De blik van de zoon

By Núria Añó

Paula is een kleuterjuffrouw die geen kinderen kan krijgen en samen met haar man adopteren ze Daniel, een roodharige baby. Na een paar jaar valt de biologische moeder in deze idyllische omgeving binnen en verbreekt ze de rust die tot dan toe heerste. Door verschillende stadia, vanaf het moment dat het kind thuis aankomt tot aan zijn volwassenheid, neemt 'de blik van de zoon' ons mee in karakters als de grootmoeder, een vrouw met karakter en een speciale voorliefde voor dit kleinkind, hoewel Paula als zij een voorbeeld zijn van de problematische relatie tussen moeder en dochter. Of Sophie, de jonge vrouw die lijkt samen te vallen met het ontwaken van de puberteit van Daniel.
Met een klassieke-dansachtergrond zijn we getuige van het verhaal van een liefde die het voor en na zal markeren en waar iedereen veel meer gemeen heeft dan het lijkt.

 

"De thema's van haar boeken staan volop in de belangstelling en laten ons niet onverschillig omdat het een uitnodiging is om na te denken in een wereld waar de banaliteit haar imperium uitoefent." –L'Ull crític, 17-18

 

"De lezer krijgt een stimulerend verhaal, dat openstaat voor de gevoelens van verschillende karakters en dat een gevoeligheid vereist om elk leven in het verhaal te begrijpen." –Dr. Alexandra Santos Pinheiro, Resonancias Literarias, nr. 153

 

"Een intieme, bijna fluisterende literatuur die eerder spreekt over de personages en hun gemoedstoestand dan over andere dingen." –J. Sotelo, Professor

 

"De zoektocht naar identiteit, begraven schuldgevoelens - en soms niet zozeer - permanente angst voor de mogelijkheid van verlies, maar ook van een liefde die verdergaat dan bloedbanden zijn enkele van de thema's die de lezer in deze roman zal aantreffen. […] Feiten die begrepen lijken te worden en die de roman consequent op het juiste moment onthult, geven de indruk een verhaal te lezen dat op schaal is geschreven, waarin de gebeurtenissen worden opgesomd tot ze een totaalbeeld vormen. […] Het boek De blik van de zoon is een roman die je niet onverschillig laat, die je ertoe brengt jezelf vragen te stellen en die sommige anderen in spanning laat, zodat je kunt nadenken over de thema's waarin het zich afspeelt. Een compleet, afgerond werk dat wij ten zeerste aanbevelen." –Letralia

 

Núria Añó (Lleida Spanje, 1973) is een Catalaanse schrijfster en vertaalster. Een deel van haar werk is vertaald in het Spaans, Frans, Engels, Italiaans, Duits, Pools, Chinees, Lets, Portugees, Nederlands en Grieks. Haar roman "Els nens de l'Elisa" (2006) was de derde finalist in de 24e Ramon Llull-wedstrijd. Dit wordt gevolgd door "De dode schrijfster" (2008), "Núvols baixos" (2009), "De blik van de zoon" (2012) en "De salon van artiesten in ballingschap in Californië" (2020), welke een biografie is van de joodse scenarioschrijfster Salka Viertel. Ze won de 18e Joan Fuster Narrative-prijs van Almenara en kreeg de prestigieuze internationale beurzen: Nuoren Voiman Liitto (Finland, 2016), Shanghai Writing Program (China, 2016), Baltic Centre (Zweden, 2017), IWTCR (Griekenland, 2017), Krakau UNESCO Literatuurstad (Polen, 2018), IWTH (Letland, 2019) en IWP (China, 2020).

