MRAP: Samochody Minoodporne

By Wieslaw Pietrzak

Kołowe pojazdy minoodporne i chroniące przed zasadzkami (MRAP – Mine Resistant Ambush Protected) to najmłodsze wozy bojowe jakie pojawiły się w arsenałach armii zachodnich, ale pierwsze pojazdy minoodporne powstały już na pocz. lat 70. XX w. na potrzeby sił zbrojnych RPA.
Gwałtowny renesans tych konstrukcji, jaki nastąpił na pocz. XXI w., wiąże się z nową, wysoce skuteczną taktyką, jaką zaczęli stosować bojownicy islamscy i terroryści w Iraku i Afganistanie. Skupili się oni na atakach na pojazdy wojsk koalicji antyterrorystycznej z wykorzystaniem improwizowanych ładunków wybuchowych (IEDs – Improvised Explosive Devices) przygotowywanych w domowych warsztatach.
Dużą odporność nowych konstrukcji na wybuchy min zapewnia wyprofilowanie ich den na kształt rozpłaszczonej litery V bez wnęk i komór, co rozprasza impet sprężonych gazów powybuchowych na boki od kabiny. Drugą cechą charakterystyczną jest wykonanie kabiny w formie skorupowej (monolitycznej) kapsuły pancernej, tzw. cytadeli, która pochłania impet eksplozji oraz nadwozie umieszczone wysoko nad ziemią. Charakterystyczne są też opancerzone fotele mocowane do ścian i stropów, niwelujące pionowe przyspieszenia, z 5-punktową uprzężą i ochroną dla stóp.

• Language: Język polski
• Publisher: Wieslaw Pietrzak
• Release date: Jul 25, 2013
• ISBN: 9781301588596

Book preview

Wiesław B. Pietrzak

MRAP

samochody

minoodporne

Smashwords Editions

Copyright © 2012 by Wiesław B. Pietrzak

Projekt okładki i strony tytułowej

Wiesław B. Pietrzak

Wszelkie prawa zastrzeżone

Reprodukcja i przetwarzanie całości lub części publikacji w jakiejkolwiek formie zabronione bez pisemnej zgody autora

[e-mail]

Wydanie II poprawione

Spis treści

Okładka

Strona tytułowa

Prawa autorskie

Wstęp

Samochody minoodporne

Słowniczek

Klasy odporności wg STANAG 4569

Informacja o autorze...

Wstęp

Kołowe pojazdy minoodporne i chroniące przed zasadzkami (MRAP – Mine Resistant Ambush Protected) to najmłodsze wozy bojowe jakie pojawiły się w arsenałach armii zachodnich, ale pierwsze pojazdy minoodporne powstały już na pocz. lat 70. XX w. na potrzeby sił zbrojnych RPA.

Po raz pierwszy na problem ochrony załóg pojazdów kołowych przed pułapkami minowymi i minami ustawianymi w rozproszeniu zwrócono uwagę podczas akcji pokojowej ONZ w Kambodży. Późniejsze operacje pokojowe na terenach byłej Jugosławii oraz działalność proislamskiej partyzantki w Kaszmirze z wykorzystaniem licznych pułapek minowych spowodowało wzrost zainteresowania tego typu pojazdami i zwróciły uwagę na południowoafrykańskie konstrukcje.

Gwałtowny renesans tych konstrukcji, jaki nastąpił na pocz. XXI w., wiąże się z nową, wysoce skuteczną taktyką, jaką zaczęli stosować bojownicy islamscy i terroryści w Iraku i Afganistanie. Skupili się oni na atakach na pojazdy wojsk koalicji antyterrorystycznej z wykorzystaniem improwizowanych ładunków wybuchowych (IEDs – Improvised Explosive Devices) przygotowywanych w domowych warsztatach.

Nowy oręż okazał się zaskakująco skuteczny, a żołnierze koalicji zupełnie nieprzygotowani na taki rozwój sytuacji – przeważająca większość pojazdów kołowych armii USA w Iraku nie była opancerzona.

