Isitolo Esasingasebhange

By Lawrence Molefe

Leli yinoveli elimaqondana nezehlo zezigilamkhuba, zona eziganga nomainini. Maningi amanoveli abhalwe nguMolefe: Ikhiwane elihle, Osibindigidi Bongqondongqondo kanye namanye neminye iminxa, kubandakanya nomdlalo osihloko sithi: Ngiwafunge Amabomvu.

• Language: Zulu
• Publisher: Via Afrika
• Release date: Sep 8, 2017
• ISBN: 9781415452615

Book preview

1

Yafika yathi xinti eyayibhalwe-NUZ emnyango wesitolo sikaBhengu, enxonxotheleni yezakhiwo zedolobhakazi uMgungundlovu, yedlula. Isitolo lesi sasisengosini yemigwaqo emibili, uChurch Street kanye noGrey Street.

Kwehla intombazane inganakwanga muntu. Yaqala yaya le nomgwaqo, yabuya. Yabuya seyibukhahlela ngenkani ubupheqepheqe besiketi sayo esiluhlaza ngokujulile, umqala uphenduka emazongolozweni esiphika seyembe layo elimhlophe esasiphicaphicwe kamnandi.

Ebusweni, hhayi! Wawuyibuka ubone kahle ukuthi uma uke watshela omunye, uzomfica esezibikile usathi uzozibika nawe, ungabe usaba-ke yisukakuqala.

Yafika yathi khwace kuso isitolo sikaBhengu leso. Yangena kayaqalaza kakhulu kwangathi ngumakade engena lapho, kanti ukwazi kunayo.

Layithi nhla ibhungu likaNtuli, uSandile, clalisebenza, lantiphaza. La phakamtsa amehlo; labuya labheka phansi. Zaqala izandla ukukhohlwa ukuthi ikhona lento okuthiwa ukusheshisa futhi iyona engumahlalʼedi ngeka nomaphi ngoba ngisho ungamelwe-mqashi, uzenzela okuthi wena …

Lavele lacasuka. lbiphelelani nje kodwa yona le nsipho? Nx! Beselizoyothengela lowaya mamazana! Hhayi suka: nayo!

Yaqwebula amehlo intokazi. Hel Amhlophe nawo bo! Yalinikinikina ikhanda. Wewu! Aze anyakaza kamnandi lawo macici bo! Yeyi …!

Wazokwedlula khona la uBhengu. Usebonile ukuthi uSandile usezicabangela izinyoni zakhe. Lokubekelela akwenzayo lapha kakusabonakali ukuthi kuyaphi. Khona kakukhona ukuthi ufuna asheshise kakhulu ngoba kugcwele kangako yini lapha esitolo, ukuthi nje umuntu kumele ahlale engumqemane phela – ephilile.

Amuzwe ngoba esethi, Kusho ukuthi iyasinda le nsipho …! qede azedlulele, asithela ngale ekameleni.

Athi ukubhukama. Kube wukubhukama-ke nje, empeleni amehlo ayelaphaya ephofukazini; elaphaya esiphalaphaleni. Uyinsizwa phela, uyazazi futhi. Nalaphaya angagalela ashishilize awushiye umhuzuko. Eyi madoda!

Bayithengele. Yayizithengela lezi zinto zawo eziyaye zibe ngokunye okufaka isandla ekubeni namatukululu kwamantombazane esezifutha amakhwapha ndawonye nezinye izindawo eziwafuzile.

Wayiphinda futhi ngentshozi uSandile. He! Ubethi kuzobuye kumyeke lokhu okwenza ikhanda alizwe lithi We … e … e! Akumyeki nokho.

Esathi uqhubeka nakwenzayo, edlule uBhengu. Edlule amuthi klabe, bese ethi, Hi! Indaba inale nsipho …!

Ha! Ayibekelele yonke laphaya ayiqede. Aqede aphenduke afune ʻintombi yakheʼ. Nansiya isinyakaza kancane ibuka isitolo. Mhlawumbe ukhona emlindile. Nakanjani owayo. Mh! Ulindwe yipentshisi!

Uzoyibiza kanjani? Aqalaze uBhengu. A! Nanguya umbhekile. Nc! Nc! Nc! Akazi ukuthi umbukani!

Ivele inyathele sakuza ngapha intokazi. He . . . e, ingalinga yenze njalo! Lingalinga igundane lize ngasekatini lizazi ukuthi lingumnandengosiwe kulo!

Acije uMphemba. IsMulu kumele siphume ngamakhala. UBhengu akalutho. Yini angamenzela yona ngaphandle kokumholela ekupheleni kwenyanga?

Ifike imuthi njo isikhashana. Ha-ha-halWe … e! Aphefumulele phezulu. Ubukwa yini?

Esathe, Kunjani kodwa dadewethu …? abe eseshilo umninisitolo laphaya ngaphesheya athi, Ntuli, ungayokwelekelela ekwethuleni, nansi imoto yedlula!

Wo! Kade embonile ukuthi uyisiphazamiso namhlanje kazi uyifuna yena yini le ntombi. Umfazi uzomenzenjani-ke pho?

Asale esethi, Bengingeve ngifisa ukuxoxa nawe . . . esho eyophuma laphaya, izinyawo eseziphakamisele ukuba angakutholi ukuphoxeka ku-Bhengu ngoba namuhla kayikho enye into abayibangayo ngaphandle kokutatabuka kwakhe.