• Language: Nederlands
• Publisher: Núria Añó
• Release date: Apr 15, 2024
• ISBN: 9798224398638

Núria Añó

Núria Añó (1973) is a Catalan/Spanish novelist and biographer. Her first novel "Els nens de l’Elisa" was third among the finalists for the 24th Ramon Llull Prize and was published in 2006. "L’escriptora morta" [The Dead Writer, 2020], in 2008; "Núvols baixos" [Lowering Clouds, 2020], in 2009, and "La mirada del fill", in 2012. Her most recent work "El salón de los artistas exiliados en California" [The Salon of Exiled Artists in California] (2020) is a biography of screenwriter Salka Viertel, a Jewish salonnière and well-known in Hollywood in the thirties as a specialist on Greta Garbo scripts.Some of her novels, short stories and articles are translated into Spanish, French, English, Italian, German, Polish, Chinese, Latvian, Portuguese, Dutch, Greek and Arabic.Añó’s writing focus on the characters’ psychology, most of them antiheroes. The characters in her books are the most important due to an introspection, a reflection, not sentimental, but feminine. Her novels cover a multitude of topics, treat actual and socially relevant problems such as injustices or poor communication between people. Frequently, the core of her stories remains unexplained. Añó asks the reader to discover the deeper meaning and to become involved in the events presented.Literary Prizes/ Awards:2023. Awarded at International Writers’ and Translators’ House in Latvia.2020. Awarded at International Writing Program in China.2019. Awarded at International Writers’ and Translators’ House in Latvia.2018. Fourth prize of the 5th Shanghai Get-together Writing Contest.2018. Selected for a literary residence in Krakow UNESCO City of Literature, Poland.2017. Awarded at the International Writers’ and Translators’ Center of Rhodes in Greece.2017. Awarded at the Baltic Centre for Writers and Translators in Sweden.2016. Awarded at the Shanghai Writing Program, hosted by the Shanghai Writer’s Association.2016. Awarded by the Culture Association Nuoren Voiman Liitto to be a resident at Villa Sarkia in Finland.2004. Third among the finalists for the 24th Ramon Llull Prize for Catalan Literature.1997. Finalist for the 8th Mercè Rodoreda Prize for Short Stories.1996. Awarded the 18th Joan Fuster Prize for Fiction.

Book preview

De blik van de zoon

Núria Añó

Vertaling: Anne Verhaert

De blik van de zoon

Auteur Núria Añó

Copyright © 2020 Núria Añó

Originele titel La mirada del fill © 2012

www.nuriaanyo.com

Alle rechten voorbehouden

Vertaling: Anne Verhaert

Omslagontwerp © 2020 Núria Añó. Foto Anna Jurkovska. Tekeningen Gordon Johnson

Independently published

ISBN: 9798224398638

Alle rechten voorbehouden. Niets uit dit werk mag worden gereproduceerd in welke vorm of op welke manier dan ook, met inbegrip van reprografie en computerverwerking, zonder schriftelijke toestemming van de houder van het auteursrecht, behoudens de door de wet voorgeschreven straffen. Als u dit boek met anderen wilt delen, koop dan extra exemplaren. Dank u voor het respecteren van het harde werk van deze auteur.