Jako doraźne remedium Pentagon szybko uruchomił program VHA (Vehicle Hardening Program) i do końca 2004 r. wszystkie samochody amerykańskiego kontyngentu w Iraku otrzymały rozmaite zestawy opancerzenia. Jednocześnie w USA ogłoszono program budowy nowego typu pojazdu, który byłby konstrukcyjnie odporny na wybuchy min i solidnie zabezpieczony przed ostrzałem z ciężkiej broni maszynowej, a nawet z granatników.

Pojawienie się ładunków improwizowanych spowodowało, że grupy saperskie EOD (Explosive Ordnance Disposal Team) do zadań oczyszczania dróg (Route Clereance), począwszy od drugiej połowy 2003 r., zaczęły otrzymywać pierwsze pojazdy minoodporne – były to lekkie RG–31 produkcji BAE Systems LS South Africa i ciężkie Buffalo produkowane przez Force Protection Industries. Oba samochody wywodziły się z konstrukcji południowoafrykańskich – Mamby i Casspira. Rok później w Iraku pojawił się kolejny produkt Force Protection Industries – Cougar. Pod koniec roku 2007 Amerykanie mieli w Iraku ok. 650 samochodów MRAP.

Dopancerzenie pakietami Frag Kit 4/5 i MAK (Marine Armor Kit) aut HMMWV spowodowało ich przeciążenie do granic wytrzymałości konstrukcji, co wpłynęło bardzo negatywnie na parametry eksploatacyjne jak i zmniejszyło żywotność techniczną. Dlatego w lutym 2007 r. dowództwo USMC, jako pierwsze, zdecydowało się zastąpić wszystkie użytkowane w Iraku HMMWV pojazdami klasy MRAP. Miesiąc później śladem USMC poszły dowództwa pozostałych rodzajów sił zbrojnych. W maju 2007 r. sekretarz obrony USA, Robert Gates, przyznał programowi MRAP najwyższy priorytet z przewidywanymi wieloletnimi funduszami na poziomie 25 mld USD. W krótkim czasie ruszyła lawinowa produkcja nowego sprzętu, często konstruowanego ad hoc i niepozbawionego wad, a pojazdy MRAP stały się najbardziej poszukiwanym komponentem wyposażenia sił ekspedycyjnych w Afganistanie i Iraku – w lutym 2009 r. Pentagon szacował zapotrzebowanie na pojazdy minoodporne na 16238 egz.

Od uruchomienia programu MRAP do końca roku finansowego 2010 amerykański Kongres wyasygnował 34,95 mld USD na wszystkie wersje tych wozów. W marcu 2010 r. Pentagon przesunął dodatkowo 3,9 mld dolarów z funduszu operacji ekspedycyjnych (Overseas Contingency Operations) na dostawy MRAP-ów, a Kongres zatwierdził dodatkowo 1,2 mld USD na kolejne zamówienia. W roku fiskalnym 2011 Pentagon wnioskował już o 3,4 mld USD na kolejne zakupy samochodów minoodpornych.

Dużą odporność nowych konstrukcji na wybuchy min zapewnia wyprofilowanie ich den na kształt rozpłaszczonej litery V bez wnęk i komór, co rozprasza impet sprężonych gazów powybuchowych na boki od kabiny. Drugą cechą charakterystyczną jest wykonanie kabiny w formie skorupowej (monolitycznej) kapsuły pancernej, tzw. cytadeli, która pochłania impet eksplozji oraz nadwozie umieszczone wysoko nad ziemią. Charakterystyczne są też opancerzone fotele mocowane do ścian i stropów, niwelujące pionowe przyspieszenia, z 5-punktową uprzężą i ochroną dla stóp. Niektóre z pojazdów MRAP mają możliwość nakładania dodatkowego pancerza modułowego na czas wykonywania wyjątkowo niebezpiecznych zadań. Nowe pojazdy chronią życie żołnierzy o wiele lepiej niż sprzęt dotychczasowy (według dowódcy Marine Corps, gen. Jamesa T. Conwaya, MRAP daje załodze trzykrotnie większe szanse przeżycia wybuchu niż maksymalnie dopancerzony HMMWV), ale w trakcie eksploatacji okazało się, że są one prawie nieprzydatne w walkach miejskich i poza drogami utwardzonymi. Z powodu gabarytów i dużej masy mają problemy z poruszaniem się wąskimi uliczkami, z zawracaniem wśród domów, z przejazdem przez groble, z pokonywaniem wzniesień.