Imbuke kamnandi intombi eseyoshona ngale uSandile. Naye asithele esebonile ukuthi uzibuthe ayiwo wokuzalwa ubususebenzile. Nokwenza ekade eseke wakhuluma! Nenhliziyo yayisimhasha ngefinye igumbi layo, ngelinye ithi, Kodwa lona leli loli lalapha ekhaya lifikelani manje? Lase lifikile-kenokho.

Langena ngale ngakwesokudla sesitolo. Uma lingena lapho lisuke lingena egalaji lalo empeleni, elakhiwe lanhloso-mbili-ke ngoba khona lapho kukhona umnyango owedlulela endlini yezimpahla. Washa-ke umsebenzi ngalapho.

lbuke ibuke intokazi, bese iphumela emnyango. Ifinyelele erobhothini khona la phambi kwebhange eliseduzane nesitolo sikaBhengu, ilinge ukuwela ibuye ime. Ime lize livale.

Selivula okwesibili, iwelele ngaphesheya, maqondana naso isitolo lesi futhi. Kuyaphithizela khona. Abantu phela, edolobheni elikhulu ungafunga uthi bahlala bezothengela uKhisimusi namhla usaqhelile.

Beqeda nje ukwethula, lapho oSandile, kwakushaya isikhathi sekhefu lasemini. Bakhululeka-ke, bashiya uBhengu nesinye isisebenzi sentombazane. Empeleni nxa kufika, lesi sikhathi uyaye asale nowakwakhe, manje owakwakhe lowo akekho, ungasesibhedlela eThekwini, usayobeletha.

Esuka lapho uSandile wanikela esitolo masinyane esagqoke wona umfelandawonye lowo. Uma engalibala ukuyowukhumula uzolahla amathuba.

Athi lungu; hhayi, akekho lowo muntu. Aphindele emuva. Ajikele ngale ngaselolini, aye aphumele emnyango. Useyasho nje uthi, Hha … wu! Ukudatshulelwa okunje! Isidabulele phela inyoni manje. Awu! Hhayi nokuthi kudabulele umcebeleshu-ke; kudabulele incwincwi impela!

Afike ame emnyango wegalaji, abuke yonke indawo lapha onqenqemeni olugcakela eduze nesitolo. Akekho wemadoda! Khona ubengabakhona kanjani ngoba ubengakamphawuli phela? A … wu, ukulahlekelwa okungaka kodwa … ngenxa nje kaBhengu naleli loli lakhe – kanye naleyansipho!

Aqalaze ngaphesheya, lutho. Mh! Umuntu uyaye athi akasadli nokudla ngenxa yalaba bantu; bangakholwa; kepha awubheke, kumele ukuba kumanje nje ungale exhokovaneni lakhe ngemuva uhlezi uyadla, nangu lapho ekhona kodwa. Uthalaza ubala. Ulahlekelwe yimpahla engabhaliwe ngisho elesihlobo sakhe-ke igama, kubekwe ngemuva okwelakhe.

Athi gelekeqe ngaphandle. Ayojika laphaya ngamabomu, abuye abuye. Sekukuhle ayokudla-ke manje. Kodwa ingabe isalinga isabuya nangelinye ilanga leya ntokazi … Yabuya nje, kuyobe izosile! Akayena nje kuphela njengoba ebonakala, ungumlilo! Ingacabangi ukuthi ingumvemve inyoni engosiwa lapha kuye!

Alubeke emnyango unyawo qede aqalaze emuva okokugcina. Nakhu nerobhothi livulile laphaya.

Habe! Nansiya leya ntokazi isiphuma ngezansi. We, isiyogibela-ke manje. Iya ematekisini impela. Baqondaniswa yini kodwa? Kade asho ukuthi unenhlanhla yena. Unenhlanhla ngempela. Kade esedumele kanje!

Ayiphuthume. Nayo iwele bese ima lapha esigxotsheni ilungele ukuthi iphinde iwelele ngezansi-ke manje. Yencike ngaso isigxobo. Aphonseke khona uNtuli. Ngeke, akanakushiywa kabili! Uma eke wasala manje, kuyokube uyisele ngempela; lingcono nesele; ixoxo! Afike ame la eduze kwayo. Yayinganakile izibukela laphaya ngaphesheya; ilindele nje ukuthi livule irobhothi, iwele.

Wathi, Banenhlanhla abanye abantu ...

Yambheka. Eyi . . . yambheka. Yathi, "Hawu!

Wathi, Uyethuka yini ntokazi? esebona ukuthi kufanele yethuke; iliqhathanzipho inje, izokhulunyiswa ngumakhushuzela anje. Iyindoni yamanzi inje; izokhulunyiswa mhlawumbe wuhlwibi olunje!

Ithi, Bengingalindele ukuthi sekunganomuntu eduzane kwami kanje!

Uyangexwaya yini ntombi?

Ube ungubani kona kancane?

Awusangiboni yini? Useyibuka ikhala-ke lapho. Pho, ungathi nalo labekwa lapho, hhayi ngenhloso yalowo msebenzi, kepha njengomhlobiso. Ukube kwakungenjalo, mhlawumbe ngabe kalikho.

Ngikubona kade ngikuphi nawe? Inomoya omuhle. Inezwi elimna -

ndi. Cishe konke okwayo kumnandi.

Bengisesitolo.

0. Ithi ukuthula; bese ithi, Sase sikweletana yini?

Ngiye ngafisa ukukhuluma nawe."

Wase ubalekelani?

Angibalekanga, esezwa enguNtuli kakhulu uSandile ngalesosikhathi kunamanye amalanga. Isithi uye wabalakelani! Ngiphoqwe wumse benzi ukuba ngikushiye."

"Ube