Inhoudsopgave

Title Page

Copyright

De blik van de zoon

Deel één

Deel twee

Deel drie

De schrijfster

Andere werken van de auteur

De dode schrijfster

De salon van artiesten in ballingschap in Californië

Over de vertaler

De blik van de zoon

Núria Añó

DEEL ÉÉN

De roodharige vrouw De roodharige vrouw liet een aantal voetafdrukken achter in de sneeuw toen ze vertrok. Ondanks het uitzicht vanuit het raam op de eerste verdieping, waar de jongen snel naartoe was gelopen, konden haar sporen niet meer van de andere worden onderscheiden. Paula stond nog steeds overeind met haar armen gekruist, haar dikke jas half dichtgeknoopt, het was waarschijnlijk de moeilijkste dag van haar leven. Het was al laat. Ze keek omhoog waar ze Daniel zag en ze zwaaide naar hem met een energieke hand, alsof er niets gebeurd was. En toen verdwaalde de blik van de zoon, zijn gestalte ging weg van het raam… alsof er geschreven stond dat hij op een dag aan de tafel zou zitten waar hij normaal zijn huiswerk deed en hij een potloodfiguur zou tekenen, de contouren van haar voorhoofd licht gebogen, het haar rood kleuren, dat hij ooit aan de andere kant van de deur had gezien… Ondertussen speelde Daniel met een rubberen bal die, zodra hij hem uit zijn broekzak nam, onmiddellijk uit zijn hand ontsnapte, op en neer stuiterde en waardoor hij meerdere keren de trap naar beneden moest lopen. Alleen dat hij die middag bijna gek werd over die haarkleur… Of zij die knielde, in plaats van de deurbel te gebruiken om een envelop onder de deur te duwen en een hoek van de envelop had een punt die plotseling niet meer vooruit of achteruit ging. Een ongeadresseerde, dikke envelop die nauwelijks onder de deur paste. En plotseling waren de handen van de een en de ander heel dichtbij, als twee delen van verschillende groottes, die als door een onzichtbare draad perfect in elkaar pasten en ze als zender en ontvanger activeerden. Toen Daniel opstond en de deur opende, keek de roodharige ook op en knikte met zeer expressieve ogen, verbaasd over hetzelfde voorwendsel. Ja, het voorwendsel dat half voor zich opende. En zij, die nog steeds aan de schemering gewend was, maakte een gebaar, met die onverwachte helderheid waarin haar mond zich verenigde met zijn wang en niet zou hebben losgelaten. Nooit meer zou hebben losgelaten.

Daniel had er opnieuw van gedroomd om haar zo dichtbij te hebben dat hij soms wakker werd en lang aan haar dacht. Niet zozeer van de persoon, maar van kleine fragmenten die voortkwamen uit de meditatieve staat waarin hij werd ondergedompeld. Als een haarlok dat op haar voorhoofd valt. Ze duwde het weg met haar bleke hand en je kon zelfs de sproeten op haar oren zien. Ze had geen idee dat ze in de gaten werd gehouden, hoewel haar jeugd en onervarenheid ermee instemden om de envelop om te draaien en ze herhaaldelijk elke hoek controleerde om te zien of hij onder de deur paste. En toen leek de tijd te stoppen. Alleen de winterse rook die uit haar mond verscheen en in botsing kwam met het glas vertoonde een voorbode. Het kon op elk moment geboren worden uit het gewicht van de bomen. Het geringste wiebelen van een tak en de sneeuw die ergens neerviel. Langzaam als een seconde, maar tegelijkertijd transparant en helder als een beginnende blik. Het begon op de grond, vanuit de cirkelvormige dans van papieren en handen waarin duizeligheid was toegestaan, of het kon gebeuren dat een van hen het uitlokte. Terwijl Daniel de deur opende en naar haar gezicht keek, onthulde alles zich met de spontane schoonheid van de dingen. Net toen stuiterde de bal van trede naar trede naar beneden. Logischerwijze maakte dit niet uit, maar het gaf wel aan dat het einde van dat moment nabij was.