Pojawiło się też nowe zagrożenie, do tej pory nieznane – w miejsce zwykłych ładunków IEDs pojawiły się ładunki EFPs (Explosively Formed Projectiles), czyli pułapki z pociskami formowanymi wybuchowo, działające na takiej samej zasadzie jak ppanc. głowice kumulacyjne. W Iraku najwięcej wypadków śmiertelnych wśród załóg pojazdów miało miejsce po użyciu tej broni. Według Joint Improvised Explosive Device Defeat Organization (JIEDDO), powołanej przez Pentagon, ilość ataków z wykorzystaniem bomb przydrożnych w Afganistanie przez 12 miesięcy, od 1 lipca 2009 r. do 30 czerwca 2010 r., zwiększyła się o 22%, a ich efektywność wzrosła o 45%. Przez pierwsze półrocze 2010 r. odnotowano tam 648 efektywnych ataków za pomocą improwizowanych urządzeń wybuchowych, w wyniku których zginęło 182 żołnierzy sił koalicyjnych, a rannych zostało 1303 żołnierzy. Pociskom EFP nie stawią oporu nawet najcięższe MRAP-y kat. III, chronią przed nimi tylko najnowocześniejsze pancerze czołgowe.

Innym poważnym zagrożeniem są ręczne granatniki przeciwpancerne RPG z najgroźniejszym z nich – RPG-30. Jego konstrukcja wykorzystuje luki współczesnych systemów ochrony aktywnej, a granat RPG-30 przebija jednorodny pancerz stalowy o grubości ponad 60 cm lub żelbetonową ścianę o grubości ponad 150 cm. Dla osłony MRAP-ów przed atakami z użyciem RPG na pojazdach zaczęto montować ażurowe osłony. Brytyjczycy na swoich samochodach mocują osłony z prętów stalowych, a Amerykanie lżejsze o połowę aluminiowe osłony LROD. Natomiast dla ochrony przed EFP pojazdy dodatkowo wyposażono w pakiety bocznego opancerzenia. Te modyfikacje jeszcze bardziej pogorszyły właściwości mobilne MRAP-ów. Ruszyły więc prace nad pojazdami nowej generacji – M-ATV (MRAP All Terrain Vehicle), które byłyby pozbawione wad dotychczasowego sprzętu.

M-ATV są mniejsze, lżejsze i bardziej zwrotne, a mimo to oferują taką samą ochronę, jak ich potężniejsi bracia, i możliwość wykonywania zadań tradycyjnie przypisywanych mniejszym HMMWV. Konstrukcja pojazdu wraz z niezależnym zawieszeniem pozwalają na łatwe przemieszczanie się po skalistym i pustynnym terenie z prędkością, z którą nie mógł się przemieszczać Humvee, nawet jeśli dotyczy to stromych wzniesień. Dzięki swoim cechom M-ATV będą wykorzystywane na terenach górskich do zadań patrolowych, rozpoznania, wymuszania bezpieczeństwa, ochrony konwojów, dowodzenia i nadzoru oraz bezpośredniego wsparcia ogniowego. Pierwotny plan przewidywał wydanie do 3,3 mld dolarów na 5244 egz. M-ATV. W roku 2011 zamówienie wzrosło do ponad 8800 egz. o wartości 4,47 mld USD.

Pojazdy MRAP występują w trzech kategoriach, różniących się przeznaczeniem, masą i rozmiarami. Kategoria I obejmuje pojazdy najlżejsze, o masie do 17 ton, określane mianem MRUV (Mine Resistant Utility Vehicle): Caiman, RG 31, RG 33, Cougar H 4×4 oraz MaxxPro. Samochody tej kategorii są przewidywane głównie do operowania w terenie miejskim. Posiadają napęd 4×4, mogą pomieścić 6-7 osób i są odporne na wybuch 7 kg TNT (odpowiednik eksplozji standardowej rosyjskiej miny ppanc. TM-57) pod kadłubem i 14 kg TNT pod kołem. Pojazdy kategorii II, określane jako JERRV (Joint EOD Rapid Response Vehicle), o masie 17-23 ton, są