cuuphaa Yohaannis cuuphaa irraa argateen al tokkoof cubbuu keenya addunyaa kanarra jiru hunda akka baatee fi dhiqe ni beekna, akka namoota akkasiittis jireenya keenya keessatti Gooftaa kadhachuu qabna, akka dhiqannaa keenya cubbuun qajeelummaa Gooftaatti amanuun keenya ni jabaata.

Jireenya keenya itti fufnaan, Dubbii cuuphaa Yesuus amantiidhaan qabachuu qabna. Yesuus Yohaannis cuuphaa cuuphamuudhaan cubbuu keenya akka baate caalaatti osoo hin raafamne amanuu qabna. Akkasumas Yesus fannifamuu