Mama, zou hij ergens in de nacht verward hebben gehuild en daar verscheen ze dan. Ja, Daniel was een gelukkig kind. Het enige wat hij hoefde te doen was zijn moeder te roepen en dan stond ze daar, Paula, die het bedlampje aanknipte dat meer leven gaf aan het speelgoed en de pastelkleuren die het leven draaglijker moest maken, al was het maar vanwege de houten treinen die ze op een dag had geschilderd… Wat zeg ik, een dag! Vele dagen, te lang wachten, zo lang dat het al erg druk was; sommige waren er nog, andere kwamen en de frontale impact was duidelijk. Maar niet hier, niet tussen deze muren. En nog minder in deze kamer, met een lichtblauw, heel zacht en aangenaam deken waarmee Paula Daniel naar zijn kamer bracht wanneer hij zijn ogen sloot en in slaap viel. Dus, wat kon je hiervan zeggen? Men kon er alleen maar aan toevoegen dat er vrede en stilte heersten. De nacht bracht zulke dingen en een boek op het nachtkastje, dat ze vaak tot zichzelf draaide. Ja, inderdaad, de ware betekenis van alles wat ze vertelde viel op haar stem, die als een roze roos opende en modulair werd geactiveerd als ze naar haar ontvanger werd gericht. Het was Daniels schuld dat haar oogleden met plezier open en dicht gingen. Hij was degene, die haar ogen altijd deed oplichten. Hij was de verantwoordelijke voor zo’n groot geluk! Zelfs als er dagen waren waarop het geluk vlak voor vertrek op de deur klopte en er geen uitsluitsel was over de vraag of het al dan niet snel zou terugkomen… Misschien kon het geluk er niet zo snel uitgeknepen worden als Paula had gedaan, om het zo snel te consumeren dat hij het zelfs overal tekende als hij een penseel vond. En kijk maar eens naar al dat licht in deze kamer! Ze kon het niet ontkennen. En hier heb je de boosdoener, de echte boosdoener die net de deur heeft geopend en het geluk heeft laten buiten glippen! Dat eerst de knoop en daarna de rest loslaat, waardoor het vliegt als een wegvliegende zakdoek waar de lucht mee speelde tot het in de verte vervaagde. Ja, alleen door erover na te denken kreeg Paula een brok in haar keel voor of na het uitspreken ervan: En vanaf nu gaan we veel plezier hebben! In deze slaapkamer, waar ze haar reukzin aanspoorde en hout rook, gingen Daniels ogen instinctief open en dicht alsof er geen sprankje hoop was. Op deze plek, waar nog niet zo lang geleden verhalen hardop werden verteld die, bij het luisteren en opnemen van de informatie, voor Daniels aandachtige ogen voorbijging en waarbij hij fronste alsof hij aan alles twijfelde en van het ene moment op het andere zou zeggen: Dat kan niet. Dan liet Paula haar waakzaamheid vallen terwijl ze de pagina's omdraaide en hij plotseling zijn ogen opende alsof hij wilde zeggen: Ach zo? Tegelijkertijd produceerde zijn blik een overmaat aan onbeduidende vloeistof terwijl hij zei: Wat nog? Zodat Paula zich liet horen, sluipend door zijn gedachten, alsof ze intuïtief aanvoelde wat hij dacht. Dat was zijn beloning, de bijna absolute kennis van dit kleine stukje, niet groter dan de porseleinen vazen die de ingang sierden. En wat gebeurde er die avond? Daniels stilte deed haar pijn. Zelfs het strelen van haar hand over zijn hoofd kon hem niet terugbrengen van waar hij was. Ik weet niet precies waar, maar het was veilig gewikkeld in een rode haarlok waarop hij bleef uitglijden, min of meer zoals hij soms zijn neven en nichten met halfopen benen van de reling naar beneden had zien glijden. Ja, terwijl hij zijn eigen dingen nastreefde en zichzelf verloor als het nodig was, waar de bal impact aangaf, kon je hem zo lang als je wilde roepen…, ja, hij luisterde niet. Maar die middag… Misschien zou de roodharige vrouw hem niet hebben laten gaan? En wat zou er gebeurd zijn als Paula er niet was geweest? Zou ze hem hebben meegenomen? Hoe dan ook, er was deze indruk die speelde als de zakdoek die terugkwam, alleen leek het niet hetzelfde te zijn. Afgezien van een rilling haar ruggenwervel bevroor en kwam wanneer ze het het minste verwachtte.

Natuurlijk verwachtte ze het wel… Wanneer Paula het huis verliet, keek ze altijd met een zwanenhals in beide richtingen, eerst naar links, dan naar rechts. De balletlessen waren toch voor iets nuttig geweest. Dat was echter lang geleden en toch kon men door haar uiterlijk als vroeg rijzende vrouw nog raden dat ze niet voldeed aan de hoge standaard van wat van haar (of haar moeder) werd verlangd. Het maakte niet uit welke van beiden! De schade geneest nooit goed. En soms gebeurde het dat Daniel dat imiteerde. De moeder bewoog zich naar links, naar rechts, ademde de lucht uit en verwijderde zo een deel van de opgebouwde spanning. En op een dag, na veel observaties en luisteren, zou hij hetzelfde kunnen doen. Ik weet niet wanneer hij het nodig had, op een bezoek van zijn grootmoeder aan de stad nadat ze hem twee kussen had gegeven, hem met geschenken overladen en hem een tijdje op schoot gehouden voordat ze het moe werd. Wanneer Daniel zich ergerde aan deze bal die herhaaldelijk tegen de grond stuiterde, alsof er niets anders in de wereld was dan dit geluid dat in zijn hoofd klonk. Als het kon, had hij de bal hebben weggegooid. Hoewel, het was natuurlijk niet het ergste dit spel niet meer te kunnen spelen, maar wel om zich opnieuw geïsoleerd en afgewezen te voelen.

Dan, uit het niets, leek Daniels adem te stoppen, alsof zijn longen dichtgingen, alsof hij al die tijd niets had geleerd, behalve de hoofdbeweging van zijn moeder, links en rechts, links en rechts, één en twee. En haar eerste stap was altijd dezelfde: gestrekt als een poppenkoningin, dan terug naar voren vallen terwijl ze opkeek, alsof iemand de draden van boven had afgeknipt en er niets meer over was om vast te houden, iets om zich aan vast te klampen. Dat was hoe de zoon zich soms voelde toen hij op het tapijt lag en de bal uit zijn zak zag stuiteren als hij hoestte. Ondanks dat bleef hij de bal constant gooien tijdens het bezoek van zijn grootmoeder, al was het maar om hen te ergeren met deze steeds weer herhalende op- en neerwaartse beweging. Zo had hij het meerdere malen tevergeefs geprobeerd met papa, die niet ver van de huiskamer was. En toen ging deze man plotseling door de deur van het kantoor waardoor hij het telefoonsnoer straktrok en zich achter het doorschijnende glas liet zakken, waardoor hij op dat moment leek weg te zijn terwijl hij tegen iemand fluisterde. Met wie praat hij?, vroeg de grootmoeder zonder een antwoord te verwachten. En zo vormde deze man, voordat hij zijn beslissing rijpte, een verwoestende wervelwind die alleen nog maar chaos zou achterlaten. Veel eerder, toen alles nog mooi was om te horen en de woorden met gemak werden uitgesproken: Daniel, mijn Daniel, er is niets op deze wereld waar ik meer van hou! En het kind ophief, als een trofee. Totdat er helaas op een dag iets uit het niets verscheen. Een zachte en ingehouden gang die ieders adem en geduld wegnam. Waarom ook die van papa niet? Die al veroverd leek, voor hij haar had, misschien vanwege ‘wie wat nastreeft, het krijgt!’. Ook al is het niet het woord ‘nastreven’ en ook niet ‘hebben’ of ‘bezitten’. Het was allemaal zo onduidelijk! Je wist niet eens wat het was. Wat deed ze daar, in het midden van de gang? En hij ook, hoewel hij zijn schouders licht gebogen hield, alsof hij haar een moment niet vertrouwde. Te veel rondingen en ook te goed geplaatst, je moest me vertellen hoe je dat moest doen. Op geen enkele manier. Ik ben niet alleen, legde de vader plotseling uit, terwijl hij de deur sloot en ze beiden naar de garage gingen. Op de plek waar het ietwat vochtig was, deed hij het licht aan, waar zijn mannelijkheid weer aan kracht won, als een ruwe zee, alsof hij haar zich opnieuw moest eigen maken door haar kleren te verscheuren, op haar huid te zuigen, een strook van haar bh te verscheuren, in haar borsten te bijten, haar kruis te zoeken, haar vervolgens terug te brengen tot de hoogte van zijn mannelijkheid en, ja, haar steeds weer binnen te dringen, haar van alle kanten te nemen, zij met één hand op haar heupen, zoals een koe een zegel van het huis wordt gegeven en hij haar daarbij aan de haren trok, haar laat kreunen en schudden tot er niets meer toe te voegen was behalve de ejaculatie.

En plotseling die spookachtige stilte. Het duurde niet lang voor je haar auto hoorde starten. Woorden waren niet meer van belang, alleen de blik en de grootmoeder had die van haar al wat laten zakken. Papa kwam op hetzelfde moment terug uit de garage en een seconde leek het dat hij energieker de trap opkwam omdat deze vrouw precies het tegenovergestelde van Paula was en hij een man van contrasten was. Niet te vergelijken met mama's muziekdoos, die een melodie herhaalde terwijl de danseres ronddraaide. Alleen het ritme werd versneld, al naar gelang de manier waarop ze werd aangedraaid. En het was prettig om de houding van de danseres te observeren. Hoe lukte het haar om het evenwicht op slechts een been te bewaren? Ze werd nooit moe. Ze liet haar armen niet eens vallen, de ovale figuur waarmee ze draaide en draaide en niets kon haar van streek maken. C'est magnifique! Dat was de houding. Die houding die deze familie miste. En hoe eenvoudig het ook was, alles wat moest doen, was oefenen, oefenen, oefenen. Je kon het zelfs zien in het gebaar van haar grootmoeder elke keer als ze terugkwam. Als ze aankwam, leek het er vaak op dat ze zich Daniel niet meer herinnerde, degene die zich achter de trap verstopte toen hij thuis was. Alleen dat hij en ook de grootmoeder, soms moe werd van de tas met een geschenk vast te houden terwijl ze bij de ingang met de schoonzoon kletste en wachtte tot haar koffer door hem werd binnengebracht en naar haar gastenkamer werd gedragen. Dan zette zij de eerste stap en ging als een spion op zoek naar de aandachtige ogen van de kleinzoon tussen de twee treden alsof het tijd was om de schuilplaats op dat moment te verlaten. Op dezelfde manier en om haar te vermaken, ging Daniel op de bank zitten, iets wat hij had geleerd van de volwassenen, van zijn vader bijvoorbeeld, die diezelfde dag stiekem voor hen beiden door liep, op zoek naar een of ander technisch handboek en hij hen begroette, alsof er niets aan de hand was. Ook de grootmoeder en de kleinzoon groetten in eenstemmigheid, wat echter niet betekende dat anderen grootmoeders zoals die van Daniel hadden. Neen! Dat was onmogelijk! En Daniel bleef aan haar rok hangen. Hij deed dit alsof hij heel veel van haar hield; in elk geval was het meer dan wat hij ontving. Natuurlijk had de grootmoeder meer kleinkinderen, met een wat nauwere band dan Daniel, hoewel hij een onvast mechanisme bleek te hebben dat hem van de anderen onderscheidde. Je zou naar hem kunnen kijken en geen kind in hem vinden. Zelfs Paula kon naar hem kijken en dit kind, haar kind, niet over het hoofd zien. En hoeveel zijn vader hem ook benaderde uit pure vreugde, hij, Daniel, was inderdaad een bron van onvervangbare trots.

Paula, de vrouw met een kleine mond en een licht spitse neus, had leren leven met haar man. Soms zag je ze het gordijn sluiten of de jaloezieën laten zakken, anders zou het onmogelijk zijn om te slapen als je altijd waakzaam moest zijn… Iedereen wist het en iedereen zweeg. En die avond kwam Paula terug en liet haar schooltas naast de bank vallen. Toen keek ze om zich heen, het zou goed kunnen dat zelfs de tafel was gedekt. Soms werden mensen gedwongen samengebracht, aan de ene kant hij en zij, man en vrouw, hoewel ze geen honger hadden, met hun vlees, niet ver weg de wijn en het zout doorgeven. Daarna moeder en dochter. Naden worden oppervlakkig genaaid. Je naait en naait en soms weet je niet precies waar de ene eindigt en waar de andere begint. En kijk, het een en het ander aan een uiteinde genaaid, weer verbonden door een catastrofe. Maar tegelijkertijd klaagde Paula's stem: Mama, wat zeg je? Je praat altijd zo zacht…. Je zou zoveel kunnen zeggen, zoveel dingen en in plaats daarvan valt er niet veel te zeggen. Met het gebaar van de grootmoeder en